Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2013 roku

Sąd Okręgowy w Słupsku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Radosław Buko

Protokolant: st. sekr. sądowy Beata Pezena

po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2013 roku w Słupsku

odwołania J. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 7 września 2012 roku znak (...)

w sprawie J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o rentę

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu J. K. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 września 2012 roku do dnia 31 marca 2014 roku, nie stwierdzając odpowiedzialności organu rentowego

Sygn. akt VU 933/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 07.09.2012 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił ubezpieczonemu J. K. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy od 01.09.2012 r. na dalszy okres.

Ubezpieczony domagał się zmiany zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres. W uzasadnieniu podniósł, że choruje na zwyrodnienie kręgosłupa z przepukliną na trzech kręgach, niewydolność żylną z opuchnięciem prawej nogi, niedokrwistością serca z wysokim ciśnieniem tętniczym oraz zrogowaceniem skóry na dłoniach i prawej stopie. W ocenie ubezpieczonego powyższe schorzenia nie pozwalają jemu na wykonywanie jakiejkolwiek pracy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych powtarzając argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony J. K., urodził się w dniu (...) r., posiada wykształcenie podstawowe, bez zawodu. Pracował jako traktorzysta, inseminator, ładowacz, rolnik, a przez ostatnie 2 lata jako brukarz. Nie pracuje od 2007 r.

Ubezpieczony uprawniony był do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy do 31.08.2012 r..

Wnioskiem z dnia 06.07.2012 r. ubiega się o ponowne przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

dowód: /decyzja organu rentowego z dnia 27.02.2012 r. – k. 169 akt ZUS plik rentowy, wniosek z dnia 06.07.2012 r. k. 172 akt ZUS plik rentowy/

Lekarz Orzecznik ZUS w oparciu o dokumentację medyczną, wyniki badań dodatkowych orzeczeniem z dnia 30.07.2012 r. ustalił, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy. Ubezpieczony skorzystał z prawa wniesienia sprzeciwu do Komisji Lekarskiej, która orzeczeniem z dnia 30.08.2012 r. utrzymała w mocy ustalenia Lekarza Orzecznika ZUS.

dowód: /orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 30.07.2012 r. k. 174 akt ZUS plik rentowy, orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 30.08.2012 r. k. 175 akt ZUS plik rentowy/

Zaskarżoną decyzją z dnia 07.09.2012 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił ubezpieczonemu prawa do renty od 01.09.2012 r. na dalszy okres.

dowód: /decyzja ZUS z dnia 07.09.2012 r. – k. 176 akt ZUS plik rentowy/

Od około 5 lat ubezpieczony ma żylaki kończyny dolnej prawej, występują u niego obrzęki, skurcze, drętwienia nogi niezależnie od spoczynku i chodzenia. Przebył zabieg operacyjny leczenia przepukliny pachwinowej prawostronnej. Ubezpieczony wymaga dalszego leczenia chirurgicznego, zaś brak zmian troficznych przy dobrym ukrwieniu tętniczym nie powoduje u niego długotrwałej niezdolności do pracy.

W ocenie biegłego kardiologa ubezpieczony jest od 01.09.2012 r. nadal częściowo niezdolny do pracy z powodu chorób układu krążenia tj. miokardiopatii nadciśnieniowej i niedokrwiennej w II stopniu NYHA. Ubezpieczony zdolny jest do prac lekkich, ale jest niezdolny do pracy w charakterze brukarza oraz niewykwalifikowanego pracownika fizycznego. Biegły wydał opinię na podstawie:

- EKG: zmiany niedokrwienne;

- ECHO serca: obniżona frakcja lewej komory serca z przerostem ścian i odcinkowymi zaburzeniami kurczliwości;

- EPW-maksymalne obciążenie 4,6 METS, co świadczy o małej wydolności fizycznej ubezpieczonego.

Ubezpieczony w teście wysiłkowym (wykonanym w ramach prewencji rentowej ZUS) uzyskał 4,6 METS, co świadczy o tym, ze ubezpieczony ma objawy dławicy II/III stopnia CCS. W ocenie biegłego kardiologa nie jest prawdą, że frakcja wyrzutowa oceniania na 45-50 % jest nieistotna. Prawidłowa frakcja wyrzutowa wynosi powyżej 55%. Ponadto koncentryczny przerost lewej komory w połączeniu z wysokimi wartościami ciśnienia tętniczego, zaburzeniami kurczliwości i znacznie obniżona tolerancją wysiłku powoduje ograniczenie zdolności do zatrudnienia w charakterze pracownika fizycznego.

