Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 252/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 7 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący)
SSN Zbigniew Hajn (sprawozdawca)
SSN Zbigniew Myszka
ww sprawie z powództwa Stowarzyszenia "T." w P. działające na rzecz K. K.
przeciwko H. Spółce z o.o. w S.
o diety i inne świadczenia związane z podróżą służbową,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 7 października 2015 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej od wyroku Sądu Okręgowego w B.
z dnia 22 maja 2014 r.,
1. oddala skargę kasacyjną,
2. zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej 900
(dziewięćset) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Stowarzyszenie „T.” działając na rzecz pracownika K. K. wystąpiło z pozwem
przeciwko H. Spółce z ograniczoną odpowiedzialności z siedzibą w S. o zapłatę
2
32.500 zł z tytułu niewypłaconych ryczałtów za noclegi krajowe i zagraniczne w
okresie od 1 marca 2010 r. do 31 marca 2011 r.
Wyrokiem z dnia 10 października 2013 r. Sąd Rejonowy w B. oddalił
powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanego 2.400 zł z tytułu zwrotu
kosztów zastępstwa procesowego.
Sąd Rejonowy ustalił, że powód K. K. był zatrudniony przez stronę pozwaną
w okresie objętym pozwem na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego i
odbywał w tym czasie podróże w transporcie międzynarodowym. Powód oprócz
wynagrodzenia za pracę otrzymywał od pozwanego dietę w kwocie 42 euro za
każdy dzień pobytu za granicą. W trakcie podróży spędzał noce w kabinie
samochodu ciężarowego, przystosowanego do odbywania w nim noclegów. U
pozwanego, jako pracodawcy zatrudniającego ponad 20 pracowników, został
opracowany regulamin wynagradzania, w którym w § 11 przewidziano prawo
kierowców do ekwiwalentu pieniężnego na pokrycie kosztów pobytu za granicą.
Ekwiwalent ten miał przysługiwać na pokrycie kosztów wyżywienia oraz noclegu i
mimo nazwania go „dietą” był rozumiany przez wszystkich kierowców jako
całkowite wynagrodzenie wszelkich wydatków za granicą.
Dokonując oceny prawnej zgłoszonego roszczenia Sąd Rejonowy zwrócił
uwagę na kwalifikację podróży służbowej kierowcy w ustawie z dnia 16 kwietnia
2004 r. o czasie pracy kierowców (jednolity tekst: Dz.U. z 2012 r., poz. 1155 ze
zm.) oraz prawo do należności na pokrycie kosztów podróży służbowej na
zasadach określonych w art. 775
§ 3-5 k.p. w związku z art. 21a ustawy o czasie
pracy kierowców. Wskazał, że pozwany pracodawca nie jest podmiotem
publicznym i mógł uregulować należności pracowników związane z podróżą
służbową w odmienny sposób niż w rozporządzeniach Ministra Pracy i Polityki
Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości i warunków ustalania
należności przysługujących w państwowej lub samorządowej jednostce sfery
budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju i za granicą (Dz.U. Nr
236, poz. 1990 i 1991 ze zm.), z wyjątkiem diety, która nie mogła być niższa niż
dieta w podróży służbowej na obszarze kraju określona dla sfery budżetowej
(art. 775
§ 4 k.p). Sąd Rejonowy stwierdził, że ryczałtowe określenie należności
według stawki 42 euro zaspokajało żądanie pracownika, zatrudnionego jako
3
kierowca międzynarodowy, z tytułu kosztów podróży zagranicznej, w tym noclegów.
Takie były bowiem ustalenia i umowa stron. Ryczałt taki został wprowadzony dla
ułatwienia rozliczeń, ale był zgodny z obowiązującymi i wskazanymi wyżej
zasadami ustalania zasad zwrotu tych kosztów. Strony miały pełną świadomość
faktu, że wskazany ryczałt stanowi całkowite zaspokojenie wszystkich należności
związanych z podróżami, a nie tylko poszczególnych powstających w ich trakcie
wydatków. Tym samym Sąd Rejonowy uznał, że pozwany dokonując wypłaty
wskazywanego ryczałtu zaspokoił wszelkie należności powoda powstałe w związku
z odbywanymi podróżami służbowymi.
Wyrokiem zaskarżonym rozpoznawaną skargą kasacyjną Sąd Okręgowy
oddalił apelację powoda i zasądził od powoda na rzecz pozwanego 900 zł tytułem
kosztów procesu poniesionych w postępowaniu odwoławczym.
