Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SK 10/15
POSTANOWIENIE
Dnia 27 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dawid Miąsik
w sprawie z powództwa K. Sp. z o.o. w G.
przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki
o nałożenie kary pieniężnej,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 27 października 2015 r.,
na skutek skargi kasacyjnej strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego z
dnia 2 października 2014 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania oraz
zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 180 złotych (sto
osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa
procesowego w postępowaniu kasacyjnym.
UZASADNIENIE
Decyzją z 19 listopada 2010 r. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes
Urzędu) stwierdził naruszenie przez „K.” Sp. z o.o. (powód) warunku 2.2.1. koncesji
na obrót paliwami ciekłymi, poprzez wprowadzenie przez powoda do obrotu gazu
płynnego LPG, niespełniającego wymagań jakościowych, określonych przepisami
rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 28 grudnia 2006 r. w sprawie wymagań
jakościowych dla gazu skroplonego LPG (Dz.U. z 2006 r., Nr 251, poz. 1851 ze
zm., dalej jako rozporządzenia MG z dnia 28.12.2006 r. w sprawie wymagań
jakościowych dla gazu skroplonego) oraz nałożył na powoda karę pieniężną w
wysokości 72.000 zł.
2
W uzasadnieniu decyzji Prezes Urzędu wyjaśnił, iż wyniki protokołu kontroli
przeprowadzonej przez inspektorów Inspekcji Handlowej wykazały
nieprawidłowości polegające na oferowaniu do sprzedaży paliw ciekłych
niespełniających wymagań jakościowych. Prezes Urzędu podkreślił, że
przedsiębiorca prowadzący profesjonalną działalność gospodarczą jest
zobowiązany do dołożenia należytej staranności w zakresie jej wykonywania,
szczególnie jeżeli działa w oparciu o koncesję, która dokładnie określa warunki
prowadzenia objętej nią działalności, a podstawowym obowiązkiem
koncesjonariusza jest wykonywanie postanowień w niej określonych. Zdaniem
Prezesa Urzędu stwierdzenie naruszenia warunków koncesji stanowi w świetle
przepisu art. 56 ust. 1 pkt 12 Prawa energetycznego obligatoryjną przesłankę do
nałożenia na przedsiębiorcę kary pieniężnej. Przy czym istotne dla nałożenia kary
jest obiektywne stwierdzenie naruszenia warunków koncesji, bez konieczności
wykazywania zawinionego działania przedsiębiorcy.
Przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej Prezes Urzędu uwzględnił wyniki
protokołu kontroli dotyczące parametrów jakościowych paliwa. Na podstawie tych
wyników uznał, że stopień szkodliwości czynu powoda jest duży. Prezes Urzędu
stwierdził, iż powód nie dochował należytej staranności przy prowadzeniu
działalności koncesjonowanej, zatem można mu przypisać co najmniej niedbalstwo.
Odwołanie od decyzji Prezesa Urzędu wniósł powód, zarzucając błędy w
ustaleniach faktycznych, naruszenia art. 56 ust. 6 Prawa energetycznego oraz art.
77 k.p.a. Uzupełniająco pełnomocnik powoda zarzucił skarżonej decyzji naruszenie
art. 355 § 2 k.c. oraz art. 56 ust. 1 pkt 12 Prawa energetycznego.
