Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 marca 2017r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Stachurska

Protokolant: st. sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 marca 2017r. w Warszawie

sprawy M. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...)w W.

o wysokość kapitału początkowego

na skutek odwołania M. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) w W.

z dnia 16 grudnia 2014r., znak: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego M. P. przyjmuje podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne:

- za rok 1972 w wysokości 8.158,00 zł (osiem tysięcy sto pięćdziesiąt osiem złotych);

- za rok 1973 w wysokości 20.867,00 zł (dwadzieścia tysięcy osiemset sześćdziesiąt siedem złotych);

- za rok 1974 w wysokości 29.859,00 zł (dwadzieścia dziewięć tysięcy osiemset pięćdziesiąt dziewięć złotych);

- za rok 1975 w wysokości 36.421,00 zł (trzydzieści sześć tysięcy czterysta dwadzieścia jeden złotych);

- za rok 1976 w wysokości 44.881,00 zł (czterdzieści cztery tysiące osiemset osiemdziesiąt jeden złotych);

- za rok 1977 w wysokości 47.779 zł (czterdzieści siedem tysięcy siedemset siedemdziesiąt dziewięć złotych);

- za rok 1978 w wysokości 49.267,00 zł (czterdzieści dziewięć tysięcy dwieście sześćdziesiąt siedem złotych);

- za rok 1979 w wysokości 57.806,00 zł (pięćdziesiąt siedem tysięcy osiemset sześć złotych);

- za rok 1980 w wysokości 79.952,00 zł (siedemdziesiąt dziewięć tysięcy dziewięćset pięćdziesiąt dwa złote);

- za rok 1981 w wysokości 73.466,00 zł (siedemdziesiąt trzy tysiące czterysta sześćdziesiąt sześć złotych);

2.  oddala odwołanie w pozostałym zakresie.

UZASADNIENIE

M. P. w dniu 14 stycznia 2015r. złożył do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) w W., odwołanie od decyzji z dnia 16 grudnia 2014., znak: (...), odmawiającej przeliczenia kapitału początkowego.

Zaskarżonej decyzji ubezpieczony zarzucił brak wszechstronnej analizy dokumentów dotyczących zatrudnienia. Wskazał, że w jego ocenie zaskarżona decyzja jest wadliwa, bowiem istnieją okoliczności uzasadniające ponowne przeliczenie kapitału początkowego. Wadliwość decyzji jest konsekwencją braku należytej analizy materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, tj. dokumentów dotyczących zatrudnienia, w szczególności w zakresie, w jakim dotyczą liczby godzin pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...), gdzie praca była wykonywana w godzinach nadliczbowych. Zostało to jednak pominięte przez organ rentowy, który posiadał niezbędne dokumenty osobowe, umożliwiające prawidłowe ustalenie wysokości kapitału początkowego ( odwołanie z dnia 12 stycznia 2015r., k. 2 - 4 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wskazał, że na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego, decyzją z dnia 7 lutego 2014r. ponownie ustalono ubezpieczonemu kapitał początkowy, przyjmując za okres zatrudnienia od 14 września 1972r. do 31 grudnia 1977r. oraz od 1 kwietnia 1978r. do 30 kwietnia 1978r. wynagrodzenie minimalne, zgodnie z art. 15 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Ubezpieczony następnie złożył wniosek o ponowne ustalenie kapitału początkowego oraz przedstawił dodatkowe dokumenty, m.in. świadectwo pracy z dnia 29 kwietnia 1978r., oświadczenie z dnia 14 września 1972r. oraz listy płac. Ze wskazanych dokumentów osobowych wynika, że ubezpieczonemu przysługiwało wynagrodzenie, które określone jest stawką godzinową. Brak jest natomiast danych dotyczących liczby godzin, jakie pracownik faktycznie przepracował w danym okresie, na danym stanowisku. Ponadto, na podstawie świadectwa pracy z dnia 24 kwietnia 1978r., organ rentowy nie mógł uwzględnić kwoty w nim wykazanej, gdyż jest to wynagrodzenie z ostatniego miesiąca zatrudnienia ( odpowiedź na odwołanie z dnia 13 lutego 2015r., k. 19 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. P., ur. w dniu (...), od 14 września 1972r. był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w W.. W początkowym okresie pracował w charakterze pomocnika kierowcy samochodowego i powierzono mu jako dodatkowe czynności konwojowania. Polegały one na przyjęciu ładunku przeznaczonego do transportu, potwierdzeniu tego przyjęcia poprzez pokwitowanie i zdaniu ładunku w miejscu docelowym za pokwitowaniem. Szczegółowo zostały określone w pisemnym zakresie obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności (zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności pomocnika kierowcy– konwojenta z dnia 29 września 1972 roku, akta osobowe). Uposażenie ubezpieczonego w tym czasie było ustalone według VI grupy zaszeregowania, tj. stawka zasadnicza wynosiła za godzinę 4,60 zł + do 15% premii, płatnej zgodnie z regulaminem premiowania, oraz 50% dodatku przysługującemu kierowcy prowadzącemu samochód. Ponadto, zgodnie z załącznikiem Nr (...) do protokołu Nr (...) z dnia 28 kwietnia 1967r., wynagrodzenie za pełnienie dodatkowych czynności zostało ustalone w wysokości 600 zł miesięcznie przy konwojowaniu przewożonych ładunków powyżej 4 godzin dziennie. Jednocześnie ustalono, że za każdy dzień konwojowania wynoszący poniżej 4 godzin dziennie wynagrodzenie zostanie obniżone o 12 zł, zaś w przypadku nieobecności w pracy, za każdy dzień takiej nieobecności miała zostać potrącona kwota wynosząca 1/25 dodatkowego wynagrodzenia (podanie o przyjęcie do pracy z dnia 6 września 1972r., akta osobowe, życiorys, akta osobowe, umowa o pracę z dnia 23 września 1972r., akta osobowe, oświadczenie M. P. z dnia 14 września 1972r., akta osobowe, karta obiegowa zmiany, akta osobowe, legitymacja ubezpieczeniowa, k. 53-54 a.s., świadectwo pracy, akta osobowe oraz k. 16 a.s., świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, k. 17 a.s.).

Pismem z dnia 26 marca 1974 roku pracodawca poinformował M. P., że w związku z uzyskaniem II kategorii prawa jazdy, zostaje przeniesiony na stanowisko kierowcy wozu ciężarowego, a wynagrodzenie z tytułu tej pracy, to stawka zasadnicza w kwocie 6,70 zł + premia zgodnie z regulaminem premiowania oraz dodatek przewidziany za prowadzenie wozu. Pozostałe warunki umowy o pracę pozostały bez zmian (pismo z dnia 26 marca 1974 roku, akta osobowe, wniosek o dokonanie zmiany angażu z dnia 18 marca 1974r., akta osobowe,).

