Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CSK 137/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 25 lutego 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący)
SSN Monika Koba (sprawozdawca)
SSA Janusz Kaspryszyn
Protokolant Bożena Kowalska
w sprawie z powództwa C. sp. z o.o. w L.
przeciwko "W. K." sp. z o.o. w K.
o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli ewentualnie o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej
w dniu 25 lutego 2016 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 28 listopada 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego
rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu, pozostawiając temu Sądowi
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 28 listopada 2014 r. Sąd Apelacyjny
w Krakowie oddalił apelację powódki C. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
od wyroku Sądu Okręgowego w K. oddalającego powództwo o zobowiązanie
pozwanej „W. K.” spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do złożenia
oświadczenia woli o nabyciu od powódki za wynagrodzeniem w kwocie
2.518.676,04 zł prawa własności sieci wodociągowych i kanalizacyjnych wraz
z przyłączami, zlokalizowanych na nieruchomościach szczegółowo opisanych
w pozwie, ewentualnie o zasądzenie kwoty 1.795.730,22 zł, tytułem wartości sieci
wodociągowych i kanalizacyjnych.
Rozstrzygnięcie to oparte zostało na podzielonych i uznanych za własne
przez Sąd Apelacyjny ustaleniach faktycznych Sądu Okręgowego. Z ustaleń tych
wynika, iż powódka w ramach realizacji inwestycji Galerii Handlowej K. wykonała w
kilku etapach sieć wodociągową (po likwidacji istniejącego wodociągu) oraz
przebudowę kolektora sanitarnego i deszczowego wraz z przyłączami, w rejonie
ulic […]. Prace te, na które powódka wydatkowała kwotę 2.518.676,04 zł, zostały
odebrane przez pozwaną bez zastrzeżeń w okresie od 11 października 2011 r. do 5
lipca 2012 r. Wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę zostało poprzedzone
uzgodnieniem przez pozwaną warunków technicznych doprowadzenia wody i
odprowadzenia ścieków, które zostały uwarunkowane zawarciem umowy
przedwstępnej, zobowiązującej do nieodpłatnego przekazania pozwanej
przebudowanego uzbrojenia wodociągowego i kanalizacji sanitarnej. W dniu 23
marca 2010 r. strony zawarły umowę przedwstępną (doprecyzowaną następnie
aneksem z dnia 1 marca 2012 r.), w której powódka zobowiązała się do zawarcia
umowy w ramach, której urządzenia wodno- kanalizacyjne powstałe po dokonaniu
przebudowy sieci wodno- kanalizacyjnej, miała przekazać nieodpłatnie pozwanej, w
terminie trzydziestu dni od dokonania odbioru końcowego.
Po zakończeniu inwestycji powódka wezwała pozwaną na podstawie art. 49
§ 2 k.c. do zawarcia umowy przeniesienia własności urządzeń wodociągowo-
kanalizacyjnych wraz z przyłączami, za wynagrodzeniem określonym w pozwie.
Pozwana nie zrealizowała kierowanego do niej wezwania, wskazując,
iż oczekuje na wywiązanie się powódki z umowy przedwstępnej. Strony
3
uregulowały natomiast umową z dnia 1 października 2012 r. warunki dostarczania
przez pozwaną wody i odprowadzania ścieków do nieruchomości położonej w K. -
Galerii K..
W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Apelacyjny, podzielił stanowisko
Sądu Okręgowego, iż powódka zasadniczo zrealizowała przesłanki roszczenia z art.
49 § 2 k.c., skoro sfinansowała budowę urządzeń wodociągowo - kanalizacyjnych
objętych sporem, pozwana włączyła je do swojej sieci, a przepis ten obejmuje
również sytuacje, gdy urządzenia wodno- kanalizacyjne zostały staraniem
uprawnionego wymienione na nowe, a nie wybudowane po raz pierwszy.
Na przeszkodzie uwzględnieniu powództwa legło jednak zawarcie przez strony
umowy przedwstępnej, która regulowała prawne i finansowe warunki budowy
urządzeń, wyłączając roszczenie z art. 49 § 2 k.c. Wprawdzie rację ma powódka,
iż roszczenia z umowy przedwstępnej powinny być zgłoszone po upływie
trzydziestu dni od odbioru końcowego przebudowy sieci wodno - kanalizacyjnej
(5 lipca 2012 r.), co skutkuje ich przedawnieniem (art. 390 § 3 k.c.), ale upływ
terminu przedawnienia nie niweczy skutków zawarcia umowy przedwstępnej.