Sąd Okręgowy stwierdził, że w całości akceptuje ustalenia i rozważania
Sądu pierwszej instancji. Pracodawca pozabudżetowy regulując samodzielnie
kwestie podróży służbowej musi mieć na uwadze jedynie wysokość samej diety, a
ta zastrzeżona przez pozwanego w wysokości 42 euro jest wyższa niż kwota
przewidziana w rozporządzeniu dla podróży krajowej. Podkreślił, że w § 11
regulaminu wyraźnie zastrzeżono prawo pracownika do należności związanych z
samym faktem pobytu w podróży służbowej. Sposób określenia tej należności nie
może budzić wątpliwości. Dotyczy ona kosztów pobytu za granicą i jest
świadczeniem rodzajowo odmiennym od wynagrodzenia za pracę. Dla pozwanego
podstawą rozróżnienia pracowników w zakresie zwrotu należności za nocleg był
zaś sam fakt ponoszenia kosztów noclegu, co jest kryterium wynikającym z samego
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w
sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących
pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery
budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju. Przepis § 11
regulaminu jest jasny. Punkt 1 wskazuje, że „pracownikowi przysługuje ekwiwalent
pieniężny na pokrycie kosztów pobytu za granicą w tym kosztów wyżywienia i
noclegów w wysokości określonej umową”, a punkt 2 stanowi, że „ekwiwalent na
pokrycie kosztów pobytu za granicą jest wypłacany w ciągu 10 pierwszych dni
następnego miesiąca”. Nie może być więc wątpliwości, że pozwany w regulaminie
4
wprowadził jedno świadczenie na poczet kosztów pobytu za granicą, obejmujące
koszty noclegów i wyżywienia. W ocenie Sądu drugiej instancji Sąd Rejonowy
dokonał wyczerpujących ustaleń i wyciągnął z nich prawidłowe wnioski co do
sposobu zaznajomienia pracowników pozwanego z regulaminem. Regulacja
pozwanego dotycząca wypłaty pracownikom świadczeń związanych z podróżą
służbową jest prawidłowa, zgodna z wymogami ustawy i respektuje minimalne
zastrzeżone art. 77 § 4 k.p. prawo powoda do diety.
W skardze kasacyjnej strona powodowa zaskarżyła w całości powyższy
wyrok. zarzucając naruszenia prawa materialnego, a mianowicie: (-) art. 18 § 1 k.p.,
przez jego niezastosowanie i przyjęcie, że wypłacana pracownikowi kwota 42 euro
za dobę podróży służbowej stanowiła ekwiwalent pieniężny na pokrycie kosztów
pobytu za granicą określony w § 11 regulaminu wynagradzania obowiązującego u
pozwanego, gdy tymczasem z łączącej strony umowy (pkt 2.4) oraz z dokumentacji
płacowej wynika wprost, że pracodawca zobowiązał się i wypłacał pracownikowi
jedynie samą dietę w wysokości 42 euro za każdy dzień pobytu za granicą i tym
samym postanowienia umowy o pracę jako korzystniejsze dla pracownika należy
traktować jako obowiązujące strony w pierwszej kolejności; pojęcie „dieta” użyte
przez pracodawcę w sporządzonej umowie o pracę obejmuje swoim zakresem
także należne pracownikowi świadczenie tytułem ryczałtu za noclegi, gdy
tymczasem pojęcie to zdefiniowane jest w sposób wiążący w dwóch
rozporządzeniach MPiPS z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości i ustalania
należności przysługujących pracownikom zatrudnionym w państwowej lub
samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze
kraju i poza granicami kraju (ustawodawca wymienia osobno diety oraz zwrot
kosztów przejazdów i dojazdów oraz noclegów), a zatem nie ma podstaw
prawnych, aby w postanowieniach umowy podział ten nie został zachowany.