Ubezpieczony jako kierowca pojazdów mechanicznych był zobowiązany wykonywać wszelkie czynności związane z prawidłowym prowadzeniem i bezpośrednią obsługą pojazdu mechanicznego, wyszczególnione w sporządzonym na piśmie zakresie obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności (zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności kierowcy pojazdu mechanicznego z dnia 1 marca 1974 roku, akta osobowe).

Od 1 kwietnia 1974r. M. P. został zaszeregowany na stanowisku kierowcy z wynagrodzeniem według IV grupy zaszeregowania, przy stawce 7 zł za godzinę, plus 10% premii płatnej zgodnie z regulaminem premiowania oraz dodatkiem 1,50 zł za każdą godzinę prowadzenia pojazdu. W tej samej daty zmieniono również zasady wynagradzania za pełnienie dodatkowych czynności związanych z konwojowaniem przewożonych ładunków. Wynagrodzenie za te dodatkowe czynności zostało ustalone w wysokości 650 zł miesięcznie przy konwojowaniu przewożonych ładunków powyżej 4 godzin dziennie. Natomiast za każdy dzień konwojowania wynoszący poniżej 4 godzin dziennie wynagrodzenie miało być obniżone o 13 zł. Z kolei w przypadku nieobecności w pracy lub postoju pojazdu, za każdy dzień kwota miała być zmniejszona o 1/25 wynagrodzenia miesięcznego ( pismo z dnia 13 kwietnia 1974r., akta osobowe; pismo z dnia 4 maja 1974r., akta osobowe).

Od dnia 1 lipca 1974r. wzrosła stawka zasadnicza, jaką otrzymywał M. P.. Wynosiła od w/w daty 8 zł za godzinę plus 15 % premii. Pozostałe warunki umowy o pracę pozostały natomiast bez zmian ( pismo z dnia 1 lipca 1974r., akta osobowe).

Od dnia 1 października 1974r. ubezpieczonemu został przyznany dodatek za prowadzenie pojazdu w wysokości 2,50 zł za każdą godzinę prowadzenia pojazdu ( pismo pracodawcy, akta osobowe).

Od dnia 1 sierpnia 1975r. ponownie zwiększono dodatek za każdą godzinę prowadzenia pojazdów do 3 zł oraz przyznano dodatek za każdą godzinę prowadzenia przyczepy w wysokości 2 zł za godzinę ( pismo z dnia 8 września 1975r., akta osobowe).

Od dnia 1 grudnia 1975r. stawka godzinowa płacy zasadniczej wzrosła do 8,50 zł przy zachowaniu dotychczasowych innych warunków płacy i pracy ( pismo z dnia 6 grudnia 1975r., akta osobowe). Z kolei od dnia 1 maja 1977r. nastąpił wzrost stawki godzinowej płacy zasadniczej do 8,70 zł za godzinę ( pismo z dnia 2 maja 1977r., akta osobowe).

W dniu 2 stycznia 1976r. M. P. wraz z A. A., zatrudnionym w charakterze pomocnika kierowcy, podpisał umowę o wspólnej odpowiedzialności materialnej w częściach równych (umowa o wspólnej odpowiedzialności materialnej z dnia 2 stycznia 1976r., akta osobowe).

Od dnia 1 września 1977r. ubezpieczony nabył prawo do dodatku za staż pracy w wysokości 5% ( pismo z dnia 1 lipca 1976r., akta osobowe).

Suma zarobków M. P., przyjęta do obliczenia zasiłku chorobowego, wynosiła:

⚫

za okres wrzesień, październik i listopada 1972r. – 7.239 zł;

⚫

za okres marzec, kwiecień i maj 1973r. – 7.942 zł;

⚫

za okres sierpień, wrzesień i październik 1973r. – 7.405 zł;

⚫

za okres styczeń, luty i marzec 1974r. – 7.850 zł;

⚫

za okres lipiec, sierpień i wrzesień 1974r. – 10.851 zł;

⚫

za okres wrzesień, październik i listopad 1975r. – 15.103 zł;

⚫

za okres od listopada 1975r. do stycznia 1976r. – 13.611 zł;

⚫

za okres wrzesień, październik i listopad 1976r. – 17.218 zł;

⚫

za okres od listopada 1976r. do stycznia 1977r. – 14.378 zł;

⚫

za okres od grudnia 1976r. do lutego 1977r. – 13.338 zł;

⚫

za okres sierpień, wrzesień i październik 1977r. – 15.914 zł;

⚫

za okres od listopada 1977r. do stycznia 1978r. – 14.643 zł;

⚫

za okres od grudnia 1977r. do lutego 1978r. – 15.732 zł ( karta zasiłkowa, akta osobowe).

Ubezpieczony zatrudniony był w pełnym wymiarze czasu pracy. Zdarzało się, że wykonywał swoje obowiązki również w godzinach nadliczbowych, nawet przez 14 czy 16 godzin dziennie. Za dwie pierwsze nadgodziny pracodawca wypłacał dodatek w wysokości 50%, natomiast za każdą następną godzinę, dodatek w wysokości 100%. Ubezpieczony czasem pracował również w niedziele i święta, w zależności od zapotrzebowania zakładu, za co także dostawał dodatek w wysokości 100% ( zeznania ubezpieczonego, e-protokół k. 149 – 151 a.s., zeznania świadków: R. B. i S. G., e-protokół k. 34-36 a.s., zeznania świadka B. M., e-protokół, k. 55 – 57 a.s.).

W trakcie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) zwracano kilkukrotnie uwagę na nieprawidłowości w wykonywaniu obowiązków oraz udzielono mu kary nagany (wniosek o naganę z dnia 17 stycznia 1977r., akta osobowe, kara nagany z dnia 21 stycznia 1977r., akta osobowe, pismo z dnia 11 stycznia 1978r., akta osobowe, pismo z dnia 13 stycznia 1975r., akta osobowe, kara nagany – pismo (...), akta osobowe).

W okresie, kiedy ubezpieczony pracował w Przedsiębiorstwie (...), w tym samym zakładzie pracowali również jako kierowcy: R. B., zatrudniony od 27 sierpnia 1973r. do 30 kwietnia 1977r., S. G., zatrudniony od 22 listopada 1971r. do 30 kwietnia 1979r. oraz B. M.. Zarobki stanowiące podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne u w/w pracodawcy, w przypadku S. G. wyniosły: za 1971r. – 3.930 zł, za 1972r. – 36.787,00 zł, za 1973r. – 37.165,00 zł, za 1974r. – 48.864,00 zł, za 1975r. – 62.240,00 zł, za 1976r. – 63.670,00 zł, za 1977r. – 65.195,00 zł, za 1978r. – 75.509,00 zł, za 1979r. – 24.325 zł ( zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 7 akt kapitałowych S. G., zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 28 sierpnia 2008r., nienumerowana karta akt kapitałowych S. G. ).