W konsekwencji Sąd Apelacyjny stanął na stanowisku, iż mimo niemożności
skutecznego zgłoszenia roszczeń z umowy przedwstępnej, stanowi ona nadal
umowę niweczącą roszczenie z art. 49 § 2 k.c.
Nie dopatrzył się również podstaw do przyjęcia, by umowa przedwstępna
była nieważna wobec jej zawarcia w warunkach określonych w art. 9 ust. 2 pkt 6
ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (jedn. tekst:
Dz.U. z 2015 r., poz. 184, ze zm. - dalej: „u.o.k.k”). Wprawdzie pozwana jako
przedsiębiorca sieciowy zajmuje pozycję dominującą na lokalnym rynku,
nie oznacza to jednak, by w analizowanym przypadku zawarła umowę
z wykorzystaniem tej pozycji przez narzucenie powódce uciążliwych warunków
umowy, przynoszącej nieuzasadnione korzyści. Sąd Apelacyjny krytycznie ocenił
ujęcie przez pozwaną wymogu zawarcia umowy przedwstępnej w warunkach
technicznych wykonania sieci, wskazując, iż w dokumencie tego rodzaju
nie powinno się zamieszczać prawnych i finansowych aspektów finansowania
sieci. Miał jednak na uwadze, iż na terenie objętym inwestycją istniały urządzenia
wodno-kanalizacyjne, które były wystarczające do obsługi dotychczasowych
4
odbiorców. Natomiast przebudowa sieci poprzez zastąpienie sieci istniejącej, siecią
dostosowaną do potrzeb nowo powstałego obiektu Galerii K., wynikała
tylko i wyłącznie z planów inwestycyjnych powódki. Powódka mogła skorzystać
z istniejącej na tym obszarze sieci wodociągowej, o ile rozwiązałaby
problem zaopatrzenia w wodę do celów przeciwpożarowych przez
budowę zbiorników przeciwpożarowych. Również przebudowa kolektora
sanitarnego była spowodowana wyłącznie potrzebą strony powodowej, skoro
lokalizacja starego kolektora kolidowała z budynkiem projektowanej Galerii.
Ponadto powódka nie negocjowała warunków umowy przedwstępnej, mimo, że
możliwość taka istniała.
Analizując problematykę przyłączy Sąd Apelacyjny przyjął, iż mogą być
one zaliczane do urządzeń opisanych w art. 49 § 1 k.c., a w konsekwencji objęte
roszczeniem opartym na art. 49 § 2 k.c. Jednak w takim zakresie, w jakim
przyłącza przed przebudową stanowiły własność osoby trzeciej, roszczenia
powinny być kierowane wobec tej osoby. Natomiast w części, w jakiej roszczenie
dochodzone pozwem dotyczy przyłączy wykonanych w celu połączenia obiektu
strony powodowej z siecią, to strony w umowie o dostawę wody ustaliły,
iż właścicielem tych przyłączy jest powódka.
W skardze kasacyjnej powódka zarzuciła naruszenie prawa materialnego:
art. 49 § 2 k.c., art. 65 k.c., art. 389 § 1 k.c. oraz art. 9 ust. 2 pkt 6 (na skutek
oczywistej omyłki pisarskiej powołano art. 9 ust. 2 pkt 5) w zw. z art. 9 ust. 3 u.o.k.k.
Formułując te zarzuty skarżąca domagała się uchylenia zaskarżonego wyroku
w całości oraz orzeczenia co do istoty sprawy przez uwzględnienie powództwa,
ewentualnie uchylenia tego wyroku i przekazania sprawy do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Według ustalonego stanu faktycznego powódka poniosła koszty budowy
urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych objętych sporem, a pozwana włączyła
je do swojej sieci. W takiej sytuacji urządzenia te zostały usunięte spod działania
zasady superficies solo cedit (art. 49 § 1 k.c.), co nie rodziło jednak skutku
5
w postaci przeniesienia ich własności lub ustanowienia innego prawa na rzecz
przedsiębiorcy sieciowego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego po nowelizacji art.
