Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 grudnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 listopada 2017 roku

1/ sprawy z powództwa Wspólnoty Mieszkaniowej nr 013 przy ul. (...) w S.

przeciwko Zakładowi (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o ustalenie

na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 3 października 2016 roku, sygn. akt II C 108/14

2/ sprawy z powództwa Wspólnoty Mieszkaniowej nr 053 przy ul. (...) w S.

przeciwko Zakładowi (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o ustalenie

na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 3 października 2016 roku, sygn. akt II C 108/14

3/ sprawy z powództwa Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. (...) w S.

przeciwko Zakładowi (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o ustalenie

na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 8 grudnia 2016 roku, sygn. akt II C 885/14

4 / sprawy z powództwa Wspólnoty Mieszkaniowej nr 004 przy ul. (...) w S.

przeciwko Zakładowi (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o ustalenie

na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 8 grudnia 2016 roku, sygn. akt II C 885/14

5/ sprawy z powództwa Wspólnoty Mieszkaniowej nr 015 przy ul. (...) w S.

przeciwko Zakładowi (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o ustalenie

na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 8 listopada 2016 roku, sygn. akt III C 749/14

6/ sprawy z powództwa Wspólnoty Mieszkaniowej nr 006 przy ul. (...) w S.

przeciwko Zakładowi (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o ustalenie

na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 8 listopada 2016 roku, sygn. akt III C 749/14

7/ sprawy z powództwa Wspólnoty Mieszkaniowej nr 005 przy ul. (...) w S.

przeciwko Zakładowi (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o ustalenie

na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 8 listopada 2016 roku, sygn. akt III C 749/14

I/ oddala apelacje we wszystkich połączonych sprawach;

II/ zasądza od powoda Wspólnoty Mieszkaniowej nr 013 przy ul. (...) w S. na rzecz pozwanego Zakładu (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 900 [dziewięciuset] złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

III/ zasądza od powoda Wspólnoty Mieszkaniowej nr 053 przy ul. (...) w S. na rzecz pozwanego Zakładu (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 900 [dziewięciuset] złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

IV/ zasądza od powoda Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. (...) w S. na rzecz pozwanego Zakładu (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 900 [dziewięciuset] złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

V/ zasądza od powoda Wspólnoty Mieszkaniowej nr 004 przy ul. (...) w S.

na rzecz pozwanego Zakładu (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 900 [dziewięciuset] złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

VI/ zasądza od powoda Wspólnoty Mieszkaniowej nr 015 przy ul. (...) w S. na rzecz pozwanego Zakładu (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 900 [dziewięciuset] złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

VII/ zasądza od powoda Wspólnoty Mieszkaniowej nr 006 przy ul. (...) w S. na rzecz pozwanego Zakładu (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 900 [dziewięciuset] złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

VIII/ zasądza od powoda Wspólnoty Mieszkaniowej nr 005 przy ul. (...) w S. na rzecz pozwanego Zakładu (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 900 [dziewięciuset] złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO Karina Marczak SSO Tomasz Szaj SSO Tomasz Sobieraj

Sygn. akt II Ca 83/17

UZASADNIENIE

I.

Pismem z dnia 16 stycznia 2014 roku powódka Wspólnota Mieszkaniowa nr 013 przy ul. (...) w S. wniosła przeciwko Zakładowi (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. pozew z żądaniami:

- ustalenia, że powódka zgodnie z zasadami wyrażonymi w ustawie z dnia 7.06.2001 roku o zbiorowym zaopatrywaniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków ponosi odpowiedzialność za instalację wodną znajdującą się w budynku powódki od instalacji wewnętrznej do zaworu wody przy wodomierzu głównym, zaś pozwany ponosi odpowiedzialność za pozostały odcinek sieci od zaworu za wodomierzem głównym – tj. zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy,

- ustalenia, że powódka zgodnie z zasadami wyrażonymi w ustawie z dnia 7.06.2001roku o zbiorowym zaopatrywaniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków ponosi odpowiedzialność za instalację kanalizacyjną znajdująca się w budynku powódki od instalacji wewnętrznej do pierwszej studzienki liczonej od strony budynku znajdującej się w granicach obrysu budynku, zaś pozwany ponosi odpowiedzialność za pozostały odcinek sieci pierwszej studzienki liczonej od strony budynku znajdującej się w granicach obrysu budynku – tj. zgodnie z art. 2 pkt 5 ustawy,

- ustalenie treści umowy o przyłączenie do sieci wodno-kanalizacyjnej powódki o treści zgodnej z art. 6 ust. 3 pkt 1 – 6 ustawie z dnia 7.06.2001roku o zbiorowym zaopatrywaniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków o treści szczegółowo w pozwie opisanej.

Pismem z dnia 16 stycznia 2014 roku Wspólnota Mieszkaniowa nr 053 przy ul. (...) słońcu 24b w S. wniosła przeciwko Zakładowi (...) Sp. z o.o. w S. pozew z analogicznymi żądaniami. Nadto wniosła o zasądzenie od pozwanej zwrotu kosztów proces, w tym kosztów zastępstwa procesowego wedle norm przepisanych.

Na mocy postanowienia z dnia 5 maja 2014 roku, w trybie art. 219 k.p.c., połączono do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie obydwu powództwa, a także o zasądzenie od powódek na jego rzecz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 03 października 2016 roku Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie: oddalił oba powództwa (pkt I); zasądził od Wspólnoty Mieszkaniowej nr 013 przy ul. (...) w S. na rzecz pozwanego kwotę 1.700 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt II); zasądził od Wspólnoty Mieszkaniowej nr 053 przy ul. (...) w S. na rzecz pozwanego kwotę 1.700 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt III); tytułem kosztów sądowych, nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie od: 1. Wspólnoty Mieszkaniowej nr 013 przy ul. (...) w S. kwotę 346,70 złotych, 2. od Wspólnoty Mieszkaniowej nr 053 przy ul. (...) w S. kwotę 346,70 złotych (pkt IV).

Sąd Rejonowy wydając powyższe rozstrzygnięcie oparł się o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Wspólnota Mieszkaniowa nr 013 przy ul. (...) w S. oraz Wspólnota Mieszkaniowa nr 053 przy ul. (...) słońcu 24b w S. obecnie zarządzane są przez (...) Sp. z o.o. w S. oraz obsługiwane w zakresie dostawy wody i odbioru ścieków przez pozwanego. Budynki Wspólnot są elementami osiedli mieszkaniowych wybudowanych w latach 60 – tych XX wieku. Ówcześnie osiedla te były administrowane przez Administrację (...). W tamtym czasie pomiar zużycia wody odbywał się dla całego osiedla na tzw. wodomierzu głównym, następnie zarządca obciążany był kosztami dostarczenia wody i odprowadzenia ścieków, a w dalszej kolejności kosztami tymi obciążał odbiorców indywidulanych stosownie do przyjętych proporcji.

Fakt wyodrębnienia się na osiedlach podmiotów prawa – Wspólnot Mieszkaniowych spowodował, że poszczególne budynki potrzebowały indywidulanego rozliczania. Pojawiły się problemy kosztów usuwania awarii, uszkodzeń sieci osiedlowej czy rozliczania strat wody na tym odcinku. Pozwany usuwał na zlecenie Wspólnot awarie, a powstałymi kosztami obciążała zgłaszające Wspólnoty.

Powódki zwracały się do pozwanego o przejęcie we władanie elementów osiedlowej sieci wod-kan. i ustalenie granic odpowiedzialności stron za poszczególne odcinki sieci. Strony prowadziły korespondencję zmierzającą do ustalenia warunków współpracy w formie pisemnej i określenia w takiej umowie granic eksploatacji. Ostatecznie nie doszły do porozumienia.

Przy ul. (...) studzienki o nr S4, S5, S6, S7 zlokalizowane ok.2,00m przed frontową ścianą budynku to studzienki rewizyjne na kanalizacji sanitarnej. W odległości 6,0 - 6,5 m od ściany przebiega trasa kanalizacji deszczowej.

Przy ul. (...) w odległości 2,50 - 3,00m od ściany budynku istnieją 3 studzienki. W opinii biegłego nadano im nr 1, 2, 3. Studzienki nr 1 i 2 są zamulone i nie powiązane z istniejącą kanalizacją osiedlową. Studzienka nr 3 o głębokości 2 m przyjmuje wyprowadzane z budynku ścieki sanitarne, które wprowadzane są poprzez trójnik do przęsła K2 - K3 tutejszej kanalizacji osiedlowej. Sieć miejska w tym rejonie funkcjonuje w systemie ogólnospławnym, więc wprowadzanie wód opadowych do kanałów nie jest błędem.

Jeśli przyjąć nazewnictwo ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków z dnia 7.06.2001 roku, to zakończenie instalacji wewnętrznej budynku przy ul. (...) stanowiłaby studzienka S5. Studzienka ta znajduje się w odległości 104 m od miejskiego kanału sanitarnego w ul. (...). Istniejący w budynku wodomierz znajduje się w odległości 168m od miejskiego przewodu wodociągowego w ul. (...) (licząc po trasie rurociągu).

Odnośnie budynku przy ul. (...), to wodomierz w jego piwnicy znajduje się w odległości ok. 16 m od miejskiego przewodu wodociągowego w ul. (...) natomiast studzienka kanalizacyjna nr 3 - w odległości (po trasie kanału) 150 m od kanału miejskiego w ul. (...). Przy ul. (...) wodomierz ø 25 mm znajduje się w piwnicy lokatorskiej klatki nr 26b, zainstalowany jest na podejściu między dwoma zaworami przelotowymi (kulowym i skośnym z kurkiem spustowym), bez stosownego zamocowania na wspornikach, bez konsoli, w pomieszczeniu nie spełniającym wymogów określonych przepisami. W budynku przy ul. (...) wodomierz zainstalowany jest na podejściu między dwoma zaworami przelotowymi (kulowym i skośnym z kurkiem spustowym), wodomierz ma konsolę i nie wymaga dodatkowego mocowania. Pomieszczenie wodomierza podobnie nie spełnia wymogów określonych przepisami.

Jeżeli przez określenie „zawór główny” rozumie się zasuwę domową umożliwiającą odcięcie dopływu wody do budynków – to żaden z budynków nie ma takiej zasuwy.

W toku postępowania ustalono odnośnie budynku przy ul. (...).

(...) wodociągowe:

- węzeł wodomierzowy winien być umieszczony w odrębnym pomieszczeniu (nie w piwnicy lokatorskiej) i zamykany na zamek uniwersalny.

- pomieszczenie węzła wodomierzowego winno być wyposażone we wpust podłogowy. W rozpatrywanym przypadku, kiedy poziomy kanalizacyjne wyprowadzane są na zewnątrz ponad posadzką piwnicy - zamiast wpustu trzeba wykonać w posadzce studzienkę odwadniającą wyposażoną w pompę ręczną przetłaczającą wodę do kanalizacji (można do studzienki na zewnątrz). Pomieszczenie węzła winno mieć wentylację grawitacyjną wywiewną.

- na przewodzie doprowadzającym wodę, za wodomierzem zainstalować należy zawór zabezpieczający (automatycznie) przed przepływem zwrotnym.

- podejście wodomierzowe zamocować trzeba na wspornikach i konsoli do ściany lub posadzki piwnicy.

- na stalowym przewodzie zasilającym (przed ścianą budynku) zainstalować trzeba zasuwę domową i oznaczyć ją stosowną tabliczką informacyjną.

(...) kanalizacyjne:

- istniejące odwodnienie liniowe w chodniku przed klatką 26b oraz spustową rurę deszczową przy klatce 26a odłączyć należy od kanalizacji sanitarnej (przełączyć do kanalizacji deszczowej lub do studzienki chłonnej).

- przęsło kanału włączone od wschodu do studzienki S4 przełączyć do kanalizacji deszczowej a ewentualne istniejące w nim podłączenia sanitarne - do kanalizacji sanitarnej.

Po spełnieniu tych warunków rozpatrywany budynek mógłby być podłączony do miejskich sieci - wodociągowej i kanalizacji sanitarnej gdyby ich trasy przebiegały w sąsiedztwie budynku. Wówczas punktami granicznymi kompetencji dostawcy i odbiorcy wody byłyby zgodnie z ustawą : na zaworze za wodomierzem a kanalizacja - punkt wylotu z pierwszej studzienki licząc od strony budynku, czyli za studzienką S4.

Pomiędzy instalacją wewnętrzną powódki (WM 013) a sieciami miejskimi funkcjonuje pośrednik - sieć osiedlowa wodociągowa i kanalizacyjna. Sieci te zlokalizowane są na gruntach nie stanowiących własności żadnej ze stron sprawy. Dodatkową przeszkodą w możliwości przejęcia ich we władanie (...) jest ich układ i stan techniczny.

Odnośnie budynku przy ul. (...) ustalono:

(...) wodociągowe: Wodomierz główny umieszczony jest w piwnicy budynku, lecz nie w wydzielonym pomieszczeniu jak mówi przywołana w p. 3 ustawa, lecz w ogólnie dostępnym korytarzu piwnicznym. Ponadto rozpatrywany węzeł wodomierzowy w budynku ma dodatkowy drugi wodomierz mierzący pobór wody na odgałęzieniu zasilającym inne, położone w głębi osiedla budynki. Węzeł wodomierzowy należy przebudować, pozostawiając w nim tylko wodomierz dla budynku 24b. Można go nie przenosić do odrębnego pomieszczenia przy spełnieniu niżej przedstawionych warunków. W pobliżu wodomierza w posadzce zabudować trzeba wpust podłogowy z podłączeniem do kanalizacji. Na przewodzie za wodomierzem umieścić należy zawór zabezpieczający (automatycznie) przed zwrotnym przepływem wody. Wodomierz trzeba obudować w sposób dogodny szafką z zamkiem uniwersalnym dla zabezpieczenia go przed dostępem osób niepowołanych. Przestrzeń zabudowy wodomierza winna być objęta zasięgiem wentylacji grawitacyjnej.

(...) kanalizacyjne: Należy przebudować odcinek kanału łączący studzienkę nr 3 z kanalizacja osiedlową. W miejscu włączenia zabudować studzienkę rewizyjną PCV 400 (dotychczas częste zatkania awaryjne). Studzienkę nr 3 wyposażyć w stopnie złazowe. Po spełnieniu w/w warunków podłączenie wodociągowe będzie odpowiadało wymogom prawa i winno być przejęte we władanie (...) (pozwanego).

Odnośnie podłączenia kanalizacyjnego, które stanowiłby odcinek kanału od punktu za studzienką nr 3 do nowo zabudowanej na kanale osiedlowym studzienki PCV 400 sytuacja formalno-prawna jest złożona. Podobnie bowiem jak w przypadku ul. (...) kanalizacja osiedlowa nie jest we władaniu pozwanego (...). Kanalizacja ta ma istotne wady techniczne oraz układ nie pozwalający na wyodrębnienie odcinków przyłączy kanalizacyjnych dla poszczególnych budynków.

W zakresie przyczyny braku możliwości przyłączenia (formalnej akceptacji przyłączy wodociągowego i kanalizacyjnego) w zakresie budynku przy ul. (...). stwierdza się: fakt, że tut. sieci osiedlowe nie są we władaniu dostawcy wody – pozwanego; układy sytuacyjne sieci nie są dostosowane do aktualnego stanu władania budynkami osiedla; stan techniczny sieci wynikły tak z wad budowy jak i braku planowej konserwacji sieci przez okres ponad 30 lat.

W przypadku budynku przy ul. (...), są to: odnośnie wodociągu – warunki jak wyżej. Odnośnie kanalizacji: fakt, że tutejsze sieci osiedlowe nie są we władaniu dostawcy wody – pozwanego; układy sytuacyjne sieci nie są dostosowane do aktualnego stanu władania budynkami osiedla; stan techniczny sieci wynikły tak z wad budowy jak i braku planowej konserwacji sieci przez okres ponad 30 lat; wskutek niefrasobliwości przy realizacji zagospodarowania terenu osiedla pozakrywane zostały nawierzchnią (lub trawnikiem) włazy studzienek rewizyjnych (K4, K6, K8).

Granice odpowiedzialności za sieci i instalacje wod-kan na osiedlu przy ul. (...) zilustrowane są na załączonym rysunku nr 1.

W zakresie budynku nr (...), 26a, 26b: Wspólnota Mieszkaniowa 013 odpowiada za instalację wewnętrzną w budynku do zaworu za wodomierzem (patrząc zgodnie z kierunkiem przepływu wody). W instalacji kanalizacyjnej - za instalację wewnętrzną oraz ciąg kanału przed budynkiem ze studzienkami S7, S6, S5.

Dostawca wody - pozwany odpowiada: za wodociąg - od przewodu sieci miejskiej w ul. (...) do zaworu za wodomierzem głównym umieszczonego w studzience wodomierzowej zlokalizowanej w studzience w sąsiedztwie budynku ul. (...); za kanalizację - od kanału miejskiego w ul. (...) (studzienka S) do studzienki rewizyjnej SI zlokalizowanej przy narożniku budynku ul. (...).

Studnie rewizyjne na kanalizacji sanitarnej zlokalizowane na ciągu równoległym do frontowej ściany budynku przy ul. (...) są za płytkie (S5, S6, S7), nie zapewniają warstwy przykrywającej 0,8 m zabezpieczającej przed zamarzaniem. Dna studni wybetonowane są nierówno a rury włączanych kanałów powprowadzane do wnętrza studni (S7, S6). Do studni S6 i S5 włączone są rury kanalizacji deszczowej (niedopuszczalne).

Cały ten odcinek pozostaje jednak we władaniu Wspólnoty Mieszkaniowej 013 i wymienione nieprawidłowości nie mają wpływu na decyzje o przyłączeniu do sieci miejskich.

W przypadku ul. (...): S. rewizyjne nr 1 i 2 w trakcie wizji lokalnej sprawiały wrażenie nie użytkowanych (nie połączonych z siecią osiedlową). Studnia rewizyjna nr 3 po oczyszczeniu okazała się studnią czynnego przyłącza kanalizacyjnego budynku. Ma komin włazowy kwadratowy, murowany, głębokość 2,0 m, po wyposażeniu w stopnie złazowe może nadal pozostać w eksploatacji. Konieczna będzie wymiana odcinka kanału między nią a kanalizacją osiedlową ponieważ tworzą się tu zatory. W obu lokalizacjach przekroje kanałów D=160mm i D=200mm są wystarczające dla obsługi budynków. Kanały wykonane z rur PCV odpowiadają stawianym wymogom. W instalacji kanalizacyjnej w omawianych przypadkach nie było i nie ma potrzeby stosowania zasuw. Opisane wyżej studnie kanalizacyjne mają dna z betonu, z wykształconymi kinetami, ściany z kręgów betonowych lub murowane, włazy żeliwne z pokrywami żeliwnymi (z wyjątkiem studni K7 przy ul. (...), która ma pokrywę z polimerobetonu). (...) zastosowane do ich budowy odpowiadały wymogom tamtych czasów. Błędy wykonawcze takie jak brak stopni złazowych, centryczne osadzenie włazu zagrażające bezpieczeństwu schodzących do studni pracowników, nierówności betonowanych powierzchni, głębokości nie zapewniające ochrony przed zamarzaniem - to nieprawidłowości tak w świetle ówczesnych jak i dzisiejszych wymogów.

Odnośnie budynku przy ul. (...) granice odpowiedzialności przedstawiają się następująco: Dostawca wody, pozwany odpowiada za wodociąg od przewodu sieci miejskiej w ul. (...) do zaworu za wodomierzem głównym budynku, za kanalizację - od studzienki K9 na kanale ogólnospławnym w ul. (...) do studzienki K7 na kanalizacji osiedlowej. Właściciel budynku Wspólnota Mieszkaniowa 053 odpowiada za instalację wewnętrzną wodociągową do miejsca za zaworem za wodomierzem głównym (patrząc zgodnie z kierunkiem przepływu wody), za wewnętrzną instalację kanalizacyjną wraz z wyprowadzeniem poza budynek do studzienki nr 3 razem z tą studzienką.