Z dniem 30 kwietnia 1978 roku stosunek pracy ubezpieczonego w (...) Przedsiębiorstwie (...) zakończył się. Pracodawca wystawił dwa świadectwa pracy z dnia 29 kwietnia 1978r. oraz z dnia 15 marca 1994r., w których wskazał, że M. P. był ostatnio zatrudniony na stanowisku kierowcy i otrzymywał wynagrodzenie wg kategorii 6, tj. 8,70 zł za godzinę oraz dodatek za rodzaj prowadzonego pojazdu w kwocie 3 zł za godzinę, dodatek za prowadzenie pojazdu z przyczepą w wysokości 2 zł za godzinę oraz dodatek za konwojowanie do wysokości 650 zł miesięcznie i do 15% premii regulaminowej (świadectwo pracy z dnia 29 kwietnia 1978r., k. 45 – 47 akt kapitałowych, świadectwo pracy z dnia 15 marca 1994r., akta osobowe).

Od dnia 26 czerwca 1978r. do dnia 1 lipca 1978r. ubezpieczony zatrudniony był w Spółdzielni (...) w W. na stanowisku kierowcy samochodowego ( świadectwo pracy z dnia 16 marca 1994r., k. 5 akt kapitałowych, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 6 akt kapitałowych). Na tożsamym stanowisku pracował również od dnia 10 lipca 1978r. do dnia 2 listopada 1982r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) ( listy płac, k. akta kapitałowe). Następnie ubezpieczony podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników w okresach: od 1 stycznia 1986r. do 31 grudnia 1988r. oraz od 1 stycznia 1991r. do 25 kwietnia 1996r. ( zaświadczenie z dnia 6 lipca 2012r., k. 12 -15 akt kapitałowych, kopia legitymacji ubezpieczeniowej, k. 11 akt kapitałowych).

W dniu 10 lipca 2012r. M. P. złożył w organie rentowym wniosek
o ustalenie kapitału początkowego wraz z informacją dotyczącą okresów składkowych
i nieskładkowych, świadectwami pracy, zaświadczeniami o zatrudnieniu i wynagrodzeniu oraz zaświadczeniem z Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (wniosek o ustalenie kapitału początkowego wraz z załącznikami, k. 1 - 15 akt kapitałowych).

Decyzją z dnia 18 listopada 2013r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. ustalił kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999r. Do ustalenia wartości kapitału początkowego przyjęto podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 830,69 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od dnia 1 stycznia 1978r. do dnia 31 grudnia 1987r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 68,04 %. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 68,04 % przez kwotę 1.220,89 zł, tj. kwotę bazową określoną w ustawie z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) (68,04 % x 1.220,89 zł = 830,69 zł). Jednocześnie uwzględniono okresy składkowe w wymiarze 16 lat, 8 miesięcy i 15 dni, tj. 200 miesięcy oraz współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego, wynoszący 62,50 %. Wysokość kwoty bazowej wyniosła 293,01 zł, a kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999r. wyniósł 75.896,26 zł. Dodatkowo Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował ubezpieczonego, że okresy podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego nie podlegają uwzględnieniu przy wyliczaniu kapitału początkowego. Natomiast zgodnie z art. 15 ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS, do podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto wynagrodzenie minimalne za okres zwolnień lekarskich od 1 listopada 1981r. do 31 grudnia 1981r. Ponadto organ rentowy poinformował, że sprawa może być przedmiotem ponownego rozpoznania po dostarczeniu karty zasiłkowej z Archiwum za 1981r., za okres zatrudnienia w (...) (decyzja ZUS z dnia 18 listopada 2013r., znak: (...), k. 29 - 33 akt kapitałowych).

W dniu 7 lutego 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. ponownie obliczył ubezpieczonemu kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999r. Do ustalenia wartości kapitału początkowego przyjęto podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 868,54 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od dnia 1 stycznia 1978r. do dnia 31 grudnia 1987r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 71,14 %. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 71,14 % przez kwotę 1.220,89 zł, tj. kwotę bazową określoną w ustawie z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) (71,14 % x 1.220,89 zł = 868,54 zł). Jednocześnie uwzględniono okresy składkowe w wymiarze 16 lat, 8 miesięcy i 15 dni, tj. 200 miesięcy oraz współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego, wynoszący 62,50 %. Wysokość kwoty bazowej wyniosła 293,01 zł, a kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999r. wyniósł 77.610,06 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego nie uwzględniono okresu od dnia 1 marca 1982r. do dnia 2 listopada 1982r.., ponieważ w tym okresie ubezpieczony przebywał w tym czasie na urlopie bezpłatnym (decyzja ZUS z dnia 7 lutego 2014r., znak: (...), k. 37 - 41 akt kapitałowych).

W dniu 17 listopada 2014r. M. P. zwrócił się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z wnioskiem o ponowne obliczenie kapitału początkowego, przedstawiając dodatkową dokumentację w postaci świadectwa pracy, oświadczenia z dnia 14 września 1972 roku oraz kart wynagrodzeń ( wniosek wraz z załącznikami, k. 43 - 63 akt kapitałowych).

Decyzją z dnia 16 grudnia 2014r. znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. odmówił ubezpieczonemu przeliczenia kapitału początkowego na podstawie świadectwa pracy z (...) Przedsiębiorstwa (...), na podstawie stawki zasadniczej godzinowej, dodatku za konwojowanie i dodatku za rodzaj prowadzonego pojazdu oraz premii regulaminowej podanej w procentowej wysokości. Dla uzasadnienia swego stanowiska organ rentowy powołał się na przepis § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. z 1983r., Nr 10, poz. 49 ze zm.), zgodnie z którym środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury dla pracowników jest zaświadczenie pracy, wystawione według ustalonego wzoru, czyli druk ZUS Rp-7 albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków lub listy płac z archiwum.

Dodatkowo w uzasadnieniu decyzji z dnia 16 grudnia 2014 roku organ rentowy wskazał, że z dostarczonych przez ubezpieczonego dokumentów osobowych wynika, że ubezpieczonemu przysługiwało wynagrodzenie, które określone było stawką godzinową. Brak jest natomiast danych dotyczących liczby godzin, jakie ubezpieczony faktycznie przepracował w danym okresie, na danym stanowisku. Wobec powyższego, brak podstaw do uwzględnienia przedstawionych dokumentów. Ponadto organ rentowy poinformował, że we wcześniejszej decyzji z dnia 7 lutego 2014r., za okres zatrudnienia od 14 września 1972r. do 31 grudnia 1977r. oraz od 1 kwietnia 1978r. do 30 kwietnia 1987r. przyjęto wynagrodzenie minimalne. Natomiast za okres od 1 stycznia 1978r. do 31 marca 1978r. przyjęto wynagrodzenie z legitymacji ubezpieczeniowej ( decyzja z dnia 16 grudnia 2014r., znak: (...), k. 65 akt kapitałowych).