49 k.c. ustawą z dnia 30 maja 2008r. o zmianie ustawy- Kodeks cywilny oraz
niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 116, poz. 731 - dalej: „ ustawa nowelizująca”)
prezentowany jest, zasługujący na podzielenie pogląd, iż ustawodawca
wprowadzając regulację art. 49 § 2 k.c. przesądził, iż urządzenia wymienione
w art. 49 § 1 k.c., po wejściu w skład przedsiębiorstwa zachowują status
samoistnych rzeczy ruchomych, które mogą być przedmiotem odrębnej własności
i odrębnego obrotu, co nie pozwala na utrzymywanie wcześniej przyjmowanej
konstrukcji części składowej instalacji. W świetle art. 49 § 2 k.c. sfinansowanie
kosztów budowy urządzeń ma, zatem zasadnicze znaczenie dla określenia, kto jest
ich właścicielem po wejściu w skład przedsiębiorstwa, o czym przesądza ich status
prawny samoistnych rzeczy ruchomych (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia
22 stycznia 2010 r., V CSK 206/09, nie publ.; z dnia 22 stycznia 2010 r.,
V CSK 195/09, OSNC 2010, nr 7-8, poz. 116; z dnia 13 kwietnia 2011 r.,
V CSK 309/10, nie publ.; z dnia 10 kwietnia 2014 r., IV CSK 521/13; nie publ.;
z dnia 7 marca 2014 r., IV CSK 442/13, nie publ.; z dnia 19 listopada 2014 r.,
II CSK 169/14, nie publ.). W konsekwencji powódka ponosząc koszty budowy
urządzeń jest ich właścicielem i to niezależnie od uprawnień przysługujących jej
do nieruchomości (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP
26/11, OSNC 2012, nr 1, poz. 8).
Należy podzielić zapatrywanie sądów obu instancji, iż realizację uprawnienia
do wystąpienia z żądaniem do sądu na podstawie art. 49 § 2 k.c. wyprzedza
umowne ułożenie przez strony kwestii nabycia urządzeń określonych w art. 49 § 1
k.c. (art. 49 § 2 k.c. zdanie pierwsze in fine). Strony mogą, bowiem w umowie
zdecydować, jaki tytuł prawny do przyłączonych urządzeń będzie przysługiwał
przedsiębiorcy, a jeżeli do jej zawarcia nie dojdzie, właściciel przedsiębiorstwa
sieciowego będzie jedynie posiadaczem przyłączonych urządzeń.
Nie można natomiast zgodzić się z tezą, jakoby umową wyłączającą
roszczenie powódki mogła być umowa przedwstępna, z której roszczenia zgodnie
z art. 390 § 3 k.c. uległy przedawnieniu. Stanowisku temu przeczy wykładnia
literalna i funkcjonalna art. 49 § 2 k.c., wsparta analizą procesu legislacyjnego
6
związanego z ustawą nowelizacyjną (Druk sejmowy z 6 listopada 2007 r., Nr 81,
Sejm VI kadencji) oraz pragmatycznymi aspektami stosowania tej regulacji.
Z uzasadnienia projektu ustawy wynika, iż intencją ustawodawcy w zakresie
zawarcia umowy wyłączającej roszczenie z art. 49 § 2 k.c. było zapewnienie
przedsiębiorcy przesyłowemu tytułu prawnego do korzystania z urządzeń
sfinansowanych przez inną osobę, z zapewnieniem stronom swobody decyzji,
co do charakteru tego tytułu (rzeczowy, obligacyjny) oraz warunków jego uzyskania
(odpłatnie, nieodpłatnie). Do takich samych wniosków prowadzi analiza językowa
i funkcjonalna art. 49 § 2 k.c., sens tamowania umową roszczenia osoby, która
sfinansowała koszty budowy urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 k.c. istnieje,
bowiem tylko wtedy, gdy umowa ta rzeczywiście reguluje tytuł prawny
przedsiębiorcy przesyłowego do urządzeń. Natomiast w sytuacjach, w których
strony nie ukształtowały umownie tytułu prawnego przedsiębiorcy do urządzeń
w sposób odpowiadający ich interesom lub zawarte porozumienie okazało się
nieważne, nieskuteczne bądź jego byt prawny ustał, nie ma przeszkód prawnych do
skorzystania z roszczenia o wykup urządzeń przyłączonych do sieci. Przyjąć,
zatem należy, iż zawarty w art. 49 § 2 k.c. zapis „chyba, że w umowie strony
postanowiły inaczej” dotyczy jedynie umowy, w której strony skutecznie, trwale lub
czasowo rozwiązały problem tytułu prawnego przedsiębiorcy przesyłowego do
urządzeń, a nie jakiejkolwiek umowy, która założenia tego nie spełnia.