Powód podniósł, że w jego ocenie nie można zarzucić mu braku należytej
staranności przy wykonywaniu działalności gospodarczej, bowiem od początku
istnienia stacji kupuje gaz od tego samego dostawcy, który potwierdzał
dokumentami jakość dostarczanego produktu. Powód zaznaczył, że jest
uczestnikiem hermetycznie zamkniętego łańcucha dostaw homogenicznego
produktu, który został zbadany przez uprawnione laboratorium i był w ramach tego
łańcucha przekazywany przez podmioty koncesjonowane, które nie ingerowały w
produkt. Powód miał zatem prawo przyjąć, że parametry gazu, potwierdzone
certyfikatem wystawionym przez importera pozostały niezmienione pomiędzy
3
pierwszym a ostatnim ogniwem łańcuch dostaw. Powód zaznaczył ponadto, że
posiada ważne badania techniczne zbiornika, armatury i dystrybutora, więc nie
może do nich zostać wprowadzony gaz inny niż pochodzący od wskazanego
dostawcy. W ocenie powoda wymaganie od przedsiębiorcy każdorazowego
przeprowadzania badań laboratoryjnych przy dostawach paliwa, zanim trafi ono do
sprzedaży jest wymogiem niemieszczącym się w granicach rozsądku, ze względu
na dostępność takich badań, czas ich trwania oraz koszty. Powód podniósł także,
że zgodnie z art. 23 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i
kontrolowania jakości paliw (Dz.U. 2006 Nr 169, poz. 1200), w przypadku
stwierdzenia niewłaściwej jakości paliwa Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i
Konsumentów zobowiązany jest do przeprowadzenia kontroli u dostawcy paliwa
niewłaściwej jakości, celem ustalenia źródła pochodzenia paliwa niespełniającego
wymagań jakościowych.
W odpowiedzi na odwołanie Prezes Urzędu wniósł o jego oddalenie.
Wyrokiem z 25 kwietnia 2013 r., Sąd Okręgowy - Sąd Ochrony Konkurencji i
Konsumentów oddalił odwołanie powoda. Sąd pierwszej instancji orzekł, że nie ma
podstaw do kwestionowania rzetelności wyników badań, z których wynika, iż powód
wprowadził do obroty paliwo niespełniające norm jakościowych, sam zresztą powód
temu nie zaprzeczył. Sąd Okręgowy nie zgodził się z twierdzeniem powoda, iż
dochował on należytej staranności przy wykonywaniu działalności
koncesjonowanej, a wprowadzenie do obrotu paliwa, które nie spełniało norm
jakościowych było niezawinione. Na powodzie, jako podmiocie prowadzącym
działalność koncesjonowana spoczywa odpowiedzialność należytego wykonywania
obowiązków wynikających z koncesji. Sąd pierwszej instancji uznał, że powód nie
może zwolnić się od odpowiedzialności za naruszenie warunków koncesji poprzez
wskazanie, iż posiada certyfikat jakości, szczególnie, że został on wystawiony na
zlecenie importera paliwa. Sąd Okręgowy podkreślił, że przedsiębiorca posiada
swobodę wyboru środków podejmowanych w celu wywiązania się z obowiązków
wynikających z koncesji, ponosi on jednak odpowiedzialność za wybór tych
środków. W ocenie SOKiK powód nie wykazał, że naruszenie przez niego
warunków koncesji miało charakter niezawiniony.
4
Powód zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego apelacją w całości, zarzucając
błąd w ustaleniach faktycznych, naruszenie art. 56 ust. 6 Prawa energetycznego
oraz art. 56 ust. 1 pkt 12 Prawa energetycznego.
Wyrokiem z 2 października 2014 r., Sąd Apelacyjny oddalił apelację powoda
i zasądził na rzecz Prezesa Urzędu koszty zastępstwa procesowego w
postępowaniu apelacyjnym.
Sąd Apelacyjny uznał ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji za
prawidłowe i przyjął je za własne. Sąd drugiej instancji, podzielając stanowisko
SOKiK orzekł, że naruszenie chociażby jednego z warunków koncesji stanowi
podstawę do zastosowania przepisów art. 56 ust. 1 pkt. 12 w zw. z art. 56 ust. 2 pkt
1 Prawa energetycznego i wymierzenia przedsiębiorcy kary pieniężnej. Sąd
Apelacyjny uznał, iż mimo posiadanych certyfikatów przedsiębiorca wykonujący
działalność koncesjonowaną jest zobowiązany do dołożenia staranności na
poziomie wyższym niż od przeciętnego. Nie przychylił się w związku z tym do
twierdzenia powoda, iż dochował on należytej staranności przy wykonywaniu
obowiązków wynikających z koncesji, dając wiarę zapewnieniom dostawcy co do
właściwej jakości paliwa, popartych przedłożonym przez niego świadectwem
jakości.