Wskazany stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych w toku postępowania dowodów z dokumentów, w szczególności znajdujących się w aktach osobowych i w aktach kapitałowych, a także częściowo w oparciu o zeznania świadków R. B., S. G., B. M. oraz ubezpieczonego M. P..

Powołane przez Sąd dowody z dokumentów, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, były wiarygodne, ponieważ korespondowały ze sobą, a nadto strony nie kwestionowały ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków jedynie w takim zakresie, w jakim przesłuchane osoby wskazały stanowisko pracy M. P. i rodzaj prac, jakie realizował oraz wynagrodzenie wedle stawki godzinowej. Wskazane okoliczności wynikały również z dokumentów zachowanych w aktach osobowych M. P. i dlatego nie było podstaw, aby je kwestionować. Dodatkowo, Sąd ocenił zeznania w/w osób jako wiarygodne w tej części, z której wynika świadczenie pracy w godzinach nadliczbowych, w tym w niedziele czy święta. Liczba takich godzin czy ogółem godzin przepracowanych dobowo bądź w skali miesiąca, wskazywana przez świadków, była jednak różna. R. B. wskazywał, że pracownicy pracowali dużo – po 14 – 16 godzin. S. G. oszacował, że w miesiącu praca trwała około 380 – 400 godzin. B. M. zeznał zaś, że praca mogła trwać nawet 14 godzin na dobę, nie wiedział jednak czy z przerwą 6 czy 8 godzin. Wskazane informacje nie były zatem spójne i nie dawały jednolitego i wiarygodnego obrazu liczby godzin pracy M. P.. Zdaniem Sądu, świadkowie bazując na swej pamięci raczej szacowali czas pracy aniżeli rzeczywiście go pamiętali i posiadali faktyczne dane oddające realny czas pracy ubezpieczonego. Z tego względu, o ile sama okoliczność, że praca w nadgodzinach występowała, została oceniona jako wiarygodna, o tyle zeznania świadków starających się wskazać liczbę godzin pracy dobowo czy miesięcznie, nie zasługiwały na uwzględnienie.

Sąd nie dał wiary również zeznaniom świadka S. G. w części, w której świadek wskazywał wysokość dodatku za konwojowanie. Określił, że dodatek ten wynosił 750 zł miesięcznie, podczas gdy choćby ze świadectwa pracy wydanego M. P. wynika, że wysokość tego dodatku była niższa i wynosiła do 650 zł miesięcznie (k. 45 akt kapitałowych). Wskazany świadek wyraził również przypuszczenie, że ubezpieczony zarabiał tyle co on, a więc około 5.000 zł - 6.000 zł. Sąd tą część zeznań S. G. ocenił w kategoriach przypuszczenia – tak jak świadek to określił – a nie jako informację pewną i rzeczywistą, w oparciu o którą można byłoby dokonać ustaleń faktycznych w sprawie.

W pozostałym zakresie zeznania świadków nie dostarczyły informacji ważnych z punktu widzenia istoty sporu. Świadkowie nie pamiętali okoliczności i faktów, których dotyczyły pytania zadawane w trakcie ich przesłuchania. Okoliczności te miały miejsce odnośnie tych informacji, które odnosiły się do wysokości wynagrodzenia otrzymywanego przez M. P. oraz przez innych pracowników. Żaden ze świadków nie wskazał choćby w sposób przybliżony wysokości wynagrodzenia przysługującego ubezpieczonemu w spornych latach, czy też innych okoliczności pozwalających na jej ustalenie. Co więcej świadkowie nie pamiętali nawet tego, ile sami zarabiali, jak choćby S. G., który wysokość swojej miesięcznej płacy szacował, nie wiedząc dokładnie, jakie wynagrodzenie otrzymywał.

W podobny sposób jak zeznania świadków Sąd ocenił również zeznania M. P.. Ubezpieczony posiadał wiedzę co do specyfiki pracy wykonywanej w latach 1972 - 1978, jak również ogólnie odnośnie zasad premiowania, wysokości stawek za pracę w godzinach nadliczbowych i za pracę w weekendy, a nadto w zakresie przyznawanych dodatków do wynagrodzenia. Jednocześnie Sąd miał na uwadze, że ubezpieczony nie był w stanie dokładnie wskazać, ile i w jakim przedziale czasowym zarabiał. Sąd nie uznał za wiarygodne również zeznań ubezpieczonego w zakresie, w jakim twierdził, że nie miał obniżanych premii i dodatków, a także co do tego, jaką liczbę godzin wypracowywał. Odnośnie liczby godzin, brak jest pewnych i wiarygodnych dowodów, które wskazałyby rzeczywisty czas pracy M. P.. To zaś co sam ubezpieczony wskazał w tym zakresie, to – podobnie jak w przypadku świadków – jedynie raczej przypuszczenia i domysły aniżeli dane rzeczywiste.

W kwestii dotyczącej braku obniżania premii i innych dodatków, ubezpieczony wskazywał na nienaganny przebieg pracy i wiążące się z tym otrzymywanie różnych składników wynagrodzenia w pełnej wysokości. Tymczasem z akt osobowych wynika, że ubezpieczony podczas zatrudnienia w latach 1972 – 1978 otrzymywał nagany bądź zwracano mu uwagę na pewne nieprawidłowości w czasie wykonywania obowiązków. W związku z tym nie ma podstaw, by przyjąć, że na pewno zawsze dostawał premię w wysokości maksymalnej, podczas gdy sam w zeznaniach wskazywał, że wysokość premii mogła być obniżana.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie M. P. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. od decyzji z dnia 16 grudnia 2014., znak: (...), podlegało uwzględnieniu w części, zaś w pozostałym zakresie było niezasadne i należało je oddalić.

Zgodnie z treścią art. 174 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013r. poz.1440 ze zm.), zwanej ustawą emerytalną, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Na podstawie art. 174 ust. 2 w/w ustawy przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Z kolei w myśl art. 174 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18 z tym, że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999r. Dyspozycja powołanego art. 174 ust. 3 odsyła do treści art. 15. Zgodnie z art. 15 ust. 1 i 6, podstawę wymiaru emerytury stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego:

1)  w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego
z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę, albo

2)  w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresy podlegania ubezpieczeniu.