W zakresie stanu technicznego instalacji wewnątrzosiedlowej. ul. (...) - należącego do Wspólnoty Mieszkaniowej 013 i ul. (...) - należącego do Wspólnoty Mieszkaniowej 053. Sieci te pobierając wodę z sieci miejskich w jednym punkcie oraz odprowadzając ścieki do kanalizacji miejskiej w jednym miejscu - obsługują wiele budynków. Zasuwy domowe istnieją tylko na przewodach zasilających w wodę te sieci w ul. (...) W ul. (...) stwierdzono istnienie na sieci osiedlowej zasuw strefowych i domowych. Czy ilość ich jest wystarczająca, można będzie odpowiedzieć po szczegółowym zainwentaryzowaniu. Analiza treści planów jak i obserwacje w trakcie wizji lokalnych wykazują, że na sieciach osiedlowych nie ma zasuw. Nie może być na nich też hydrantów przeciwpożarowych, ponieważ średnice głównych ciągów zasilających te sieci są zbyt małe (50mm, 65mm) dla zasilenia w wodę nawet jednego hydrantu 0 80mm. Ochrona przeciwpożarowa budynków w mieście obsługiwanym przez wodociąg zbiorowy wymaga rozmieszczenia w ich okolicy hydrantów umożliwiających pobór wody z sieci w wypadku pożaru. Średnice ciągów kanalizacyjnych obsługujących w/w budynki są wystarczające (250mm przy ul. (...) i 300mm przy ul. (...)). Do sieci wodociągowej objętej zakresem opinii jest możliwość dojazdu samochodem pogotowia. Wyjątek stanowi budynek będący w użytkowaniu (...), przez który sieć przechodzi. Do studzienek na osiedlowych sieciach kanalizacyjnych przy ul. (...) dostęp jest, na osiedlu przy ul. (...) do 3 studzienek rewizyjnych nie ma dostępu, ponieważ ich włazy zostały przykryte nawierzchnią. Nie ma możliwości zamknięcia dopływu wody do budynków operując zasuwami domowymi, żeby jednocześnie nie pozbawić dopływu wody mieszkańców innych budynków tych osiedli.

Ponadto – w toku postępowania ustalono – ustalono warunki techniczne i formalne dla doprowadzenia w/w sieci do zgodności z normami technicznymi i prawnymi.

- należy powołać jednostkę (spółkę) realizującą projekt. Rozpoznać i ustalić źródła i sposoby finansowania projektu,

- należy ustalić właścicieli terenów przez które przebiegają trasy istniejących sieci osiedlowych.

- za zgodą właścicieli dokonać szczegółowych inwentaryzacji sieci z oceną ich stanu technicznego.

- należy opracować koncepcję przebudowy osiedlowych sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, uwzględniającą: maksymalny możliwy stopień wykorzystania sieci istniejących, sposoby likwidacji odcinków nie zakwalifikowanych do wykorzystania,

Na osiedlu przy ul. (...) należy odłączyć wszystkie podłączenia deszczówek do kanalizacji sanitarnej. W koncepcji ująć trzeba niezbędne zmiany w sieci osiedlowej kanalizacji deszczowej przy ul. (...). Należy również Oszacować koszt realizacji przebudowy. Uzyskać od właścicieli terenów przez które przebiegać będą trasy planowanych sieci zgodę i zawrzeć umowy o służebności przesyłu.

Trzeba opracować projekt budowlany przebudowy sieci i uzyskać pozwolenie na budowę. Opracować projekty wykonawcze, specyfikacje techniczne wykonania robót. Zrealizować zaprojektowane sieci, dokonać ich odbioru i przekazać sieci osiedlowe (do punktów granicznych) na uzgodnionych zasadach na majątek (...) S..

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy powództwa uznał za bezzasadne w świetle przepisu art. 189 k.p.c.

Wstępnie Sąd wskazał, iż przedmiotem sporu była kwestia odpowiedzialności za eksploatację odcinków sieci wodno-kanalizacyjnej i ustalenie treści umowy o przyłączenie do sieci wodno-kanalizacyjnej. Wytoczenie powództwa w sprawach tego rodzaju zdaniem Sądu nie należy do czynności zwykłego zarządu, zaś powódki nie przedłożyły uchwał właścicieli lokali każdej ze Wspólnot wyrażającej zgodę na wytoczenie powództwa w niniejszej sprawie.

Dalej Sąd I instancji wskazał, iż powództwo zostało sformułowane przez powtórzenie zapisów ustawy z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, a roszczenie wywodzono z definicji przyłącza kanalizacyjnego i przyłącza wodociągowego zawartych w art. 2 pkt 5 i 6 tej ustawy. Tymczasem definicje legalne nie mogą stanowić podstawy roszczenia. Sąd wywodził, iż pobieżna analiza żądań obu pozwów może sugerować, że przedmiotem żądań jest jedynie ustalenie faktów, co winno skutkować oddaleniem powództwa. Niemniej wszechstronna analiza pozwu, żądań tam zawartych i faktów przytoczonych dla ich uzasadnienia wskazuje na głębszy kontekst tych żądań. Mianowicie powódki dążyły do ustalenia granic eksploatacji sieci wod-kan., nie tylko dla potrzeby ustalenia samych faktów. Źródłem żądania było uregulowanie sytuacji prawo-faktycznej, związanych z powstającymi sporami w zakresie pokrywania kosztów usunięcia awarii na terenie tzw. sieci osiedlowej, czy też ponoszenia opłat za straty wody powstałe na tym obszarze.

Powyższe jest w ocenie Sądu I instancji o tyle istotne, że pozwala na ustalenie czy powódkom przysługuje interes prawny w zakresie takiego ustalenia. Bezspornie pozwany odpowiada za sieć wodną i kanalizacyjną, będącą w jego władaniu i zarządzenie, a powódki odpowiadają za instalację wodną znajdująca się w budynku od instalacji wewnętrznej do zaworu wody przy wodomierzu głównym (instalacja wodna). W zakresie instalacji kanalizacyjnej za instalację kanalizacyjną znajdująca się w budynku powódki od instalacji wewnętrznej do pierwszej studzienki liczonej od strony budynku znajdującej się w granicach obrysu budynku. Spór ograniczał się do kwestii odpowiedzialności za części sieci osiedlowej, znajdujący się między tymi dwoma odcinkami. Zdaniem Sądu przeprowadzone postępowanie dowodowe nie pozwoliło na ustalenie granic odpowiedzialności zgodnie z żądaniami pozwów, co do odcinka spornego, co nakazywało przyjąć, że powódki nie wykazały interesu prawnego w tym zakresie. Wprawdzie pełnomocnik powódek na ostatniej rozprawie oświadczył, że dlań wystarczającym będzie ustalenie granic eksploatacji zgodnie z wnioskami opinii biegłego, to jednak zdaniem Sądu, takie rozwiązanie nie usunęłoby niepewności prawej w zakresie spornego w dalszym ciągu, „niczyjego odcinka”, który był podstawą wytoczenia powództwa o ustalenie. Do tej pory bowiem żadna ze stron nie kwestionowała swej odpowiedzialności za odcinki instalacji, którymi włada. Odnośnie spornych odcinków Sąd Rejonowy za opinią biegłego wskazał, iż nie sposób ustalić, kto winien odpowiadać za te odcinki. Dla przejęcia tej części sieci osiedlowych we władanie przez pozwanego, konieczne jest podjęcie szeregu czynności faktycznych i prawnych, które umożliwią takie postąpienie w przyszłości.

Tak argumentując Sąd żądanie ustalenia granic eksploatacji oddalił.

Przechodząc do żądań ustalenia treści umowy o dostawę wody i odprowadzanie ścieków Sąd Rejonowy wskazał, iż powództwo podlegało oddaleniu z powodu braku interesu prawnego. Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków dostarczanie wody lub odprowadzanie ścieków odbywa się na podstawie pisemnej umowy o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków między przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym a odbiorcą usług. Forma pisemna dla zawarcia w/w umowy została zastrzeżona jedynie dla celów dowodowych. Sąd wskazał, iż bezspornie pozwany dostarcza do powódek wodę i odbiera ścieki, a powódki uiszczają opłaty za świadczone im w tym zakresie usługi w wysokości ustalanej przez pozwaną. Między stronami funkcjonuje zatem ważna prawnie umowa. Sąd zaznaczył, iż z materiału dowodowego wynika jedynie, że pozwana dostarczała wodę i odprowadzała ścieki, a powódki uiszczały opłaty wskazane w wystawianych przez pozwaną dokumentach księgowych. Przeprowadzone dowody nie dają podstaw do ustalenia innych warunków umowy, choćby odnoszących się do ilości i zasad rozliczania dostarczanej wody i odprowadzanych ścieków.

W związku z tym także w tym zakresie Sąd Rejonowy powództwa oddalił.

Apelacje od powyższego wyroku wywiodły powódki zaskarżając wyżej wymienione orzeczenie w całości i stawiając mu następujące zarzuty:

1.  naruszenie art. 22 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 roku o własności lokali poprzez błędną wykładnię i błędne przyjęcie braku legitymacji procesowej czynnej po stronie powodowej, oraz wadliwe przyjęcie, że wywiedzenie powództwa w sprawie niniejszej jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu i niezbędnym jest uzyskanie zgody na wytoczenie powództwa w formie uchwały; w sytuacji gdy zastosowanie reguł wykładni i zasad wnioskowania a maiori ad minus prowadzi do wniosku, że skoro Zarządowi wolno samodzielnie podpisać umowę o dostarczanie wody i odprowadzanie ścieków to tym bardziej wolno temu Zarządowi negocjować treść takiej umowy, a w przypadku braku porozumienia wolno temu Zarządowi domagać się przed Sądem zawarcia umowy bądź ustalenia jej treści (co miało miejsce w sprawie niniejszej),

2.  naruszenie art. 6 k.c. w związku z art 232 k.p.c. poprzez błędne jego zastosowanie i przyjęcie, że pozwana nie powinna zwalczać domniemania, że cały majątek Zakładu (...) w dniu 12.7.1999 roku przeszedł na majątek pozwanej; przyjęcie przez Sąd, że wystarczającym jest samo zaprzeczenie posiadania spornych sieci w środkach trwałych pozwanej w sytuacji gdy z Uchwały Rady Miasta nr XI/412/99 wynika, że pozwana przejęła cały majątek ówczesnego Zakładu (...).

3.  brak wyczerpującej analizy wszystkich istotnych dla sprawy okoliczności oraz naruszenie art. 233 § 1 i 316 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej oceny dowodów w szczególności okoliczności związanych z powstaniem pozwanej oraz przekształceń własnościowych w Zakładzie (...) w lipcu 1999r, bowiem Sąd nie uwzględnił okoliczności notoryjnych obejmujących okoliczność przejęcia przez pozwaną spółkę całego majątku jaki istniał w chwili likwidacji Zakładu (...). Sąd nie ocenił posiadanego materiału dowodowego w odniesieniu do tego kto był inwestorem spornych sieci, z jakich środków zostały one wybudowane oraz czy Wspólnoty Mieszkaniowe kiedykolwiek były ich właścicielem.

4.  naruszenie art. 227 w zw. z art. 217 oraz art. 328 k.p.c. poprzez pominiecie wnioskowanego przez powódki dowodu w postaci żądania wydania przez stosowne wydziały Gminy M. S. protokołów PT przekazania sieci na majątek pozwanej i nie wyjaśnieniu przyczyn nie dopuszczenia wskazanego dowodu;

5.  brak wyczerpującej analizy wszystkich istotnych dla sprawy okoliczności i naruszenie art. 233 §1 k.p.c. przez dokonanie dowolnej oceny dowodów w szczególności oddalenie powództwa pomimo, że biegły sądowy wydający opinię w sprawie w sposób logiczny i prawidłowy wskazał elementy instalacji za jakie każda ze stron odpowiada, oraz podał, że pozostała część spornej instalacji jest instalacją niczyją, a także w sposób logiczny i nie budzący wątpliwości określił "granice eksploatacyjne sieci".

6.  naruszenie art. 233 § 1 i art. 189 k.p.c. poprzez wadliwe przyjęcie braku interesu prawnego w dochodzeniu roszczeń objętych pozwami w sytuacji gdy materiał dowodowy wskazuje na konieczność uregulowania w drodze orzeczenia pozytywnego stanu granic za sieci; a nadto w sytuacji gdy biegły wskazał, że sporne odcinki mogą rodzić problemy w przyszłości a uregulowanie ich statusu stoi w interesie mieszkańców.

7.  brak wyczerpującej analizy wszystkich istotnych dla sprawy okoliczności, pominięcie w rozważaniach zasad doświadczenia życiowego oraz zasad współżycia społecznego oraz naruszenie art. 233 §1 i 316 k.p.c. poprzez pominięcie w swoich rozważaniach dorobku orzeczniczego Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów; rozstrzyganie wątpliwości na korzyść podmiotu gospodarczo silniejszego jakim jest pozwana, powtarzanie przez Sąd i uznanie za ważne okoliczności pozbawionych znaczenia a odnoszących się do obecnego stanu technicznego i obecnych warunków technicznych jakim sieć winna odpowiadać;

8.  naruszenie art. 233 § 1 i art. 328 k.p.c. w zw. z art. 189 k.p.c. poprzez wadliwe przyjęcie braku "stanu niepewności", błędnego uznania, że nie zachodzi potrzeba wydania rozstrzygnięcia pozytywnego ustalającego jakąkolwiek granicę eksploatacji sieci.

Apelujące wniosły o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez uwzględnienie obydwu powództw bądź jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, przyznanie kosztów zastępstwa adwokackiego za obie instancje wedle norm przepisanych. Z ostrożności procesowej wniosły o uzupełnienie postępowania dowodowego przez wystąpienie do archiwum Miasta W. o wydanie protokołów PT przekazania Pozwanej infrastruktury wodno-kanalizacyjnej na terenie osiedla (...) i przeprowadzenie dowodu ze w/w protokołów na okoliczność nieodpłatnego przekazania pozwanej infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, przejęcia przez nią odpowiedzialności za infrastrukturę wodno-kanalizacyjna.

W uzasadnieniu apelacji rozwinięto ww. zrzuty wskazując m.in. w zakresie legitymacji, iż skoro zarządowi wolno samodzielnie podpisać umowę o dostarczanie wody i odprowadzanie ścieków to tym bardziej wolno mu negocjować treść takiej umowy, a w przypadku braku porozumienia domagać się przed Sądem zawarcia umowy bądź ustalenia jej treści.

Apelujący zarzucili, iż Sąd nie dostrzegł, że w latach 1998-1999 roku sprawy związane z zarządzaniem Wspólnotami, grunty na których znajdują się budynki oraz sprawy związane z dostarczaniem wody i odprowadzaniem ścieków znajdowały się w rękach Skarbu Państwa. W ocenie apelujących nie ulega wątpliwości, że we wskazanym okresie własność gruntów oraz zarządzanie wspólnotami sprawował Zarząd (...) w S., zaś kwestie dostarczania wody i odprowadzania ścieków Zakład (...). Kwestia ta ma znaczenie w zakresie dalszych rozważań co do prawa własności spornych sieci i tego czy pozwany ponosi odpowiedzialność za sporne sieci mimo jak twierdzi braku tych sieci w środkach trwałych. Sąd nie dostrzegł, że sieci zostały wybudowane w latach 60 - 70 i znajdowały się w rękach podmiotów reprezentujących Skarb Państwa. Dnia 12.07.1999 roku na skutek podjętej przez Radę Miasta S. Uchwały nr XI/412/99 "w sprawie likwidacji komunalnego zakładu budżetowego pod nazwą " Zakład (...) w S." w celu zawiązania jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością" cały majątek zakładu budżetowego stał się majątkiem spółki (§2 pkt 1 uchwały) - był to aport, za który Gmina objęła udziały w spółce o wartości 150.000.000 złotych (§ 8 ustęp 3 litera a aktu założycielskiego). Okolicznością notoryjną jest, że skoro cały majątek zakładu budżetowego przejął pozwany to w sytuacji braku dowodu przeciwnego przyjąć należy, że sporne sieci pozwanemu został przekazane w całości.

Dalej w apelacji wywodzono, iż znaczenie ma okoliczność, że powódki domagały się wystąpienia przez Sąd do stosownych podmiotów reprezentujących Gminę M. S. o wydanie protokołów PT przekazania tych sieci a nie zostały w tym przedmiocie podjęte przez sąd jakiekolwiek działania. Wskazano nadto, iż z zaofiarowanych przy piśmie z 12.9.2014r dowodów z dokumentów - protokołów wykonania przez (...) węzłów wodomierzowych - wynika niezbicie, że były one wykonane zgodnie z ówcześnie obowiązującymi normami a (...) zgodził się dokonywać odczytu i rozliczeń z budynku - wywody biegłego w zakresie jakichś wad lub nie spełniania dzisiejszych norm technicznych uznać należy za nieistotne z punktu widzenia całokształtu sprawy - tym bardziej, że biegły ostatecznie granicę eksploatacji dla wody wskazał w treści swojej opinii w sposób zgodny z żądaniem pozwu.

Pomimo powyższych dowodów, które nie były przez strony kwestionowane Sąd meriti odmówił uwzględnienia powództwa chociażby w części w zakresie ustalenia granic eksploatacji dla wody, co zdaniem powodowych WM jest niedopuszczalne, sprzeczne z zasadami współżycia społecznego oraz budzi uzasadniony sprzeciw. Biegły w swojej pisemnej opinii, która została przez niego w podtrzymana i doprecyzowana w trakcie ustnego przesłuchania wskazał jako granicę odpowiedzialności powódki W. B. 26,26a,26b za instalację kanalizacyjną pierwotnie studnię oznaczoną na mapach jako S5, zaś na rozprawie studnię oznaczoną jako S4; za instalację wodną granicę biegły konsekwentnie wskazywał węzeł wykonany przez (...) znajdujący się w budynku. Względem powódki WM (...) biegły konsekwentnie jako granicę za instalację kanalizacyjną wskazywał studnie oznaczoną na mapach numerem 3, zaś za instalację wodną węzeł znajdujący się wewnątrz budynku.

W apelacji podkreślono, iż zdaniem powódek ich interes prawny w wytoczeniu powództwa o ustalenie wynika z faktu, że w dacie składania pozwu jak i obecnie nie było możliwe wytoczenie powództwa o świadczenie - zapłatę lub przymuszenie pozwanej do zawarcia umowy o dostawę wody i odprowadzanie ścieków, ani powództwa o przymuszenie pozwanej do przejęcia spornych sieci na majątek (...). Niewątpliwie ustalenie przez Sąd zakresu granic eksploatacji sieci będzie miało charakter bezpośrednio prawotwórczy, albowiem względem powodowych WM zakończy trwający od wielu lat spór o zakres odpowiedzialności za sieć, doprowadzi do zniesienia ryzyka jakie ciąży na powódkach związanego z zajęciem cudzego gruntu w przypadku jakichkolwiek prac konserwatorskich; dla pozwanej (...), która twierdzi wbrew zapisom uchwały Rady Miasta, że sieć nie została jej przekazana usankcjonuje fakt eksploatacji spornych sieci. Dalej apelujące zarzuciły, iż Sąd nie dostrzegł, że ustalenie jakichkolwiek granic samo w sobie doprowadzi do uchylenia stanu niepewności - obecna sytuacja powoduje, że żadna ze stron nie może prowadzić działań na spornym odcinku, bowiem nie może przyjąć za jaki element odcinka instalacji odpowiada - uwzględnienie żądania w zakresie jaki był kreowany w treści pozwu, w treści wystąpień pozwanej, bądź ostatecznego stanowiska wygłoszonego przez powódki po przesłuchaniu biegłego doprowadzi do przecięcia sporów pomiędzy stronami, nadto doprowadzi do usankcjonowania treści umowy jaka między stronami istnieje. Powódkom nie przysługuje żadne roszczenie dalej idące - nie mogą składać pozwu o zawarcie umowy określonej treści, albowiem umowa taka jak sam sąd meriti ustalił obowiązuje pomiędzy stronami w sposób nie szczegółowy i dorozumiany; nie przysługuje im również roszczenie o odpłatne lub nieodpłatne przejęcie sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, albowiem jak wskazano wyżej sieć ta na podstawie Uchwały Rady Miasta pozwanej przekazana została, nadto powódki nigdy nie miały prawa własności co do spornej sieci (nie spełniają ustawowych kryteriów opisanych w art 31 ust 1 ustawy z dnia 7.06.2001 roku o zbiorowym zaopatrywaniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków gdyż nie są "osobami, które wybudowały z własnych środków urządzenia wodociągowe i kanalizacyjne"). Rozstrzygnięcie pozytywne (nawet w treści uwzględniającej stanowisko (...)) przekreśla spory istniejące i przyszłe; powoduje że każda ze stron może podjąć się działań w zakreślonym w orzeczeniu zakresie; rozstrzygnięcie pozytywne ustalające jakąś treść umowy prowadzi również do wyeliminowania w przyszłości sporów z podmiotami trzecimi (w przypadku dużej awarii na spornym odcinku, który jak wynika ze zgodnych oświadczeń i świadków i biegłego zasila różne WM, eliminuje konieczność zawierania porozumień co do udziału w kosztach usunięcia).

W odpowiedzi na apelacje pozwany wniósł o ich oddalenie oraz zasądzenie od powódek na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

II.