Kolejny biegły kardiolog w osobie M. W. stwierdził u ubezpieczonego: przewlekłą, stabilną chorobę niedokrwienną serca, stan po zabiegu PTCA-LPL/OMIII z implantacją dwóch stentów powlekanych, nadciśnienie tętnicze samoistne w okresie umiarkowanych zmian narządowych, przewlekła niewydolność krążenia w klasie II NYHA EF 45% oraz hyperlipidemią skojarzoną z otyłością.

Biegły kardiolog nie widzi poprawy w stanie klinicznym ubezpieczonego po wrześniu 2012 r. Wykonana w 04.05.2012 r. próba wysiłkowa EKG nie była ujemna, lecz nie diagnostyczna przy obciążeniu 4,6MET. Korelowało to również wówczas z złą kontrolą profilu dobowego ciśnienia. Wobec utrzymujących się powysiłkowych dolegliwości dławicowych i wybitnego ograniczenia tolerancji wysiłku fizycznego, we wrześniu 2013 r. wykonano badanie koronarograficzne, które ujawniło istotne zmiany zawężające dwa naczynia wieńcowe. Pierwszy zabieg PTCa wykonano w trakcie hospitalizacji 09.09.2012 r. implantując dwa steny powlekane, kolejny zabieg PTCA-RPP jest planowany na dzień 24.10.2013 r. Po zakończeniu leczenia inwazyjnego i modyfikacji skojarzonej farmakoterapii u ubezpieczonego powinno być wykonane badanie ECHO i badania wysiłkowe celem oceny tolerancji wysiłku fizycznego, która jest w chwili obecnej istotnie obniżona.

W ocenie biegłego kardiologa w osobie M. W. od września 2012 r. ubezpieczony J. K. nadal jest częściowo niezdolny do pracy do zatrudnienia zwłaszcza wykonując ciężkie prace fizyczne (brukarza). Niezdolność ta powinna być wydłużona do czasu zakończenia leczenia inwazyjnego i kontrolnych badań diagnostycznych. Zdaniem biegłego okres do marca 2014 r. powinien być wystarczający do oceny powodzenia dotychczasowego wielokierunkowego leczenia, przeprowadzenia rehabilitacji i wykonania kontrolnych badań diagnostycznych.

Zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa lędźwiowego bez uszkodzenia układu nerwowego nie czynią ubezpieczonego ze strony neurologicznej niezdolnym do pracy.

dowód: /protokół badań sądowo – lekarskich z dnia 06.02.2013 r. – k. 14 – 14 v. akt sprawy, opinia sądowo-lekarska z dnia 14.03.2013 r. – k. 28 akt sprawy, wyjaśnienia pełnomocnika ubezpieczonego – k. 46 w zw. z k. 96 akt sprawy (00:04:16 – 00:07:13), aneks do opinii z dnia 05.06.2013 r. – k. 48 akt sprawy, protokół oględzin sądowo – lekarskich - k. 70 – 75 akt sprawy/

Ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy od 01.09.2012 r. do dnia 31.03.2014 r.

dowód: /protokół badań sądowo – lekarskich z dnia 06.02.2013 r. – k. 14 – 14 v. akt sprawy, opinia sądowo-lekarska z dnia 14.03.2013 r. – k. 28 akt sprawy, wyjaśnienia pełnomocnika ubezpieczonego – k. 46 w zw. z k. 96 akt sprawy (00:04:16 – 00:07:13), aneks do opinii z dnia 05.06.2013 r. – k. 48 akt sprawy, protokół oględzin sądowo – lekarskich – k. 70 – 75 akt sprawy/

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego J. K. zasługuje na uwzględnienie.

Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do ustalenia czy ubezpieczony jest nadal niezdolny do pracy częściowo lub całkowicie. Spełnienie przez ubezpieczonego pozostałych określonych w art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych( tekst jednolity: Dz. U. 2009r., Nr 153, poz. 1227) nie było kwestionowane przez organ rentowy.

Definicję niezdolności zawiera przepis art. 12 ustawy, który stanowi, że niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 ust. 2 i 3 w/w ustawy).

Przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania, co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, a także możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 13 w/w ustawy).