Postanowienia umowy w tym zakresie, jako mniej korzystne dla pracownika nie są
ważne z mocy art. 18 § 1 k.p.; (-) art. 18 § 3 k.p., przez jego niezastosowanie i
błędne przyjęcie, że w zakresie dotyczącym przyznawania należności z tytułu
podróży służbowych obowiązujący u pozwanego regulamin wynagradzania
obowiązywał pracownika, gdy tymczasem postanowienia regulaminu
wynagradzania w § 11 ust. 1 naruszają zasadę równego traktowania w
5
zatrudnieniu; (-) art. 65 § 2 k.c. w związku z art. 300 i w związku z art. 18 § 1 k.p.,
przez ich niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że zgodnym zamiarem stron
stosunku pracy było przyjęcie, że użyte w umowie o pracę sformułowanie „dieta”
obejmuje również świadczenie z tytułu ryczałtu za nocleg, w sytuacji gdy taka
interpretacja zapisów umowy jest bezsprzecznie mniej korzystna dla pracownika niż
interpretacja, która ma podstawy w ogólnych przepisach prawa pracy; (-) art. 775
§
3 k.p., przez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że pracodawca mógł
uregulować wypłatę należności z tytułu podróży służbowych częściowo w
regulaminie wynagradzania, a częściowo w umowie o pracę, gdy tymczasem
ustawodawca wyraźnie przewidział, że w przypadku pozwanej spółki możliwe to
było wyłącznie w regulaminie wynagradzania i wykluczone jest regulowanie tych
kwestii częściowo w regulaminie wynagradzania oraz częściowo w umowie o
pracę; (-) art. 775
§ 1, 3 i 5 k.p. oraz § 2 ust. 2 lit. b oraz § 9 rozporządzenia z 19
grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności
przysługujących pracownikowi (...) z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju
w związku z § 11 ust. 1 regulaminu wynagradzania, przez zastosowanie w miejsce
ogólnych przepisów prawa pracy normy prawnej przewidzianej w § 11 ust. 1
regulaminu wynagradzania, w sytuacji gdy: - regulamin wynagradzania w ogóle nie
został podany do wiadomości pracownika w sposób przyjęty u pracodawcy (brak
potwierdzenia na piśmie przez pracownika wymaganego przez pracodawcę w § 14
ust. 2 regulaminu wynagradzania), a § 14 ust. 3 regulaminu wynagradzania
wyraźnie stanowi, że odmowa potwierdzenia o zapoznaniu się z regulaminem
będzie traktowana na równi z odmową przestrzegania postanowień regulaminu; -
regulamin wynagradzania w § 11 nie zawiera określenia samej wysokości
należnego pracownikowi ekwiwalentu pieniężnego na pokrycie kosztów pobytu za
granicą, a zatem Sąd Okręgowy z uwagi na znaczną ułomność regulaminu w tym
zakresie winien ustalić i zasądzić należne pracownikowi wynagrodzenie, kierując
się wskazaniami zawartymi w powszechnie obowiązujących przepisach kodeksu
pracy; (-) § 9 ust. 2 rozporządzenia z 19 grudnia 2002 r. przez jego błędną
wykładnię, a w konsekwencji przyjęcie, że ryczałt za nocleg nie przysługuje
pracownikowi w sytuacji, gdy nie poniósł on żadnych kosztów w związku z
noclegiem spędzanym w zagranicznej podróży służbowej; (-) art. 8 ust. 8
6
rozporządzenia nr 561/2006 oraz art. 14 ustawy o czasie pracy kierowców przez ich
nieprawidłowe zastosowanie i błędną wykładnię polegające na zastosowaniu tych
przepisów do zasad rekompensowania pracownikom kosztów podróży służbowych,
podczas gdy przepisy te nie należą w ogóle do przepisów prawa pracy i nie
regulują tych kwestii, a są wyłącznie przepisami prawa administracyjnego
regulującego czas jazdy i odpoczynki kierowców.
Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie
powództwa w całości i zasądzenie na rzecz K. K. 32.500 zł tytułem należności za
niewypłacone pracownikowi ryczałty za noclegi w spornym okresie, ewentualnie o
uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania.
Strona pozwana w odpowiedzi na skargę kasacyjną wniosła o jej oddalenie i
zasądzenie na jej rzecz od powoda kosztów postępowania kasacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest nieuzasadniona.
Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę w granicach podstaw kasacyjnych, a
ponieważ skarżący nie zarzucił naruszenia przepisów postępowania, Sąd
Najwyższy jest związany podstawą faktyczną zaskarżonego wyroku przy ocenie
naruszenia prawa materialnego (art. 39813
§ 1 i 2 k.p.c.). Sporna pozostaje jedynie
ocena faktycznych okoliczności sprawy w świetle przepisów prawa materialnego.