Sąd drugiej instancji podkreślił, że powód był już wcześniej karany za
naruszenie tego samego warunku koncesji, co oznacza, że powinien mieć
ograniczone zaufanie do funkcjonującego łańcucha dostaw. Sąd Apelacyjny
podzielił stanowisko Sądu Okręgowego, że powód, będący profesjonalistą,
posiadając wiedzę o wcześniejszych przypadkach niedotrzymania norm
jakościowych, sprawdzając jedynie dokumenty wystawione dla dostarczającego nie
może zostać uznany za podmiot skrupulatny, rzetelny i lojalny wobec potencjalnych
kontrahentów przy sprzedaży paliwa, które przekraczało przyjęte normy.
Sąd drugiej instancji podzielił także pogląd SOKiK w zakresie wymierzonej
powodowi kary pieniężnej, podkreślając, że kara ma charakter obiektywny i jest
niezależna od wykazania zawinionego działania przedsiębiorcy.
Powód zaskarżył wyrok Sądu Apelacyjnego skargą kasacyjną w całości,
zarzucając naruszenie: 1) art. 56 ust. 1 pkt.12 Prawa energetycznego w zw. z art. 2
Konstytucji RP i art. 42 ust. 1 i 3 Konstytucji RP w zw. z art. 6 ust. 2 Konwencji o
5
Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności poprzez nałożenie na
przedsiębiorcę energetycznego kary pieniężnej bez uprzedniego ustalenia i
przypisania podmiotowi winy stanowiącej element struktury deliktu
administracyjnego, za który wymierzona została kara pieniężna; 2) art. 56 ust. 1
pkt. 12 Prawa energetycznego w zw. z art. 2 Konstytucji RP i art. 42 ust. 1 i 3
Konstytucji RP w zw. z art. 6 ust. 2 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i
Podstawowych Wolności poprzez uznanie, że odpowiedzialność przewidziana w
rozdziale 7 Prawa energetycznego zatytułowanym „kary pieniężne” jest
odpowiedzialnością obiektywną i absolutną; 3) art. 56 ust. 1 pkt. 12 Prawa
energetycznego w zw. z art. 2 Konstytucji RP poprzez nałożenie na przedsiębiorcę
energetycznego kary pieniężnej bez uwzględnienia okoliczności wyłączających tą
odpowiedzialność, co narusza zasadę proporcjonalności sankcji administracyjnych
wynikającą z zasady demokratycznego państwa prawnego sformułowanej w art. 2
Konstytucji RP; 4) art. 56 ust. 1 pkt. 12 Prawa energetycznego poprzez nałożenie
na przedsiębiorcę kary pieniężnej pomimo wystąpienia okoliczności wyłączających
odpowiedzialność, które stanowi uczestnictwo przez powódkę w takiej organizacji
obrotu gazem, która powinna wykluczać możliwość wprowadzenia do sprzedaży
paliwa (gazu) o jakości nieodpowiadającej obowiązującym przepisom oraz
wyłącznej odpowiedzialności ustalonej i wskazanej osoby trzeciej za jakość
czynionego przez nią przedmiotem obrotu gazu, tj. jedynego dostawcy powoda,
który przy dostawie gazu płynnego zapewnił powoda o jego właściwościach do
sprzedaży jako paliwa do pojazdów silnikowych co potwierdził załączonym
raportem kontroli jakości dostarczonej partii gazu przeprowadzonego przez
uprawnione laboratorium; 5) art. 355 § 2 k.c. poprzez niewłaściwą jego wykładnię
polegającą na przyjęciu, że dla dochowania należytej staranności przedsiębiorca
zobligowany jest do czynienia maksymalnych możliwych według stanu wiedzy i
techniki starań, bez względu na nakłady i koszty jakie by za sobą to pociągała,
podczas gdy dla dochowania należytej staranności wystarczające jest uczynienie
przez przedsiębiorcę tego, czego można od niego rozsądnie wymagać, aby nie
dopuścić do naruszenia przepisów; 6) art. 56 ust. 1 pkt 12 Prawa energetycznego w
zw. z art. 2 i art. 32 ust 1 Konstytucji RP poprzez naruszenie zasady równości
wobec prawa polegające na nałożeniu na powoda kary pieniężnej w wysokości
6
72.000,00 zł za naruszenie warunku koncesji w ten sposób, że czynił przedmiotem
obrotu gaz o jakości niezgodnej z przepisami rozporządzenia MG z dnia
28.12.2006 r. w sprawie wymagań jakościowych dla gazu skroplonego, w sytuacji
gdy brak jest ustawowych podstaw do nałożenia przez URE kary pieniężnej na
podmiot czyniący przedmiotem obrotu gaz o jakości niezgodnej z przepisami ww.