Sąd Apelacyjny przyjmując, iż zawarta przez strony umowa
przedwstępna stanowi umowę, wyłączającą roszczenie z art. 49 § 2 k.c. pominął
charakter prawny umowy przedwstępnej (art. 389 k.c.), wyrażony w niej zamiar
stron (art. 65 § 2 k.c.) oraz konsekwencje prawne przedawnienia roszczeń z niej
wynikających (art. 117 § 2 k.c.).
Umowa przedwstępna należy do kategorii umów typu organizacyjnego,
przygotowując proces zawierania umowy definitywnej. Stanowi jedynie umowne
zobowiązanie do zawarcia w przyszłości oznaczonej umowy. Zamierzony przez
strony cel gospodarczy realizuje dopiero umowa definitywna, natomiast umowa
przedwstępna skutkuje powstaniem uciążliwego dla dłużnika stanu pozostawania
w gotowości do zawarcia umowy przyrzeczonej oraz obliguje go do wykonania
obowiązków niezbędnych do zrealizowania tego świadczenia.
7
Wskutek zawarcia umowy przedwstępnej dla uprawnionego
powstaje roszczenie o zawarcie umowy przyrzeczonej oraz o naprawienie
szkody wyrządzonej nie zawarciem umowy przyrzeczonej w terminie.
Roszczeni te podlegają rocznemu terminowi przedawnienia (art. 390 § 3 k.c.),
który - jak ustalił Sąd Apelacyjny - upłynął w lipcu 2013 r. Rezultatem
nie egzekwowania przez pozwaną roszczenia o zawarcie umowy
przyrzeczonej i wyartykułowania przez powódkę w toku rozpoznawanej sprawy
zarzutu peremptoryjnego (art. 117 § 2 k.c.) jest przekształcenie zobowiązania
wynikającego z umowy przedwstępnej w zobowiązanie naturalne, niemożliwe do
skutecznego egzekwowania. Wprawdzie roszczenie nie wygasło, a konstrukcja
zobowiązania nie uległa zmianie, ale po stronie powódki, mimo trwania obowiązku
odpadła odpowiedzialność. Konsekwencją nie wygaśnięcia roszczenia jest
wprawdzie możliwość zrzeczenia się przez uprawnionego korzystania z zarzutu
przedawnienia czy dokonanie przez sąd oceny skorzystania z tego zarzutu
w kontekście nadużycia prawa podmiotowego, ale w analizowanej sprawie sytuacja
taka nie zaistniała.
Sąd Apelacyjny trafnie dokonał oceny skuteczności podniesionego przez
powódkę zarzutu peremptoryjnego w ramach rozpoznawanej sprawy, skoro obrona
pozwanej skoncentrowała się na zarzucie związania stron umową przedwstępną,
nie rozważył jednak konsekwencji prawnych przedawnienia roszczeń z umowy
przedwstępnej.
Wbrew, zatem stanowisku Sądu Apelacyjnego powódka może realizować
roszczenie wykupu wybudowanych urządzeń, w zamian za odpowiednie
wynagrodzenie, które zasadniczo powinno odpowiadać ich wartości w chwili
wykupu, (co niekoniecznie musi się równać kosztom budowy poniesionym przez
powódkę), po pomniejszeniu o wartość infrastruktury istniejącej na terenie
inwestycji, przed jej przebudową.
Nie jest również przekonujące stanowisko Sądu Apelacyjnego w kwestii
braku podstaw do kwalifikowania umowy przedwstępnej, jako zawartej
w warunkach określonych w art. 9 ust. 2 pkt 6 u.o.k.k., skoro nie zostało ono
poprzedzone wnikliwym rozważeniem wszystkich okoliczności faktycznych
8
podlegających ustaleniu i ocenie w kontekście analizowanej regulacji prawnej.