Zgodnie z art. 15 ust. 3 ustawy emerytalnej, do podstawy wymiaru emerytury lub renty, o której mowa w ust. 1 i 2, dolicza się kwoty przysługujących ubezpieczonemu w danym roku kalendarzowym wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy oraz kwoty zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku wyrównawczego, świadczenia wyrównawczego lub dodatku wyrównawczego, a także wartość rekompensaty pieniężnej ustaloną zgodnie z pkt 3 załącznika do ustawy z dnia 6 marca 1997 r. o zrekompensowaniu okresowego niepodwyższania płac w sferze budżetowej oraz utraty niektórych wzrostów lub dodatków do emerytur i rent. Do podstawy wymiaru wlicza się również kwoty zasiłków dla bezrobotnych, zasiłków szkoleniowych lub stypendiów wypłaconych z Funduszu Pracy za okres udokumentowanej niezdolności do pracy, z zastrzeżeniem ust. 3a.

Jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy (art. 15 ust. 2a ustawy emerytalnej).

Stosowane do przepisu art. 175 ust. 1 zd. 2 ustawy emerytalnej, postępowanie w sprawie ustalenia kapitału początkowego przebiega według zasad dotyczących ustalenia prawa do świadczeń przewidzianych w ustawie (w szczególności chodzi tu o katalog środków dowodowych, jakie służą ubezpieczonemu w postępowaniu przed organem rentowym do wykazania zarówno stażu ubezpieczonego, jaki i wysokości przychodów).

Zgodnie z § 21 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe (Dz. U. z 2011r., Nr 237, poz. 1412), środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobków lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury dla pracowników (także wysokości kapitału początkowego) są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Brak odpowiedniej dokumentacji płacowej i innych dokumentów, na jakie wskazuje cytowany przepis, przeważnie uniemożliwia prawidłowe ustalenie wysokości wynagrodzenia za pomocą innych środków dowodowych. Jest to bowiem trudne z uwagi na szczegółowość takich danych przy znacznej najczęściej odległości czasowej. Zaliczenie zaś nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych
i precyzyjnych (zob. wyrok Sądu Najwyższych z 9 stycznia 1998r. II UKN 440/97). Jednocześnie w orzecznictwie podkreśla się jednak, że w postępowaniu odwoławczym od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie ma ograniczeń co do środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków i w myśl art. 473 k.p.c. wysokość wynagrodzenia może być dowodzona wszelkimi dostępnymi dowodami przewidzianym w Kodeksie postępowania cywilnego.
Rzeczą sądu jest natomiast ocena wiarygodności przedstawionych w toku postępowania dowodów (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25 lipca 1997r. II UKN 186/97, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 4 marca 1997r. III AUa 105/97).

Mimo braku ograniczeń dowodowych w postępowaniu przed sądami ubezpieczeń społecznych nie można zapominać, że wysokość zarobków stanowiących podstawę wyliczenia składki na ubezpieczenia społeczne nie może być ustalana w sposób hipotetyczny, przybliżony, oparty jedynie na domniemaniu czy uprawdopodobnieniu (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 czerwca 2007r., III AUa 482/07, Apel. - W-wa 2008, nr 1; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2007r., I UK 36/07, LEX nr 390123; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 września 2013r., II UK 315/12, LEX nr 1375196; wyroki Sądu Apelacyjnego w Lublinie: z dnia 14 sierpnia 2012r., III AUa 322/12, LEX nr 1213861; z dnia 4 października 2012r., III AUa 305/12, LEX nr 1223273; z dnia 19 grudnia 2012r., III AUa 1009/12, LEX nr 1237287; wyroki Sądu Apelacyjnego w Gdańsku: z dnia 5 października 2012r., III AUa 565/12, LEX nr 1223165 i z dnia 22 stycznia 2013r., III AUa 1244/12, LEX nr 1280044; wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 21 sierpnia 2013r., III AUa 459/13, LEX nr 1363361). Zadaniem Sądu w sprawach o wysokość emerytury, a także kapitału początkowego jest więc dokładne ustalenie wysokości wynagrodzenia otrzymywanego przez ubezpieczonego w danym okresie. Zarobki za poszczególne miesiące i wybrane lata kalendarzowe muszą być wykazane w sposób niebudzący wątpliwości, w ściśle określonej kwotowo wysokości.

Dodatkowo regułą jest, że podstawę wymiaru świadczenia stanowić mogą te przychody, których dotyczy obowiązek opłacania składki (nie jest to jednak reguła bezwzględna). Jak stwierdził Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 18 października 2007r . (III AUa 970/07, Apel. - W-wa 2008, nr 1), przy ustalaniu, czy istnieje/istniał obowiązek opłacania składki na ubezpieczenie społeczne od określonych składników wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy, stosuje się przepisy obowiązujące w okresie, z którego wynagrodzenie jest uwzględniane w podstawie wymiaru.

W przedmiotowej sprawie organ rentowy ustalając wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego M. P. uwzględnił przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. od 1 stycznia 1978r. do 31 grudnia 1987r., z wyłączeniem okresu urlopu bezpłatnego . Ubezpieczony nie zgadzając się ze stanowiskiem organu rentowego złożył wniosek o ponowne przeliczenie kapitału początkowego wraz z dodatkową dokumentacją potwierdzającą jego zatrudnienie w (...) Przedsiębiorstwie (...) w okresie od 14 września 1972r. do 30 kwietnia 1978r. Zaskarżoną decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił przeliczenia kapitału początkowego przy uwzględnieniu stawki godzinowej, dodatku za konwojowanie i dodatku za rodzaj prowadzonego pojazdu oraz premii regulaminowej.

Argumentacja ubezpieczonego wskazująca na możliwość przeliczenia kapitału początkowego, w części była uzasadniona. W aktach osobowych M. P. dotyczących zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) zachowały się informacje odnośnie wysokości stawki godzinowej, jaką ten pracodawca przyznawał w trakcie trwania stosunku pracy. Ponadto, znajdują się tam informacje o dodatku stażowym w wysokości 5% od dnia 1 września 1977r. oraz o okresach przysługiwania ubezpieczonemu dodatku za prowadzenie pojazdu i pojazdu z przyczepą oraz o ich wysokości. Takie dane ustalone w sposób prawidłowy (przy uwzględnieniu danych widniejących w karcie zasiłkowej) uwzględniła biegła sądowa, dokonując wyliczeń wynagrodzeń w spornym okresie. Co do zasady, ani organ rentowy, ani ubezpieczony, takich danych nie kwestionowali. Spór dotyczył natomiast liczby godzin pracy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych podniósł, że skoro ilość godzin przepracowanych przez M. P. nie jest znana, to wyliczenie zarobków nie jest możliwe. Ubezpieczony wskazywał z kolei na istnienie takiej możliwości, a nawet podnosił, że powinien być uwzględniony czas pracy wraz z nadgodzinami. W pismach procesowych z dnia 17 lutego 2016r. (k. 96) oraz z dnia 2 lutego 2017r. (k. 141 – 142) pojawiły się nawet dodatkowe wnioski dowodowe, w tym wniosek o uzupełnienie opinii przez biegłą sądową i wyliczenie zarobków M. P. przy uwzględnieniu miesięcznie 380 – 400 godzin pracy, a w kolejnym wariancie – w oparciu o dane, które zachowały się w odniesieniu do innego pracownika S. G..