Dokonując zaś oceny przewidywanego okresu niezdolności do pracy zarobkowej bierze się pod uwagę przesłanki wynikające z treści § 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 14 grudnia 2004 r. w sprawie orzekania o niezdolności do pracy (Dz. U. nr 273, poz. 2711), czyli charakter i stopień naruszenia sprawności organizmu oraz rokowania odzyskania zdolności do pracy. Treść powołanych przepisów obliguje do tego, aby niezdolność do pracy rozpatrywać indywidualnie w odniesieniu do konkretnej osoby, przy uwzględnieniu jej stanów chorobowych, wieku, kwalifikacji.

Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe na powyższą okoliczność, dopuszczając dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych dwóch kardiologów, chirurga oraz neurologa jako odpowiednich ze względu na schorzenia ubezpieczonego. Poprzednio orzeczono renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy była z przyczyn kardiologicznych . Biegły chirurg oraz neurolog nie stwierdzili u ubezpieczonego niezdolności do pracy na dalszy okres.

Pierwszy powołany w sprawie kardiolog w osobie C. J. uznał, że J. K. jest od 01.09.2012 r. nadal częściowo niezdolny do pracy z powodu chorób układu krążenia tj. miokardiopatii nadciśnieniowej i niedokrwiennej w II stopniu NYHA. Ubezpieczony zdolny jest do prac lekkich, ale jest niezdolny do pracy w charakterze brukarza oraz niewykwalifikowanego pracownika fizycznego.

Uzupełniając swoją opinię w aneksie biegły podniósł, że ubezpieczony w teście wysiłkowym (wykonanym w ramach prewencji rentowej ZUS) uzyskał 4,6 METS, co świadczy o tym, że ubezpieczony ma objawy dławicy II/III stopnia CCS. W ocenie biegłego kardiologa nie jest prawdą, że frakcja wyrzutowa oceniania na 45-50 % jest nieistotna. Prawidłowa frakcja wyrzutowa wynosi powyżej 55%. Ponadto koncentryczny przerost lewej komory w połączeniu z wysokimi wartościami ciśnienia tętniczego, zaburzeniami kurczliwości i znacznie obniżona tolerancją wysiłku powoduje ograniczenie zdolności do zatrudnienia w charakterze pracownika fizycznego.

Z uwagi na dalsze zarzuty organu rentowego Sąd dopuścił dowód z opinii kolejnego biegłego kardiologa w osobie M. W..

Biegły kardiolog nie zauważył poprawy w stanie klinicznym ubezpieczonego po wrześniu 2012 r. Wykonana w 04.05.2012 r. próba wysiłkowa EKG nie była ujemna, lecz nie diagnostyczna przy obciążeniu 4,6MET. Korelowało to również wówczas z złą kontrolą profilu dobowego ciśnienia. Wobec utrzymujących się powysiłkowych dolegliwości dławicowych i wybitnego ograniczenia tolerancji wysiłku fizycznego, we wrześniu 2013 r. wykonano badanie koronarograficzne, które ujawniło istotne zmiany zawężające dwa naczynia wieńcowe. Pierwszy zabieg PTCa wykonano w trakcie hospitalizacji 09.09.2012 r. implantując dwa steny powlekane, kolejny zabieg PTCA-RPP jest planowany na dzień 24.10.2013 r. Po zakończeniu leczenia inwazyjnego i modyfikacji skojarzonej farmakoterapii u ubezpieczonego powinno być wykonane badanie ECHO i badania wysiłkowe celem oceny tolerancji wysiłku fizycznego, która jest w chwili obecnej istotnie obniżona.

W ocenie biegłego kardiologa w osobie M. W. od września 2012 r. ubezpieczony J. K. nadal jest częściowo niezdolny do pracy do zatrudnienia zwłaszcza wykonując ciężkie prace fizyczne (brukarza). Niezdolność ta powinna być wydłużona do czasu zakończenia leczenia inwazyjnego i kontrolnych badań diagnostycznych. Zdaniem biegłego okres do marca 2014 r. powinien być wystarczający do oceny powodzenia dotychczasowego wielokierunkowego leczenia, przeprowadzenia rehabilitacji i wykonania kontrolnych badań diagnostycznych.

Sąd uznał opinie biegłych lekarzy kardiologów oraz aneksu biegłego C. J. za wiarygodny dowód w sprawie i w pełni podzielił ustalenia oraz wynikające z nich wnioski.