Z poczynionych w sprawie ustaleń wynika, iż pozwana, jako podmiot
dysponujący infrastrukturą wodno - kanalizacyjną na lokalnym rynku,
ma pozycję dominującą, a swoją zgodę na wydanie warunków technicznych
realizacji inwestycji, uzależniała od nieodpłatnego przekazania na jej rzecz
nowowybudowanych urządzeń wodno - kanalizacyjnych. Zdaniem Sądu
Apelacyjnego zawarcie umowy przedwstępnej nie stanowi jednak narzucenia
uciążliwych warunków umów przynoszących pozwanej nieuzasadnione korzyści,
skoro pozwana dysponowała na tym terenie siecią wodno- kanalizacyjną,
a jej przebudowa była wywołana tylko i wyłącznie potrzebą gospodarczą powódki.
Sąd Apelacyjny nie wziął jednak pod uwagę, iż uzyskanie
przebudowanej sieci, wymienionej na nową spowodowało oczywistą korzyść dla
pozwanej, która włączyła do swojego przedsiębiorstwa nową sieć o większej
przepustowości, w miejsce wprawdzie sprawnej sieci, ale już wyeksploatowanej.
Pozwana oszczędziła w ten sposób na wydatkach związanych z modernizacją
sieci, jej konserwacją, usuwaniem awarii oraz wydatkach inwestycyjnych
związanych z nieuniknioną w przyszłości wymianą sieci, nie ponosząc żadnych
nakładów finansowych, a uzyskując dodatkowo kolejnego odbiorcę jej usług.
Trudno, zatem taką sytuację traktować, jako równomierne rozłożenie kosztów
całego przedsięwzięcia zwłaszcza, że brak ustaleń odnośnie wartości
należących do dominanta urządzeń wodno - kanalizacyjnych przed przebudową
oraz informacji o potencjalnych zyskach pozwanej z uzyskania nowego odbiorcy.
Nie pozwala to rzetelnie ocenić, czy warunek nieodpłatnego przekazania
urządzeń w sposób niekorzystny odbiega od tego, co można uznać w danych
stosunkach gospodarczych za racjonalne lub ekwiwalentne.
Sąd Apelacyjny wskazywał wprawdzie, iż inwestor mógł uniknąć wydatków
na przebudowę sieci wybierając inny wariant realizacji inwestycji, spostrzeżenie
to ma jednak tylko walor teoretyczny, skoro z poczynionych ustaleń wynikało,
że projektant nie brał pod uwagę budowy zbiorników przeciwpożarowych, jako
koncepcji zupełnie nieopłacalnej. Nie uwzględniono również, iż przebudowa sieci
kanalizacyjnej, była niezbędna z uwagi na kolizję jej przebiegu z projektowanym
9
budynkiem, a pozwana nie wykazywała by posiadała zgodę na posadowienie
instalacji od właściciela nieruchomości.
Dopiero łączna ocena wszystkich okoliczności sprawy, z uwzględnieniem
specyfiki działalności powódki, jako monopolisty sieciowego, a także jej prawa do
obrony swoich interesów ekonomicznych, powinna prowadzić do wniosku, czy
żądanie nieodpłatnego przekazania urządzeń wodno-kanalizacyjnych, jako
warunku uzyskania zgody na realizację inwestycji, stanowiło narzucenie
uciążliwego warunku umowy, przynoszącego powódce nieuzasadnione korzyści
i powinno spotkać się z sankcją nieważności zgodnie z art. 9 ust. 3 u.o.k.k.
Sam fakt, iż dana praktyka nie narusza rażąco zasady ekwiwalentności na
płaszczyźnie interesu indywidualnego, nie przekreśla zasadności badania jej
legalności w kontekście naruszenia interesu publicznoprawnego, który ma na celu
u.o.k.k., ograniczając autonomię kontraktową przewidzianą w art. 3531
k.c.
Tymczasem Sąd Apelacyjny takiego badania zaniechał i nie rozważył, czy
w hipotetycznej sytuacji istnienia wolnej konkurencji i alternatywnych źródeł
zaopatrzenia, a tym samym swobody kształtowania przez obie strony treści umowy,
pozwana byłaby w stanie wynegocjować takie warunki, jakie przyjęto w umowie
przedwstępnej, czy też zostały one narzucone, z przekroczeniem racjonalnych
i ekonomicznie uzasadnionych granic aktywności rynkowej pozwanej.
