Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 listopada 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Marzena Foltyn-Banaszczyk

Protokolant stażysta Bożena Sobczyk

po rozpoznaniu w dniu 5 listopada 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku S. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o prawo do emerytury górniczej

na skutek odwołania S. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 4 listopada 2014r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VU 223/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 listopada 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Z. na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 z późniejszymi zmianami) odmówił S. W. przyznania prawa do emerytury górniczej wskazując, że nie spełnił on warunków do jej uzyskania, ponieważ do dnia 10 września 2014 roku udokumentował jedynie 24 lata, 3 miesiące i 22 dni pracy górniczej, w tym 24 lata, 3 miesiące i 22 dni pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1. Ubezpieczonemu nie zaliczono do stażu pracy w wymiarze półtorakrotnym okresu od dnia 1 listopada 1997 roku do dnia 30 września 1999 roku z uwagi na rozbieżności co do zajmowanego stanowiska pracy. Ze świadectwa pracy wynika, że w tym okresie wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku górnik kopalni odkrywkowej załącznik 3 dział III, poz. 1 Rozporządzenia MP i PS z dnia 23.12.1994 roku, zaś z protokołów komisji weryfikacyjnej wynika, że był zatrudniony na stanowisku: od dnia 1 listopada 1997 roku do dnia 30 listopada 1998 roku jako górnik odwadniacz złoża, od dnia 1 grudnia 1998 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku jako ślusarz maszynowy, od dnia 1 stycznia 1999 roku do dnia 30 września 1999 roku jako ślusarz remontowy na odkrywce.

Powyższą decyzję zaskarżył wnioskodawca w dniu 5 grudnia 2014 roku. Wnioskodawca wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie mu emerytury górniczej poprzez uwzględnienie spornych okresów jako pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym.

Organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania.

Postanowieniem z dnia 26 stycznia 2015 roku Sąd Okręgowy – Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach w sprawie VIII U 2511/14 uznał się niewłaściwym do rozpoznania sprawy z odwołania S. W. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. i przekazał ją do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Piotrkowie Tryb. Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zgodnie z właściwością miejscową.

Na rozprawie pełnomocnik wnioskodawcy podtrzymał stanowisko w sprawie.

Decyzją z dnia 21 września 2015 roku po rozpoznaniu nowego wniosku wnioskodawcy o emeryturę organ rentowy przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 1 lipca 2015 roku, tj. od miesiąca, w którym złożono wniosek. Wnioskodawca złożył odwołanie od tej decyzji kwestionując wysokość emerytury.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

ustalił co następuje :

Wnioskodawca S. W. urodzony w dniu (...) 1952 roku, w dniu 24 września 2014 roku wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury górniczej. Wnioskodawca jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i w dniu 24 września 2014 roku złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych w OFE na dochody budżetu państwa.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 2-5 akt emerytalnych)

Organ rentowy w decyzji z dnia 4 listopada 2014 roku uznał za udowodniony do dnia 10 września 2014 roku jedynie okres 24 lata, 3 miesiące i 22 dni pracy górniczej, w tym 24 lata, 3 miesiące i 22 dni pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1.

Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do stażu pracy w wymiarze półtorakrotnym okresu od dnia 1 listopada 1997 roku do dnia 30 września 1999 roku z uwagi na rozbieżności co do zajmowanego stanowiska pracy. Ze świadectwa pracy wynika, że w tym okresie wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku górnik kopalni odkrywkowej załącznik 3 dział III, poz. 1 Rozporządzenia MP i PS z dnia 23.12.1994 roku, zaś z protokołów komisji weryfikacyjnej wynika, że był zatrudniony na stanowisku: od dnia 1 listopada 1997 roku do dnia 30 listopada 1998 roku jako górnik odwadniacz złoża, od dnia 1 grudnia 1998 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku jako ślusarz maszynowy, od dnia 1 stycznia 1999 roku do dnia 30 września 1999 roku jako ślusarz remontowy na odkrywce, zaś po uwzględnieniu wniosku wnioskodawcy komisja weryfikacyjna podała, że w ww. okresie wnioskodawca pracował jako górnik kopalni odkrywkowej i przepracował 343 dniówek w wymiarze półtorakrotnym.

Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do pracy górniczej okres zatrudnienia od dnia 1 sierpnia 1989 roku do dnia 30 czerwca 1997 roku, od dnia 1 listopada 1997 roku do dnia 30 września 1999 roku, od dnia 1 października 1999 roku do dnia 10 września 2014 roku.

(dowód: decyzja z dnia 4.11.2014 roku k. 35 akt emerytalnych; odpowiedź na odwołanie k. 5-6)

S. W. od dnia 16 maja 1975 roku był zatrudniony w (...) z siedzibą w R. na podstawie umowy o pracę.

Wnioskodawca został przyjęty do pracy w (...) B. w B. od dnia 16 maja 1975 roku na stanowisko murarz – tynkarz na oddziale (...) na okres próbny, a następnie na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy.

Od dnia 1 lutego 1992 roku wnioskodawca został zatrudniony na oddziale (...) ((...)) na stanowisku sztygara zmianowego.

Od dnia 1 stycznia 1995 roku wnioskodawca został przeniesiony na oddział (...).

W okresie od dnia 1 lipca 1997 roku do dnia 31 października 1997 roku wnioskodawca był zatrudniony na oddziale (...) jako murarz tynkarz.

Od dnia 1 listopada 1997 roku S. W. został przeniesiony z oddziału (...) na oddział (...) (...)o) na stanowisko pracownika fizycznego – górnika odwadniacza złoża.

Od dnia 1 kwietnia 1998 roku wnioskodawcy zostały powierzone obowiązki przodowego (brygadzisty). Wnioskodawca kierował pracą 5-8 pracowników. W uzasadnieniu wniosku wskazano, iż wnioskodawca wykonuje prace związane z likwidacją spustów rurowych, rowów korytkowych, osadników betonowych. Będzie likwidował obiekty budowlane w Odkrywce zgodnie z harmonogramem likwidacji. Prace te wykonywał oddział (...), po powierzeniu S. W. stanowiska przodowego prace te będzie wykonywał oddział (...) zwiększając zakres prac wykonywanych przez (...).

Od dnia 1 grudnia 1998 roku wnioskodawcy powierzono stanowisko ślusarza maszynowego

Od dnia 1 stycznia 1999 roku wnioskodawcy powierzono stanowisko ślusarza remontowego na odkrywce.