Pismem z dnia 16 stycznia 2014 roku Wspólnota Mieszkaniowa przy ul. (...) w S. wniosła przeciwko pozwanemu Zakładowi (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. pozew z żądaniami:

- ustalenia, że powódka zgodnie z zasadami wyrażonymi w ustawie z dnia 7.06.2001 roku o zbiorowym zaopatrywaniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków ponosi odpowiedzialność za instalację wodną znajdującą się w budynku powódki od instalacji wewnętrznej do zaworu wody przy wodomierzu głównym, zaś pozwany ponosi odpowiedzialność za pozostały odcinek sieci od zaworu za wodomierzem głównym – tj. zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy,

- ustalenia, że powódka zgodnie z zasadami wyrażonymi w ustawie z dnia 7.06.2001 roku o zbiorowym zaopatrywaniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków ponosi odpowiedzialność za instalację kanalizacyjną znajdująca się w budynku powódki od instalacji wewnętrznej do pierwszej studzienki liczonej od strony budynku znajdującej się w granicach obrysu budynku, zaś pozwany ponosi odpowiedzialność za pozostały odcinek sieci pierwszej studzienki liczonej od strony budynku znajdującej się w granicach obrysu budynku – tj. zgodnie z art. 2 pkt 5 ustawy,

- ustalenie treści umowy o przyłączenie do sieci wodno-kanalizacyjnej powódki o treści zgodnej z art. 6 ust. 3 pkt 1 – 6 ustawie z dnia 7.06.2001 roku o zbiorowym zaopatrywaniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków o treści szczegółowo w pozwie opisanej.

Pismem z dnia 14 stycznia 2014 roku Wspólnota Mieszkaniowa nr 004 przy ul. (...) w S. wniosła przeciwko Zakładowi (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. pozew z analogicznymi żądaniami. Ponadto powódka wniosła o zasądzenie od pozwanej zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wedle norm przepisanych oraz kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Na mocy postanowienia z dnia 14 stycznia 2015 roku w trybie art. 219 k.p.c. połączono do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy.

Wyrokiem z dnia 8 grudnia 2016 roku Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie:

I.  oddalił powództwa w całości;

II.  zasądził od Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. (...) w S. na rzecz pozwanej kwotę 1950,75 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

III.  zasądził od Wspólnoty Mieszkaniowej nr 004 przy ul. (...) w S. na rzecz pozwanej kwotę 1.950,75 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV.  nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie od Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. (...) w S. kwotę 90,09 złotych;

V.  nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie od powódki Wspólnoty Mieszkaniowej nr 004 przy ul. (...) w S. kwotę 90,09 złotych.

Sąd Rejonowy oparł się o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Wspólnota Mieszkaniowa przy ul. (...) w S. oraz Wspólnota Mieszkaniowa nr 004 przy ul. (...) w S. obsługiwane są w zakresie dostawy wody i odbioru ścieków przez pozwanego Zakład (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S.. Budynki w/w Wspólnot są elementami osiedli mieszkaniowych wybudowanych w latach 60 – tych XX wieku. Ówcześnie osiedla te były administrowane przez jeden podmiot i w tamtym czasie pomiar zużycia wody odbywał się dla całego osiedla na tzw. wodomierzu głównym, a następnie zarządca obciążany był kosztami dostarczenia wody i odprowadzenia ścieków, a w dalszej kolejności kosztami tymi obciążał wszystkich swoich odbiorców indywidulanych stosownie do przyjętych proporcji. Fakt wyodrębnienia się na osiedlach odrębnych podmiotów prawa – Wspólnot Mieszkaniowych spowodował, że poszczególne budynki Wspólnot potrzebowały indywidulanego rozliczania. Dodatkowo pojawiły się problemy kosztów usuwania awarii, uszkodzeń sieci osiedlowej czy rozliczania strat wody na tym odcinku. Pozwany usuwał na zlecenie Wspólnot awarie, a powstałymi kosztami obciążała zgłaszające Wspólnoty.

Powodowe Wspólnoty zwracały się do pozwanego o przejęcie we władanie elementów osiedlowej sieci wod-kan. i ustalenie granic odpowiedzialności stron za poszczególne odcinki tejże sieci. Strony prowadziły również korespondencję zmierzającą do ustalenia warunków współpracy w formie pisemnej i określenia w takiej umowie granic eksploatacji. Ostatecznie strony nie doszły jednak do porozumienia.

Wspólnota Mieszkaniowa przy ul. (...) w S. od co najmniej 2003roku prowadzi negocjacje z pozwanym, które dotychczas nie zakończyły się zawarciem umowy.

Wspólnota Mieszkaniowa nr 004 przy ul. (...) w S. w dniu 27 sierpnia 2007roku zawarła z pozwanym umowę nr (...), w której w § 2 ustalono, iż miejscem wykonania umowy jest granica eksploatacji sieci określona w załączniku nr 1 do umowy, tj. w zakresie wody na zaworze za wodomierzem głównym, a w zakresie ścieków jest to miejsce połączenia sieci kanalizacji miejskiej w ul. (...) z pierwszą studnią kanalizacyjną w kierunku posesji licząc od strony ulicy.

Obydwa budynki to wieżowce o wysokości 11 kondygnacji, czyli ok. 33 m od poziomu terenu. Zaopatrywanie ich w wodę wymagało od początku zastosowania instalacji strefowych: strefy niskiej zaopatrywanej ciśnieniem roboczym panującym w sieci wodociągowej ulicznej oraz strefy „wysokiej” (od V pietra wzwyż) zaopatrywanej również wodą z sieci miejskiej, ale za pośrednictwem hydroforni. Hydrofornia pobiera wodę z sieci miejskiej przewodem podłączeniowym wyposażonym w wodomierz i dostarcza ją na wyższe (powyżej czwartego) piętra budynków własną siecią wysokiego ciśnienia.

Pozwany ma zawarte umowy ze wspólnotami, oddzielnie na każdy budynek i rozliczenie za wodę „niską” (do 5 kondygnacji) dokonywane jest w oparciu o wskazania wodomierzy głównych w każdym z budynków. Wodę pobieraną poprzez podłączenie hydroforni rozlicza się na podstawie odrębnej umowy i obciąża każdą z 4 wspólnot odpowiednim procentem każdorazowo wyliczonych kosztów.

Według stanu na kwiecień 2016 roku hydrofornia zlokalizowana przy budynku nr (...) zasila wydzieloną siecią wysokiego ciśnienia tylko budynki nr (...). Pozostałe budynki osiedla o numerach 5, 9 i 10 zostały około 4 lata temu wyposażone we własne małe hydrofornie i nie korzystają ze wspólnej sieci. Również od około 4 lat ciśnienie w sieci miejskiej w ul. (...), do której podłączone są opiniowane budynki wzrosło do tego stopnia, że hydrofornie nie muszą go wspomagać. Ciśnienia na hydrantach sieciowych wynoszą przy budynku nr (...) MPa a przy budynku nr (...) MPa, czyli odpowiednio - 58 i 59 m słupa wody. Ciśnienia takie gwarantują prawidłowe korzystanie z urządzeń sanitarnych na najwyższych piętrach tych 11- sto kondygnacyjnych budynków. Woda więc przepływa przez istniejące hydrofornie i przy niepracujących pompach zasila wyższe piętra budynków.

W przypadku budynku przy ul. (...) w S. zasilanie w wodę niższych kondygnacji odbywa się poprzez podłączenie przebudowane przez (...) w roku 2015. Doprowadza ono wodę z wodociągu miejskiego (...) w ul. (...) przewodem ϕ40 PE o długości 21 m, następnie po przejściu przez ścianę, korytarzem piwnicznym pod stropem przeprowadzone jest do przeciwległej ściany budynku, gdzie zlokalizowany jest węzeł wodomierzowy. Wodomierz nr fabryczny (...), nr inw. (...) do odczytów radiowych, umieszczony w korytarzu piwnicznym. W pomieszczeniu brak kratki ściekowej. Na dole czarny przewód 110PE zredukowany do ϕ50 z ćwierć obrotowym zaworem przelotowym - to doprowadzony z hydroforni przewód wody wysokiego ciśnienia, zasilający wyższe kondygnacje budynku. Na przewodzie podłączeniowym w ulicy zamontowana jest zasuwa domowa (zawór główny). Zlokalizowana ona jest w ulicy, bezpośrednio przy przewodzie sieci miejskiej. Przed skośnym zaworem zwrotnym na przewodzie zainstalowany reduktor ciśnienia zabezpieczający instalacje na niższych kondygnacjach przed uszkodzeniem wskutek wysokiego ciśnienia (uzasadnione przy starych instalacjach). Ścieki z budynku poziomem zbiorczym z rur żeliwnych 0150mm umieszczonym pod posadzką piwnicy odprowadzane są na zewnątrz do studzienki rewizyjnej nr S4. Studzienka ta leży na trasie osiedlowej kanalizacji sanitarnej obsługującej wyżej położone budynki. Ma ona średnicę 1,0 m, głębokość ok. 3,0 m, stopnie złazowe wykonane z prostych prętów stalowych osadzonych w ścianach kręgów, kinety w dnie są drożne. Konstrukcja studzienki dotąd nienaruszona, lecz zaprawa podmurówki włazu jest zwietrzała i powinna być wyremontowana.

W przypadku budynku przy ul. (...) w S. również ma miejsce doprowadzenie wody z wodociągu miejskiego (...) w ul. (...) przewodem, który zasila także inne budynki osiedla. Przewód ten na drodze od ulicy do budynku nr (...) ma zmienne średnice i materiały. Od ulicy jest to przewód żeliwny ϕ100 mm na długości 54 m. Na nim, bezpośrednio przy sieci ulicznej zainstalowana jest zasuwa domowa w obudowie a po drodze wykonane odgałęzienie zasilające w wodę budynek nr (...). Na końcu przewodu ϕ100 mm jest rozgałęzienie, z którego w kierunku budynku nr (...) prowadzi przewód żeliwny ϕ80 mm na długości 34 m. Dalej na długości 33 m przewód wykonany jest z rur stalowych o średnicy 40 mm. Końcowy odcinek przed budynkiem o długości 4 m wykonany jest z rur 50 PE. Łączna długość przewodu zasilającego w wodę budynek nr (...) wynosi więc 125 m.

Wewnątrz budynku w korytarzu piwnicznym (podobnie jak w przypadku budynku nr (...)) przy ścianie wykonany jest węzeł wodomierzowy. Jest to wodomierz skrzydełkowy 032 mm między dwoma zaworami. Zawór za wodomierzem jest to zawór zwrotno-zaporowy zabezpieczający przed przepływem odwróconym. Wodomierz nie ma możliwości odczytywania zdalnego drogą radiową. Ma on nr (...) oraz nr inw. (...). Wodomierz obudowany jest szafką z blachy jako zabezpieczenie przed dostępem osób niepowołanych. Posadzka piwnicy przy węźle wodomierzowym nie jest wyposażona we wpust podłogowy. Na prośbę Wspólnoty Mieszkaniowej w marcu 2014 roku (...) sp. z o.o. w ramach eksploatacji wymienił stalową, najbardziej skorodowaną część przyłącza na rury PE oraz wyremontował węzeł wodomierzowy. Za wodomierzem wykonane jest odgałęzienie (...) doprowadzające wodę (już pomierzoną) do zlokalizowanej obok węzła wodomierzowego hydroforni lokalnej. Hydrofornia umieszczona jest w kantorku z drzwiami, w których u góry umieszczona jest kratka wentylacyjna. Wyposażenie hydroforni stanowią trzy pompy wirowe, sprzężone, sterowane jako zespół ze skrzynki sterowniczej. Wyżej zainstalowany jest zbiornik powietrzny amortyzujący skutki uderzeń wodnych. Hydrofornia połączona jest z instalacją zasilającą w wodę mieszkania położone w wyższej części budynku. Dzięki podwyższonemu od około 4 lat ciśnieniu w sieci miejskiej hydrofornia nie musi pracować, gdyż sieciowe ciśnienie rzędu 0,5 do 06 MPa w zupełności wystarcza dla zasilania 11-kondygnacyjnego budynku (i nie przekracza wartości normatywnej 0,6 MPa).Ścieki z budynku wyprowadzane są dwoma poziomami zbiorczymi podwieszonymi nad posadzką piwnicy na zewnątrz budynku. Ciągi te wykonane są z rur żeliwnych kanalizacyjnych. Poziomy te wyprowadzają ścieki na zewnątrz budynku do dwóch studzienek rewizyjnych na kanalizacji osiedlowej. Poziomy te są w budynku nr (...) podwieszone, ponieważ głębokość kanalizacji osiedlowej w tym rejonie osiedla jest najmniejsza (rzędu 1,0 m).

Sieć kanalizacji osiedlowej w granicach obsługi budynków powodowych Wspólnot - B. 6 i B. 9 - składa się z 11 przęseł kanalizacyjnych uzbrojonych w 12 studzienek rewizyjnych. Sieć wykonana jest z rur kamionkowych ϕ0,15 i ϕ0,20 m. Przegląd ww. studzienek przedstawia się następująco (oznaczenie studzienki, średnica w metrach, głębokość w metrach i stan techniczno-eksploatacyjny):

- S1 1,0 3,50 Właz na stożku, osadzony centrycznie, stopniezłazowe stalowe, skorodowane. K. kierunkowa prawidłowa. Konstrukcja nie uszkodzona, ale słaba, zwietrzała. Przyłącza pawilonów (4 szt.) wprowadzone w formie kolan do wnętrza.

- S2 1,0 3,00 Właz na stożku, osadzony centrycznie, stopniezłazowe stalowe, skorodowane. K. przelotowa. Stan konstrukcji dobry. Przyłącza pawilonów (2 sz.t) wprowadzone do wnętrza.

- S3 1,0 3,00 Właz na stożku, osadzony centrycznie, stopniezłazowe stalowe, skorodowane. K. łącząca. Konstrukcja nie uszkodzona, ale słaba, zwietrzała. Duże zamulenie kinety i dna.

- S4 1,0 3,00 Właz na stożku, osadzony centrycznie, stopniezłazowe stalowe. K. łącząca. Konstrukcja zwietrzała. Stan eksploatacyjny dobry.

- S5 1,0 3,00 Właz na stożku, osadzony centrycznie. S. brak. K. prawidłowa. Stan techniczny i eksploatacyjny dobry.

- S6 1,0 3,00 Właz na stożku, osadzony centrycznie. Stopnie-K. stalowe, mocno skorodowane i tylko 3 szt. Zamulone dno.

- S7 1,0 2,80 Właz na stożku, osadzony centrycznie. Stopnie-pręty stalowe, mocno skorodowane i tylko 3 szt. właz skorodowany. K. prawidłowa, stan eksploatacyjny dobry.

- S8 1,0 2,20 Właz na stożku, osadzony centrycznie, mocnoskorodowany. Stopnie złazowe - pręty stalowe, mocno skorodowane i tylko 3 szt. Stan eksploatacyjny dobry.

- S9 1,0 2,10 Właz osadzony centrycznie S. - pręty stalowe, ale tylko 2 szt. Dno zamulone. Stan techniczny konstrukcji dobry.

- S10 1,0 1,60 Właz osadzonycentrycznie. Tylko 1 stopień złazowy (pręt stalowy), skorodowany. K. prawidłowa, łącząca. Konstrukcja wyraźnie zwietrzała. Stan eksploatacyjny dobry.

- S11 1,0 0,94 Osadzenie włazu - może pozostać. Stopni włazowych nie ma, nie są potrzebne. K. prawidłowa(kierunkowa). Podmurówka włazu skruszona.

- S12 1,0 0,90 Osadzenie włazu - może pozostać. Stopni włazowych nie ma, nie są potrzebne. K. prawidłowa łącząca. Stan techniczny dobry.

Przez określenie „właz na stożku, osadzony centrycznie” należy rozumieć, że właz żeliwny ze swym otworem ϕ60cm osadzony jest na betonowym, regularnym stożku przejściowym, przez co wchodzenie pracownika do studni jest utrudnione. Podane w zestawieniu głębokości studzienek są przybliżone. Stopień skorodowania włazów, a szczególnie stopni złazowych jest znaczny. Dla oceny przęseł potrzebna byłaby inspekcja kamerą telewizji przemysłowej. Rzadko występujące awarie oraz fakt, że kanały wykonane są z (trwałych) rur kamionkowych pozwala przyjąć, że ich stan techniczny jest dobry.

Studzienkami kanalizacji sanitarnej stanowiącymi zakończenie instalacji wewnętrznej budynku są: dla budynku nr (...) studzienka S4, dla budynku nr (...) - studzienka S12.

W przypadku budynku przy ul. (...) w S. wodociągowe podłączenie domowe przebiega od punktu włączenia przewodu stalowego ϕ40 PE do przewodu ϕ250 mm AC w ul. (...) (oznaczonego na szkicu biegłego „W6”) i przebiega wzdłuż przewodu ϕ40 mm PE na długości 21 m, dalej wchodzi do budynku kończy na zaworze za wodomierzem (dodatkowe ok. 17 m), razem 38 m. Jest tam wyżej opisany wodomierz skrzydełkowy. Zawór główny zwany zasuwą domową zainstalowany jest na przewodzie ϕ40 mm bezpośrednio przy punkcie W6.Podłączenie kanalizacyjne to odcinek kanału łączący instalację wewnętrzną budynku ze studzienką rewizyjną S4, wraz z tą studzienką. Dodatkowym podłączeniem wodociągowym dla budynku nr (...) (wspólnie z budynkiem nr(...)) jest podłączenie hydroforni osiedlowej. Jest to odcinek od punktu WH oznaczającego włączenie hydroforni do przewodu miejskiego ϕ100 mm w sięgaczu zasilającym szkołę - do budynku hydroforni i dalej do zaworu za wodomierzem. Jest to przewód 110PE o przybliżonej długości 14 m.

W przypadku budynku przy ul. (...) w S. wodociągowe podłączenie domowe przebiega od punktu włączenia przewodu stalowego ϕ40 mm do przewodu żeliwnego ϕ80 mm (oznaczonego na szkicu biegłego „W9”) i przebiega wzdłuż przewodu ϕ40 mm na długości 33 m, dalej wzdłuż przewodu (...) na długości 4 m, wchodzi do budynku i kończy na zaworze za wodomierzem (dodatkowe ok. 1,50 m). Jest tam wodomierz skrzydełkowy ϕ32 mm. Zawór główny zwany zasuwą domową zainstalowany jest na przewodzie stalowym ϕ40 mm bezpośrednio przy punkcie W9.Podłączenie kanalizacyjne to odcinek kanału na zewnątrz budynku łączący instalację wewnętrzną budynku ze studzienkami rewizyjnymi S11 i S12, wraz z tymi studzienkami.

Po przeprowadzeniu w ostatnich latach przez (...) przeróbek i modernizacji na tutejszej sieci osiedlowej - całą tę sieć (z wyjątkiem sieci wysokiego ciśnienia z hydroforni osiedlowej) (...) przejął do eksploatacji. Tak więc odcinkami łączącymi instalacje wodociągowe w budynkach z siecią miejską są tu odcinki podłączeń domowych, które wynoszą w przypadku budynku nr (...): wodociąg: 38 m, hydrofornia osiedlowa 14,0 m, kanalizacja: 87,50 m. W przypadku budynku nr (...): wodociąg podłączenie 38,50 m, kanalizacja 240,80m.

Aby przyłączyć instalacje powodowych Wspólnot do sieci pozwanego należałoby spełnić określone warunki techniczne. Odnośnie wodociągu - wodomierz winien być umieszczony w wydzielonym pomieszczeniu w piwnicy lub na parterze budynku, posiadającym wentylację grawitacyjną, kratkę ściekową umożliwiającą odprowadzenie wody z posadzki, pomieszczenie winno być zabezpieczone przed dostępem osób niepowołanych. Za wodomierzem na przewodzie winien być zamontowany zawór zabezpieczający przed przepływem zwrotnym. W zakresie instalacji kanalizacyjnej piony kanalizacyjne w swym dolnym końcu winny być wyposażone w rewizje. Kanały na zewnątrz budynku winny być wykonane z rur posiadających świadectwa dopuszczenia do stosowania, powinny być ułożone na głębokości zabezpieczającej przed przemarzaniem (0,80m przykrycia). Średnice poziomów w budynku i kanałów zewnętrznych nie mniejsze niż 150 mm. Spadek przewodu w obrębie podłączenia (przy średnicy 150mm) nie powinien być mniejszy niż 2%.