Sąd Apelacyjny, przyjmując koncepcję prezentowaną przez skarżącą,
iż przyłącza stanowią urządzenia zaliczane do urządzeń przesyłowych, o których
mowa w art. 49 § 1 k.c. pominął, iż techniczne definicje poszczególnych urządzeń
wodno-kanalizacyjnych zawiera ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym
zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (jedn. tekst: Dz.U.
z 2015 r., poz. 139 - dalej: „ u.z.z.w.”). Na komplikacje związane z definicją
przyłączy zawartą w art.2 pkt 5 i 6 u.z.z.w. i trudności w ustaleniu, jaka część
przewodów stanowiących spoiwo między instalacją zewnętrzną a instalacją
wewnętrzną odpowiada ustawowej definicji przyłącza, zwracano już uwagę
w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. uchwały Sądu Najwyższego z dnia
8 marca 2006 r., OSNC 2006, nr 10, poz. 159 oraz z dnia 13 września 2007 r.,
III CZP 79/07, OSNC 2008, nr 10, poz. 111).
10
Sąd Apelacyjny nie rozważał, czy i w jakim zakresie żądanie objęte pozwem
obejmuje przyłącza wodociągowe i kanalizacyjne w rozumieniu zdefiniowanym
w u.z.z.w. Ma to znaczenie podstawowe, skoro w art. 15 u.z.z.w. ustawodawca
uregulował podział obowiązków związanych z realizacją i poniesieniem kosztów
infrastruktury wodociągowo- kanalizacyjnej wprowadzając zasadę, iż osoba
ubiegająca się o przyłączenie nieruchomości do sieci zapewnia na własny koszt
realizację budowy przyłączy do sieci, studni wodomierzowej, pomieszczenia
przewidzianego do lokalizacji wodomierza głównego i urządzenia pomiarowego.
Roszczenie o wykup urządzeń przesyłowych, o którym mowa w art. 49 § 2 k.c. nie
obejmuje, zatem przyłączy kanalizacyjnych i wodociągowych wskazanych w art. 2
pkt 5 i 6 u.z.z.w. i to niezależnie od tego, czy powódka poniosła koszty budowy
przyłączy do obiektu Galerii lub nieruchomości osoby trzeciej. Odmienną natomiast
kwestią jest potrzeba rozważenia, w jakim zakresie przyłącza wodociągowe
i kanalizacyjne objęte żądaniem pozwu mieszczą się w granicach definicyjnych
przewidzianych w u.z.z.w.
Na uwzględnienie zasługiwał również zarzut naruszenia art. 65 § 1 i 2 k.c.
przez przyjęcie, iż strony zawierając umowę o zaopatrzenie w wodę
i odprowadzanie ścieków, zamierzały uzyskać skutek w postaci pozbawienia
powódki w całości roszczenia o odpłatne przejęcie urządzeń przesyłowych
w postaci przyłączy do obiektu Galerii. Ocena tej kwestii wymagała przede
wszystkim ustalenia znaczenia oświadczeń woli złożonych w umowie,
z uwzględnieniem reguł interpretacyjnych wynikających z art. 65 k.c., wyjaśnionych
w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. uchwała Sądu Najwyższego
z dnia 29 czerwca 1995 r., III CZP 66/95, OSNC 1995, nr 12, poz. 168; wyroki
Sądu Najwyższego z dnia 8 października 2004 r., V CK 670/03, OSNC 2005, nr 9,
poz. 162; z dnia 29 kwietnia 2009 r., II CSK 614/08, nie publ.; z dnia
15 października 2010 r., V CSK 36/10, nie publ.). Wiążącego prawnie sensu
oświadczenia woli nie można ustalić w oparciu o wybiórcze odwołanie się do dwóch
postanowień umowy, z pominięciem całego pozostałego tekstu umowy,
jej charakteru i przedmiotu oraz kontekstu faktycznego, w jakim umowa była
uzgadniana i zawierana. Nie wyjaśniono również czy umowa nie miała charakteru
umowy adhezyjnej, zawieranej w oparciu o wykorzystywany przez pozwaną
11
wzorzec umowy, czy też jej postanowienia podlegały indywidualnym modyfikacjom.
W konsekwencji podzielić należało sugestię skarżącej, iż wnioski
wyprowadzone przez Sąd z treści umowy łączącej strony muszą być ocenione, jako
przedwczesne.
Z przytoczonych względów Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone orzeczenie
i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania
i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego (art. 39815
§ 1 k.p.c. i 108
§ 2 k.p.c. w zw. z 391 § 1 k.p.c.).
kc
jw