Z dniem 1 października 1999 roku S. W. został powołany na stanowisko sztygara zmianowego ds. budowlanych w Oddziale (...) (...). W uzasadnieniu wniosku wskazano, iż wnioskodawca zatrudniony jest jako ślusarz remontowy na odkrywce, posiada wykształcenie ogólnobudowlane, posiada kwalifikacje średniego dozoru w specjalności budowlanej, uprawnienia budowlane do kierowania pracami budowlanymi w specjalności konstrukcyjno – budowlanej. W odwodnieniu nadzorowałby prace budowlane prowadzone na obiektach (...), prace przy likwidacji i przemieszczaniu obiektów jako kierownik budowy, prowadzenie książek budowy, ponadto nadzór nad całością obiektów hydrotechnicznych oddział B. i Oddział S..

(dowód: podanie k. 2 w aktach osobowych część A; kwestionariusz k. 1 w aktach osobowych część A; badania lekarskie k. 5 w aktach osobowych część A; umowa o pracę z dnia 16.05.1975 roku k. 1 w aktach osobowych część B; informacja z dnia 5.02.1991 roku k.32a w aktach osobowych część B; pismo z dnia 14.02.1991 roku k 32 w aktach osobowych część B; karta stanowiska pracy k. 33 w aktach osobowych część B; angaż z dnia 5.01.1995 roku k. 39 w aktach osobowych część B; karta stanowiska pracy k. 40 w aktach osobowych część B; podanie k. 46 w aktach osobowych część B; przeniesienie k. 47 w aktach osobowych część B; angaż k. 48 w aktach osobowych część B; karta obiegowa k. 49 w aktach osobowych część B; podanie k. 50 w aktach osobowych część B; angaż k.51 w aktach osobowych część B; pismo z dnia 23.03.1988 roku k. 53a w aktach osobowych część B; angaż z dnia 15.04.1998 roku k. 53 w aktach osobowych część B; załącznik nr 2 do karty stanowiska pracy k. 55 w aktach osobowych część B; angaż z dnia 25.11.1998 roku k. 56 w aktach osobowych część B; pismo z dnia 4.01.1999 roku k. 57 w aktach osobowych część B; angaż z dnia 24.05.1999 roku k. 58 w aktach osobowych część B; pismo z dnia 20.09.1999 roku k. 59 w aktach osobowych część B)

Wnioskodawca w okresie zatrudnienia od dnia 1 listopada 1997 roku do dnia 30 września 1999 roku pracował na oddziale (...). Był to (...). Oddział ten zajmowały się pracami odwodnieniowymi wody powierzchniowej z terenu odkrywki i z terenu poziomów roboczych koparek wielonaczyniowych i maszyn podstawowych. Oddział zajmował się odwodnieniem całego wyrobiska.

Prace były rozdzielane na poszczególne brygady. Polegały one na ujęciu i odpompowaniu wody.

Brygada wnioskodawcy zajmowała się dowozem pomp na stanowiska i zabudową pomp w rząpiach. Z całego poziomu woda rowami była odprowadzana do zbiorników. Rowy kopała inna brygada pod nadzorem brygady wnioskodawcy. Następnie wnioskodawca zabudowywał pompy w rząpi i podłączał do kolektora tłocznego. Zajmował się również wymianą, demontażem i montażem pomp w rząpiach oraz demontażem, wymianą i montażem agregatów pompowych odwodniania powierzchniowego w rząpiach i na stanowiskach pompowych.

Wymiana agregatów pompowych w rząpiach następowała w razie konieczności wymiany agregatu na większy.

Brygada wnioskodawcy likwidowała również rząpie.

Od pomp wnioskodawca budował rurociągi (pojedyncze kolektory). Przywożono wówczas elementy rurociągów napowierzchniowych i montowano je poprzez spawanie lub skręcanie. Rurociągi były metalowe i aluminiowe. Brygada wnioskodawcy zajmowała się również demontażem rurociągów na bieżąco. Eksploatacja tych elementów odwodnienia polegała na wymianie elementów rur odprowadzających wodę i usunięcie ich awarii poprzez wycięcie zużytego czy uszkodzonego fragmentu rury i wstawienie nowego elementu, aby zapewnić drożność przepływu wody w systemie odwodnieniowym. W tym zakresie wnioskodawca wykonywał pracę jako ślusarz – skręcał rury, montował, demontował, usuwał awarię rurociągów polegających na przeciekach rur.

Eksploatacja elementów odwodnienia powierzchniowego polegała również na utrzymaniu drożności systemu odwodnieniowego, tj. jego czyszczenie aby woda spływała. Główne prace wykonywała koparka gąsienicowa. Prace wnioskodawcy polegały na czyszczeniu pozostałości, czyszczenie takie odbywało się ręcznie.

Na przedpolu pracy koparki wielonaczyniowej jeżeli była woda należało ją wypompować. Wnioskodawca i pracownicy brygady zajmowali się budową sytemu odwodnieniowego na tym terenie. Prace takie były wykonywane zanim przyjechała koparka i zaczęła pracę i jak koparka odjechała w inne miejsce.

Wnioskodawca likwidował studnie odwodnieniowe, które znalazły się w zakresie pracy koparki. Gdy koparka zbliżała się do studni wówczas przyjeżdżała brygada spawaczy z przodowym i ucinała rurę. Następnie wyciągano rurę. Brygada wnioskodawcy obcinała kolumny rurowe studni.

Na terenie wykonywanych prac na poziomach wnioskodawca zajmował się również transportem rur, pomp, agregatów pompowych i armatury. Prace polegały na załadunku materiałów, ich przewozie i wyładunku.

Na terenie odkrywki znajdowały się pompownie umieszczone na stałe na zboczu północnym i południowym. Były to duże zbiorniki wodne betonowe, w których zabudowanych było kilka pomp o dużej pojemności. Do pompowni z terenów odwodnieniowych rurociągami ( pojedynczymi kolektorami) odprowadzana była woda do kolektora zbiorczego, a następnie do pompowni. Pompownia odprowadzała wodę na zewnątrz. Na pompowni byli zatrudnieni inni pracownicy. Natomiast zakres prac wnioskodawcy obejmował elementy odwodnienia powierzchniowego do pompowni i polegał na utrzymaniu tych elementów w drożności. Zdarzało się w tym okresie, że wnioskodawca pracował również na pompowni, nie pracował przy kolektorach zbiorczych.