Istniejące warunki techniczne w przypadku rozpatrywanych budynków w zakresie pomieszczenia dla wodomierzy nie spełniają warunków wymaganych przepisami. Nie są pomieszczeniami wydzielonymi, nie są zabezpieczone przed dostępem osób niepowołanych (bud.6), nie ma zabezpieczenia przed przepływem zwrotnym (bud.6). Przewody przyłączy wodociągowych wykonane są z dopuszczonych do stosowania materiałów, w miejscach przyłączenia wyposażone są w zasuwy domowe. Sieć wodociągowa w obrębie przedmiotowych budynków wyposażona jest w potrzebną ilość hydrantów przeciwpożarowych. Przyłącza wodociągowe zasilające budynki przy ul. (...) i nr 9 oraz przyłącze do osiedlowej hydroforni wysokiego ciśnienia odpowiadają wymogom i tak przyłącza, jak i odcinki sieci osiedlowej (niskiego ciśnienia) doprowadzającej do nich wodę, mogą być eksploatowane przez (...). W hydroforni osiedlowej (jeśli przewiduje się jej dalszą eksploatację) należy zamontować zawór zaporowo-zwrotny za wodomierzem, przed odgałęzieniem przewodu w kierunku pomp. Odnośnie jednak osiedlowej sieci kanalizacji sanitarnej - przedstawione wyżej wady i braki uniemożliwiają przejęcie sieci we władanie (...). Centrycznie osadzone na regularnych stożkach przejściowych włazy studzienek utrudniają a nawet uniemożliwiają pracownikom schodzenie do nich i zagrażają bezpieczeństwu. Zwietrzałe podmurówki włazów grożą odkształceniem ich posadowienia. Brak stopni złazowych w ogóle uniemożliwia korzystanie ze studzienek. Ponadto dla podjęcia decyzji o potrzebnym zakresie przebudowy i naprawy tej sieci koniecznym będzie dokonanie inspekcji telewizyjnej rur w przęsłach, żeby sprawdzić ich stan techniczny i geometrię.

Aktualna granica odpowiedzialności za instalację wodociągowo-kanalizacyjną w przypadku budynku nr (...) w zakresie wodociągu leży na zaworze za wodomierzem głównym patrząc zgodnie z kierunkiem przepływu wody, a w zakresie kanalizy w punkcie wypływu ścieków ze studzienki S4.Granica odpowiedzialności w zakresie hydroforni osiedlowej leży na zaworze za wodomierzem głównym patrząc zgodnie z kierunkiem przepływu wody.

Aktualna granica odpowiedzialności za instalację wodociągowo-kanalizacyjną w przypadku budynku nr (...) w zakresie wodociągu leży na zaworze za wodomierzem głównym patrząc zgodnie z kierunkiem przepływu wody, a w zakresie kanalizy w punkcie wypływu ścieków ze studzienki S12.

Powyższe nie oznacza jednak, iż po drugiej stronie od tych punktów granicznych odpowiedzialność spoczywa na pozwanym. Pozwany w niniejszej sprawie podejmuje się prowadzić eksploatację osiedlowych sieci wodociągowych (niskiego ciśnienia) zaopatrujących budynki nr (...). Jeśli jednak chodzi o osiedlową sieć kanalizacyjną nie ma ze strony pozwanego na to zgody.

W rozpatrywanym przypadku pozwany jako przyłącze kanalizacyjne traktuje pierwsze przęsło od kanału miejskiego w ul. (...) (S - S1). Sieci te, jak z dotychczasowego rozpoznania wynika nie mają ustalonego właściciela. Urząd Miasta nie posiada żadnych dokumentów dot. wewnątrzosiedlowych sieci wodociągowych i kanalizacyjnych na osiedlu (...), a ww. sieci nie figurują w ewidencji środków trwałych miasta.

W tej sytuacji organizację procesu przygotowania i realizacji takiej inwestycji należałoby przeprowadzić w określony sposób. Po pierwsze należałoby powołać spośród zainteresowanych jednostkę (spółkę) realizującą projekt. Rozpoznać i ustalić źródła i sposoby finansowania projektu. Ustalić właścicieli terenów przez które przebiegają trasy istniejących sieci osiedlowych. Za zgodą właścicieli dokonać szczegółowych inwentaryzacji sieci z oceną ich stanu technicznego. Opracować koncepcję przebudowy osiedlowych sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, uwzględniającą: maksymalny możliwy stopień wykorzystania sieci istniejących, sposoby likwidacji odcinków nie zakwalifikowanych do wykorzystania, wodociągowe przewody zasilające poszczególne budynki, z zasuwami domowymi, z doprowadzeniem do zgodności z §115,§116, §117 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 roku w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 75 poz.690) węzłów wodomierzowych i pomieszczeń dla wodomierzy, wyposażyć sieci w hydranty przeciwpożarowe, sieć kanalizacyjną z klarownym określeniem punktów granicznych kompetencji między Przedsiębiorstwem (...) a Odbiorcą Usług, zachowując zasady określone w ustawie z dnia 7.06.2001roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, szczególnie art. 2 pkt-y 5, 6, 7. Należałoby oszacować koszt realizacji przebudowy i uzyskać od właścicieli terenów przez które przebiegać będą trasy planowanych sieci zgodę, oraz zawrzeć umowy o służebności przesyłu. Powinno się: opracować projekt budowlany przebudowy sieci i uzyskać pozwolenie na budowę; opracować projekty wykonawcze, specyfikacje techniczne wykonania robót; zrealizować zaprojektowane sieci, dokonać ich odbioru i przekazać sieci osiedlowe (do punktów granicznych) na uzgodnionych zasadach na majątek (...) S..

Natomiast jeśli chodzi o zakres przebudowy to należałoby zlikwidować hydrofornie osiedlową oraz osiedlową sieć wysokiego ciśnienia, z uwzględnieniem niezbędnych przeróbek wewnętrznych instalacji wodociągowych, doprowadzić do zgodności z przepisami węzłów wodomierzowych i pomieszczeń dla wodomierzy w budynkach, wymianę odcinka przyłącza wodociągowego do budynku nr (...) z rur stalowych ϕ40 mm na 80PE (przy jednostrefowym zasilaniu), kanalizację z budynków nr (...) wprowadzić (każdy odrębnie) do kanału miejskiego w ul. (...), w pozostawianych do wykorzystania przęsłach kanalizacji studzienki rewizyjne przebudować poprzez wymianę stożków przejściowych na asymetryczne, wymianę włazów z podmurówkami, zabudowę prawidłowych stopni złazowych.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy oba powództwa uznał za bezzasadne w świetle art. 189 k.p.c.

Na wstępie Sąd wskazał, iż przedmiotem sporu jest kwestia odpowiedzialności za eksploatację poszczególnych odcinków sieci wodno-kanalizacyjnej oraz ustalenie treści umowy o przyłączenie do sieci wodno-kanalizacyjnej. Wytoczenie powództwa w sprawach tego rodzaju niewątpliwe zdaniem Sądu nie należy do czynności zwykłego zarządu. A zatem do skutecznego dochodzenia roszczeń z tego tytułu na drodze sądowej wymagana jest zgoda właścicieli lokali wyrażona w formie uchwały. Tymczasem zdaniem Sądu uchwała właścicieli lokali każdej ze Wspólnot wyrażająca zgodę na wytoczenie powództwa w niniejszej sprawie nie została złożona.

Dalej Sąd I instancji wskazał, iż żądanie pozwów zostało sformułowane poprzez powtórzenie zapisów ustawy z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, a roszczenie wywodzone jest z definicji legalnych przyłącza kanalizacyjnego i przyłącza wodociągowego zawartych w przepisie art. 2 pkt 5 i 6 tej ustawy. Tymczasem definicje legalne nie mogą stanowić podstawy roszczenia. Sąd Rejonowy wywodził, iż pobieżna analiza żądań obu pozwów w zakresie w jakim wskazują one granice eksploatacyjne może sugerować, że przedmiotem żądań jest jedynie ustalenie faktów, co po myśli przepisu 189 k.p.c. winno skutkować oddaleniem powództwa na tej podstawie. Wszechstronna jednak analiza pozwu, żądań tam zawartych oraz faktów przytoczonych dla ich uzasadnienia wskazuje na głębszy kontekst tychże żądań, ich swoistą esencję. Mianowicie obie powódki dążyły do ustalenia granic eksploatacji sieci wod-kan., nie tylko dla potrzeby ustalenia samych faktów. Źródłem tego żądania było uregulowanie sytuacji prawo-faktycznej, a związanych z powstającymi sporami w zakresie pokrywania kosztów usunięcia awarii na terenie tzw. sieci osiedlowej, czy też ponoszenia opłat za straty wody powstałe na tym obszarze.

Powyższe jest o tyle istotne, dalej kontynuował Sąd Rejonowy, że pozwala na ustalenie czy powódkom przysługuje interes prawny w zakresie takiego ustalenia, czy też taki interes nie przysługuje. Bezsporne między stronami było to, że pozwany odpowiada za siec wodną i kanalizacyjną, będąca w jego władaniu i zarządzenie. Bezsporne było również to, że powódki odpowiadają, zresztą jak to wskazały w żądania pozwu za instalację wodną znajdująca się w budynku powódek od instalacji wewnętrznej do zaworu wody przy wodomierzu głównym (instalacja wodna), a w zakresie instalacji kanalizacyjnej za instalację kanalizacyjną znajdująca się w budynku powódki od instalacji wewnętrznej do pierwszej studzienki liczonej od strony budynku znajdującej się w granicach obrysu budynku. Spór zatem w istocie ograniczał się do kwestii odpowiedzialności za część sieci osiedlowej, znajdujący się pomiędzy tymi dwoma odcinkami. Zdaniem Sądu Rejonowego przeprowadzone postępowanie dowodowe w sprawie nie pozwoliło na ustalenie granic odpowiedzialności zgodnie z żądaniami pozwów, w zakresie odcinka spornego, co w dalszej kolejności nakazywało przyjąć, że powódki nie wykazały interesu prawnego w tym zakresie. Ustalenie granic eksploatacji zgodnie z wnioskami opinii biegłego B. B., zdaniem Sądu Rejonowego nie usunęłoby w żaden sposób niepewności prawej w zakresie spornego w dalszym ciągu, „niczyjego odcinka”, który w istocie był podstawą wytoczenia powództwa o ustalenie. Do tej pory bowiem, żadna ze stron nie kwestionowała swej odpowiedzialności za odcinki instalacji, którymi włada. W tym zakresie brak jest interesu prawnego w ustalenie. Odnośnie zaś odcinków spornych, to Sąd Rejonowy za opinią biegłego B. B. wskazał, iż nie sposób ustalić, kto winien odpowiadać za sporny odcinek. Jak wskazał to biegły pewnym jest, że dla przejęcia tej części sieci osiedlowych we władanie przez pozwanego, konieczne jest podjęcie szeregu czynności faktycznych i prawnych, które umożliwią takie postąpienie w przyszłości.

Mając na uwadze powyższe, oba powództwa w zakresie żądania ustalenia granic eksploatacji podlegały oddaleniu albowiem przysługują im co najmniej dwa dalej idące roszczenia. Podkreślił, że skoro powódki kwestionując swoją odpowiedzialność za koszty usuwania awarii sieci wodno-kanalizacyjnej przysługuje im roszczenie o zwrot kwot zapłaconych tytułem tych kosztów. Sąd Rejonowy wskazał, że nawet gdyby przyjąć, że roszczenie powódek oparte na treści przepisu art. 189 k.p.c., jest jedynym, które w okolicznościach faktycznych sprawy zapewnia ochronę ich interesów, to powództwo również nie zasługiwałoby na uwzględnienie. Uwzględnienie bowiem żądań pozwów w kształcie wyrażonym w punkcie 1 i 2 analogicznych pozwów nie doprowadziłoby do usunięcia stanu niepewności co do granic eksploatacji sieci wodno-kanalizacyjnej i nie zapewniłoby powódkom ochrony ich prawnie chronionych interesów. Sporne urządzenia wodno-kanalizacyjne mogą stanowić przedmiot własności nie tylko stron niniejszego procesu, ale być może również i innych podmiotów, a zatem odpowiedzialność za ich eksploatację może spoczywać również i na innych podmiotach, niż strony niniejszego procesu. Wyrok zatem uwzględniający powództwo w kształcie wskazanym w żądaniach pozwów nie doprowadziłby do definitywnego usunięcia niepewności prawnej ani do zapewnienia powódkom pełnej ochrony ich prawnie chronionych interesów. Zdaniem Sądu Rejonowego uwzględnienie powództwa zgodnie z treścią żądań wskazanych w złożonych pozwach nie jest możliwe również i z tego powodu, że powódki nie wykazały, aby strona pozwana istotnie ponosiła odpowiedzialność za wskazane w żądaniach punktu 1 i 2 pozwów odcinki sieci wodno-kanalizacyjnej. Dla oceny zasadności żądania pozwów w kształcie określonym w ich treści nie bez znaczenia jest również i to, że wywody opinii biegłego odnośnie granic odpowiedzialności stron za poszczególne odcinki sieci wodno-kanalizacyjnej nie w pełni pokrywają się ze stanowiskiem wyrażonym w pozwach.

Przechodząc do umówienia żądań zmierzających do ustalenia treści umowy o dostawę wody i odprowadzanie ścieków wyartykułowanego w punkcie 3 każdego z pozwów to Sad Rejonowy wskazał, iż powództwo w części co do tego żądania podlega oddaleniu z powodu braku interesu prawnego. Zgodnie z treścią przepisu art. 6 ust. 1 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków wynika, że dostarczanie wody lub odprowadzanie ścieków odbywa się na podstawie pisemnej umowy o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków między przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym a odbiorcą usług. Forma pisemna dla zawarcia przedmiotowej umowy została zastrzeżona jedynie dla celów dowodowych. W świetle treści tego przepisu przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne oraz zainteresowany odbiorca usług mogą zatem skutecznie wyrazić wolę zawarcia umowy o dostarczanie wody lub odprowadzanie ścieków w dowolnej formie, także poprzez czynności dorozumiane. Sąd Rejonowy wskazał, iż z bezspornych twierdzeń pozwu, a także zeznań przesłuchanych świadków i stron wynika, że pozwane przedsiębiorstwo wodno-kanalizacyjne dostarcza do powodowych wspólnot wodę i odbiera ścieki, a także że powodowe wspólnoty mieszkaniowe uiszczają opłaty za świadczone im w tym zakresie usługi w wysokości ustalanej przez pozwaną. Kategorycznie stwierdzić zatem trzeba, że między stronami – w powyższym zakresie – funkcjonuje ważna prawnie umowa. Co istotne dalej wywodził Sąd Rejonowy umowa ta w swej ciągłości jest wykonywana przez obie strony i w tym zakresie nie istniej niepewność co do stosunku prawnego.

Sąd Rejonowy zaznaczył, iż ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika jedynie, że pozwana dostarczała wodę i odprowadzała ścieki, a powódki uiszczały opłaty wskazane w wystawianych przez pozwaną dokumentach księgowych. Przeprowadzone dowody nie dają natomiast podstaw do ustalenia jakichkolwiek innych warunków tej umowy, chociażby odnoszących się do ilości dostarczanej wody i odprowadzanych ścieków czy szeroko opisanych zasadach rozliczania dostarczonej wody i odprowadzonych ścieków.

Apelację od powyższego wyroku wywiodły powódki Wspólnota Mieszkaniowa przy ul (...) w S. oraz Wspólnota Mieszkaniowa nr 004 przy ul. (...) w S. zaskarżając orzeczenie w całości stawiając następujące zarzuty:

9.  naruszenie art. 22 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 roku o własności lokali poprzez błędną wykładnię i błędne przyjęcie braku legitymacji procesowej czynnej po stronie powodowej, oraz wadliwe przyjęcie, że wywiedzenie powództwa w sprawie niniejszej jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu i niezbędnym jest uzyskanie zgody na wytoczenie powództwa w formie uchwały; w sytuacji gdy zastosowanie reguł wykładni i zasad wnioskowania a maiori ad minus prowadzi do wniosku, że skoro Zarządowi wolno samodzielnie podpisać umowę o dostarczanie wody i odprowadzanie ścieków to tym bardziej wolno temu Zarządowi negocjować treść takiej umowy, a w przypadku braku porozumienia wolno temu Zarządowi domagać się przed Sądem zawarcia umowy bądź ustalenia jej treści (co miało miejsce w sprawie niniejszej),

10.  naruszenie art. 6 KC w zw. z art 232 KPC poprzez błędne jego zastosowanie i przyjęcie, że pozwana nie powinna zwalczać domniemania, że cały majątek Zakładu (...) w dniu 12 lipca 1999 roku przeszedł na majątek pozwanej; przyjęcie przez Sąd, że wystarczającym jest samo zaprzeczenie posiadania spornych sieci w środkach trwałych pozwanej w sytuacji gdy z Uchwały Rady Miasta nr XI/412/99 wynika, że pozwana przejęła cały majątek ówczesnego Zakładu (...).

11.  brak wyczerpującej analizy wszystkich istotnych dla sprawy okoliczności oraz naruszenie art. 233 § 1 i 316 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny dowodów w szczególności okoliczności związanych z powstaniem pozwanej oraz przekształceń własnościowych w Zakładzie (...) w lipcu 1999r, bowiem Sąd 1 instancji nie uwzględnił okoliczności notoryjnych obejmujących okoliczność przejęcia przez pozwaną spółkę całego majątku jaki istniał w chwili likwidacji Zakładu (...). Sąd nie ocenił posiadanego materiału dowodowego w odniesieniu do tego kto był inwestorem spornych sieci, z jakich środków zostały one wybudowane oraz czy Wspólnoty Mieszkaniowe kiedykolwiek były ich właścicielem.

12.  naruszenie art. 227 w zw. z art. 217 oraz art. 328 k.p.c. poprzez pominiecie wnioskowanego przez powódki dowodu w postaci żądania wydania przez stosowne wydziały Gminy M. S. protokołów PT przekazania sieci na majątek pozwanej, oraz nie wyjaśnieniu w treści uzasadnienia przyczyn nie dopuszczenia wskazanego dowodu.

13.  brak wyczerpującej analizy wszystkich istotnych dla sprawy okoliczności oraz naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny dowodów w szczególności oddalenie powództwa pomimo, że biegły sądowy wydający opinię w sprawie w sposób logiczny i prawidłowy wskazał elementy instalacji za jakie każda ze stron odpowiada, oraz podał, że pozostała część spornej instalacji jest instalacją niczyją, a także w sposób logiczny i nie budzący wątpliwości określił "granice eksploatacyjne sieci".

14.  naruszenie art. 233 § 1 i 189 k.p.c. poprzez wadliwe przyjęcie braku interesu prawnego w dochodzeniu roszczeń objętych pozwami w sytuacji gdy materiał dowodowy jednoznacznie i w sposób nie budzący wątpliwości wskazuje na konieczność uregulowania w drodze orzeczenia pozytywnego stanu granic za sieci; a nadto w sytuacji gdy biegły wskazał, że sporne odcinki mogą rodzić problemy w przyszłości a uregulowanie ich statusu stoi w interesie mieszkańców.

15.  brak wyczerpującej analizy wszystkich istotnych dla sprawy okoliczności, pominięcie w rozważaniach zasad doświadczenia życiowego oraz zasad współżycia społecznego oraz naruszenie art. 233 § 1 i art. 316 k.p.c. poprzez pominięcie w swoich rozważaniach dorobku orzeczniczego Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów; rozstrzyganie wątpliwości na korzyść podmiotu gospodarczo silniejszego jakim jest pozwana, powtarzanie przez Sąd i uznanie za ważne okoliczności pozbawionych znaczenia a odnoszących się do obecnego stanu technicznego i obecnych warunków technicznych jakim sieć winna odpowiadać;

16.  naruszenie art. 233 § 1 i art. 328 w zw. z art. 189 k.p.c. poprzez wadliwe przyjęcie braku "stanu niepewności", błędnego uznania przez Sąd, że nie zachodzi potrzeba wydania rozstrzygnięcia pozytywnego ustalającego jakąkolwiek granicę eksploatacji sieci.

Apelujące wniosły o uchylenie wyroku i uwzględnienie powództw w całości bądź przekazanie sprawy do rozpoznania Sądowi właściwemu, przyznanie kosztach postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego wedle norm przepisanych. Z ostrożności procesowej na podstawie art. 241 k.p.c. wniosły o uzupełnienie postępowania dowodowego przez przeprowadzenie wnioskowanego w treści pozwów dowodu poprzez wystąpienie do archiwum Miasta W. o wydanie protokołów PT przekazania Pozwanej infrastruktury wodno-kanalizacyjnej na terenie osiedla (...) oraz o przeprowadzenie dowodu z tych protokołów na okoliczność nieodpłatnego przekazania pozwanej istniejącej infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, przejęcia przez pozwaną odpowiedzialności za infrastrukturę wodno-kanalizacyjna.