Opinie Sąd Okręgowy ocenił jako rzetelne, fachowe i obiektywne. Zostały bowiem sporządzone przez lekarza o specjalizacji odpowiadającej schorzeniom zdiagnozowanym u wnioskodawcy, posiadających bogatą wiedzę medyczną oraz znaczne doświadczenie zawodowe.

Opinia biegłych zawiera kompleksową i wyczerpującą ocenę stanu zdrowia wnioskodawcy i uwzględnia wpływ rozpoznanego u niego schorzenia na zdolność do pracy, jednocześnie zawierają przekonujące uzasadnienie w zakresie rozpoznanych schorzeń oraz przyczyn, dla których wnioskodawca powinna być uznany za częściowo niezdolnego do pracy okresowo. Zdaniem Sądu, opinie biegłych w rozpoznawanej sprawie, zostały wydane na podstawie właściwych przesłanek (badań lekarskich, zaświadczeń o stanie zdrowia i przebytym leczeniu).

Zważyć należy, że opinia biegłego ma na celu ułatwienie sądowi rozeznanie i zrozumienie dziedziny (rozstrzyganej kwestii) wymagającej wiadomości specjalnych. W tym znaczeniu biegły jest pomocnikiem sądu, jednakże prezentuje własne stanowisko w kwestii, którą sąd rozstrzyga. Biegły zachowuje niezawisłość co do merytorycznej treści opinii, co zapewnia prawidłową rolę tej opinii w postępowaniu sądowym (orz. Sądu Najwyższego z 7 stycznia 1997 r., I CKN 44/96, niepubl.). Według wyroku Sądu Najwyższego z 14 marca 2007 r., III UK 130/06, LexPolonica nr 1871267 (OSNP 2008, nr 7- 8, poz. 113) opinia biegłych dostarcza sądowi wiedzy specjalistycznej koniecznej do dokonania oceny stanu zdrowia osoby ubiegającej się o świadczenie rentowe.

Zaznaczyć w tym miejscu należy, że sposób motywowania oraz stopień stanowczości wniosków wyrażonych w opinii biegłych jest jednym z podstawowych kryteriów oceny dokonywanej przez sąd, niezależnie od kryteriów zgodności z zasadami wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego oraz podstaw teoretycznych opinii. (tak postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27.11. 2000r. I CKN 1170/98 OSNC 2001 nr 4 poz. 84) Niewątpliwe w niniejszej sprawie opinie biegłych kardiologów są stanowcze i zdecydowane.

Sąd Najwyższy wielokrotnie wy­jaśniał, że do dowodu z opinii biegłego nie mogą mieć zastosowania wszystkie zasady prowadzenia do­wodów, a w szczególności art. 217 § 1 k.p.c . , a zatem sąd nie jest obowiązany dopuścić dowód z opinii kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia nie jest korzystna dla strony. (wyrok sadu Najwyższe­go z dnia 15 lutego 1974 r., II CR 817/73, nie publikowany). Żądanie ponowienia lub uzupełnienia dowodu z opinii biegłych jest bezpodstawne, jeżeli sądy uzyskały od biegłych wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawi­dłowego orzekania. - wyrok z dnia 10 września 1999 r., II UKN 96/99, OSNAPUS 2000, nr 23, poz. 869; podobne poglądy byty już wielokrotnie wyrażane w wyrokach z dnia 6 marca 1997 r., II UKN 23/97, OSNAPUS 1997, nr 23, poz. 476, z dnia 21 maja 1997 r., II UKN 131/97, OSNAPUS 1998, nr 3, poz. 100 oraz z dnia 18 września 1997 r., II UKN260/97, OSNAPUS 1998, nr 13, poz. 408. Wielokrotnie też Sąd Najwyższy stwierdzał, że potrzeba powołania innego bie­głego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z sa­mego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii. Wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 1999 r., l PKN 20/99, OSNAPUS 2000, nr 22, poz. 807, z dnia 14 maja 1997 r., II UKN 108/97, OSNAPUS 1998, nr 5, poz. 161, z dnia 18 września 1997 r., II UKN 260/97, OSNAPUS 1998, nr 13, poz. 408 oraz z dnia 10 grudnia 1997 r., II UKN 391/97, OSNAPUS 1998, nr 20, poz. 612. Powinność sądu powołania innych biegłych Sąd Naj­wyższy dostrzegał wtedy, gdy pierwotna opinia budziła istotne i nie dające się usunąć wątpliwości, a zaintereso­wana strona wykazywała nieporadność w zgłaszaniu od­powiednich wniosków dowodowych lub gdy wniosek o powołanie kolejnego biegłego uzasadniony był dokumen­tacją leczenia schorzeń nierozpoznanych przez biegłych. Tak wyroki Sądu Najwyższego z dnia 7 października 1998 r., II UKN 248/98, OSNAPUS 1999, nr 20, poz. 666, z dnia 2 czerwca 1998 r., II UKN 88/98, OSNAPUS 1999, nr 11, poz. 373, z dnia 16 grudnia 1997 r., II UKN 406/97, OSNAPUS 1998, nr 21, poz. 643, z dnia 10 grudnia 1997 r., II UKN 394/97, OSNAPUS 1998, nr 20, poz. 614, z dnia 18 września 1997 r., II UKN 260/97, OSNAPUS 1998, nr 13, poz. 408, z dnia 14 kwietnia 1999 r., II UKN 546/98, OSNAPUS 2000, nr 11, poz. 440 oraz z dnia 23 czerwca 1999 r., II UKN 5/99, OSNAPUS 2000, nr 17, poz. 666.