rozporządzenia, który to podmiot nie posiada koncesji; 7) art. 56 ust. 1 pkt. 12
Prawa energetycznego w zw. z art. 2 Konstytucji RP i art. 42 ust. 1 Konstytucji RP
oraz art. 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowiek i Podstawowych Wolności poprzez
brak własnych ustaleń co do popełnienia czynu stanowiącego delikt za który została
nałożona kara pieniężna, w szczególności nie ustalenie i nie wskazanie czasu
popełnienia czynu, za który została nałożona kara pieniężna, a tym samym brak
prawidłowej sądowej weryfikacji prawidłowości nałożonej kary pieniężnej; 8) art. 56
ust. 1 pkt 12 Prawa energetycznego poprzez uznanie, że nieprzestrzeganie
obowiązków wynikających z koncesji w rozumieniu tego przepisu obejmuje
przypadek naruszenia zamieszczonej w koncesji klauzuli zobowiązującej
koncesjonariusza do przestrzegania obowiązujących przepisów prawa.
Wnosząc o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania powód powołał się
na: 1) oczywistą zasadność skargi; 2) występowanie w sprawie istotnych zagadnień
prawnych.
Jako zagadnienia prawne powód wskazał potrzebę rozstrzygnięcia przez
Sąd Najwyższy o charakterze odpowiedzialności przewidzianej w rozdziale 7 Prawa
energetycznego, zatytułowanym „kary pieniężne”, a w konsekwencji standardów i
gwarancji jej stosowania i udzielenia odpowiedzi na następujące pytania: a) czy
odpowiedzialność przewidziana w rozdziale 7 Prawa energetycznego jest
odpowiedzialnością obiektywną i absolutną - niezależną od winy i automatyczną,
czy też z uwagi na represyjno-prewencyjny charakter stosowanych w ramach niej
kar pieniężnych, obok odpowiedzialności karnej sensu stricto, odpowiedzialności
karnej skarbowej, odpowiedzialności za wykroczenia, odpowiedzialności podmiotów
zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary i odpowiedzialności
dyscyplinarnej, należy do szeroko rozumianej odpowiedzialności represyjnej, a
zatem w sensie konstytucyjnym i konwencyjnym do prawa karnego sensu
largissimo, a zatem mają do niej zastosowanie właściwe dla prawa represyjnego
7
konstytucyjne i konwencyjne gwarancje i zasady, w tym zasada winy wyznaczająca
model wszelkiego rodzaju odpowiedzialności represyjnej; b) czy odpowiedzialność
przewidziana w rozdziale 7 Prawa energetycznego jest odpowiedzialnością
obiektywną i absolutną, czy też jest odpowiedzialnością obiektywną, ale nie
absolutną i tym samym jest to odpowiedzialność zbliżona do anglosaskiej koncepcji
stricte liability, a w konsekwencji możliwe jest jej wyłączenie w sytuacji gdy podmiot
deliktu wykaże, że dołożył wszelkich starań, których można było rozsądnie
wymagać, aby zapobiec naruszeniu obowiązku prawnego, co jednak nie oznacza,
że wymagania te są bezbrzeżne i nieproporcjonalne; c) czy z uwagi na charakter
odpowiedzialności przewidzianej w rozdziale 7 Prawa energetycznego sądowa
weryfikacja prawidłowości nałożonej przez organ administracji (regulatora) kary
pieniężnej powinna polegać na dokonaniu przez Sąd własnych ustaleń co do
popełnienia czynu stanowiącego delikt i w razie potrzeby przeprowadzeniu
postępowania dowodowego, czy też sądowa weryfikacja prawidłowości nałożonej
przez organ administracji kary pieniężnej ma charakter wyłącznie kasatoryjny.