Zgodnie z ustalonym w sprawie stanem faktycznym, strony w umowie o
pracę uzgodniły, że kwota 42 euro obejmuje nie tylko wyżywienie podczas podróży
służbowej, ale również ryczałt za noclegi. Ustalenie woli (celu, zamiaru) stron
umowy jest ustaleniem faktycznym, którym Sąd Najwyższy jest związany zgodnie
z art. 39813
§ 2 k.p.c., za zatem nie podlega kontroli kasacyjnej (wyrok Sądu
Najwyższego: z 26 stycznia 2011 r., I UK 281/10, LEX nr 786372; z 23 stycznia
2012 r., II UK 93/11, LEX nr 1163333; z dnia 22 czerwca 2015 r., I UK 367/14,
LEX nr 1771586). W sytuacji, gdy nie zostają podważone ustalenia, na podstawie
których stwierdzono określoną wolę stron, nie można uznać za wystarczające
podniesienie zarzutu naruszenia art. 65 § 2 k.c. i twierdzenie, że wola stron była
7
inna niż ustalono. Oczywiście prawidłowe jest twierdzenie skarżącego, że wola
stron nie pozwala na wprowadzenie do umowy o pracę postanowień mniej
korzystnych niż przepisy prawa pracy. Jednakże podnoszony przez skarżącego
zarzut naruszenia art. 18 § 1 k.p. byłby zasadny tylko wtedy, gdyby umowa o pracę
łącząca strony określała prawo do kompensaty kosztów podróży służbowych w
zakresie mniejszym niż przewidują to przepisy prawa pracy. Skarżący argumentuje,
że kwota 42 euro obejmowała tylko wyżywienie. Nie podważa również analizy
Sądów obu instancji, że kwota 42 euro była wyższa niż suma ryczałtów
noclegowych według przepisów powszechnych, w tym § 9 rozporządzenia Ministra
Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz
warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w
państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży
służbowej poza granicami kraju (Dz.U. Nr 236, poz. 1991 ze zm., dalej jako
rozporządzenie z dnia 19 grudnia 2002 r.), i diety, której minimalna granica
określona była w art. 775
§ 4 k.p.
Sąd Najwyższy w niniejszym składzie za zasadne przyjmuje stanowisko
Sądu Najwyższego, rozpoznającego podobne sprawy między tymi samymi
stronami, wytoczone na rzecz innych pracowników pozwanej spółki, wyrażone w
wyrokach z 13 sierpnia 2015 r., II PK 241/14 (niepubl.) i 15 września 2015 r., II PK
248/14 (niepubl.). Sąd Najwyższy uznał, że rozbieżność między umową o pracę a
regulaminem wynagradzania (art. 775
§ 3 k.p.) występowałaby wtedy, gdyby
regulamin określał kwotę diety, nawet przy założeniu, że zapis regulaminu
odnosiłby się tylko do kosztów wyżywienia, czyli nie obejmował ryczałtów
noclegowych. Regulamin nie jest wyłącznym źródłem spornego świadczenia, gdyż
decydujące znaczenie ma ustawa (art. 9 k.p). Kierowcy mają więc prawo do
należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem zadania służbowego
ustalanych na zasadach określonych w przepisach ustawowych, w tym wypadku w
art. 775
§ 3-5 k.p. w związku art. 21a ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy
kierowców (jednolity tekst: Dz.U. z 2012 r., poz. 1155 ze zm.), czyli do ryczałtów za
noclegi według stawek określonych w § 9 rozporządzenia z dnia 19 grudnia 2002 r.
Powyższy pogląd wynika z uchwały Sądu Najwyższego w składzie siedmiu
sędziów z 12 czerwca 2014 r., II PZP 1/14 (OSNP 2014 nr 12, poz. 164), w której
8
przyjęto, że zapewnienie pracownikowi - kierowcy samochodu ciężarowego -
odpowiedniego miejsca do spania w kabinie tego pojazdu podczas wykonywania
przewozów w transporcie międzynarodowym nie stanowi zapewnienia przez
pracodawcę bezpłatnego noclegu w rozumieniu § 9 ust. 4 rozporządzenia z dnia
19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności
przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej
jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju
(Dz.U. Nr 236, poz. 1991 ze zm.), co powoduje, że pracownikowi przysługuje zwrot
kosztów noclegu na warunkach i w wysokości określonych w § 9 ust. 1-3 tego
rozporządzenia albo na korzystniejszych warunkach i wysokości, określonych w
umowie o pracę, układzie zbiorowym pracy lub innych przepisach prawa pracy.