Sąd rozpatrując przedmiotową sprawę nie podzielił w pełni stanowiska żadnej ze stron. Organ rentowy wskazywał na brak możliwości ustalenia liczby godzin przepracowanych przez ubezpieczonego i tym argumentował niedokonanie wyliczenia jego zarobków przy uwzględnieniu stawek godzinowych, na jakie wskazują dokumenty. Sąd nie zgodził się z takim stanowiskiem, ponieważ – jak wynika z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2006r. (I UK 115/06, OSNP 2007/17-18/257 – „tak postawione a priori założenie, bez podjęcia próby przeanalizowania, czy na podstawie omawianych dowodów istnieje metoda, na podstawie której można dojść do rzeczywistej wysokości wynagrodzenia za pracę w spornym okresie, czyni ustalenie o braku możliwości wyliczenia wysokości zarobków ustaleniem dowolnym. Stawka godzinowa jest elementem podstawowym i wyjściowym przy obliczeniu wynagrodzenia za pracę. Skoro znany jest wymiar czasu pracy, potwierdzony świadectwem pracy, możliwe jest obliczenie liczby godzin pracy wynikającej z tego wymiaru w każdym kolejnym tygodniu, miesiącu i roku w spornym okresie. Z kolei brak prawa do wynagrodzenia wynikać musiałby z przerw w jej świadczeniu, a informacje o tym powinny znajdować się w świadectwie pracy. Brak jakiejkolwiek adnotacji o przerwach w zatrudnieniu (np. urlopach bezpłatnych) wskazywałby na ciągłość zatrudnienia rozumianego jako świadczenie pracy, za którą przysługiwało wynagrodzenie. Ewentualne okresy pobierania zasiłku chorobowego wynikają z przedłożonej legitymacji ubezpieczeniowej, stąd obliczenie wysokości zasiłku, jako pochodnej wynagrodzenia za pracę, wedle zasad wynikających z obowiązujących w spornym okresie przepisów: ustawy z dnia 28 marca 1933r. o ubezpieczeniu społecznym (Dz. U. Nr 51, poz. 396); ustawy z dnia 6 lipca 1972r. o podwyższeniu zasiłków przysługujących z ubezpieczenia społecznego w razie choroby pracownika. (Dz. U. Nr 27, poz. 191); ustawy z dnia 17 grudnia 1974r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (jednolity tekst: Dz. U. z 1983r., Nr 30, poz. 143 ze zm.) również nie jest niemożliwe. Kwestia braku "angażu" za określony rok, czy lata, nie przekreśla takiej metody, gdyż w obliczeniach uwzględniać przecież należy stawkę godzinową wynikającą z poprzedniego "angażu" aż do momentu "angażu" wprowadzającego stawkę wyższą.”.

Zgodnie z cytowanym poglądem, w przypadku M. P., jeśli chodzi o jego czas pracy, to świadectwo pracy i inne dokumenty kadrowe z akt osobowych, potwierdzają zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy. Z kolei okresy niezdolności do pracy wynikają z karty zasiłkowej, gdzie dokonano stosownych wpisów. Jeśli chodzi zaś o ewentualne urlopy bezpłatne, to z akt osobowych nie wynika, by ubezpieczony z takich korzystał w spornym okresie. Wskazuje na to po pierwsze, brak wniosków o urlop bezpłatny, a po drugie, ciągłość wniosków o przeszeregowanie i zmian warunków płacy, które następowały z częstotliwością co kilka miesięcy i z których należy wnioskować, że ubezpieczony przez cały sporny okres świadczył pracę. Świadectwo pracy także nie zawiera adnotacji o urlopach bezpłatnych, ponadto na korzystanie z takich przerw w zatrudnieniu nie wskazywał w zeznaniach ubezpieczony ani świadkowie. Wobec tego Sąd przyjął, że co do zasady istniała możliwość wyliczenia wysokości wynagrodzenia M. P. z lat 1972 – 1978, przy uwzględnieniu takiego czasu pracy, jaki w spornych latach obowiązywał.

Wskazane dane dotyczące czasu pracy i stawki godzinowej oraz innych przysługujących bezwarunkowo składników wynagrodzenia przyjęła w opinii biegła sądowa K. Z. (k. 67 – 68 a.s.). Biegła dokonała rzetelnych wyliczeń, opartych na prawidłowych założeniach i właściwie ustalonych regulacjach dotyczących obowiązujących ówcześnie norm czasu pracy, co do których również strony nie miały zastrzeżeń. Sąd opinię biegłej ocenił zatem jako wyczerpującą i zawierającą prawidłowe wyliczenia pod względem rachunkowym, które zostały zaaprobowane, do których nawet strony nie wnosiły zastrzeżeń. Uwagi wnioskodawcy i jego pełnomocników dotyczyły m.in. braku uwzględnienia wyższej liczby godzin pracy – uwzgledniających godziny nadliczbowe i należny za nie dodatek. Sąd z przyczyn, które zostały wskazane częściowo przy okazji oceny zeznań świadków i ubezpieczonego, ustalił, że M. P. pracował w godzinach nadliczbowych. Materiał dowodowy nie daje jednak podstaw do dokonania ustaleń, z jaką częstotliwością praca nadliczbowa miała miejsce i ile godzin nadliczbowych na dobę wypracowywał ubezpieczony. Przyjęcie, jak wnioskował pełnomocnik w piśmie procesowym z dnia 17 lutego 2016r. (k. 96 a.s.), że liczba godzin w każdym miesiącu to było 380 - 400 godzin, jest nieuzasadnione i nie znajduje oparcia w zgromadzonym materiale dowodowym. Wprawdzie jeden ze świadków na takie dane wskazał, jednak po pierwsze, liczba ta nie znajduje nigdzie potwierdzenia, a po drugie, świadek S. G. wskazując taką liczbę nie określił, że to M. P. tyle godzin miesięcznie pracował, tylko podał, że z tego co pamięta, to tyle godzin było w miesiącu, określając dodatkowo podane liczby przyimkiem „około”. Również pozostali świadkowie, a nawet sam ubezpieczony, dokładnie nie pamiętali liczby godzin pracy M. P.. Wprawdzie podawali pewne dane, ale i one miały jedynie charakter przybliżony i niepewny, tym bardziej, że od czasu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) minęło ponad 30 lat.