W uzasadnieniu autor apelacji rozwinął ww. zrzuty wskazując m.in. w zakresie legitymacji, iż skoro Zarządowi wolno samodzielnie podpisać umowę o dostarczanie wody i odprowadzanie ścieków to tym bardziej wolno temu Zarządowi negocjować treść takiej umowy, a w przypadku braku porozumienia wolno temu Zarządowi domagać się przed Sądem zawarcia umowy bądź ustalenia jej treści.

Apelujący nadto wskazał, iż Sąd nie dostrzegł, że w latach 1998-1999 roku sprawy związane z zarządzaniem Wspólnotami Mieszkaniowymi, grunty na których znajdują się budynki powodowych WM, oraz sprawy związane z dostarczaniem wody i odprowadzaniem ścieków znajdowały się w rękach Skarbu Państwa reprezentowanego przez Zakłady (...). Nie ulega wątpliwości, że we wskazanym okresie własność gruntów oraz zarządzanie wspólnotami sprawował Zarząd (...) w S.; zaś kwestie dostarczania wody i odprowadzania ścieków Zakład (...) (zlikwidowany uchwałą Rady Miasta 12.7.1999r). Kwestia ta ma znaczenie w zakresie dalszych rozważań co do prawa własności spornych sieci oraz w zakresie tego czy pozwany (...) ponosi odpowiedzialność za sporne sieci pomimo jak twierdzi braku tych sieci w środkach trwałych. Sąd nie dostrzegł, że sporne sieci zostały wybudowane w latach 60 i 70 i znajdowały się w rękach podmiotów reprezentujących Skarb Państwa. Dnia 12.07.1999 roku na skutek podjętej przez Radę Miasta S. Uchwały nr XI/412/99" w sprawie likwidacji komunalnego zakładu budżetowego pod nazwą " Zakład (...) w S. " w celu zawiązania jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością" cały majątek zakładu budżetowego stał się majątkiem spółki (§2 pkt 1 uchwały) - był to aport za który Gmina M. S. objęła udziały w spółce o wartości 150.000.000,00 (sto pięćdziesiąt milionów złotych) (§8ustęp 3 litera a aktu założycielskiego). Okolicznością notoryjną jest to, że skoro cały majątek zakładu budżetowego przejął pozwany to w sytuacji braku dowodu przeciwnego przyjąć należy, że sporne sieci pozwanemu (...) został przekazane w całości.

Dalej w apelacji wywodzono, iż znaczenie ma również okoliczność, że powódki domagały się wystąpienia przez Sąd do stosownych podmiotów reprezentujących Gminę M. S. o wydanie protokołów PT przekazania tych sieci a nie zostały w tym przedmiocie podjęte przez sąd jakiekolwiek działania. Wskazano nadto, iż z zaofiarowanych dowodów z dokumentów wynika, że (...) zgodził się dokonywać odczytu i rozliczeń z budynku - wywody biegłego stanowisko to tylko potwierdzają - tym bardziej, że biegły ostatecznie granicę eksploatacji dla wody wskazał w treści swojej opinii w sposób zgodny z żądaniem pozwu. Apelujący podkreślił, iż pomimo powyższych dowodów, które nie były przez strony kwestionowane Sąd meriti odmówił uwzględnienia powództwa chociażby w części w zakresie ustalenia granic eksploatacji dla wody, co zdaniem powodowych WM jest niedopuszczalne, sprzeczne z zasadami współżycia społecznego oraz budzi uzasadniony sprzeciw. Biegły w swojej pisemnej opinii, która została przez niego w podtrzymana i doprecyzowana w trakcie ustnego przesłuchania wskazał jako granicę odpowiedzialności powódki W. B. 6 za instalację kanalizacyjną pierwotnie studnię oznaczoną na mapach jako S12 , zaś instalację wodną węzeł znajdujący się w budynku.

Dalej podkreślono, iż zdaniem powódek interes prawny w wytoczeniu powództwa o ustalenie (189KPC) wynika przede wszystkim z faktu, że w dacie składania pozwu jak i w dacie wyrokowania nie było możliwe wytoczenie powództwa o świadczenie - zapłatę lub przymuszenie pozwanej do zawarcia umowy o dostawę wody i odprowadzanie ścieków, ani powództwa o przymuszenie pozwanej do przejęcia spornych sieci na majątek (...). Niewątpliwie ustalenie przez Sąd zakresu granic eksploatacji sieci będzie miało charakter bezpośrednio prawotwórczy, albowiem względem powodowych WM zakończy trwający od wielu lat spór o zakres odpowiedzialności za sieć, doprowadzi do zniesienia ryzyka jakie ciąży na powódkach związanego z zajęciem cudzego gruntu w przypadku jakichkolwiek prac konserwatorskich; dla pozwanej (...), która twierdzi wbrew zapisom uchwały Rady Miasta, że sieć nie została jej przekazana usankcjonuje fakt eksploatacji spornych sieci.

Dalej apelujące zarzuciły, iż Sąd nie dostrzegł, że ustalenie jakichkolwiek granic samo w sobie doprowadzi do uchylenia stanu niepewności - obecna sytuacja powoduje, że żadna ze stron nie może prowadzić działań na spornym odcinku albowiem nie może zasadnie przyjąć za jaki element odcinka instalacji odpowiada - uwzględnienie żądania w zakresie jaki był kreowany w treści pozwu, w treści wystąpień pozwanej, bądź w treści ostatecznego stanowiska wygłoszonego przez powódki po przesłuchaniu biegłego doprowadzi do przecięcia sporów pomiędzy stronami postępowania niniejszego, a nadto doprowadzi do usankcjonowania treści umowy jaka między stronami istnieje (w której sporny między stronami jest jedynie stopień jej szczegółowości). Powódkom nie przysługuje żadne roszczenie dalej idące - nie mogą one składać pozwu o zawarcie umowy określonej treści, albowiem umowa taka jak sam sąd meriti ustalił obowiązuje pomiędzy stronami w sposób nie szczegółowy i dorozumiany; nie przysługuje im również roszczenie o odpłatne lub nieodpłatne przejęcie sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, albowiem jak wskazano wyżej sieć ta na podstawie Uchwały Rady Miasta pozwanej przekazana została, nadto powódki nigdy nie miały prawa własności co do spornej sieci (powódki nie spełniają ustawowych kryteriów opisanych w art 31 ust 1 ustawy z dnia 7.06.200l roku o zbiorowym zaopatrywaniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków albowiem nie są one "osobami, które wybudowały z własnych środków urządzenia wodociągowe i kanalizacyjne"). Rozstrzygnięcie pozytywne (nawet w treści uwzględniającej w całości stanowisko (...)) przekreśla spory istniejące i przyszłe; powoduje że każda ze stron może podjąć się działań w zakreślonym w orzeczeniu zakresie; rozstrzygnięcie pozytywne ustalające jakąś treść umowy prowadzi również do wyeliminowania w przyszłości sporów z podmiotami trzecimi (w przypadku dużej awarii na spornym odcinku, który jak wynika ze zgodnych oświadczeń i świadków i biegłego zasila różne WM, eliminuje konieczność zawierania porozumień co do udziału w kosztach usunięcia).

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o oddalenie apelacji powódek i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Ponadto wniosła oddalenie wniosków dowodowych powódek.

III.

Na rozprawie w dniu 27 listopada 2014 roku Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie postanowił na podstawie art. 219 k.p.c. o połączeniu spraw z powództwa Wspólnoty Mieszkaniowa nr 006 przy ul. (...) w S. oraz Wspólnoty Mieszkaniowej nr 005 przy ul. (...) w S. do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą z powództwa Wspólnoty Mieszkaniowej nr (...) przy ul. (...) w S. przeciwko Zakładowi (...) Sp. z o.o. w S., prowadzonej pod sygn. akt III C 749/14 i dalej prowadzić ją pod sygn. akt III C 749/14.

Wyrokiem z dnia 08 listopada 2016 roku Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie po rozpoznaniu sprawy o sygn. akt III C 749/14:

I.  umorzył postępowanie z powództwa Wspólnoty Mieszkaniowej nr 006 przy ul. (...) w S. przeciwko pozwanemu Zakładowi (...) Sp. z o.o. w S. o ustalenie prawa oraz o ustalenie treści stosunku prawnego, w sprawie o sygn. akt III C 1202/14 - w brzmieniu roszczeń, jak w pozwie z dnia 24 lutego 2014 roku;

II.  oddalił wszystkie powództwa;

III.  zasądził od powoda Wspólnoty Mieszkaniowej nr 015 przy ulicy (...) w S. na rzecz pozwanego kwotę 2.417 złotych tytułem kosztów procesu;

IV.  zasądził od Wspólnoty Mieszkaniowej nr 006 przy ul. (...) w S. na rzecz pozwanego kwotę 2.417 złotych, tytułem kosztów procesu;

V.  zasądził od Wspólnoty Mieszkaniowej nr 005 przy ul. (...) w S. na rzecz pozwanego kwotę 2.417 złotych, tytułem kosztów procesu;

VI.  nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie, tytułem wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa kosztów sądowych od powodów: Wspólnoty Mieszkaniowej nr 015 przy ulicy (...) w S., Wspólnoty Mieszkaniowej nr 006 przy ulicy (...) w S. i Wspólnoty Mieszkaniowej nr 005 przy ulicy (...) w S. kwoty po 1.151,38 złotych.

Sąd Rejonowy oparł się o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Dnia 17 grudnia 1998 roku Zakład (...) w S. wydał warunki ogólne i techniczne przyłączenia do miejskiej sieci wodociągowej i kanalizacyjnej dla obiektu: budynek mieszkalny przy ulicy (...) – określając jako warunek techniczny przyłączenia do sieci wodno-kanalizacyjnej: wodociąg (...), śroku ciśn. 30 m.sł.w. Na przyłączach i sieciach wodociągowych zewnętrznych należało stosować rury z materiałów PE: PE-100 na sieciach zewnętrznych i PE – 80 na przyłączach. Stosowane rury, kształtki i armatura winny posiadać aprobatę techniczną (...) I., ocenę higieniczną (...), atest producenta. Nowo wybudowane zewnętrzne sieci wodociągowe i przyłącza wykonane z rur PE lub PCV należy oznakować taśmą magnetyczną. Na przyłączach wodociągowych oraz sieciach zewnętrznych należy stosować zasuwy wodociągowe kołnierzowe z żeliwa sferoidalnego, miękkouszczelniające, będące odpowiednikiem fig. 002. W przypadku budowy sieci wodociągowych z rur PE należy stosować kształtki i armaturę odpowiednio przystosowana do tych ruroku Na zewnętrznych sieciach wodociągowych należy stosować hydranty ppoż. typu podziemnego ø 80 mm z żeliwa sferoidalnego (...) 50 z powłoką epoksydową, na odgałęzieniach - z zasuwą zacinającą. Należy zabezpieczyć możliwość odwodnienia i płukania każdej nowo projektowanej zewnętrznej sieci wodociągowej. Na przykanalikach i sieciach zewnętrznych kanalizacyjnych należy stosować rury z: PCV, gładkie o sztywności 8kN/m.kw, żywic poliestrowych, wzmacniane włóknem szklanym, o sztywności 10.000 N/m2, kamionki: bezkielichowe – łączone i uszczelniane za pomocą obejm z tworzyw sztucznych, kielichowe – łączone i uszczelniane na uszczelkę z tworzyw sztucznych. Na sieciach kanalizacyjnych nie stosować rur betonowych ze stopką i studzienek ślepych. Studnie kanalizacyjne stosować zgodne z PN. Nowo budowane przyłącza (do drugiego zaworu tuż przy wodomierzu w przypadku przyłącza wodociągowego i do pierwszej studzienki na przykanaliku w przypadku przyłącza kanalizacyjnego) i zewnętrzne sieci wod.-kan. należało nieodpłatnie przekazać (...) w S. protokołem PT.

W piśmie z dnia 27 maja 1999 roku skierowanym przez członka Zarządu Miasta S. do Zarządu (...) w S. dotyczącym przejęcia do eksploatacji sieci wodociągowej wewnątrzosiedlowej oraz zmiany zasad rozliczania, wskazano, że po zapoznaniu się z jego pismem l.dz. (...) C – (...)/ (...) z dnia 30 marca 1999 roku, jak również ograniczonymi możliwościami prawnymi Zakładu (...) w przedmiotowej sprawy rozwiązanie tego problemu powinno nastąpić przez ustalenie jednakowych zasad rozliczania za świadczone usługi przez (...) w zakresie dostawy wody i odprowadzania ścieków dla wszystkich podmiotów włączonych do sieci wewnątrzosiedlowej, ustalenie granicy eksploatacji dla sieci wodociągowej o podwyższonym ciśnieniu dla wszystkich podmiotów w miejscach zainstalowanych wodomierzy zbiorczych, tj. na wyjściu z hydroforni oraz ustalenie zakresu odpowiedzialności oraz podziału ponoszonych kosztów za eksploatację sieci wodociągowej wewnątrzosiedlowej dla wszystkich podmiotów włączonych do niej. Wobec powyższego zobowiązano (...) do zorganizowania spotkania wszystkich zainteresowanych w sprawie celem zawarcia porozumienia dotyczącego realizacji powyższych zaleceń.

W dniu 14 lipca 2000 roku Urząd Miejski w S. wydał decyzję nr (...) o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu po rozpatrzeniu wniosku Zarządu (...) z dnia 15 czerwca 2000 roku o ustalenie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu dla inwestycji polegającej na budowie sieci wodociągowej przy ulicy (...) w S. w rejonie numerów 21 ab do 30 ab, zgodnie z miejscowym planem ogólnym zagospodarowania przestrzennego miasta S. uchwalonym dnia 16 maja 1994 roku przez Radę Miejską w S. Uchwałą nr L/709/94 ze zmianami uchwalonymi dnia 29 listopada 1994 roku przez Radę Miejską w S. Uchwałą Nr VII/48/94 oraz ze zmianami uchwalonymi przez Radę Miejską w S. Uchwałą nr VII/83/99 z dnia 29 marca 199 roku Termin ważności decyzji ustalono do dnia 31 grudnia 2001 roku

Pismem z dnia 18 sierpnia 2000 roku A. M. zwróciła się do pozwanego z prośbą o uzgodnienie dokumentacji projektowej budowy wodociągu miejskiego do budynków (...) u Centrum (...) przy ulicy (...) ab, 22 ab, 24 ab, 25 ab, 26 ab, 27 ab, 28 ab, 29 ab, 30 ab w S., zgodnie z otrzymanymi warunkami technicznego podłączenia do sieci miejskiej. Dokumentacja techniczna została uzgodniona.

W dniu 28 września 2000 roku Wspólnota Mieszkaniowa nr 015 przy ul. (...) w S. podjęła uchwałę nr 9 w sprawie wykonania przyłącza wodociągowego oraz zainstalowania wodomierza w nieruchomości przy ulicy (...). Prace miały być wykonane na koszt Gminy M. S..

Decyzją nr (...) z dnia 16 października 2000 roku Urząd Miejski w S. zatwierdził projekt budowlany i wydał pozwolenie na budowę dla Zarządu (...) Zakładu (...) w S. polegająca na wykonaniu sieci i przyłączy wodociągowych do budynków mieszkalnych wielorodzinnych przy ulicy (...) na nieruchomości położonej w S. - działki nr (...) wg ewidencji gruntów z obrębu 65 – Ś. własność Miasta S. w wieczystym współużytkowaniu.

W dniu 1 stycznia 2001 roku pozwana zawarła ze Wspólnotą Mieszkaniową nr 015 przy ul. (...) w S. umowę nr (...) o dostawę wody i odprowadzanie ścieków. Na podstawie tej umowy pozwana zobowiązała się do dostarczenia wody dla potrzeb gospodarczych do nieruchomości przy ul. (...) oraz do odprowadzania ścieków (wody zużytej) w ustalonych ilościach i odpowiadającym warunkom określonym w załączniku nr 3 oraz do odprowadzania ścieków w ustalonych ilościach i odpowiadającym określonym w załączniku nr 2 do umowy warunkom z nieruchomości przy ulicy (...). Odbiorca Wspólnota Mieszkaniowa nr 015 przy ul. (...) w S. zobowiązała się do zapłaty należności z tytułu umowy za cały okres do dnia jej rozwiązania. Umowa została zawarta na czas nieoznaczony z mocą obowiązującą od dnia 31 grudnia 2000 roku

W marcu 2003 roku pozwana odmówiła zwrócenia m.in. Wspólnocie Mieszkaniowej nr 005 przy ul. (...) w S. oraz Wspólnocie Mieszkaniowej nr 006 przy ul. (...) w S. zwrócenia kosztów poniesionych przez te podmioty w związku z usunięciem awarii wodociągu przy ul. (...). W uzasadnieniu wskazała, że granica eksploatacji sieci wodociągowej jest na zaworze wodociągowym za wodomierzem w hydroforni przy budynku nr (...). Odcinek sieci od zaworu głównego za wodomierzem do budynków pozostaje natomiast w użytkowaniu zarządcy tych budynków.

Dnia 26 marca 2003 roku odbyło się spotkanie przedstawicieli pozwanego z (...) Sp. z o.o. w S. – zarządcą wspólnot mieszkaniowych powstałych w budynkach przy ul. (...), nr 6, nr 8 i nr 10 mające na celu uregulowanie spraw związanych z własnością instalacji wodociągowej tzw. „wody wysokiej” dla tych budynków. Pozwana podtrzymał stanowisko, że granica eksploatacji sieci wodociągowej jest na zaworze wodociągowym za wodomierzem w hydroforni przy budynku nr (...). Odcinek sieci od zaworu głównego za wodomierzem do budynków pozostaje natomiast w użytkowaniu zarządcy tych budynków. Na spotkaniu tym strony nie doszły do porozumienia co do granic eksploatacji instalacji wodociągowej. O spotkaniu tym poinformowany został Wydział Gospodarki Komunalnej Urzędu Miejskiego w S..

Pismem z dnia 8 września 2003 roku zarządca powodowych wspólnot mieszkaniowych zwróciła się do pozwanego o dokonanie rozdziału instalacji na przyłączu wodociągowym w studni wodomierzowej, wskazując, że pierwotnie, w 1964 roku, istniejące przyłącze wodociągowe obsługiwało tylko budynek nr (...), 24a, 24b przy ulicy (...) i zostało wybudowane tylko dla tego budynku. Obecnie przyłącze to obsługuje budynki przy ulicy (...) oraz biurowiec (...).

W odpowiedzi w piśmie z dnia 26 września 2003 roku pozwana poinformowała (...) Sp. z o.o. w S., że podjęła działania mające na celu przejęcie sieci wodociągowej na terenie osiedla przy ul. (...)ab - 30 w S.. Do czasu przeprowadzenia inwentaryzacji, wyceny przedmiotowych sieci i przejęcia ich na stan majątkowy Spółki, istniej możliwość zawarcia umów na dostawę wody i odprowadzania ścieków w zakresie wnoszenia opłat. Rozliczenie następować będzie na podstawie wodomierzy zlokalizowanych w poszczególnych budynkach, a umowy zostaną zawarte z każdą wspólnotą osobno. W/w sposób rozliczenia uzależniony był od pozostawienia głównych wodomierzy w istniejących studniach na wejściu do osiedla, wyposażenia każdego budynku w wodomierz, zgodnie z obowiązującymi warunkami technicznymi i w sposób uzgodniony z pozwanym, możliwości odczytywania wodomierzy we wszystkich budynkach jednocześnie w tym samym czasie oraz ustalenia przez wspólnoty sposobu rozliczenia różnicy wskazań między wodomierzem głównym a wodomierzami w budynkach oraz zasady ich utrzymania.

Dnia 22 września 2003 roku Wydział Mieszkalnictwa i Lokali Użytkowych Urzędu Miejskiego w S. zwrócił się o zajęcie przez Kolegium Prezydenta Miasta S. stanowiska w sprawie zmiany sposobu rozliczania opłat za dostawę wody i odprowadzanie ścieków dotyczących nieruchomości stanowiących własność i współwłasność Gminy S.. W przedstawionym projekcie stanowiska wskazano, że Prezydent wyraża zgodę między innymi na dokonanie przez (...) spółkę z o.o. inwentaryzacji instalacji wod-kan przy ulicy (...) w S., która usytuowana jest na gruncie należącym do Gminy S. na odcinku pomiędzy siecią a budynkami mieszkalnymi będącymi własnością lub współwłasnością Gminy S., zaś (...) Spółka z o.o. przejmie eksploatację tych instalacji polegającą w szczególności na usuwaniu skutków awarii. Realizacja postanowień miała nastąpić w terminie do dnia 30 września 2004 roku. W uzasadnieniu pisma wskazano między innymi, że należy doprowadzić do tego, aby (...) Spółka z o.o. w S. przejęła eksploatację części infrastruktury związanej z doprowadzeniem wody i odprowadzaniem ścieków leżących pomiędzy siecią, którą w chwili obecnej eksploatuje, a instalacją wewnątrzbudynkową, która objęta jest prawem współwłasności.