W uchwale wyjaśniono, że zwrot kosztów noclegu kierowca powinien otrzymać
według reguł takich jak w podróży służbowej, mimo że ustawa o czasie pracy
kierowców dopiero od 3 kwietnia 2010 r. kwalifikuje pracę kierowców jako podróż
służbową. Orzecznictwo potwierdza, że wymagany standard noclegu dla kierowcy
międzynarodowego jest czymś innym niż nocleg w kabinie samochodu
(wyrok Sądu Najwyższego: z 18 listopada 2014 r., II PK 36/14, LEX nr 1567473;
z 18 stycznia 2013 r., II PK 144/12, LEX nr 1375389; z 1 kwietnia 2011 r., II PK
234/10, OSNP 2012 nr 9-10, poz. 119 oraz uchwałę Sądu Najwyższego z 7
października 2014 r., l PZP 3/14, OSNP 2015 nr 4, poz. 47).
W sprawie odnośnie do podnoszonych zarzutów można byłoby jedynie
rozważyć konflikt pomiędzy umową a ustawą. Z ustalonego w sprawie stanu
faktycznego wynika jednak, że strony w umowie o pracę zgodnie określiły, że
pracownik będzie otrzymywał 42 euro na koszty pobytu za granicą na każdy dzień
pobytu - od dnia wyjazdu do powrotu na teren Polski, a ustalone w tej wysokości
koszty nie są mniej korzystne niż przepisy powszechne w zakresie minimalnych
kosztów wyżywienia (art. 775
§ 4 k.p.) i ryczałtu za nocleg (§ 9 rozporządzenia z
dnia 19 grudnia 2002 r.). Chociaż takie rozlicznie nie odnosi się do każdego
konkretnego wyjazdu pracownika, to jednak przedmiotem sporu była sama
zasada, a nie indywidulane rozliczenie poszczególnych wyjazdów.
W związku z tym traci na znaczeniu problem wykładni pierwotnego zapisu
regulaminu wynagradzania oraz zmian w tym regulaminie dokonanych przez
9
stronę pozwaną. W regulaminie wynagradzania nie określono kwoty diet na
wyżywienie ani kwoty ryczałtów za noclegi, które w minimalnym zakresie określone
są w art. 775
§ 4 k.p. oraz w § 9 rozporządzenia z dnia 29 grudnia 2002 r. Nie ma
zatem uzasadnionych podstaw twierdzenie, że regulamin w sposób korzystniejszy
niż ustawa regulował należności z tytułu podróży służbowych pracowników w
transporcie międzynarodowym. Regulamin wynagradzania w § 11 nie stanowił,
że ustalona w umowie o pracę tytułem diety kwota 42 euro dotyczy tylko kosztów
wyżywienia. Odnosił się ogólnie do „ekwiwalentu pieniężnego na wyżywienie”.
Sprawę zwrotu kosztów podróży strony uzgodniły w umowie o pracę i realizowały
ją - w ustalonym zakresie nie sygnalizując jakichkolwiek wątpliwości wynikających
z wykładni oświadczeń woli stron. Ponadto Sądy orzekające w sprawie ustaliły,
że uzgodniona w umowie kwota 42 euro obejmowała diety i ryczałty za noclegi.
Nie można więc za zasadne uznać twierdzenia skarżącego, że umowa o
pracę określająca 42 euro za każdy dzień pobytu pracownika za granicą dotyczyła
tylko kosztów wyżywienia i takie postanowienia umowy jako korzystniejsze należy
traktować jako obowiązujące w pierwszej kolejności. Twierdzenie takie pozostaje w
sprzeczności z ustaleniami w sprawie, a ponadto suma minimalnej diety oraz
ryczałtów, wynikająca wówczas z przepisów powszechnych była niższa niż 42
euro. Z tego powodu nie są zasadne zarzuty naruszenia zaskarżonym wyrokiem
art. 18 § 1 k.p. i art. 65 § 2 k.c. w związku z art. 300 k.p.
Nie jest również zasadny zarzut naruszenia art. 18 § 3 k.p., który skarżący
wiąże z postanowieniami zawartymi w § 11 regulaminu wynagradzania, przez
naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu. Kwestia należności
przysługujących pracownikowi z tytułu podróży służbowych uregulowana została
całościowo przez strony w umowie o pracę, a nie w regulaminie wynagradzania.
Ponadto zarzut nierównego traktowania mógłby być rozważany, mając na uwadze
jego uzasadnienie zawarte w skardze kasacyjnej, tylko wówczas, gdyby pracownik
- kierowca pozwanej spółki korzystał z hotelu, a pracodawca odmówił mu zwrotu
kosztów takiego noclegu w porównaniu z innym pracownikiem, który w czasie
podróży służbowej nie spał w samochodzie, co w rozpoznawanej sprawie nie miało
miejsca.