Wnioskodawca zajmował się również demontażem i likwidacją spustów rurowych i rowów korytkowych przed zasypem przez zwałowarkę. Spusty rurowe i rowy korytkowe znajdują się w rejonie pompowni i kolektorów zbiorczych. Rów korytkowy odprowadzał wodę przy kolektorze zbiorczym. Osadnik betonowy to zbiornik ziemny umocniony betonem, znajdujący się na poziomach roboczych. Przyjmował on wodę z rowów korytkowych, która jest później albo wypompowana albo odprowadzana zrzutem rurowym (spustem) na następne stanowisko pompowe. Ulega likwidacji w miarę postępu robót. Do obowiązków wnioskodawcy należała eksploatacja spustów, rowów i osadników, co polegało na ich czyszczeniu. W tym okresie wnioskodawca był kierowany również do prac polegających na demontażu obiektów budowlanych. W zależności od potrzeb w tym okresie czasu mogło to zajmować około 1 godziny dziennie, a następnie wracał do prac odwodnieniowych.

Zakresem prac wnioskodawcy było objęte całe wyrobisko aż do dna wyrobiska nie tylko przodek eksploatacyjny.

Wnioskodawca nie wykonywał prac polegających na obsłudze, konserwacji, przeglądach, naprawach, montażu, transporcie koparek i zwałowarek, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących czy transportujących. Nie pracował przy urabianiu i ładowaniu urobku. Nie pracował bezpośrednio na koparce wielonaczyniowej.

Praca wnioskodawcy była pracą jednozmianową, nie była to brygada stykowa.

(dowód: zeznania M. M. protokół z dnia 5 listopada 2015 roku nagranie od minuty 00.02.54 do minuty 00.33.13 k. 61v-62v płyta k. 65; zeznania M. K. protokół z dnia 5 listopada 2015 roku nagranie od minuty 00.33.23 do minuty 00.55.49 k. 62v-63 płyta k. 65; zeznania wnioskodawcy protokół z dnia 5 listopada 2015 roku nagranie od minuty 00.56.46 do minuty 01.15.15 k. 63v-64 płyta k. 65; charakterystyka stanowiska pracy w aktach osobowych)

Powołana przez pracodawcę wnioskodawcy Komisja Weryfikacyjna na posiedzeniu w dniu 20 kwietnia 2011 roku w oparciu o dokumenty i zeznania świadków określiła, że S. W. w okresie od 1 listopada 1997 roku do dnia 30 września 1999 roku zajmował stanowiska:

- od dnia 1 listopada 1997 roku do dnia 30 listopada 1998 roku jako górnik odwadniacz złoża na oddziale (...);

- od dnia 1 grudnia 1998 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku jako ślusarz maszynowy na oddziale (...) ;

- od dnia 1 stycznia 1999 roku do dnia 30 września 1999 roku jako ślusarz remontowy na odkrywce na oddziale (...).

W protokole z dnia Komisja po uwzględnieniu wniosku wnioskodawcy komisja weryfikacyjna podała, że w ww. okresie wnioskodawca pracował jako górnik kopalni odkrywkowej i przepracował 343 dniówek w wymiarze półtorakrotnym.

(dowód: protokół z posiedzenia z wykazem dniówek k.8, k.7 w aktach osobowych część C, k. 9-11 akt emerytalnych)

W dniu 10 września 2014 roku (...) z siedzibą w R. wystawił wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy górniczej, w którym wskazał, m.in. że:

- w okresie od dnia 1 listopada 1997 roku do dnia 30 września 1999 roku wnioskodawca wykonywał pracę górniczą na stanowisku górnik kopalni odkrywkowej wskazane w rozporządzeniu z dnia 23 grudnia 1994 roku załącznik 3 dział III poz. 1.

(dowód: świadectwo k.9 w aktach osobowych część C, k.8 akt emerytalnych)

Decyzją z dnia 21 września 2015 roku po rozpoznaniu nowego wniosku wnioskodawcy o emeryturę organ rentowy przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 1 lipca 2015 roku, tj. od miesiąca w którym złożono wniosek. Wypłata świadczenia została zwieszona z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia przez wnioskodawcę. Organ rentowy przyjął w spornym okresie przelicznik jednokrotny.

Wnioskodawca złożył odwołanie od decyzji z dnia 21 września 2015 roku.

(dowód: decyzja k, 51 – 52 akt emerytalnych; okoliczności bezsporne)

Sąd Okręgowy

dokonał następującej oceny dowodów i zważył co następuje :

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Przesłanki nabycia prawa do emerytury górniczej określa ustawa z dnia
17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 roku, poz. 1440 z późniejszymi zmianami).

Zgodnie z art. 50 a ust 1 i 2 ustawy górnicza emerytura przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) ukończył 55 lat życia;

2) ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej
co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1;

3) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Wiek emerytalny wymagany od pracowników: kobiet mających co najmniej
20 lat, a mężczyzn co najmniej 25 lat pracy górniczej i równorzędnej, w tym
co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wynosi 50 lat.

Po myśli art. 50 b w/w ustawy przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej uwzględnia się okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą, będące okresami składkowymi lub nieskładkowymi w rozumieniu ustawy, z tym że okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą uwzględnia się, jeżeli praca
ta wykonywana była co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy.

Z kolei zgodnie z art. 50 c ust. 1 pkt 4 za pracę górniczą uważa się zatrudnienie na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych, a także w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego, na stanowiskach określonych w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa.

Zgodnie z treścią pkt 32 Załącznika nr 2 do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz.U. z 1995 roku, Nr 2, poz. 8 ) zawierającego wykaz stanowisk pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego oraz przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń węgla brunatnego uważa się za pracę górniczą takimi stanowiskami są: rzemieślnicy i inni robotnicy zatrudnieni na stale na odkrywce przy wykonywaniu bieżących robót montażowych, konserwacyjnych i remontowych: ślusarze, spawacze, elektrycy, mechanicy, monterzy , wulkanizatorzy, automatycy, cieśle. Zgodnie zaś z pkt 2 załącznika 2 takim stanowiskiem jest stanowisko – górnika odwadniacza złóż na odkrywce.

Natomiast stosownie do treści pkt 1 dział III Załącznika nr 3 ww. Rozporządzenia zawierającego wykaz stanowisk pracy, na których okresu w kopalniach węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym osobą spełniającą warunki do uznania jej pracy za pracę górniczą w wymiarze półtorakrotnym jest: górnik kopalni odkrywkowej.