Na posiedzeniu w dniach 30 września 2003 roku i 1 października 2003 roku Kolegium Prezydenta Miasta w sprawie wniosku Wydziału Mieszkalnictwa i Lokali Użytkowych Urzędu Miejskiego w S. w sprawie zmiany sposobu rozliczania opłat za dostawę wody i odprowadzanie ścieków dotyczących nieruchomości stanowiących własność i współwłasność Gminy S. Prezydent Miasta zobowiązał pozwanego do przygotowania Radzie Nadzorczej propozycji przyjęcia sieci wodociągowych co najmniej do budynków mieszkalnych będących własnością lub współwłasnością Gminy M. S..

W dniu 14 października 2003 roku sporządzono protokół z dokonanego przeglądu wewnętrznej cieci wodociągowej na osiedlu przy ulicy (...) zarządzanego przez (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w S.. Część budynków osiedla jest zasilanych w wodę przez dwa przyłącza wodociągowe na których znajdują się studzienki z wodomierzami głównymi. Są to pięciokondtygnacyjne trzyklatkowe budynki mieszkalne oraz kompleks budynków należących do (...). Połączenie nr (...) – ul. (...) z wodomierzem głównym ø 50 nr (...) i stanie 00064 m3 doprowadza wodę do czterech następujących budynków mieszkalnych i kompleksu (...): ul. (...); ul. (...); ul. (...); ul. (...) i ul. (...).

Połączenie nr (...) – ul. (...) z wodomierzem głównym ø 80 nr (...) i stanie 041664 m3 doprowadza wodę do pięciu następujących budynków mieszkalnych: ul. (...); ul. (...) oraz ul. (...) – sieć osiedlowa ø 50 (stalowa) doprowadzona jest do klatki nr 28 b, poprzez piwnicę lokatorską mieszkania nr (...), gdzie na wysokości około 180 cm przechodzi w poziom z PCV; istnieje na pionowej rurze stalowej zawór główny; brak węzła wodomierzowego i wodomierza; nie znaleziono zasuwy domowej; ul. (...) i ul. (...).30a,30b.

W budynkach nr (...) b brak węzłów i wodomierzy. W budynku nr (...) anomalia – dwa połączone ze sobą przyłącza. W budynku nr 30b wodomierz nie działa. Istniejące węzły wodomierzowe (5 szt.) umiejscowione są zbyt wysoko. – 180 – 220 cm nad posadzką piwnic, co przy przywróceniu ich do pozycji poziomej uniemożliwi ich odczyt bez pomocy drabiny. Brak prawidłowo wykonanych węzłów wodomierzowych zaworów skośnych zwrotno-zaporowych, konsoli), a w czterech węzłach zaworów przed wodomierzami, co uniemożliwi szybka wymianę licznika, ponieważ trzeba będzie szukać kluczy od pomieszczenia z zaworem głównym. Wodomierze nie są zainstalowane przy pierwotnych zaworach głównych w pomieszczeniach woda-gaz, bądź w piwnicy lokatorskiej lecz około 7-10 metrów dalej w korytarzach piwnicznych, co jest niezgodne z wymogami technicznymi (...). Brak zasuw domowych, co wymusza odcięcie dopływu wody dla paru budynków w celu naprawy zasilania w jednym budynku. Stwierdzono, że wszystkie wodomierze w budynkach mieszkalnych są skręcone bokiem, bądź zamontowane w pozycji pionowej co obniża ich klasę dokładności, a nadto brak prawidłowo wykonanych węzłów wodomierzowych (zaworów skośnych zwrotno-zaporowych, konsoli) w czterech węzłach zaworów przed wodomierzem.

W piśmie z dnia 3 listopada 2003 roku pozwana poinformowała Wydział Gospodarki Komunalnej i Ochrony (...) Urzędu Miejskiego w S., że po przeprowadzonym w dniu 14 października 2003 roku przeglądzie przyłączy i węzłów wodomierzy w poszczególnych budynkach na osiedlu przy ul. (...), stwierdzono liczne usterki uniemożliwiające zawarcie z indywidualnych umów ze wspólnotami mieszkaniowymi.

Pismem z dnia 5 lutego 2004 roku pozwana poinformowała (...) Sp. z o.o. w S. o kosztach wykonania węzła wodomierzowego dla budynków przy ulicy (...).

Dnia 25 czerwca 2004 roku Wspólnota Mieszkaniowa nr 015 przy ul. (...) w S. zleciła pozwanemu wykonanie węzła wodomierzowego DN 32 wraz z dokonaniem odbioru technicznego w budynku przy ul. (...) na podstawie przedłożonej oferty z dnia 5 lutego 2004 roku za wynagrodzeniem w kwocie 973,22 złotych powiększonej o VAT. Pozwany wykonał węzły wodomierzowe na podstawie w/w zlecenia.

W piśmie z dnia 9 września 2004 roku (...) Sp. z o.o. w S. zwróciła pozwanemu fakturę VAT dokumentująca wysokość kosztów usunięcia awarii sieci wodociągowej usytuowanej poza obrysami budynku.

Wspólnota Mieszkaniowa Nr 015 przy ulicy (...) w S. nie zgodziła się na podpisanie z pozwanym umowy o dostawę wody i odprowadzenie ścieków na warunkach określonych w piśmie z dnia 1 czerwca 2006 roku (...), z uwagi na nieprawidłowo ustalone granice rurociągów wodnych. W piśmie z dnia 20 czerwca 2006 roku zarządca ww. wspólnoty mieszkaniowej poinformowała pozwanego, że Załącznik nr 1 do umowy proponowanej tej wspólnocie mieszkaniowej powinien być zaktualizowany według stanu faktycznego, tj. pierwszej studzienki od strony budynku przed wodomierzem na nieruchomości, ponieważ wspólnoty nie są właścicielami instalacji poza obrysami budynków.

Dnia 27 sierpnia 2007 roku pozwana zawarła ze Wspólnotą Mieszkaniową Nr 005 przy ulicy (...) w S. umowę nr (...) o dostarczanie wody i odprowadzanie ścieków określającą warunki dostawy wody z urządzeń wodociągowych oraz odprowadzanie ścieków do urządzeń kanalizacyjnych eksploatowanych przez dostawcę usług i zasady rozliczania należności za świadczenia będące jej przedmiotem. W § 2 umowy postanowiono, że strony ustalają, że miejscem wykonywania umowy jest granica eksploatacji sieci określona w Załączniku Nr 1 do umowy, który to załącznik stanowi – zgodnie z postanowieniem paroku 18 pkt 5 – integralną część umowy. Zgodnie z treścią Załącznika Nr 1 do umowy: granica eksploatacji przyłącza o symbolu (...) zlokalizowanego pod adresem B. 6-8-10 znajduje się: dla wody na zaworze za wodomierzem głównym, a dla ścieków w miejscu połączenia sieci kanalizacyjnej miejskiej przy ulicy (...) z pierwszą studnią kanalizacyjną w kierunku posesji licząc od strony ulicy. Granica eksploatacji przyłącza o symbolu (...) zlokalizowanego pod adresem B. 6-8-10 znajduje się dla wody: na zaworze za wodomierzem głównym, a dla ścieków w miejscu połączenia sieci kanalizacyjnej miejskiej przy ul. (...) z pierwszą studnią kanalizacyjną w kierunku posesji licząc od strony ulicy. Granica eksploatacji przyłącza o symbolu (...) zlokalizowanego pod adresem B. 6-8-10 znajduje się dla wody na zaworze za wodomierzem głównym, a dla ścieków w miejscu połączenia sieci kanalizacyjnej miejskiej przy ul. (...) z pierwszą studnią kanalizacyjną w kierunku posesji licząc od strony ulicy. Zgodnie z § 4 pkt 3 umowy dostawca usług zobowiązany był do utrzymywania i eksploatacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych do miejsca stanowiącego granice własności i eksploatacji sieci. Zgodnie z § 8 pkt 1 odbiorca usług zobowiązany był do utrzymywania we właściwym stanie technicznym należących do niego instalacji i urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych oraz studzienek i pomieszczeń przeznaczonych na zainstalowanie wodomierza i urządzenia pomiarowego jak tez do zabezpieczenia tych urządzeń przed uszkodzeniem lub zaborem. Zgodnie z § 18 pkt 1 umowy, umowa ta miała zostać zawarta na czas nieokreślony od dnia 25 sierpnia 2004 roku Zgodnie z postanowienie, § 18 pkt 7 umowy tracą moc ustalenia dotychczasowej umowy nr (...) zawartej dnia 1 stycznia 2001 roku

Dnia 27 sierpnia 2007 roku pozwana zawarła ze Wspólnotą Mieszkaniową Nr 006 przy ulicy (...) w S. umowę nr (...) o dostarczanie wody i odprowadzanie ścieków określającą warunki dostawy wody z urządzeń wodociągowych oraz odprowadzanie ścieków do urządzeń kanalizacyjnych eksploatowanych przez dostawcę usług i zasady rozliczania należności za świadczenia będące jej przedmiotem. W paroku 2 umowy postanowiono, że strony ustalają, że miejscem wykonywania umowy jest granica eksploatacji sieci określona w Załączniku Nr 1 do umowy, który to załącznik stanowi – zgodnie z postanowieniem paroku 18 pkt 5 – integralną część umowy. Zgodnie z treścią Załącznika Nr 1 do umowy granica eksploatacji przyłącza o symbolu (...) zlokalizowanego pod adresem B. 6-8-10 znajduje się dla wody na zaworze za wodomierzem głównym, a dla ścieków w miejscu połączenia sieci kanalizacyjnej miejskiej przy ulicy (...) z pierwszą studnią kanalizacyjną w kierunku posesji licząc od strony ulicy. Granica eksploatacji przyłącza o symbolu (...) zlokalizowanego pod adresem B. 6-8-10 znajduje się dla wody na zaworze za wodomierzem głównym, a dla ścieków w miejscu połączenia sieci kanalizacyjnej miejskiej przy ulicy (...) z pierwszą studnią kanalizacyjną w kierunku posesji licząc od strony ulicy. Granica eksploatacji przyłącza o symbolu (...) zlokalizowanego pod adresem B. 6-8-10 znajduje się dla wody na zaworze za wodomierzem głównym, a dla ścieków w miejscu połączenia sieci kanalizacyjnej miejskiej przy ulicy (...) z pierwszą studnią kanalizacyjną w kierunku posesji licząc od strony ulicy.

Zgodnie z paroku 4 pkt 3 umowy dostawca usług zobowiązany był do utrzymywania i eksploatacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych do miejsca stanowiącego granice własności i eksploatacji sieci. Zgodnie z paroku 8 pkt 1 odbiorca usług zobowiązany był do utrzymywania we właściwym stanie technicznym należących do niego instalacji i urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych oraz studzienek i pomieszczeń przeznaczonych na zainstalowanie wodomierza i urządzenia pomiarowego jak tez do zabezpieczenia tych urządzeń przed uszkodzeniem lub zaborem. Zgodnie z paroku 18 pkt 1 umowy, umowa ta miała zostać zawarta na czas nieokreślony od dnia 25 sierpnia 2004 roku. Zgodnie z postanowienie, paroku 18 pkt 7 umowy tracą moc ustalenia dotychczasowej umowy nr (...) zawartej dnia 1 stycznia 2001 roku.

W dniu 8 sierpnia 2008 roku pozwana zawarła ze Wspólnotą Mieszkaniową Nr 024 przy ul. (...) w S. umowę nr (...) o dostarczanie wody i odprowadzanie ścieków.

W 2010 roku pozwana opracowała Wytyczne projektowania i wykonawstwa sieci, urządzeń i obiektów wod-kan oraz wymagania w zakresie przeglądów technicznych dla miasta S., których przedmiotem były między innymi warunki, jakim powinny odpowiadać projekty sieci wodociągowej i kanalizacyjnej oraz wymagania jakościowe materiałów stosowanych do budowy sieci wod.-kan. wraz z uzbrojeniem.

Zgodnie z postanowieniami Wytycznych projektowania i wykonawstwa sieci, urządzeń i obiektów wod-kan oraz wymagań w zakresie przeglądów technicznych dla miasta S. przewody magistralne i kształtki połączeniowe powinny być stosowane z żeliwa sferoidalnego. Przyłącza wodociągowe winny być projektowane do średnicy ø 63 mm z polietyleniu PE 80 SDR 11, a powyżej tej średnicy z rur PE 100 SDR 17, koloru niebieskiego lub czarnego z niebieskim paskiem. Uzbrojenie winno być oznakowane tabliczkami zgodnie z normą PN – 86/B – (...) „Tablice orientacyjne do oznaczenia uzbrojenia na przewodach wodociągowych”. Węzły wodomierzowe należy lokalizować: w budynku – w wydzielonym pomieszczeniu technicznym posiadającym odwodnienie (kratkę ściekową), a w studni wodomierzowej w przypadku, gdy budynek jest niepodpiwniczony i nie ma możliwości wydzielania na parterze budynku miejsca montażu wodomierza.

Kanały sanitarne sieci kanalizacyjnej sanitarnej winny być projektowane z rur kamionkowych kielichowych glazurowanych , żeliwa sferoidalnego, rur litych PCV lub rur litych z polipropyleniu. Kolektory sanitarne powyżej 600 ø należy projektować z rur kamionkowych kielichowych glazurowanych lub z żeliwa sferoidalnego.

Pismem z dnia 27 stycznia 2014 roku Wspólnota Mieszkaniowa Nr 005 przy ul. (...), pismem z dnia 10 lutego 2014 roku Wspólnota Mieszkaniowa Nr 006 przy ul. (...), a. pismem z dnia 19 lutego 2014 roku Wspólnota Mieszkaniowa Nr 015 przy ul. (...) wezwały pozwaną do mediacji w zakresie granic eksploatacyjnych oraz zawarcia umowy w tym zakresie.

Dnia 22 maja 2014 roku pozwana dokonała inwentaryzacji instalacji w budynku przy ulicy (...) oraz sieci wewnątrzosiedlowej, podczas której sprawdzono piwnicę lokatorską nr (...). Stwierdzono, według zdjęć, że prawdopodobnie została zamieniona kolejność zaworu skośnego z kulowym w montażu na konsoli. W miejscu rozdziału rury stalowej ø 50 mm głównego przyłącza pod sufitem na trójniku pionowej rury PE ø 32 mm zamontowany jest zawór kulowy odcinający. Podczas przeglądu nie znaleziono zasuw domowych ani na budynek nr 28b ani na budynek (...), brak również oznakowania, które wskazywałoby istnienie zasuw domowych. Sieć osiedlowa od studni przy budynku (...) wykonana z żeliwa ø 100 mm. W komorze wykonany rozdział z opomiarowaniem na PE ø 50 mm. Studnia wodociągowa pomiędzy budynkami 31c-31b wykonana jest na rurze ø 80 mm wraz z opomiarowanymi rozdziałami na PE ø 50 mm. Sieć wodociągowa do klatki 28b jest poprowadzona tak jak wykazano na mapie sytuacyjno – wysokościowej, stanowiącej załącznik nr 2 przez budynek (...) i wchodzi przez piwnicę lokatorską nr (...). W przypadku klatek 28 i 28 a nie stwierdzono, gdzie zostały rozdzielone.

Dnia 14 lipca 2016 roku pozwana dokonała kontroli węzła wodomierzowego przy ulicy (...). Stwierdzono brak: konsoli wodomierzowej, plomb (...) na śrubunkach oraz brak zaworu skośnego zwrotno-zaporowego za wodomierzem.

Według stanu na dzień 19 sierpnia 2014 roku zasilanie budynku przy ulicy (...) w wodę wysoka odbywa się z sięgacza idącego od hydroforni przy ulicy (...), następnie przez przyłącze fi 110 PE do węzła wodomierzowego znajdującego się w piwnicy budynku przy ulicy (...) (jest to podlicznik). Zasilanie w wodę niska jest realizowane poprzez przyłącze fi 50 - stal bezpośrednio z wodociągu azbestocementowego fi 250, znajdującego się przy ulicy (...). Woda niska po przejściu przez wodomierz zasila kondygnacje 0-4, natomiast woda wysoka zasila kondygnacje 5-11.

Pozwana dostarcza wodę do budynków przy ul. (...) i odprowadza ścieki z tych budynków. Wspólnoty Mieszkaniowe uiszczają opłaty z tego tytułu.

Sieć wodociągowa i sieć kanalizacji sanitarnej na osiedlu przy ulicy (...) nie została przekazana do eksploatacji pozwanej, która posiada swoje sieci w ulicy (...), nie posiada sieci na osiedlach. W związku z powyższym warunki techniczne podłączenia Spółka może wydać tylko do sieci w ulicy (...), które posiada.

W budynku Wspólnoty nr (...) przy ul. (...) w S. w zakresie wodociągu dla budynku przy ulicy (...) znajduje się piwniczne pomieszczenie przeznaczone na wodomierz główny. Jest to komórka lokatorska, a nie pomieszczenie techniczne do którego wprowadzone jest przyłącze do budynku. Pomieszczenie nie spełnia szeregu wymogów stawianych przez przepisy prawa: w pomieszczeniu brak oświetlenia, brak kratki kanalizacyjnej odprowadzającej wodę z pomieszczenia, rurociągi przyłącza wodociągowego wykonane są ze stali ocynkowanej, które wyglądają na bardzo mocno zużyte technicznie. Trasa przyłącza wodociągowego na zewnątrz budynku - od budynku B. 28, 28a 28b do instalacji wewnątrzosiedlowej, przebiega miedzy innymi przez piwnice sąsiedniego budynku przy ulicy (...). Dalej przebiega po drugiej stronie budynku i łączy się z instalacją wodociągową wewnątrzosiedlową w studzience zlokalizowanej z boku drogi dojazdowej (przed budynkiem przy ulicy (...) 27a, 27b). Studzienka zalana wodą – brak możliwości sprawdzenia, którą część instalacji odcinają zawory w niej zamontowane. Miejsce armatury odcinającej nie posiada żadnych opisów i oznaczeń pozwalających zlokalizować miejsce armatury odcinającej w terenie (tabliczek). Do celów rozliczenia ilości wody pobranej przez osiedle (grupę budynków wielolokalowych) służą dwa wodomierze umieszczone w studzienkach wodomierzowych (komorach podziemnych wodomierzowych) zlokalizowanych przy ulicy (...) w sąsiedztwie budynków przy ulicy (...). Wodę na osiedle w czasie awarii na instalacji wewnątrzosiedlowej zasilającej budynki przy ulicy (...) zamyka się zaworami zlokalizowanymi w tych dwóch niezależnych studniach wodomierzowych wodomierzy głównych. Dodatkowo w ramach wyposażenia instalacji wodociągowej brak jest hydrantów do płukania i odpowietrzenia instalacji. Ze względu na odległość budynku od sieci wodociągowej (...) instalacja wewnątrzosiedlowa nie spełnia wymogów ochrony przeciw pożarowej w zakresie odległości montażu hydrantów pożarowych od budynków mieszkalnych.

Budynek przy ulicy (...) ma jedno podłączenie (przyłącze) do kanalizacji sanitarnej. Ścieki od pierwszej studzienki od strony budynku odprowadzane są wewnątrzosiedlową instalacją kanalizacyjną zewnętrzną, wspólną dla zespołu budynków wielolokalowych przy ulicy (...). Studzienki rewizyjne wskazują bardzo znaczne zużycie techniczne materiałów z których są wykonane. Studnie wymagają oczyszczenia, naprawy kominów złazowych oraz wykonania bezpiecznych zejść na dno studzienek. Do części studzienek instalacji wewnątrzosiedlowej nie ma możliwości dojazdu dla ciężkiego sprzętu samochodowego celem wykonania prac eksploatacyjnych takich jak czyszczenie studni lub rurociągów.