Podsumowując, wskazanie liczby przepracowanych godzin przez osoby przesłuchane w toku postępowania miało charakter szacunkowy, orientacyjny i oparty wyłącznie na zawodnej pamięci. Sąd wskazywanej liczby godzin pracy zaaprobować więc nie mógł, biorąc pod uwagę okoliczność, że do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia może być przyjęte jedynie wynagrodzenie, które uzyskiwała osoba ubezpieczona w danym roku kalendarzowym, a nie "średnie" wynagrodzenie z całego okresu zatrudnienia w określonym zakładzie. Nie jest również możliwe wyliczenie wysokości wynagrodzenia, a w konsekwencji wysokości składek na ubezpieczenie społeczne oraz wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury w oparciu o wyliczenia hipotetyczne, uśredniane, przybliżone. Do ustalenia wysokości emerytury winna być przyjmowana faktyczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 1 października 2015r., III AUa 205/15, Lex nr 1817534).

Wobec powyższego Sąd nie uwzględnił wniosku strony odwołującej o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłej sądowej, która miałaby uzupełnić opinię m.in. o wyliczenia dotyczące godzin nadliczbowych. Zdaniem Sądu, bezzasadne było również dopuszczanie dowodu z opinii biegłej celem dokonania wyliczeń zarobków M. P. z uwzględnieniem premii i dodatku za konwojowanie.

Odnosząc się do twierdzeń strony odwołującej dotyczących konieczności uwzględnienia w zarobkach premii regulaminowej, wskazać należy, że zeznania świadków przesłuchanych w niniejszej sprawie oraz to, co zeznał sam ubezpieczony, nie jest wystarczające, żeby przyjąć, że wykonując pracę w latach 1972 – 1978 M. P. uzyskiwał stale premię w określonej wysokości. Wprawdzie świadkowie podali, że premia była przyznawana, jednak nie wskazali szczegółowych danych dotyczących wysokości premii ubezpieczonego w poszczególnych miesiącach i latach, ani warunków, jakie musiały być spełnione, aby ten składnik wynagrodzenia został przyznany. Co więcej, z zeznań świadka B. M. wynika, że premię dawano w razie wyrobienia planu i że premia mogła być miesięczna i kwartalna. Również zachowane dokumenty nie wskazują w/w informacji, które są istotne dla ustalenia, jaką premię, w jakiej kwocie i z jaką częstotliwością dostawał M. P.. Z dokumentów wynika nawet, że premia nie musiała być stała, bo ta wysokość premii jaka podana jest w świadectwie pracy czy w innych dokumentach, które na premię wskazują, stanowi maksimum, określone jako np. „do 15%”. M. P. mógł zatem otrzymać 15% premii albo mniej, a może wcale. Mogło to zależeć od wykonywania obowiązków, o czym w zeznaniach wspominał ubezpieczony.

Podsumowując, zdaniem Sądu, premia to nie był składnik wynagrodzenia przysługujący bezwarunkowo, w każdej sytuacji i w tej samej wysokości. Tak jak chce ubezpieczony, nie można zaprzeczyć temu, iż premię otrzymywał, lecz istota sporu dotyczy nie tylko faktu otrzymywania premii, ale i jej wysokości, a także częstotliwości przyznawania, gdyż dopiero wysokość tego składnika wynagrodzenia ustalona w sposób pewny z całego spornego okresu, pozwoliłaby na dokonanie przeliczenia kapitału początkowego zgodnie z wnioskiem ubezpieczonego.

W ocenie Sądu niewątpliwie ubezpieczony miał prawo do premii regulaminowej. Wskazują na to przedstawione przez niego dokumenty znajdujące się w aktach osobowych. Brak jest natomiast jakichkolwiek dowodów na to w jakiej kwocie taką premię otrzymywał oraz czy w istocie świadczenie to było mu przyznawane przez cały sporny okres. Wszystkie regulacje, na które wskazywał ubezpieczony jedynie przewidywały premiowy system wynagradzania, nie określając dokładnej kwoty oraz okresów, za które ubezpieczony mógłby otrzymywać dodatek w postaci premii regulaminowej.

W tym miejscu wskazać należy, iż stosunek pracy ma zawsze charakter indywidualny, określone warunki zatrudnienia mają charakter niepowtarzalny, ponieważ zostały ustalone między pracodawcą i konkretnym pracownikiem. W przypadku wynagrodzenia zasadniczego lub innych obligatoryjnych składników wynagrodzenia, wynikających z obowiązujących przepisów, można przyjąć najniższe wynagrodzenie obowiązujące w czasie, którego dotyczy żądanie uwzględnienia tego okresu do przeliczenia podstawy emerytury. W przypadku jednak takiego składnika wynagrodzenia, jakim jest premia, konieczne jest istnienie dowodów potwierdzających bez wątpliwości fakt wypłacenia premii oraz jej wysokość (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 5 lutego 2013r., III AUa 838/12, Lex nr 1286465).

Odnosząc się natomiast do dodatku za konwojowanie wskazać należy, iż w dokumentacji osobowej M. P. znajdują się dokumenty, z których jednoznacznie wynika, iż taki dodatek był faktycznie przyznawany, lecz tylko w określonych okolicznościach. W umowie o pracę z dnia 23 września 1972r. widnieje zapis, który wskazuje, że dodatek za konwojowanie przewożonych ładunków powyżej 4 godzin dziennie przysługuje w wysokości 600 zł miesięcznie, natomiast za każdy dzień konwojowania wynoszący poniżej 4 godzin dziennie, takie wynagrodzenie było obniżane o 12 zł. Podobna sytuacja powstawała w wypadku nieobecności w pracy. Za każdy dzień nieobecności potrącano kwotę wynoszącą 1/25 dodatkowego wynagrodzenia.