Należy tym miejscu jednocześnie z całą mocą podkreślić, iż zgodnie z art. 50d ust. 1 pkt 1 ww. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej półtorakrotnemu przeliczeniu podlegają tylko okresy pracy górniczej wykonywanej "w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych".

Wykaz stanowisk pracy wykonywanej w przodkach uwzględnianej w rozmiarze półtorakrotnym, powinno ustalić rozporządzenie wydane na podstawie delegacji ustawowej z art. 50d ust. 3. Ponieważ rozporządzenie takie nie zostało wydane, obowiązuje nadal (z mocy art. 194 wskazanej ustawy) wykaz stanowisk zawarty w załączniku nr 2 i 3 do ww.rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995 roku Nr 2, poz. 8), wydanego na podstawie upoważnienia zawartego w art. 5 ust. 5 i art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 1 lutego 1983 roku o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (tekst jedn.: Dz. U. z 1995 roku, Nr 30, poz. 154).

Z zestawienia powyższych przepisów jednoznacznie wynika, że nie każda praca wykonywana na odkrywce, może być zaliczona do pracy górniczej, chodzi bowiem wyłącznie o prace wymienione jako górnicze w art. 50c.

Z przepisów wynika również, że nie każda praca górnicza, nawet wykonywana w obrębie przodków eksploatacyjnych na stanowiskach określonych w ww. rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, może być kwalifikowana jako zaliczana w wymiarze półtorakrotnym. W judykaturze podkreśla się bowiem konieczność odróżnienia „zwykłej” pracy górniczej górnika kopalni węgla brunatnego wykonywanej na stanowiskach określonych w załączniku nr 2 do ww. Rozporządzenia od kwalifikowanej pracy górniczej wykonywanej na stanowiskach wymienionych w załączniku nr 3 do ww. Rozporządzenia. Rodzaj zaś prac podlegających zaliczeniu w wymiarze pótoraktrotnym zasadniczo został scharakteryzowany w przepisie art. 50d ust. 1. pkt 1 ustawy emerytalnej. Z treści załącznika nr 3 do ww. rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994 roku wynika bowiem, iż w wymiarze półtorakrotnym mogą być uznane tylko czynności wykonywane przez górnika, które zostały wskazane w tym załączniku i na wskazanych tam stanowiskach oraz jednocześnie tylko takie, które spełniają warunki przepisu art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy, tj. bezpośrednio są związane z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz inne prace przodkowe, a zatem takie, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Chodzi wyłącznie o czynności stanowiące element ciągu technologicznego bezpośrednio związany z procesem wydobycia węgla. Wykaz stanowisk pracy, określony pomocniczo w załączniku nr 3 do rozporządzenia odnosi się zatem wyłącznie do wykonywanych zdań górnika, jeżeli spełniają one kryterium miejsca wykonywania pracy i jej charakteru określonego w przepisie art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy. Wykładnia przepisów załącznika nr 3 do ww. rozporządzenia dokonywana w oderwaniu od unormowania ustawowego prowadziłaby do sytuacji, w której każdą pracę górnika kopalni odkrywkowej wykonywaną na terenie wyrobiska należałoby uwzględniać w takim korzystnym wymiarze. Tymczasem przeczy temu jednoznacznie treść ww. przepisów. A contrario – jako prace wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia mogą być uznane tylko takie czynności wykonywane przez górnika, które bezpośrednio związane są z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach. Z kolei użyte pojęcie inne prace przodkowe należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 roku, I UK 236/09; z dnia 22 kwietnia 2011 roku, I UK 360/10; z dnia 16 czerwca 2011 roku, IUK 381/10; 4 kwietnia 2012 roku, I UK 440/11; z dnia 28 kwietnia 2010 roku, I UK 339/09; opubl LEX; z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nim orzecznictwo).

Dla oceny, czy ubezpieczony S. W. pracował na stanowisku uprawniającym do przeliczenia spornych okresów pracy w wymiarze półtorakrotnym, istotne znaczenie miał przede wszystkim rodzaj powierzonej mu pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych), tj. rodzaj wykonywanych czynności związanych z obsługą konkretnych wskazanych w przepisach urządzeń i maszyn oraz miejsce ich wykonywania.

W sprawie w celu zaliczenia prac wnioskodawcy do prac wskazanych w pkt 1 dział III złącznika nr 3 ww. rozporządzenia musiałyby być to prace górnika kopalni odkrywkowej, które to prace są jednocześnie pracami bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku lub innymi pracami przodkowymi, tj. również łączącymi się z bezpośrednimi i zasadniczymi procesami produkcyjnymi zakładu górniczego, a związanymi z pozyskaniem węgla czyli z procesami urabiania lub ładowania urobku – por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2012 roku, I UK 295/11, OSNPUiSP 2013,nr 3-4, poz. 38; z dnia 28 kwietnia 2010 roku, I UK 339/09, LEX; wyroki SA w Katowicach z dnia 22 listopada 2012 roku, IIIAUa 437/12, LEX: z dnia 25 marca 2010 roku, IIIAUa 3150/09, LEX; z dnia 30 stycznia 2013 roku, IIIAUa 832/12,LEX; z dnia 28 czerwca 2013 roku, IIIAUa 1952/12, LEX; z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nim orzecznictwo.

W pierwszej kolejności należy podnieść, iż kluczową kwestią jest pojęcie przodka. Przepisy nie definiują pojęcia przodka i prac przodkowych. Jednocześnie z potocznego rozumienia tego pojęcia, w tym także używanego przez świadków, wnioskodawcę, czy pracodawcę w charakterystyce stanowiska pracy wnioskodawcy, wynikało, iż osoby te pojmują przodek jako miejsce pracy całego układu (...) lub wyłącznie to miejsce, które jest bezpośrednio przed koparką wielonaczyniową.

Przyjęcie ogólnej tezy, że przodkiem w kopalni węgla brunatnego jest każde miejsce prowadzenia robót górniczych związanych z odwadnianiem, udostępnianiem i eksploatacją złoża kopaliny, jej transportem i transportem nadkładu, a nadto zwałowaniem nadkładu, a następnie rekultywacją wyrobisk i zwałowisk, (związane z pracą koparek, spycharek, ładowarek, zwałowarek) nie odpowiada pojęciu "pracy przodkowej", wynikającej z wykładni przepisów art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. (tak por. wyrok SA w Katowicach z dnia 16 kwietnia 2014 roku, IIIAUa 1121/13, LEX). W orzecznictwie SN kwestionuje się również zasadność rozszerzania samego pojęcia przodka wydobywczego, zauważając, że nie do zaakceptowania jest zapatrywanie, żeby miejsce przodka rozciągać na całą linię taśmociągów transportujących urobek, gdyż pojecie przodka straciłoby swe znaczenie i tym sposobem nie można zaakceptować definicji "przodka", która wynika z opinii naukowo-technicznej i obejmuje wszystkie czynności związane z transportem kopaliny, realizowane w ramach ruchu zakładu górniczego (wyr. SN z 5 maja 2011 roku, I UK 395/10, Legalis).