Przy budynku przy ul. (...) znajduje się jedna studzienka kanalizacji sanitarnej i trzy studzienki kanalizacji deszczowej. Studzienki te służą możliwości dokonania inspekcji stanu funkcjonowania kanalizacji (przepływu ścieków). Przy budynku znajduje się studzienka kanalizacji sanitarnej w bliskiej odległości od ściany budynku (ok. 5 metrów). Studzienka nie znajduje się w obrysie budynku, ani bezpośrednio przy granicy nieruchomości. Granica nieruchomości (gruntu związanego z budynkiem) została ustalona na zewnętrznej powierzchni ściany budynku. Z tego tytułu studzienka oddalona o około 5 m nie znajduje się w obrysie budynku, lecz poza nim. Pierwsza studzienka od strony budynku nie znajduje się na gruncie należącym do budynku, lecz poza granicą działki wydzielonej pod budynek. Stwierdzono brak zaworów odcinających budynek przy ulicy (...). Jest licznik służący do pomiaru całości wody dostarczonej do budynku oraz zawór za wodomierzem. Zawory są zalane wodą; studzienki są w stanie znacznego zużycia technicznego uniemożliwiającego ich normalną eksploatacje (brak bezpiecznego zejścia celem wykonywania prac - np. szybkiego opuszczenia studzienki), liczne ubytki w konstrukcji. Stan rurociągów jest przedawaryjny. W instalacji zewnętrznej brak hydrantów umożliwiających odpowietrzanie i okresowe płukania instalacji. Instalacja wewnątrzosiedlowa nie spełnia wymogów ochrony przeciwpożarowej dla budynków mieszkalnych, a odległość od sieci (...) jest większa niż przepisy wymagają.

Stan techniczny instalacji wodnej wewnątrzosiedlowej dla budynku ul. (...). 28b nie odpowiada ogólnym jakim powinny odpowiadać sieci wodociągowe. Stan techniczny instalacji wodnej nie odpowiada warunkom technicznym dla sieci przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. w S.. Studzienki kanalizacyjne są w stanie znacznego zużycia technicznego uniemożliwiającego ich normalną eksploatację (brak bezpiecznego zejścia celem wykonywania prac - np. szybkiego opuszczenia studzienki); liczne ubytki w konstrukcji. Studnie kanalizacyjne wymagają remontu lub wymiany. Rury wymagają czyszczenia i poddania inspekcji kamerą telewizyjną. Stan techniczny instalacji kanalizacyjnej wewnątrzosiedlowej dla budynku ul (...) nie odpowiada ogólnym jakim powinny odpowiadać sieci kanalizacyjne. Stan techniczny instalacji kanalizacyjnej nie odpowiada również warunkom technicznym dla sieci przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. w S..

W budynku Wspólnoty Mieszkaniowej nr 006 przy ul. (...) w S. znajduje się piwniczne pomieszczenie techniczne przeznaczone na wodomierz główny do którego wprowadzone jest przyłącze do budynku. Pomieszczenie nie spełnia wymogów stawianych przez przepisy prawa pomieszczeniu przeznaczonemu na wodomierz głównych. Oświetlenie w pomieszczeniu jest niesprawne. Nie stwierdzono kratki kanalizacyjnej odprowadzającej wodę z pomieszczenia. Rurociągi przyłącza wodociągowego wykonane są ze stali ocynkowanej i są mocno zużyte technicznie (stan przedawaryjny). Dla budynku przy ulicy (...) istnieją dwa niezależne podłączenia do kanalizacji sanitarnej, doprowadzone do studzienek przed budynkiem. Od tych studzienek ścieki dalej odprowadzane są wewnątrzosiedlową instalacją kanalizacyjną zewnętrzną, wspólną dla zespołu budynków wielolokalowych przy ulicy (...). Pierwsze podłączenie instalacji kanalizacyjnej (do pierwszej studzienki przed budynkiem) i pierwszy odcinek instalacji wewnątrzosiedlowej instalacji kanalizacyjnej pomiędzy studniami kanalizacyjnymi jest wykonany w sposób rażąco niezgodny ze sztuką budowlaną i wymaga przebudowy. Wszystkie okazane studzienki rewizyjne są zużyte i wymagają oczyszczenia, naprawy kominów złazowych oraz wykonania bezpiecznych zejść na dno studzienek. Przy budynku znajdują się dwie studzienki kanalizacji sanitarnej. Studzienki te służą możliwości dokonania inspekcji stanu funkcjonowania kanalizacji i przepływu ścieków. Studzienki znajdują się w bliskiej odległości od ściany budynku (ok. 2 m). Studzienki nie znajdują się w obrysie budynku, ani bezpośrednio przy granicy nieruchomości. Według informacji uzyskanych w czasie wizji granica nieruchomości (gruntu związanego z budynkiem) została określona na zewnętrznej powierzchni ściany budynku. Z tego tytułu studzienki oddalone o około 2 m nie znajdują się w obrysie budynku, lecz poza nim. Tym samym pierwsza studzienka od strony budynku nie znajduje się na gruncie należącym do budynku, lecz poza granicą działki wydzielonej pod budynek. Długość odcinka pomiędzy instalacją wewnętrzną budynku przy ulicy (...), a siecią wynosi około 270 m. Stwierdzono brak zasuwy odcinającej na rurociągach wodociągowych odcinającej jedynie budynek przy ulicy (...). Jest zasuwa odcinająca jednocześnie budynek przy ulicy (...). Jest licznik służący do pomiaru wody dostarczonej do budynku bezpośrednio z sieci oraz zawór za wodomierzem. Budynek przy ulicy (...) jest budynkiem (...)-kondygnacyjnym i jego wodociągowa instalacja wewnętrzna jest podzielona na dwie części. Część niska dla dolnych kondygnacji zasilana jest bezpośrednio z sieci wodociągowej. Część wysoka dla górnych kondygnacji zasilana z tak zwanej sieci wewnątrzosiedlowej wodociągowej wysokiej - hydroforowej, wspólnej dla trzech budynków (przy ulicy (...)). Woda do części wysokiej jest dostarczana z hydroforni osiedlowej należącej do zarządcy budynków.

W zakresie sieci kanalizacyjnej dla budynku ulicy (...) stwierdzono, że studnie kanalizacyjne wymagają remontu. Rury wymagają czyszczenia i poddania inspekcji kamerą telewizyjną. W wyniku inspekcji powinna zostać określona konieczna renowacja (np. wprowadzenie do środka rękawa wzmacniającego) na odcinkach rurociągów lub całkowita wymiana rurociągów. Pierwszy odcinek kanalizacji sanitarnej odprowadzający ścieki bezpośrednio z budynku przy ulicy (...) jest wykonany niezgodnie ze sztuką budowlaną i wymaga wymiany. Nad starym odcinkiem kanalizacji wykonano drugi rurociąg pozostawiając stary rurociąg.

Budynek Wspólnoty Mieszkaniowej nr 005 przy ul. (...) w S. posiada pomieszczenie piwniczne przeznaczone na wodomierz główny, do którego wprowadzone jest przyłącze do budynku. Pomieszczenie to nie spełnia szeregu wymogów stawianych przez przepisy prawa pomieszczeniu przeznaczonemu na wodomierz główny, a mianowicie: niesprawne oświetlenie, brak kratki kanalizacyjnej odprowadzającej wodę z pomieszczenia, rurociągi przyłącza wodociągowego wykonane są ze stali ocynkowanej. Armatura odcinająca nie posiada opisów i oznaczeń na budynku pozwalających zlokalizować miejsce armatury odcinającej w terenie (tabliczek). Dla budynku przy ulicy (...) istnieje jedno podłączenie (przyłącze) do kanalizacji sanitarnej doprowadzone do studzienki przed budynkiem. Od tej studzienki ścieki dalej odprowadzane są wewnątrz osiedlową instalacją kanalizacyjną zewnętrzną, wspólną dla zespołu budynków wielolokalowych przy ulicy (...). Studnie wymagają oczyszczenia, naprawy kominów złazowych oraz wykonania bezpiecznych zejść na dno studzienek. Do części studzienek nie ma możliwości dojazdu dla ciężkiego sprzętu samochodowego celem wykonania prac eksploatacyjnych takich jak czyszczenie studni lub rurociągów. Przy budynku przy ulicy (...) znajduje się jedna studzienka kanalizacji sanitarnej. Studzienka ta służy możliwości dokonania inspekcji stanu funkcjonowania kanalizacji (przepływu ścieków). Studzienka znajduje się w bliskiej odległości od ściany budynku (ok. 2 m). Studzienka nie znajduje się w obrysie budynku, ani bezpośrednio przy granicy nieruchomości. Według informacji uzyskanych w czasie wizji granica nieruchomości (gruntu związanego z budynkiem) została określona na zewnętrznej powierzchni ściany budynku. Długość odcinka pomiędzy instalacją wewnętrzną budynku przy ulicy (...), a siecią Spółki biegły wynosi około 190 m. Budynek dla części wysokiej zasilany jest w wodę o podwyższonym ciśnieniu. Woda ta jest dostarczana z hydroforni osiedlowej zasilającej trzy budynki wysokie pod adresami przy ulicy (...). Budynek przy ulicy (...) jest budynkiem (...)-kondygnacyjnym i jego wodociągowa instalacja wewnętrzna jest podzielona na dwie części. Tak zwaną część niską dla dolnych kondygnacji zasila się bezpośrednio z sieci wodociągowej. Tak zwaną część wysoką dla górnych kondygnacji zasilaną z tak zwanej sieci wewnątrzosiedlowej wodociągowej wysokiej - hydroforowej, wspólnej dla trzech budynków (przy ulicy (...)). Woda do części wysokiej jest dostarczana z hydroforni osiedlowej należącej do zarządcy budynków. Studzienki kanalizacyjne są w stanie znacznego zużycia technicznego uniemożliwiającego ich normalną eksploatacje (brak bezpiecznego zejścia celem wykonywania prac - np. szybkiego opuszczenia studzienki), ubytki w konstrukcji. Studzienki są częściowo zanieczyszczone.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd uznał powództwa za niezasadne w świetle art. 189 k.p.c.

Zdaniem Sądu Rejonowego nie istnieje interes prawny powodowych Wspólnot w uzyskaniu rozstrzygnięcia postulowanego w pozwach. Podkreślił, iż interes przedstawiany jako prawny ma jednak charakter czysto faktyczny, którym jest przerzucenie na pozwaną kosztów utrzymania, a obecnie remontu przedmiotowych instalacji. Zlecona przez Sąd opinia biegłego w sposób dokładny określa potrzeby remontowe tej części infrastruktury, którą powodowe Wspólnoty obejmują swoimi żądaniami. Podkreślił, iż Wspólnoty nie wykazały, by to pozwana mogła ponosić odpowiedzialność za stany faktyczne lub obowiązki odnośnie wskazanych w żądaniach pozwów odcinków sieci wodno-kanalizacyjnej. Nie ma dowodów na podstawie których za zasadne można uznać twierdzenie o tym, że Spółka jest właścicielem tych części infrastruktury wodno-kanalizacyjnej. Wspólnoty nie domagały się ustaleń w zakresie prawa własności sieci wodno-kanalizacyjnej nie wskazując jednak na jakiej podstawie własność ich jest przez nie przypisywana obecnie pozwanej Spółce.

Sąd Rejonowy podkreślił, iż interes prawny uprawnionego może być realizowany tylko w zgodności z prawem. Wśród norm wyznaczających porządek normatywny w tym zakresie są te definiujące instalacje i sieci wodno-kanalizacyjne. Zgodnie z art. 2 pkt 7 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków sieć to przewody wodociągowe lub kanalizacyjne wraz z uzbrojeniem i urządzeniami, którymi dostarczana jest woda lub którymi odprowadzane są ścieki, będące w posiadaniu przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie określa w § 113 ust. 3 lit. a), że instalacja wodociągowa ciepłej wody przygotowywanej centralnie - rozpoczyna się bezpośrednio za armaturą odcinającą tę instalację od indywidualnego węzła ciepłowniczego, od grupowego węzła ciepłowniczego lub od kotłowni, a kończy punktami czerpalnymi, zaś miejscowo - rozpoczyna się bezpośrednio za armaturą odcinającą na przewodzie zasilającym zimną wodą urządzenia do przygotowywania ciepłej wody, a kończy punktami czerpalnymi. Zgodnie z § 122 ust. 1 instalację kanalizacyjną stanowi układ połączonych przewodów wraz z urządzeniami, przyborami i wpustami odprowadzającymi ścieki oraz wody opadowe do pierwszej studzienki od strony budynku. Instalacja kanalizacyjna budynku powinna umożliwiać odprowadzanie ścieków, a także wód opadowych z tego budynku, jeżeli nie są one odprowadzane na teren działki, oraz spełniać wymagania określone w Polskich Normach dotyczących tych instalacji. Powyższe definicje składają się w całość unormowań technicznych dotyczących sposobu i bezpieczeństwa eksploatacji sieci i instalacji. Takie sposoby i uwarunkowania techniczne określone są także w podstawach technicznych przyjętych przez pozwaną Spółkę. Zdaniem Sądu Rejonowego jeśli części infrastruktury jakiej przejęcia domagają się Wspólnoty nie spełnia warunków technicznych i standardów infrastruktury pozwanej nie można mówić, iż roszczenie ich spełnia kryterium interesu prawnego niezbędnego do jego uwzględnienia zgodnie z art. 189 k.p.c.

Dalej Sąd Rejonowy wskazał, iż ustalenie treści umowy skierowane wobec kontrahenta, które ma zostać uwzględnione w wyroku wydanym na podstawie art. 189 k.p.c. musi mieć swoją podstawę. Nie jest nią wola powoda w takim procesie. Źródłem takiego stosunku prawnego, a w szczególności jego poszczególnych uregulowań powinna być ustawa lub inna umowa (ewentualnie stan trwałych stosunków faktycznych). Nie jest możliwe nałożenie w orzeczeniu na stronę obowiązku, którego nie nakładają na niego normy ustawowe. W tym kontekście zdaniem Sądu I instancji powodowe Wspólnoty nie wykazały jakie jest źródło tych unormowań umownych, co do których domagają się, aby zostały treścią wyroku ustalającego.

Sąd wskazał, iż w przypadkach w jakich istnieją umowy pomiędzy Wspólnotami, a pozwaną (Wspólnota nr (...) i Wspólnota nr (...)) nie ma podstaw do uwzględnienia żądania pozwu także z tego powodu, że nie zostały one nigdy wypowiedziane. Co więcej, umowy te w zakresie bieżącej obsługi w zaopatrzenie budynków i mieszkań w wodę i odprowadzanie ścieków są realizowane. Skoro zawarte umowy obowiązują, zastępowanie ich orzeczeniem Sądu ustalającym innego rodzaju stosunki prawne lub nawet tylko elementy ich treści jest niedopuszczalne. Jednocześnie wskazał, iż strona powodowa ma zagwarantowane ustawowe rozwiązanie problemu dotyczącego przedmiotowej infrastruktury. Zgodnie z treścią art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków podmioty, które wybudowały z własnych środków urządzenia wodociągowe i urządzenia kanalizacyjne, mogą je przekazywać odpłatnie gminie lub przedsiębiorstwu wodociągowo – kanalizacyjnemu, na warunkach uzgodnionych w umowie.

O kosztach procesu Sąd orzekł na zasadzie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wywiodły powódki Wspólnota Mieszkaniowa nr 015 przy ul (...) w S. oraz Wspólnota Mieszkaniowa nr 006 przy ul (...) w S. oraz Wspólnota Mieszkaniowa nr 005 przy ul (...) w S. zaskarżając w/w orzeczenie w całości stawiając następujące zarzuty:

1.  naruszenie art. 6 k.c. w związku z art 232 k.p.c. poprzez błędne jego zastosowanie i przyjęcie, że pozwana nie powinna zwalczać domniemania, że cały majątek Zakładu (...) w dniu 12.7.1999roku przeszedł na majątek pozwanej; przyjęcie przez Sąd, że wystarczającym jest samo zaprzeczenie posiadania spornych sieci w środkach trwałych pozwanej w sytuacji gdy z Uchwały Rady Miasta nr XI/412/99 wynika, że pozwana przejęła cały majątek ówczesnego Zakładu (...);

2.  brak wyczerpującej analizy istotnych dla sprawy okoliczności oraz naruszenie art. 233 § 1 i 316 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej oceny dowodów w szczególności okoliczności związanych z powstaniem pozwanej (...) oraz przekształceń własnościowych w Zakładzie (...) w lipcu 1999r, bowiem Sąd 1 instancji nie uwzględnił okoliczności notoryjnych obejmujących okoliczność przejęcia przez pozwaną spółkę całego majątku jaki istniał w chwili likwidacji Zakładu (...). Sąd nie ocenił posiadanego materiału dowodowego w odniesieniu do tego kto był inwestorem spornych sieci, z jakich środków zostały one wybudowane oraz czy Wspólnoty Mieszkaniowe kiedykolwiek były ich właściciele; a nadto Sąd w punkcie VII wskazał, ze strona pozwana ma zagwarantowane ustawowe rozwiązanie problemu dotyczącego infrastruktury – pomijając przy tym okoliczności, iż materiał dowody wskazuje na okoliczności, iż sporne sieci nie zostały wybudowane ze środków powódek i nie były nigdy ich własnością, zatem nie znajdzie zastosowania art. 31 ust. 1 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, a w ślad za tym podkówki nie mają w swoich rękach innego (dalej idącego) prawa podmiotowego;

3.  naruszenie art. 227 w zw. z art. 217 oraz art. 328 k.p.c. poprzez wadliwe przyjęcie braku interesu prawnego w dochodzeniu roszczeń objętych pozwami w sytuacji gdy materiał dowody jednoznacznie i w sposób nie budzący wątpliwości wskazuje na konieczność uregulowania w drodze orzeczenia pozytywnego stanu granic za sieci; a nadto w sytuacji gdy biegły wskazał, że sporne odcinki mogą rodzić problemu w przyszłości a uregulowanie ich statusu stoi w interesie mieszkańców;

4.  brak wyczerpującej analizy wszystkich istotnych dla sprawy okoliczności, pominięcie w rozważaniach zasad doświadczenia życiowego oraz zasad współżycia społecznego oraz naruszenie art. 233 § 1 i art. 316 k.p.c. przez pominięcie w swoich rozważaniach dorobku orzeczniczego Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów; rozstrzyganie wątpliwości na korzyść podmiotu gospodarczo silniejszego jakim jest pozwana, powtarzanie przez Sąd i uznanie za ważne okoliczności pozbawionych znaczenia a odnoszących się do obecnego stanu technicznego i obecnych warunków technicznych jakim sieć winna odpowiadać;

5.  naruszenie art. 233 § 1 i art. 328 w zw. z art 189 k.p.c. poprzez wadliwe przyjęcie braku "stanu niepewności", błędnego uznania przez Sąd, że nie zachodzi potrzeba wydania rozstrzygnięcia pozytywnego ustalającego jakąkolwiek granicę eksploatacji sieci.

Apelujące wniosły o uchylenie wyroku w całości i uwzględnienie powództw bądź uchylenie i przekazanie sprawy do rozpoznania Sądowi I instancji, a także zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje, w tym także kosztów zastępstwa procesowego wedle norm przepisanych. Z ostrożności procesowej na podstawie art. 241 k.p.c., wniosły o uzupełnienie postępowania dowodowego przez przeprowadzenie wnioskowanego w treści pozwów dowodu poprzez wystąpienie do archiwum Miasta W. o wydanie protokołów PT przekazania Pozwanej infrastruktury wodno-kanalizacyjnej na terenie osiedla (...) oraz o przeprowadzenie dowodu z tych protokołów na okoliczność nieodpłatnego przekazania pozwanej istniejącej infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, przejęcia przez pozwaną odpowiedzialności za infrastrukturę wodno-kanalizacyjna.

W uzasadnieniu autor apelacji rozwinął te zarzuty.

W odpowiedzi na apelacje pozwany wniósł o ich oddalenie oraz zasądzenie od powódek na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje we wszystkich połączonych sprawach okazały się bezzasadne.

Na wstępie wskazać trzeba, że rozważania poczynione w tej części uzasadnienia dotyczą wszystkich połączonych spraw, albowiem stan faktyczny i prawny, który legł u podstaw wydania rozstrzygnięć w powyższych sprawach był tożsamy.

W pierwszej kolejności zauważenia wymaga, że sądy pierwszej instancji orzekające w badanych sprawach w sposób prawidłowy zgromadziły w niniejszej sprawie materiał dowodowy, a następnie w sposób niewadliwy dokonał jego oceny. W konsekwencji ustaliły stan faktyczny, odpowiadający treści tych dowodów. Tym samym sąd odwoławczy przyjął go za własny. W sytuacji bowiem, gdy sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału zgromadzonego w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji nie musi powtarzać dokonanych ustaleń, gdyż wystarczy stwierdzenie, że przyjmuje je za własne (vide np. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 1935 roku, C III 680/34. Zb. Urz. 1936, poz. 379, z dnia 14 lutego 1938 roku, C II 21172/37 Przegląd Sądowy 1938, poz. 380 i z dnia 10 listopada 1998 roku, III CKN 792/98, OSNC 1999, nr 4, poz. 83).