W dalszej kolejności powód powołał się na potrzebę rozstrzygnięcia
zagadnienia prawnego dotyczącego zakresu obowiązków przedsiębiorcy
energetycznego w zakresie dbałości o jakość wprowadzanego przez niego paliwa
do obrotu i ustalenia, czy jest możliwe wyłączenie jego odpowiedzialności za
wprowadzenie do obrotu paliwa niespełniającego wymagań jakościowych, a jeżeli
tak to wskazania takiego wzoru postępowania przedsiębiorcy energetycznego,
który wyłączałby jego ewentualną odpowiedzialność, w przypadku gdy
wprowadzone przez niego do obrotu paliwo niespełna wymagań jakościowych i
odpowiedzi na pytania, czy: a) uczestnictwo przez przedsiębiorcę dokonującego
obrotu paliwem (w tym wypadku gazem LPG) w hermetycznym łańcuchu dostaw
tego paliwa, a zatem w tak stworzonej organizacji obrotu, która wyklucza możliwość
wprowadzenia do sprzedaży paliwa o jakości nieodpowiadającej obowiązującym
przepisom, powoduje, że przedsiębiorca dochował należytej staranności czyniąc
wszystko, czego można było od niego rozsądnie wymagać, aby nie dopuścić do
naruszenia przepisów, a zatem nie powinien ponieść odpowiedzialności
przewidzianej w art. 56 ust 1 pkt 12 Prawa energetycznego; b) posiadanie przez
przedsiębiorcę dokonującego obrotu paliwem (w tym wypadku gazem LPG)
8
ważnego dokumentu określającego parametry fizyko-chemiczne danej partii paliwa
będącego przedmiotem obrotu, przekazanego przez dostawcę tej partii paliwa, a
otrzymanego przez niego od importera tej partii towaru i odebrania przez
przedsiębiorcę oświadczenia od dostawcy paliwa o zgodności parametrów jakości
dostarczonego paliwa z parametrami jakości wynikającymi z przekazanego
dokumentu (certyfikatu), wyłącza jego odpowiedzialność za czyn określony w art.
56 ust 1 pkt 12 Prawa energetycznego z uwagi na dochowanie należytej
staranności wynikającej z uczestnictwie w hermetycznym łańcuch dostaw tego
homogenicznego produktu - paliwa.
Prezes Urzędu w odpowiedzi na skargę kasacyjną powoda wniósł o odmowę
przyjęcia jej do rozpoznania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.
Sąd Najwyższy ważył co następuje:
Skarga kasacyjna powoda nie kwalifikuje się do przyjęcia celem jej
merytorycznego rozpoznania.
Zgodnie z art. 3989
§ 1 k.p.c., Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do
rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje
potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność
postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Przytoczony
przepis pozwala Sądowi Najwyższemu na wstępną, merytoryczną ocenę wniesionej
skargi kasacyjnej i zbadanie, czy za jej rozpoznaniem przemawia interes społeczny.
Skarga kasacyjna jest środkiem prawnym funkcjonującym przede wszystkim w
interesie publicznym, który z kolei przemawia za skoncentrowaniem się Sądu
Najwyższego na sprawach najpoważniejszych i precedensowych (postanowienie
Sądu Najwyższego z 15 lipca 2015 r., IV CSK 17/15).