W/w kwoty dodatku za konwojowanie uległy zmianie od dnia 1 kwietnia 1974r., kiedy to przyznano ubezpieczonemu wynagrodzenie miesięczne w kwocie 650 zł za konwojowanie przewożonych ładunków powyżej 4 godzin dziennie, natomiast za każdy dzień konwojowania poniżej 4 godzin dziennie wynagrodzenie to było obniżane o 13 zł. Sąd nie posiadając jednak informacji dotyczących dni świadczenia przez M. P. pracy, okresów niezdolności do pracy, wykorzystanych urlopów oraz nieusprawiedliwionych nieobecności nie mógł ustalić, w jakich miesiącach ubezpieczony mógł pobierać ten dodatek, oraz czy z powodu ww. okoliczności dodatek ten nie był pomniejszany. Ponadto, w dokumentach, które zachowały się w aktach osobowych, znajduje się zakres obowiązków ubezpieczonego na stanowisku kierowcy pojazdu mechanicznego, z którego wynika, że do obowiązków M. P. należało przede wszystkim wykonywanie czynności związanych z prawidłowym prowadzeniem i bezpośrednią obsługą pojazdu mechanicznego. Natomiast zadania związane z konwojowaniem były czynnościami dodatkowymi, innymi niż na stanowisku kierowcy i w związku z tym kierowca nie musiał być jedocześnie konwojentem, tym bardziej, że miał pomocnika, który często takie zadania dodatkowe wykonywał. W przypadku M. P. takim pomocnikiem od stycznia 1976r. był A. A., z którym ubezpieczony podpisał nawet umowę o wspólnej odpowiedzialności materialnej.

Podsumowując, na podstawie szczątkowej dokumentacji Sąd nie mógł ustalić ile dokładnie godzin M. P. wykonywał dodatkowe obowiązki konwojenta, a w związku z tym niemożliwe było również ustalenie, w jakiej wysokości dodatek za konwojowanie ubezpieczony otrzymywał. W tej sytuacji uwzględnienie wniosku strony odwołującej o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłej sądowej, która wyliczyłaby zarobki uwzględniając ten składnik oraz premię, było niecelowe. Sąd wniosek i w tej części oddalił uznając, że skoro brak jest opisywanych danych, to zlecenie biegłemu sądowemu sporządzenia opinii, pozbawione jest podstaw.

Zdaniem Sądu, niemożliwe było również ustalenie zarobków M. P. w spornym okresie na podstawie zarobków innego pracownika S. G.. Powyższe wynika z tego, iż przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych są normami bezwzględnie obowiązującymi i nie zawierają unormowań pozwalających na ustalenie wynagrodzenia w sposób przybliżony lub prawdopodobny. Wysokość wynagrodzenia, którego pochodną jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, co do zasady nie może być wyliczana hipotetycznie, w szczególności w oparciu o wysokość wynagrodzenia uzyskiwanego przez współpracowników, chyba że przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności konkretnej sprawy dopuszczalne jest uznanie, że ubezpieczony uzyskiwał wynagrodzenie co najmniej w takiej wysokości, jaka wynika z dokumentacji płacowej drugiej osoby. Jednakże takich dowodów ubezpieczony w toku całego postępowania w niniejszej sprawie nie przedstawił. Wprawdzie wskazany przez niego pracownik zajmował takie samo stanowisko, ale ta okoliczność nie oznacza, że wysokość zarobków tego pracownika i ubezpieczonego była taka sama. Mogła być zbliżona, ale nie ma dowodu, że M. P. na pewno otrzymywał co najmniej taką płacę jak S. G., tym bardziej, że płaca kierowców zależała od ilości przepracowanych godzin ogółem, a także od liczby godzin konwojowania i kierowania pojazdami oraz pojazdami z przyczepą. Z logicznego punktu widzenia oraz przy uwzględnieniu zasad doświadczenia życiowego nieracjonalne wydaje się, by ubezpieczony i S. G. pracowali tyle samo. Z kolei na okoliczność, że M. P. pracował więcej i otrzymywał co najmniej taką płacę jak świadek, nie ma dowodów. Posłużenie się więc zarobkami S. G. dla wyliczenia wysokości wynagrodzeń ubezpieczonego w spornym okresie, nie było możliwe.

Z przyczyn, które zostały wyjaśnione, Sąd ustalił podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z okresu pracy ubezpieczonego w (...) Przedsiębiorstwie (...) od 14 września 1972r. do 30 kwietnia 1978r. na podstawie opinii biegłej sądowej z zakresu rachunkowości i finansów, która posiłkowała się dokumentacją znajdującą się w aktach osobowych ubezpieczonego. Na jej podstawie oraz przy uwzględnieniu podstawowego czasu pracy dla pracowników pełnowymiarowych w tamtym czasie, biegła wyliczyła wynagrodzenie:

- za okres od 14 września 1972r. do 31 grudnia 1972r. w kwocie 8159 zł ;

- za rok 1973 w kwoce 20.867 zł ;

- za rok 1974 w kwocie 29.859 zł ;

- za rok 1975 w kwocie 36.421 zł;

- za rok 1976 w kwocie 44.881 zł;

- za rok 1977 w kwocie 47.779 zł ;

- za kwiecień 1978r. w kwocie 2.791 zł .

Wskazane kwoty zarobków oraz płaca ubezpieczonego za okres styczeń – marzec 1978r. wyszczególniona w legitymacji ubezpieczeniowej, dają podstawy do przyjęcia, że wwpw kapitału początkowego i sama wysokość kapitału początkowego, przy uwzględnieniu do wyliczenia zarobków uwzględniających lata 1972 – 1978, byłaby wyższa niż wyliczona dotychczas. Potwierdził to zresztą organ rentowy przedstawiając hipotetyczne wyliczenie. Sąd zatem zmieniając zaskarżoną decyzję, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., przyjął do wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne:

- za rok 1972 w wysokości 8.158,00 zł (zgodnie z wyliczeniem biegłej sądowej);

- za rok 1973 w wysokości 20.867,00 zł (zgodnie z wyliczeniem biegłej sądowej);

- za rok 1974 w wysokości 29.859,00 zł (zgodnie z wyliczeniem biegłej sądowej);

- za rok 1975 w wysokości 36.421,00 zł (zgodnie z wyliczeniem biegłej sądowej);

- za rok 1976 w wysokości 44.881,00 zł (zgodnie z wyliczeniem biegłej sądowej);

- za rok 1977 w wysokości 47.779,00 zł (zgodnie z wyliczeniem biegłej sądowej);

- za rok 1978 w wysokości 49.267,00 zł (16.872 zł, zgodnie z wpisem do legitymacji + 2.791 zł, zgodnie z wyliczeniem biegłej sądowej + 571 zł, zgodnie z Rp-7 wydanym przez Spółdzielnię (...) w N. + 29.033 zł, zgodnie z kartami wynagrodzeń z (...) Przedsiębiorstwa (...));

- za rok 1979 w wysokości 57.806,00 zł (zgodnie z kartami wynagrodzeń z (...) Przedsiębiorstwa (...));

- za rok 1980 w wysokości 79.952,00 zł (zgodnie z kartami wynagrodzeń z (...) Przedsiębiorstwa (...));

- za rok 1981 w wysokości 73.466,00 zł (zgodnie z kartami wynagrodzeń z (...) Przedsiębiorstwa (...)).

W części nieuwzględnionej, która została omówiona, odwołanie M. P. podlegało oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)

(...)