10
Nie można też podzielić argumentacji skargi, że mając na względzie treść
art. 775
§ 3 k.p. pracodawca nie mógł w umowie o pracę uregulować należności z
tytułu podróży służbowych. Zastrzeżenie, że nie określa się ich w umowie o pracę,
gdy pracodawca jest zobowiązany do ustalenia regulaminu wynagradzania nie
powoduje nieważności takich umownych ustaleń, a jedynie stanowi gwarancję dla
pracownika. W myśl art. 9 k.p., stanowiącego o hierarchii źródeł prawa, regulamin
wynagradzania nie może być mniej korzystny niż ustawa, czyli jego postanowienia
w przedmiocie należności przysługujących tytułem podróży służbowych nie mogą
być mniej korzystne niż regulacje wynikające z art. 775
§ 4 k.p. w związku z
rozporządzeniami Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w
sprawie wysokości i warunków ustalania należności przysługujących w państwowej
lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na
obszarze kraju i za granicą. A zatem, skoro strony skonkretyzowały w umowie o
pracę wysokość należności przysługujących pracownikowi - kierowcy
międzynarodowemu - z tytułu podróży służbowych, to nie jest ona nieważna tylko
dlatego, że kwestia ta powinna zostać ustalona w regulaminie wynagradzania.
Zarzut odwołujący się do art. 775
§ 3 k.p. nie prowadzi więc do stwierdzenia
nieważności umów o pracę w spornym zakresie.
Skarżący powołując się na treść art. 775
§ 1, 3 i 5 k.p. oraz § 2 ust. 2 lit. b
oraz § 9 rozporządzenia z dnia 19 grudnia 2002 r. twierdzi, że skoro regulamin
wynagradzania nie zawiera określenia samej wysokości należnego pracownikowi
ekwiwalentu na pokrycie kosztów pobytu za granicą, to pracownikowi przysługuje
wynagrodzenie zgodnie ze wskazaniami zawartymi w powszechnie
obowiązujących przepisach kodeksu pracy. Podnosząc taki zarzut skarżący pomija
postanowienia umowne stron i nie stara się przedstawić wyliczeń, które
pozwalałyby przyjąć, że kwota 42 euro była niższa niż przysługujące pracownikowi
należności z tego tytułu na podstawie art. 775
§ 4 k.p. w związku z
rozporządzeniem z dnia 19 grudnia 2002 r. Natomiast odwoływanie się do art. 775
§ 5 k.p. jest uprawnione wówczas, gdy regulamin wynagradzania lub umowa o
pracę nie zawierają postanowień, o których mowa w art. 775
§ 3 k.p., czyli kwot
należności dotyczących podróży służbowych.
11
Podnoszony przez skarżącego zarzut naruszenia zaskarżonym wyrokiem §
9 ust. 2 rozporządzenia z dnia 19 grudnia 2002 r. byłby zasadny, gdyby Sąd oddalił
powództwo uznając, że kierowcy nie mają prawa do ryczałtu za noclegi z uwagi na
spanie w kabinie samochodu. Taka wykładnia sprzeczna byłaby ze stanowiskiem
Sądu Najwyższego zaprezentowanym w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 12
czerwca 2014 r., II PZP 1/14 (OSNP 2014 nr 12, poz. 164). W rozpoznawanej
sprawie Sądy przyjęły jednak, że pracownik otrzymywał ryczałt za nocleg, który
obejmowała kwota 42 euro ustalona przez strony w umowie o pracę. Wobec
powyższego umowa o pracę gwarantowała pracownikom - kierowcom
międzynarodowym - nie mniejszą kompensatę niż kwota ryczałtu za nocleg
wynikająca z rozporządzenia z dnia 19 grudnia 2002 r.
Brak również podstaw do uwzględnienia zarzutu skargi kasacyjnej
dotyczącego nieprawidłowego zastosowania i błędnej wykładni art. 8 ust. 8
rozporządzenia (WE) nr 561/2006 z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji
niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz
zmieniającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również
uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (Dz.U. UE. L. 2006.102.1)
oraz art. 14 ustawy dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców, które
dotyczą gwarantowanych okresów odpoczynku dobowego i tygodniowego i nie
obejmują kwestii kompensaty kosztów podróży służbowej. Na powyższe zwracał
uwagę Sąd Najwyższy już w uzasadnieniu uchwały z 12 czerwca 2014 r., II PZP
1/14.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na podstawie
art. 39814
k.p.c., a o kosztach postępowania kasacyjnego – na podstawie art. 98 § 1
k.p.c.
kc