Oczywista zasadność skargi kasacyjnej, o której mowa w art. 3989
§ 1 pkt 4
k.p.c., zachodzi tylko wtedy, gdy dla przeciętnego prawnika z samej treści skargi -
bez pogłębionej analizy i jurydycznych dociekań - w sposób jednoznaczny wynika,
że wskazane w niej podstawy zasługują na uwzględnienie. Skarżący, powołując się
na przesłankę przewidzianą w art. 3989
§ 1 pkt 4 k.p.c. powinien wykazać
9
oczywistą zasadność skargi kasacyjnej przejawiającą się kwalifikowanym
charakterem naruszenia przepisów prawa (postanowienie Sądu Najwyższego z 16
kwietnia 2015 r., III SK 57/14). Rzeczą skarżącego jest wykazanie, że zasadność
skargi kasacyjnej jest oczywista, a więc dostrzegalna prima vista oraz że każdy
prawnik bez przeprowadzania wnikliwej analizy powinien dojść do wniosku, że
zaskarżone orzeczenie jest jaskrawo nieprawidłowe.
Powód, powołujący się na wystąpienie oczywistej zasadności skargi
kasacyjnej nie przedstawił odrębnego wywodu jurydycznego, mającego świadczyć
o wystąpieniu tej właśnie przesłanki przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Argumentów za istnieniem wskazanej przez powoda przesłanki przesądu
należałoby zatem poszukiwać w innych elementach konstrukcyjnych skargi
kasacyjnej, co nie jest jednak zadaniem Sądu Najwyższego na etapie badania
zasadności wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania na podstawie art.
3989
§ 1 pkt 4 k.p.c.
Powód we wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania powołał się
także na wystąpienie w sprawie dwóch istotnych zagadnień prawnych, mianowicie
charakteru odpowiedzialności przewidzianej w rozdziale 7 Prawa energetycznego,
zatytułowanym „kary pieniężne”, a w konsekwencji standardów i gwarancji jej
stosowania oraz zakresu obowiązków przedsiębiorcy energetycznego w zakresie
dbałości o jakość wprowadzanego przez niego paliwa do obrotu i ustalenia, czy jest
możliwe wyłączenie jego odpowiedzialności za wprowadzenie do obrotu paliwa
niespełniającego wymagań jakościowych, a jeżeli tak to wskazania takiego wzoru
postępowania przedsiębiorcy energetycznego, który wyłączałby jego ewentualną
odpowiedzialność, w przypadku gdy wprowadzone przez niego do obrotu paliwo
niespełna wymagań jakościowych.
Sąd Najwyższy wielokrotnie przedstawiał już w swoich orzeczeniach
stanowisko, iż w razie powołania przesłanki przedsądu, jaką jest występowanie w
sprawie istotnego zagadnienia prawnego, obowiązkiem skarżącego jest
wywiedzenie i uzasadnienie występującego w sprawie problemu w sposób zbliżony
do tego, jaki przewidziany jest przy przedstawianiu zagadnienia prawnego przez
sąd odwoławczy na podstawie art. 390 k.p.c. (postanowienie Sądu Najwyższego z
28 maja 2015 r., III SK 5/15). Sformułowanie zagadnienia powinno zatem
10
odwoływać się w sposób generalny i abstrakcyjny do treści przepisu, który nie
podlega jednoznacznej wykładni, a którego wyjaśnienie przez Sąd Najwyższy
przyczyni się do rozwoju jurysprudencji i prawa pozytywnego lub też będzie miało
znaczenie precedensowe dla rozstrzygnięcia podobnych spraw w przyszłości. Rolą
Sądu Najwyższego, jako najwyższego organu sądowego w Rzeczypospolitej
Polskiej, nie jest bowiem działanie w interesie indywidualnym, lecz powszechnym,
poprzez ochronę obowiązującego porządku prawnego przed dowolnością
orzekania i ujednolicanie praktyki stosowania prawa pozytywnego. Nie każde więc
orzeczenie, nawet błędnie wydane, zasługuje na kontrolę w postępowaniu
kasacyjnym (postanowienie Sądu Najwyższego z 28 maja 2015 r., III SK 5/15).