Z powyższego wynika, iż pojęcie przodka musi być wykładane przez Sąd w sposób ścisły i ograniczać się wyłącznie do miejsca pracy koparek wielonaczyniowych, albo jej bezpośredniego sąsiedztwa, w którym wydobywa się urobek. Praca przodowa polega zaś na urabianiu i ładowaniu urobku lub nakładu, albo jest bezpośrednio związana z procesem urabiania urobku.

Jednocześnie w związku z ustawowym określeniem pojęcia pracy w przodkach należy stwierdzić, że dla zaliczenia pracy do stażu w wymiarze półtorakrotnym nie chodzi o jakąkolwiek pracę w przodku przy maszynach ładujących i transportujących, a wyłącznie o pracę, która polega na montażu, likwidacji i transporcie obudów maszyn ładujących i transportujących w przodkach. Pod określeniem "inne prace przodkowe" należy zaś rozumieć inne prace górnicze w przodku, jednakże rodzajowo nie mniej obciążające niż wymienione w powołanym przepisie ustawy art. 50d ust. 1 pkt 1. Stąd różnego rodzaju inne prace górnicze związane z eksploatacją, konserwacją i remontami urządzeń będących częścią składową układu technologicznego: koparka, taśmociąg, zwałowarka węgla czy też inne urządzenia górnicze lub agregaty nie mieszczą się w definicji pracy w przodkach z art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy. ( tak por. SA w Katowicach w wyroku z dnia 22 listopada 2012 roku, IIIAUa 437/12, LEX; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nim orzecznictwo).

Z powyższych rozważań wynika zatem, iż przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom w kopalni węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym czas pracy górniczej w przodku tylko wówczas, gdy spełnia łącznie wszystkie wskazane w powołanych przepisach przesłanki: co do miejsce wykonywania, co do rodzaju czynności , co do obsługi wskazanych w tym przepisie maszyn i urządzeń . Wypełnienie np. jedynie warunku pracy w przodku nie jest zatem wystarczające do uznania, że praca ta spełnia definicję z art. 50 d ust. 1 pkt 1 i znajduje się w wykazie III załącznika 3 poz. 1 rozporządzenia.

Z dokumentów z akt osobowych wynikało, iż ubezpieczony w spornym okresie od 1 listopada 1997 roku do dnia 30 września 1999 roku pracował na oddziale (...) tj. oddziale odwodnienia powierzchniowego i zajmował stanowiska: od dnia 1 listopada 1997 roku do dnia 30 listopada 1998 roku jako górnik odwadniacz złoża; od dnia 1 grudnia 1998 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku jako ślusarz maszynowy; od dnia 1 stycznia 1999 roku do dnia 30 września 1999 roku jako ślusarz remontowy. Jednocześnie w uwzględnieniu wniosku wnioskodawcy komisja weryfikacyjna wskazała jako stanowisko pracy wnioskodawcy w ww. okresie stanowisko górnika kopalni odkrywkowej.

Dokonując ustaleń rzeczywiście wykonywanych prac przez wnioskodawcę Sąd poczynił je w oparciu o zeznania wnioskodawcy i świadków oraz na postawie skorelowanych z nimi dokumentów.

Na podstawie ww. materiały dowodowego uznanego za wiarygodny jako bezsporny, jasny i znajdujący potwierdzenie w dokumentacji należało stwierdzić, iż wnioskodawca w okresie zatrudnienia od dnia 1 listopada 1997 roku do dnia 30 września 1999 roku pracował na oddziale (...). Był to (...). Oddział ten zajmowały się pracami odwodnieniowymi wody powierzchniowej z terenu odkrywki i z terenu poziomów roboczych koparek wielonaczyniowych i maszyn podstawowych. Oddział zajmował się odwodnieniem całego wyrobiska. Prace były rozdzielane na poszczególne brygady. Polegały one na ujęciu i odpompowaniu wody.

Brygada wnioskodawcy zajmowała się dowozem pomp na stanowiska i zabudową pomp w rząpiach. Z całego poziomu woda rowami była odprowadzana do zbiorników. Rowy kopała inna brygada pod nadzorem brygady wnioskodawcy. Następnie wnioskodawca zabudowywał pompy w rząpi i podłączał do kolektora tłocznego. Zajmował się również wymianą, demontażem i montażem pomp w rząpiach oraz demontażem, wymianą i montażem agregatów pompowych odwodniania powierzchniowego w rząpiach i na stanowiskach pompowych. Wymiana agregatów pompowych w rząpiach następowała w razie konieczności wymiany agregatu na większy. Brygada wnioskodawcy likwidowała również rząpie.

Od pomp wnioskodawca budował rurociągi (pojedyncze kolektory). Przywożono wówczas elementy rurociągów napowierzchniowych i montowano je poprzez spawanie lub skręcanie. Rurociągi były metalowe i aluminiowe. Brygada wnioskodawcy zajmowała się również demontażem rurociągów na bieżąco. Eksploatacja tych elementów odwodnienia polegała na wymianie elementów rur odprowadzających wodę i usunięcie ich awarii poprzez wycięcie zużytego czy uszkodzonego fragmentu rury i wstawienie nowego elementu, aby zapewnić drożność przepływu wody w systemie odwodnieniowym. W tym zakresie wnioskodawca wykonywał pracę jako ślusarz – skręcał rury, montował, demontował, usuwał awarię rurociągów polegających na przeciekach rur.

Eksploatacja elementów odwodnienia powierzchniowego polegała również na utrzymaniu drożności systemu odwodnieniowego, tj. jego czyszczenie aby woda spływała. Główne prace wykonywała koparka gąsienicowa. Prace wnioskodawcy polegały na czyszczeniu pozostałości, czyszczenie takie odbywało się ręcznie.

Na przedpolu pracy koparki wielonaczyniowej jeżeli była woda należało ją wypompować. Wnioskodawca i pracownicy brygady zajmowali się budową sytemu odwodnieniowego na tym terenie. Prace takie były wykonywane zanim przyjechała koparka i zaczęła pracę i jak koparka odjechała w inne miejsce.