W ocenie Sądu Okręgowego taka sytuacja jednak nie zachodzi w niniejszej sprawie.

Podkreślić w tym miejscu należy, że organ rentowy podzielił opinie biegłego kardiologa M. W. co do kwalifikacji ubezpieczonego jako częściowo niezdolnego do pracy okresowo do marca 2014 r.

Sąd rozpoznając sprawę miał na uwadze, że o prawie do renty z tytułu niezdolności do pracy decyduje taki stopień nasilenia schorzeń, który obiektywnie - na podstawie opinii biegłych specjalistów, czyni osobę ubezpieczonego co najmniej częściowo niezdolnego do pracy. Aktualnie stopień nasilenia rozpoznanych u J. K. schorzeń, takie twierdzenie uzasadnia. Poprzednio orzeczono niezdolność do pracy była z przyczyn kardiologicznych, Sąd przyjął zatem opinię biegłych kardiologów za podstawę rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy, a okres niezdolności z opinii biegłego kardiologa M. W. , z którą zgodził się organ rentowy.

Stosownie do art. 14 ust. 2 ustawy emerytalnej jeżeli nie ma możliwości ustalenia daty powstania niezdolności do pracy, natomiast ustalono okres, w którym niezdolność do pracy powstała, za datę powstania niezdolności przyjmuje się datę końcową tego okresu.

Biegły kardiolog jako datę końcową wskazał marzec 2014 r., jednakże nie określił on dokładnej daty końcowej częściowej niezdolności do pracy. Zatem Sąd analogicznie do art. 14 ust. 2 ustawy emerytalnej przyjął datę końcową miesiąca marca 2014 r. tj. 31 marca.

W wyroku z dnia 30 marca 2000r. w sprawie II UKN 444/99 opublikowanym w OSNP 2001/17/543 Sąd Najwyższy stwierdził, że w postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych organ rentowy ma pozycję strony (art. 477 ¹⁰ § 1 kpc), więc powinien przejawiać odpowiednią aktywność dowodową, między innymi wobec treści dowodu z opinii biegłych lekarzy sądowych, a w przeciwnym razie ponosi negatywne skutki prawne swej bierności, polegające zwłaszcza na zmianie wydanej decyzji czy oddaleniu wniesionego środka zaskarżenia.

Z tych racji natury faktycznej i prawnej, Sąd na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu J. K. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy począwszy od 01.09.2012 r. do dnia 31.03.2014 r., nie stwierdzając odpowiedzialności organu rentowego, o czym orzeczono jak w sentencji wyroku.

Mając na uwadze dyspozycję art. 118 ust. 1 a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Sąd nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieprzyznanie prawa do świadczenia. Sąd Okręgowy nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego, gdyż dopiero na podstawie opinii biegłych kardiologów ustalono, że ubezpieczony jest nadal częściowo niezdolny do pracy od dnia 01.09.2012 r. okresowo, datę końcową niezdolności ustalono na podstawie opinii powołanego w sprawie drugiego biegłego kardiologa M. W. .