Sąd Najwyższy w obecnym składzie, w obliczu powyższych rozważań uznaje
wniosek skarżącego w zakresie rozpoznanie tak sformułowanych zagadnień
prawnego za nieuzasadniony.
Odnosząc się do podniesionych przez powoda w skardze kasacyjnej
zagadnień zaznaczyć należy, iż problem ten był już przedmiotem wykładni Sądu
Najwyższego i Sąd nie widzi potrzeby dokonania zmiany utrwalonej linii
orzeczniczej w tym zakresie. Przywołać w tym miejscu należy chociażby
stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z 1 czerwca 2010 r., III SK
5/10, zgodnie z którym „odpowiedzialność z tytułu naruszenia obowiązków
wynikających z przepisów Prawa energetycznego lub innych ustaw, sankcjonowana
karą pieniężną nakładaną przez Prezesa Urzędu na podstawie art. 56 ust. 1 Prawa
energetycznego, ma charakter odpowiedzialności obiektywnej. Nie jest konieczne
wykazanie umyślnej albo nieumyślnej winy ukaranego podmiotu (wyrok Sądu
Najwyższego z 5 listopada 2008 r., sygn. akt III SK 6/08 i powołane tam
orzecznictwo). Kary pieniężne wymierzane przez organy regulacji nie są sankcjami
karnymi. Przywołane w uzasadnieniu wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania fragmenty uzasadnień Sądu Najwyższego służyły objęciu kognicją
sądów orzekających w sprawach z odwołania od decyzji nakładających kary
pieniężne uchybień proceduralnych organu administracji oraz zaakcentowaniu
konieczności odpowiedniej wykładni przepisów normujących przesłanki
poszczególnych deliktów zagrożonych karą pieniężną (wyrok Sądu Najwyższego z
5 stycznia 2011 r., III SK 32/10).
11
Jak zatem wskazano powyżej, odnosząc się po części do drugiego z
istotnych zagadnień prawnych podniesionych w skardze kasacyjnej powoda,
istnieje możliwość uwolnienia się przedsiębiorcy energetycznego od
odpowiedzialności za wprowadzenie do obrotu paliwa nie spełniającego wymagań
jakościowych, a co za tym idzie uniknięcia kary. Jednakowoż, co zostało
potwierdzone w orzecznictwie Sądu Najwyższego, samo wykazanie przez
przedsiębiorcę, że uczestniczy w hermetycznym łańcuch dostaw bądź też zakupuje
paliwo od „renomowanego dostawcy”, który potwierdza jego jakość certyfikatem nie
jest wystarczającą przesłanką przesądzającą o zwolnieniu takiego przedsiębiorcy
od odpowiedzialności za naruszenie. Konieczne jest bowiem wzięcie pod uwagę
wszystkich okoliczności danej spraw, w wyniku których doszło do naruszenia
(wyroki Sądu Najwyższego z 30 września 2011 r., III SK 10/11, z 5 lutego 2015 r.,
III SK 36/14). Sąd Najwyższy w obecnym składzie stwierdza, iż w przedmiotowej
sprawie okoliczność potwierdzenia jakości wprowadzonego do obrotu paliwa
jedynie poprzez przedłożenie certyfikatu nie może zostać uznana za wystarczającą
do zwolnienia przedsiębiorcy od odpowiedzialności. Jak słusznie bowiem zaznaczył
Sąd Apelacyjny powód był już wcześniej karany za naruszenie tego samego
warunku koncesji, co oznacza, że powinien mieć ograniczone zaufanie do
funkcjonującego łańcucha dostaw, nie można zatem przyjąć, że powód dochowa
należytej staranności w wykonywaniu warunków wynikających z koncesji.
Wobec niewykazania istnienia powołanych w skardze kasacyjnej przesłanek
przedsądu, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji, zgodnie z art. 3989
§ 2 k.p.c.
kc