Wnioskodawca likwidował studnie odwodnieniowe, które znalazły się w zakresie pracy koparki. Gdy koparka zbliżała się do studni wówczas przyjeżdżała brygada spawaczy z przodowym i ucinała rurę. Następnie wyciągano rurę. Brygada wnioskodawcy obcinała kolumny rurowe studni.

Po terenie wykonywanych prac na poziomach wnioskodawca zajmował się również transportem rur, pomp, agregatów pompowych i armatury. Prace polegały na załadunku materiałów, ich przewozie i wyładunku.

Na terenie odkrywki znajdowały się pompownie umieszczone na stałe na zboczu północnym i południowym. Były to duże zbiorniki wodne betonowe, w których zabudowanych było kilka pomp o dużej pojemności. Do pompowni z terenów odwodnieniowych rurociągami ( pojedynczymi kolektorami) odprowadzana była woda do kolektora zbiorczego, a następnie do pompowni. Pompownia odprowadzała wodę na zewnątrz. Na pompowni byli zatrudnieni inni pracownicy. Natomiast zakres prac wnioskodawcy obejmował elementu odwodnienia powierzchniowego do pompowni i polegał na utrzymaniu tych elementów w drożności. Zdarzało się w tym okresie, że wnioskodawca pracował również na pompowni, nie pracował przy kolektorach zbiorczych.

Wnioskodawca zajmował się również demontażem i likwidacją spustów rurowych i rowów korytkowych przed zasypem przez zwałowarkę. Spusty rurowe i rowy korytkowe znajdują się w rejonie pompowni i kolektorów zbiorczych. Rów korytkowy odprowadzał wodę przy kolektorze zbiorczym. Osadnik betonowy to zbiornik ziemny umocniony betonem, znajdujący się na poziomach roboczych. Przyjmuje on wodę z rowów korytkowych, która jest później albo wypompowana albo odprowadzana zrzutem rurowym (spustem) na następne stanowisko pompowe. Ulega likwidacji w miarę postępu robót. Do obowiązków wnioskodawcy należała eksploatacja spustów, rowów i osadników, co polegało na ich czyszczeniu. W tym okresie wnioskodawca był kierowany również do prac polegających na demontażu obiektów budowlanych. W zależności od potrzeb w tym okresie czasu mogło to zajmować około 1 godziny dziennie, a następnie wracał do prac odwodnieniowych.

Zakresem prac wnioskodawcy było objęte całe wyrobisko aż do dna wyrobiska nie tylko przodek eksploatacyjny.

Wnioskodawca nie wykonywał prac polegających na obsłudze, konserwacji, przeglądach, naprawach, montażu, transporcie koparek i zwałowarek, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących czy transportujących. Nie pracował przy urabianiu i ładowaniu urobku. Nie pracował bezpośrednio na koparce wielonaczyniowej.

Praca wnioskodawcy była pracą jednozmianową, nie była to brygada stykowa.

Z powyższych ustaleń Sądu wynikało jednoznacznie, iż praca wnioskodawcy w okresie zatrudnienia na oddziale (...) nie spełniała wymogów zaliczenia jej w wymiarze półtorakrotnym.

W szczególności należy podnieść, iż swojej pracy wnioskodawca nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w przodku. Z zeznań świadków, samego wnioskodawcy, opisu charakteru pracy przez pracodawcę wynikało bowiem, iż prace były wykonywane zarówno w przodku, jak i w oddaleniu od przodka nawet o około 30 metrów, a nawet na pompowni. O ile bowiem samo odwodnienie odbywało się pod kołami koparek wielonaczyniowych na różnych poziomach, o tyle praca polegająca na budowie kolektorów pojedynczych, obsłudze tych kolektorów, prace przy rząpi, zapuszczanie agregatów pompowych do rząpi, likwidacji studni, obsłudze rowów korytkowych, spustów czy osadników odbywało się na terenie całego wyrobiska aż do dna wyrobiska. Ponadto wnioskodawca w tym okresie, jak przyznał sam w swoich zeznaniach, był kierowany do innych prac, tj. do likwidacji obiektów budowlanych, co mogło zajmować nieraz nawet 1 godzinę w czasie dniówki roboczej. Prace te zatem odbywały się na terenie odkrywki poza przodkiem eksploatacyjnym.

Z powyższego wynikało zatem, iż wnioskodawca nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy bezpośrednio w przodku eksplotatacyjnym, choć prace w przodku niewątpliwie były pracami przeważającymi.

Niezależnie od powyższego należało podkreślić, iż prace, które wnioskodawca faktycznie wykonywał w przodku, nie były pracami górnika kopalni odkrywkowej w rozumieniu załącznika nr 3 dział III poz, 1 Rozporządzenia w związku z art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy.. Wnioskodawca bowiem zajmował się odwodnieniem terenu i urządzeniami, na których pracował były to urządzenia związane z odwodnieniami terenu odkrywki. Odwodnienie terenu, na którym miała pracować koparka wielonaczyniowa, musiało przy tym nastąpić zanim koparka przybyła na dany teren i zanim rozpoczęła pracę. Oczywiście odwodnienie odbywało się cały czas, gdyż woda zbierała się w różnych miejscach, na różnych poziomach, także podczas pracy koparki, pod kołami koparki na jej przedpolu. Prace te jednakże nie polegają absolutnie na montażu czy demontażu koparek i zwałowarek lub ich transporcie. W szczególności jednakże prace te nie są pracami wykonanymi bezpośrednio przy urabianiu urobku czy ładowaniu urobku czy też innymi pracami przodowymi związanymi jednakże bezpośrednio z procesem urabiania urobku, co jednoznacznie wynikało z analizy czynności wykonywanych przez wnioskodawcę podczas zatrudnienia na oddziale (...). Z całą zaś pewnością urządzenia, na których wnioskodawca pracował, nie są elementem ciągu technologicznego wydobycia węgla.

Tymczasem jak wyżej wskazano, w związku z ustawowym określeniem pojęcia pracy w przodkach nie chodzi o jakąkolwiek pracę przy maszynach ładujących i transportujących tylko o pracę, która polega na montażu, likwidacji i transporcie obudów maszyn ładujących i transportujących w przodkach a pod określeniem "inne prace przodkowe" należy rozumieć inne prace górnicze w przodku, rodzajowo nie mniej obciążające niż wymienione w powołanym przepisie ustawy. Muszą to być zatem zarówno prace na wskazanych maszynach podstawowych, jak również muszą to być prace związane bezpośrednio z procesem urabiania i ładowania urobku. Takich prac na koparkach czy zwałowarkach wnioskodawca z całą pewnością nie wykonywał.

Ponadto w przypadku gdy wnioskodawca wykonywał pracę górnika odwadniacza złóż, które to stanowisko pracy jest wprost wymienione w załączniku 2 poz. 2, a jak zeznali świadkowie zakres prac, charakter wykonywanych przez wnioskodawcę prac odpowiadał nazwie zajmowanego stanowiska, nie można uznać, że wykonywał on prace wymienione w załączniku 3 dział III poz. 1 Rozporządzenia. To samo bowiem stanowisko pracy i ta sama wykonywana przez pracownika praca nie mogła spełniać warunków zarówno jednego jak i drugiego załącznika.

Odnosząc powyższe uwagi do okoliczności rozpoznawanej sprawy należało zatem uznać, że praca ubezpieczonego w spornym okresie, jako górnika odwadniacza złóż na odkrywce nie była pracą przodkową w omówionym wyżej rozumieniu. Wynikało to zarówno z analizy zeznań świadków, samego wnioskodawcy, z akt osobowych wnioskodawcy, w tym z charakterystyki stanowiska pracy czy instruktażu stanowiskowego.

Czynności wskazane w charakterystyce pracodawcy - pozwalają zatem na zakwalifikowanie stanowiska pracy ubezpieczonego według poz. 2 lub poz. 32 załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 1994 r. powołanego wyżej, lecz z pewnością nie według poz. 7 działu III załącznika nr 1. (tak też cytowany SA w Katowicach w wyroku z dnia 22 listopada 2012 roku, IIIAUa 437/12; por. wyrok SA w Katowicach z dnia 25 marca 2010 roku, IIIAUa 3150/09, LEX).

Czynności ubezpieczonego, polegające na przygotowywaniu terenu pod wydobycie węgla (odwadnianie terenu), nie mieszczą się w ustawowym pojęciu prac przodkowych uprawniających do zastosowania spornego w sprawie przelicznika, lecz przelicznika 1,2 jako prace na stanowiskach wymienionych w poz. 32 lub 2 załącznika nr 2 do rozporządzenia. (por. SA w Katowicach w wyroku z dnia 12 września 2013 roku, w sprawie IIIAUa 2248/12).

Należy w tym miejscu podkreślić, iż o uznaniu konkretnej pracy za pracę górniczą zaliczaną w wymiarze półtorakrotnym – zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego – decyduje charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika, a nie treść umowy o pracę łączącej go z pracodawcą ani nazwa zajmowanego stanowiska pracy określona w angażach czy zaświadczeniu o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych (por. wyroki SN z dnia 25 marca 1998 roku, II UKN 570/98; z dnia 22 marca 2001 roku, IIUKN 262/00; z dnia 2 czerwca 2010 roku, I UK 25/10; publ. LEX). Nie mają również znaczenia zakładowe wykazy stanowisk oraz protokoły komisji weryfikacyjnej kwalifikujące określone stanowisko. Przepisy normujące nabywanie prawa do emerytury górniczej muszą być bowiem wykładane w sposób ścisły, a dla oceny charakteru pracy górniczej, nie mogą mieć decydującego znaczenia protokoły komisji weryfikacji (por. wyrok SA w Katowicach z dnia 28 czerwca 2013 roku, IIIAUa 1127/12, LEX).

Dokonana przez pracodawcę w świadectwie pracy kwalifikacja zajmowanego przez pracownika stanowiska, jak i kwalifikacja tego stanowiska na podstawie protokołu komisji weryfikacyjnej nie przesądza o zaliczeniu zatrudnienia na tymże stanowisku do pracy górniczej, w tym pracy kwalifikowanej w wymiarze półtorakrotnym. O uznaniu pracy za pracę górniczą w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach nie decyduje bowiem treść tych dokumentów, ale charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1998 r., II UKN 570/97, OSNAPiUS 1999 Nr 6, poz. 213; z dnia 22 marca 2001 r., II UKN 263/00, OSNAPiUS 2002 Nr 22, poz. 553; z dnia 2 czerwca 2010 r., I UK 25/10, LEX nr 621137).

W konsekwencji, ani rozporządzenie wykonawcze do ustawy, ani tym bardziej wewnętrzne zarządzenia pracodawcy nie mogą przyznawać ubezpieczonym większych uprawnień, niż uczynił to ustawodawca. Przepisy ustawy o emeryturach i rentach stanowią pozycję wyjściową do oceny zasadności roszczeń emerytalnych wnioskodawcy. Wiążącymi dowodami zaś w sprawie nie mogą być akta ZUS i decyzje ZUS wydane w innych sprawach, dotyczących innych ubezpieczonych. Sąd bowiem rozpoznaje sprawę w sposób indywidualny. Decyzje ZUS nie stanowią orzeczeń, które wiążą Sąd. Ponadto należy podkreślić, iż orzecznictwo Sądu oraz w zakresie orzeczniczym organu rentowego na przestrzeni lat ewoluowało, również pod wpływem orzeczeń Sądów Apelacyjnych i Sądu Najwyższego. Obecnie w szczególności w orzecznictwie Sądów wszystkich instancji prezentowany jest pogląd, że konkretną pracę w kopalni należy zaliczyć ściśle według jej charakteru, miejsca wykonywania oraz nie pomijając miejsca w przepisach jakie nadał jej ustawodawca. ( tak por. uzasadnienie SA w Katowicach z dnia 11 lutego 2014 roku, IIIAUa 134/13,LEX).

Również okoliczność, iż praca wnioskodawcy była niezbędna dla procesu technologicznego nie zmienia oceny charakteru tej pracy. Np. dowóz pracowników na miejsce pracy w przodku, dowód narzędzi również jest niezbędne dla prowadzenia prac w przodku. Nie można jednakże w świetle poczynionych rozważań, analizy przepisów prawa oraz materiału dowodowego zebranego w sprawie uznać, iż wszelkie prace wykonywane na terenie odkrywki czy nawet na terenie przodka uzasadniają zaliczenie okresów ich wykonania w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej. Skoro bowiem ustawodawca określił w sposób ścisły przesłanki zaliczenia danych prac w wymiarze półtorakrotnym oznacza to, że prace które nie spełniają tych warunków nie można zaliczyć w takim wymiarze. Skoro bowiem wnioskodawca nie wykazał, że wykonywał stale pracę w przodku i skoro charakter pracy ubezpieczonego nie miał bezpośredniego związku z urabianiem i ładowaniem urobku, nie polegał na montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach, to nie znajduje uzasadnienia odwołanie wnioskodawcy od decyzji organu rentowego. Nie może również budzić wątpliwości, iż nie zalicza się do pracy górniczej kwalifikowanej w myśl powołanego przepisu art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy jako niemających bezpośredniego związku z urabianiem kopalin, ładowaniem urobku, montażem, likwidacją i transportem obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodach prac górników kopalni odkrywkowej węgla brunatnego wykonywanych wyłącznie we wkopie, polegających np. na likwidacji i budowie kolektorów odprowadzających wodę na poziomach roboczych koparek wielonaczyniowych, wymianie agregatów pompowych w rząpiach czy studniach głębinowych zlokalizowanych na poziomach roboczych koparek i dokonywaniu pomiarów metanu w studniach głębinowych ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 roku, I 236/09, Legalis; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2015 roku, IUK 280/14, Legalis), przygotowywaniu terenu pod wydobycie węgla, odwodnieniu terenu ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 2011 roku, I UK 360/10 Legalis; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2015 roku, IUK 280/14, Legalis) czy odwodnieniu złoża ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 września 2011 roku, I UK 70/11, Legalis; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2015 roku, IUK 280/14, Legalis).

Należy w tym miejscu podkreślić, iż nawet po zastosowaniu w odniesieniu do tego okresu przelicznika półtorakrotnego z uwzględnieniem wskazanych przez pracodawcę ilości dniówek – 343 w wymiarze półtorakrotnym, jak słusznie zauważył organ rentowy, wnioskodawca nie będzie legitymował się na dzień złożenia wniosku i wydania decyzji co najmniej 25 latami pracy górniczej. Wnioskodawca zatem nie spełnił warunków wymaganych do przyznania prawa do emerytury górniczej, zatem decyzja wydana przez organ w dniu 4 listopada 2014 roku była prawidłowa.

Należy w tym miejscu podnieść, iż brak spełnienia którejkolwiek z przesłanek wskazanej w przepisie art. 50 a ust 1 i 2 uniemożliwia stwierdzenie, iż wnioskodawca nabył prawo do emerytury. Należy bowiem podkreślić, iż ubezpieczony nabywa prawo do emerytury z mocy prawa po spełnieniu ustawowych przesłanek, decyzja organu rentowego czy wyrok sądu potwierdza jedynie nabycie uprawnienia. Decyzja przyznająca prawo do emerytury ma zatem deklaratywny charakter. Potwierdza ona fakt nabycia przez wnioskodawcę prawa do świadczenia, które następuje w dniu spełnienia wszystkich przesłanek jego powstania.

Powołany przepis wskazuje, iż tylko kumulatywne, jednoczesne spełnienie wszystkich przesłanek warunkujących nabycie prawa do emerytury górniczej prowadzi do nabycia prawa do tego świadczenia. Należy zatem ustalić dzień, w którym ubezpieczony ubiegający się o przedmiotowe świadczenie spełnia faktycznie wszystkie te przesłanki łącznie.

Ww. przepis konkretyzuje przy tym przesłanki nabycia prawa do emerytury, zatem wykluczony jest stan, gdy bez spełniania jednej z normatywnych przesłanek strona będzie dochodziła ustalenia prawa na przyszłość. Wymaga również podkreślenia, że ustawodawca zagwarantował określone w przepisie szczególne uprawnienie w konkretnych okolicznościach faktycznych, co wyklucza możliwość zagwarantowania tego prawa w drodze wykorzystania przepisu proceduralnego (art. 189 k.p.c.). Z treści sprecyzowanego odwołania można wnioskować, iż ubezpieczony dążył faktycznie jedynie do ustalenia, iż w spornym okresie należało zastosować przelicznik półtorakrotny. Prawo do emerytury bowiem wnioskodawca uzyskał od miesiąca złożenia kolejnego wniosku.

W miejscu należy z całą mocą podkreślić, iż przedmiotem żądania wniosku wnioskodawcy z dnia 24 września 2014 roku było przyznanie prawa do emerytury górniczej, a nie ustalenie wysokości przelicznika w spornym okresie. Z materiału zgromadzonego w sprawie niniejszej jednoznacznie wynika, że ubezpieczony w dniu 24 września 2014 roku złożył wniosek o przyznanie emerytury, a następnie odwołał się od decyzji organu rentowego, który odmówił przyznania tego świadczenia, zakreślając w ten sposób przedmiot sporu i co z tym związane, granice zaskarżenia. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot żądania (sporu) jest bowiem określony treścią decyzji organu rentowego, od której odwołanie wszczyna postępowanie przed sądem, co oznacza, że przedmiotem oceny sądu w sprawie dotyczącej przyznania emerytury, jest prawo do tego świadczenia, nie zaś poszczególne przesłanki, od spełnienia których przepisy prawa uzależniają przyznanie tego świadczenia (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1999 r., II UZ 52/99 - OSNP 2000, nr 15, poz. 601; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 września 2000 r., II UKN 685/99 - OSNP 2000, nr 5, poz. 121; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2009 r., II UK 234/08 - LEX nr 553692 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 2011 r., II UZ 1/11 - LEX nr 844747). Należy z całą mocą podkreślić, iż w postępowaniu odrębnym w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych, toczącym się z odwołania od decyzji organu rentowego, wydanej na wniosek o przyznanie emerytury, niedopuszczalne jest przedmiotowe przekształcenie roszczenia w trybie art. 193 k.p.c. poprzez żądanie ustalenia tylko niektórych przesłanek warunkujących prawo do tego świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2010 r., II UK 108/10 - LEX nr 688682). Powyższe oznaczało, iż w danej sprawie przedmiotem postępowania było ustalenie i orzeczenie wyrokiem, czy wnioskodawca nabył prawo do emerytury górniczej, a nie ustalenie czy sporny okres należy zaliczyć do stażu pracy wnioskodawcy w wymiarze półtorakrotnym.

Z uwagi na brak podstaw do uwzględnienia przelicznika 1,8 do spornego okresu należało uznać, iż odmowna decyzja organu rentowego wydana w dniu 4 listopada 2014 roku była prawidłowa.

Biorąc wszystkie powyższe względy pod uwagę Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.