Wbrew zarzutom jakie w tym zakresie formułowały apelujące, nie można bowiem zdaniem Sądu Okręgowego uznać, aby sąd pierwszej instancji w którejkolwiek z połączonych spraw w sposób dowolny ocenił zgromadzony w sprawie materiał dowodowy i na tej podstawie przyjął błędne ustalenia faktyczne w sprawie.

Stosownie do dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c., sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów wyrażoną w cytowanym przepisie, sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie "wszechstronnego rozważenia zebranego materiału", zatem z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak i wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności (vide wyroki Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 1966 roku, II CR 423/66, OSNPG 1967/5-6/21 oraz z dnia 24 marca 1999 roku, I PKN 632/98, OSNAPiUS 2000, Nr 10, poz. 382; postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 2002 roku, IV CKN 1218/00, Lex, nr 80266 oraz z dnia 18 lipca 2002 roku, IV CKN 1256/00, Lex, nr 80267). Jak ujmuje się w orzecznictwie, moc dowodowa oznacza siłę przekonania uzyskaną przez sąd wskutek przeprowadzenia określonych środków dowodowych na potwierdzenie prawdziwości lub nieprawdziwości twierdzeń na temat okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, zaś wiarygodność decyduje o tym, czy dany środek dowodowy, ze względu na jego indywidualne cechy i obiektywne okoliczności, zasługuje na wiarę. Przyjmuje się, że ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (vide wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 20 marca 1980 roku, II URN 175/79, OSNC 1980/ 10/200; z dnia 10 czerwca 1999 roku, II UKN 685/98, OSNAPiUS 2000/17/655; z dnia 15 lutego 2000 roku, III CKN 1049/99, Lex nr 51627; z dnia 16 maja 2000 roku, IV CKN 1097/00, Lex nr 52624; z dnia 29 września 2000 roku, V CKN 94/00, Lex nr 52589; z dnia 15 listopada 2000 roku, IV CKN 1383/00, Lex nr 52544; z dnia 19 czerwca 2001 roku, II UKN 423/00, OSNP 2003, Nr 5, poz. 137; z dnia 14 marca 2002 roku, IV CKN 859/00, Lex nr 53923; z dnia 16 maja 2002 roku, IV CKN 1050/00, Lex nr 55499; z dnia 27 września 2002 roku, II CKN 817/00, Lex nr 56906; z dnia 27 września 2002 roku, IV CKN 1316/00, Lex nr 80273). Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Dla skuteczności zarzutu naruszenia w/w przepisu nie wystarcza zatem stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący winien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając. Zwalczanie swobodnej oceny dowodów nie może, polegać na przedstawieniu własnej, korzystnej dla skarżącego wersji zdarzeń, ustaleń stanu faktycznego opartej na własnej ocenie, lecz konieczne jest posłużeniu się argumentami jurydycznymi. Wykazywanie, że ujęte w art. 233 § 1 k.p.c. kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów zostały naruszone, co miało wpływ na wynik sprawy (analogicznie Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 10 lipca 2008 roku, VI ACa 306/08).

Przy tak określonej zasadzie swobodnej oceny dowodów nie sposób zarzucić sądowi pierwszej instancji naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., albowiem dokonana przezeń ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w żadnym razie nie nosi znamion dowolności. Sąd ten dokonał wszechstronnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego, poddał go wnikliwej analizie a przyjęte przezeń stanowisko szeroko i wyczerpująco uzasadnił. Brak podstaw do formułowania twierdzeń, by wnioski przezeń zawarte były nielogiczne czy sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego. Odmienna ocena strony apelującej przeprowadzonych w sprawie dowodów nie może podważyć uprawnienia sądu do dokonania oceny tego materiału według swego przekonania, przy zachowaniu reguł wynikających z art. 233 § 1 k.p.c., co miało miejsce w realiach sprawy. Powódki w istocie poprzestały na przedstawieniu własnej korzystnej dlań oceny przeprowadzonych dowodów i gołosłownym zaprzeczeniu wersji oceny materiału procesowego przedstawionej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Nie poddały krytycznej analizie stanowiska sądu pierwszej instancji z punktu widzenia zasad logiki i doświadczenia życiowego, a wręcz całkowicie pominęły zaprezentowaną przezeń obszerną i wyczerpującą argumentację wyjaśniającą zajęte przez Sąd stanowisko. Apelujące nie wskazały, w czym upatrują uchybień sądu, które z tych zasad i w jaki sposób naruszył Sąd Rejonowy, nadto na czym istotnie miałaby polegać sprzeczność dokonanej oceny czy to z zasadami logicznego myślenia, czy zasadami doświadczenia życiowego. Nie jest zrozumiałe na jakiej podstawie przedstawionym dowodom należało odmówić wiarygodności, zwłaszcza, że dokonana ocena i w konsekwencji poczynione ustalenia faktyczne wprost odpowiadały treści dowodów zgłoszonych i dopuszczonym w toku postępowania. Podobnie nie sposób ocenić, w czym miałaby się wyrażać sprzeczność między treścią dowodów, a poczynionymi na ich podstawie ustaleniami. Ocenić zatem należało, że wywiedzione apelacje mają w tym zakresie charakter wyłącznie polemiczny z prawidłowym stanowiskiem sądu pierwszej instancji.

W konsekwencji przyjąć należało, że Sąd Rejonowy ocenił zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w sposób odpowiadający wymogom stawianym przez ustawodawcę na gruncie art. 233 § 1 k.p.c. i na jego podstawie poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które sąd odwoławczy w pełni podziela i przyjmuje za własnej.

Mieć jednak należało na uwadze, iż stosownie do art. 378 § 1 k.p.c., sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. Z cytowanego przepisu wynika, że sąd odwoławczy przy rozpoznawaniu środka zaskarżenia jest związany granicami apelacji, choć co należy podkreślić, w polskiej procedurze cywilnej realizowana jest zasada pełnej apelacji (vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2014 roku, II CZ 8/14, LEX nr 1483949). Sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest zatem związany przedstawionymi w niej zarzutami naruszenia prawa materialnego; wiążą go jedynie zarzuty naruszenia prawa procesowego (vide uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 roku, III CZP 49/07, (...)). Obowiązkiem sądu odwoławczego jest w związku z tym nie tylko rozpoznanie zarzutów podniesionych w apelacji, lecz szerzej rozpoznanie sprawy, choć w granicach zaskarżenia. Nakłada to na sąd obowiązek dokonania własnych ustaleń faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy i poddanie ich ocenie prawnej przez pryzmat mających zastosowanie przepisów prawa materialnego (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2013 roku, V CSK 347/12, LEX nr 1381043).

Zważając na powyższe i dokonując przez pryzmat ogółu zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego merytorycznej kontroli zaskarżonego wyroku, Sąd Okręgowy stanął na stanowisku, iż słusznie sąd pierwszej instancji powództwa w niniejszej sprawie oddalił, wobec czego zaskarżane orzeczenie jako zasadniczo odpowiadające prawu musiało się ostać. Przy czym należy podkreślić, iż nie w pełni sąd odwoławczy podziela wywody prawne poczynione przez Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, w zakresie w jakim wobec przejętej podstawy prawnej powództwa uznał on je za niezasadne.

Gwoli wyjaśnienia godzi się wstępnie zauważyć, iż w każdej z połączonych do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia spraw powodowe Wspólnoty Mieszkaniowego zmierzały do uzyskania orzeczenia, którym ustalono by: po pierwsze, granice odpowiedzialności powódek i pozwanego za poszczególne elementy infrastruktury wodno – kanalizacyjnej, a po drugie, treść umowy jaka miałaby łączyć każdą ze Wspólnot Mieszkaniowych z pozwanym o przyłączenie do sieci wodno – kanalizacyjnej.

W świetle tak sformułowanej treści żądania pozwu niewątpliwie zgodzić należało się z sądami pierwszej instancji, iż podstawę prawną roszczeń wysnuwanych przez powódki w niniejszym postępowaniu był art. 189 k.p.c. stanowiący, iż powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Cytowany wyżej przepis określa materialnoprawne przesłanki zasadności powództwa o ustalenie przesądzając, iż jest nim istnienie interesu prawnego powoda w takim ustaleniu. Przyjmuje się, iż interes prawny w rozumieniu przepisu art. 189 k.p.c. zachodzi, jeżeli już tylko sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni stronie ochronę jej prawnie chronionych interesów, tj. definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości. Przy tym przyjmuje się, iż nie ma interesu prawnego ten, kto może poszukiwać ochrony prawnej w drodze powództwa o zasądzenie świadczeń pieniężnych lub niepieniężnych. Zasada ta opiera się na założeniach, że wydanie wyroku zasądzającego możliwe jest, jeżeli także ustalona zostanie legitymacja czynna powoda, oraz, że wyrok tylko ustalający istnienie stosunku prawnego nie zapewni ostatecznej ochrony prawnej, gdyż nie jest - w przeciwieństwie do wyroków zasądzających - wykonalny na drodze egzekucji sądowej (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2002 roku, IV CKN 1519/00, LEX nr 78333).

Podstawową przesłanką warunkującą uwzględnienie powództwa opartego na art. 189 k.p.c. jest zatem istnienie interesu prawnego po stronie powoda w ustaleniu istnienia prawa lub stosunku prawnego. Uzależnienie powództwa o ustalenie od istnienia przesłanki interesu prawnego należy pojmować elastycznie, z uwzględnieniem celowościowej wykładni pojęcia interes prawny, konkretnych okoliczności sprawy, jak też od tego, czy w drodze powództwa o świadczenie strona może uzyskać pełną ochronę swoich praw. Pojęcie interesu prawnego powinno być zatem interpretowane z uwzględnieniem szeroko pojmowanego dostępu do sądów w celu zapewnienia ochrony prawnej (tak Sąd Najwyższy w wyrokach: z dnia 22 października 2014 roku, II CSK 687/13, Lex nr 1566718; z dnia 10 czerwca 2011 roku, II CKN 568/10; z dnia 18 marca 2011 roku, III CSK 127/10; z dnia 18 czerwca 2009 roku, II CSK 33/09; z dnia 2 lutego 2006 roku, II CK 395/05; z dnia 2 lutego 1999 roku, II CKN 804/98, OSNC 1999, Nr 10, poz. 171). Wyrok wydany na podstawie art. 189 k.p.c. usuwa niepewność stanu prawnego zachodzącą w stosunkach między legitymowanym interesem prawnym powodem a wyznaczonym tym interesem pozwanym. Interes prawny oznacza więc istniejącą po stronie powoda potrzebę wprowadzenia jasności i pewności prawnej w sferze jego sytuacji prawnej, wyznaczonej konkretnym stosunkiem prawnym, zagrożonej lub naruszonej już przez pozwanego (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2014 roku, I PK 234/13, Lex nr 1480057). Innymi słowy należy przyjąć, że brak interesu prawnego jako przesłanki powództwa z art. 189 k.p.c. zachodzi jedynie wówczas, gdy strona nie ma jakiejkolwiek potrzeby ustalania stosunku prawnego lub prawa, gdyż jej sfera prawna nie została ani naruszona, ani zagrożona przez pozwanego (tak m.in. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 23 maja 2014 roku, I ACa 313/13, Lex nr 1477017).

Nie można jednak tracić z pola widzenia, że istnienie interesu prawnego nie stanowi jedynej przesłanki decydującej o uwzględnieniu powództwa o ustalenie. Jest to jedynie warunek umożliwiającym dalsze badanie w zakresie istnienia lub nieistnienia ustalanego prawa lub stosunku prawnego (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 września 2007 roku, III CSK 123/07, LEX nr 319237).

Jak wynika z jednoznacznego brzmienia art. 189 k.p.c., przedmiotem powództwa o ustalenie jest prawo lub stosunek prawny. W razie gdy żądanie nie dotyczy ustalenia (istnienia albo nieistnienia) prawa lub stosunku prawnego, powództwo podlega oddaleniu (vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2010 roku, II PK 167/09, LEX nr 602241). Powód dochodząc roszczenia o ustalenie stosunku prawnego lub prawa, obowiązany jest zatem wykazać fakt nie tylko interesu prawnego w wytoczeniu przeciwko ozwanemu powództwa opartego na art. 189 k.p.c., ale także istnienia tego stosunku prawnego lub prawa (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 września 2013 roku, I CSK 727/12, Legalis nr 731229).

Co istotne, w myśl art. 321 § 1 k.p.c. - wyrażającego kardynalną zasadę wyrokowania dotyczącą przedmiotu orzekania - sąd związany jest żądaniem zgłoszonym przez powoda w pozwie ( ne eat iudex ultra petita partium). Sąd nie może wbrew żądaniu powoda (art. 187 § 1 pkt 1 k.p.c.) zasądzić czegoś jakościowo innego albo w większym rozmiarze czy też zasądzić powództwo na innej podstawie faktycznej niż wskazana przez powoda. Co istotne, związanie sądu granicami żądania obejmuje nie tylko związanie co do samej treści żądania, ale także co do uzasadniających je elementów motywacyjnych. Zakaz orzekania ponad żądanie odnosi się bowiem zarówno do samego żądania (petitum), jak i jego podstawy faktycznej (causa petendi). W art. 321 § 1 k.p.c. jest bowiem mowa o żądaniu w rozumieniu art. 187 § 1 k.p.c., a w myśl tego przepisu obligatoryjną treść każdego pozwu stanowi dokładnie określone żądanie oraz przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie (poroku wyroki SĄDU NAJWYŻSZEGO: z dnia 16 czerwca 2010 roku, I CSK 476/09, LEX nr 737242; z dnia 18 marca 2005 roku, II CK 556/04; z dnia 7 listopada 2007 roku, II CSK 244/07 oraz orzeczenie SĄDU NAJWYŻSZEGO z dnia 30 grudnia 1954., I C 1729/53). Związanie sądu granicami żądania pozwu (wniosku) obejmuje zatem treść zgłoszonego żądania, a zakaz orzekania ponad żądanie, będący przejawem zasad dyspozycyjności i kontradyktoryjności, oznacza, że o treści orzeczenia w sensie pozytywnym i negatywnym decyduje żądanie strony (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 lipca 2015 roku, I CSK 549/14, Legalis nr 1312287).

Także w sprawie o ustalenie prawa lub stosunku prawnego pozew musi odpowiadać wymaganiom określonym w art. 187 k.p.c. i art. 126 k.p.c., tj. zawierać dokładnie określone żądanie i dokładne określenie ustalanego prawa lub stosunku prawnego zarówno pod względem przedmiotowym, jak i podmiotowym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 września 1999 roku, I PKN 263/99, OSNAPiUS 2001, nr 12, poz. 36). W świetle dyspozycji art. 187 k.p.c. żądanie pozwu tworzy sformułowana przez powoda wypowiedź o treści orzeczenia, jakiego oczekuje od sądu, zróżnicowana z uwagi na charakter ochrony prawnej, o udzielenie której ubiega się powód, nadto treść obowiązków pozwanego, których stwierdzenia lub wykreowania w procesie powód oczekuje albo wreszcie treść stosunku prawnego lub prawa, którego potwierdzenia w relacjach z pozwanym powód żąda. Drugim elementem żądania pozwu są okoliczności faktyczne, którymi powód tłumaczy wystąpienie z konkretnym powództwem. Związanie żądaniem pozwu w znaczeniu przedstawionym wyżej oznacza, że sąd nie może orzec o czym innym niż domagał się powód, nie może też orzec na innej podstawie faktycznej niż wskazywana przez powoda (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2014 roku, V CSK 528/13, LEX nr 2162823). W związku z tym przykładowo przyjmuje się, że ustalenie istnienia stosunku pracy wymaga określenia przedmiotowo istotnych elementów czynności prawnej konstytuującej stosunek pracy, a ich wskazanie jest obowiązkiem powoda, bowiem w ten sposób ujawnia się istota sprawy, która została poddana pod osąd, co do której sąd może wyrokować (vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2015 roku, I PK 156/15, LEX nr 1998542). Sąd może bowiem objąć badaniem i ustalaniem istnienia lub nieistnienia prawa lub stosunku prawnego tylko w zakresie objętym żądaniem. Elementy faktyczne wyroku ustalającego wchodzące w skład jego podstawy faktycznej nie mogą wykraczać poza ramy okoliczności faktycznych przytoczonych w pozwie (vide H. Dolecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Artykuły 1-366, wyd. II, LEX 2013). Co niezwykle ważne, powód nie może na omawianej drodze dochodzić przyznania mu prawa, którego nie ma, gdyż wytaczając powództwo oparte na art. 189 k.p.c. zmierza on w zasadzie wyłącznie do potwierdzenia prawa lub stosunku prawnego przez sąd w wyroku (vide T. Ereciński (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom II. Postępowanie rozpoznawcze, wyd. V, WK 2016).

Zważając na powyższe Sąd Okręgowy dostrzegł, iż w rozpatrywanej sprawie każda ze Wspólnot Mieszkaniowych domagała się ustalenia, że Wspólnota Mieszkaniowa „ zgodnie z zasadami wyrażonymi w ustawie z dnia 7.06.2001r (Dz.U.2001roku,Nr72, poz.747 ze zmianami) o zbiorowym zaopatrywaniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków ponosi odpowiedzialność za instalacje wodną znajdującą się w budynku powódki od instalacji wewnętrznej do zaworu wody przy wodomierzu głównym, zaś pozwany Zakład (...) zoo ponosi odpowiedzialność za pozostały odcinek sieci od zaworu za wodomierzem głównym - to jest zgodnie z art. 2 punkt 6 ustawy”. Nadto ustalenie, że każda z powódek zgodnie z zasadami wyrażonymi we w/w ustawie „ ponosi odpowiedzialność za instalacje kanalizacyjną znajdującą się w budynku powódki od instalacji wewnętrznej aż do pierwszej studzienki liczonej od strony budynku znajdującej w granicach obrysu budynku, zaś pozwany Zakład (...) zoo ponosi odpowiedzialność za pozostały odcinek sieci od pierwszej studzienki liczonej od strony budynku znajdującej w granicach obrysu budynku - to jest zgodnie z art. 2 punkt 5 ustawy”. Jednocześnie domagały się ustalenia, że każdą z powodowych Wspólnot Mieszkaniowych łączy z pozwanym umowa o przyłączenie do sieci wodno-kanalizacyjnej o treści zgodnej z art. 6 ustęp 3 punkt 1 do 6 w/w ustawy.

Treść tak sformułowanego żądania pozwu niewątpliwie wiązała sąd orzekający w tej sprawie. Oznacza to, że sąd był w niniejszym postępowaniu związany żądaniem powódek odnośnie tego, jakiej treści umowy łączącej każdą z nich z pozwanym domagają się ustalenia, jak również był związany treścią ich żądania określenia zakresu obowiązku utrzymywania przez każdą ze stron poszczególnych odcinków sieci wodno – kanalizacyjnej. Co stanowczo należy podkreślić w kontekście stanowiska jakie prezentował pełnomocnik powódek na etapie postępowania apelacyjnego, nie byłoby uprawnionym orzeczenie przez sąd o ustaleniu prawa lub stosunku prawnego o innej treści, aniżeli domagała się strona powodowa w pozwie, gdyż takie rozstrzygnięcie musiałoby nastąpić z naruszeniem art. 321 k.p.c., tj. z przekroczeniem granic żądania pozwu zakreślonych przez same powódki. W przypadku powództwa opartego na przepisie art. 189 k.p.c. sąd może bądź uwzględnić powództwo poprzez określenie istnienia stosunku prawnego lub prawa o treści określonej przez stronę powodową, bądź powództwo oddalić w przypadku uznania, że nie istnieje stosunek prawny lub prawo o treści wskazanej w żądaniu pozwu.

Wobec sprzecznych stanowisk stron nie powinno budzić wątpliwości, że kwestią kluczową dla rozstrzygnięcia sprawy był rozkład ciężaru dowodu uregulowany w art. 6 k.c., stanowiącym, iż ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Ciężar dowodu w rozumieniu omawianego przepisu pozostaje w ścisłym związku z problematyką procesową dowodów. W myśl bowiem art. 232 k.p.c., strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Wymaga podkreślenia, iż obowiązkiem powoda jest przytoczenie okoliczności faktycznych, z których wywodzi roszczenie (art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c.) i wskazanie na dowody, których przeprowadzenie potwierdzi zasadność jego twierdzeń o faktach (art. 232 k.p.c. i art. 6 k.c.). Wszystkie okoliczności faktyczne doniosłe dla rozstrzygnięcia sprawy i składające się na podstawę faktyczną rozstrzygnięcia muszą mieć oparcie w dowodach przeprowadzonych w toku postępowania, o ile nie są objęte zakresem faktów przyznanych przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości (art. 229 k.p.c.) oraz co do faktów niezaprzeczonych (art. 230 k.p.c.) (tak Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 27 listopada 2014 roku, I ACa 677/14, LEX nr 1621085). Powód winien zatem wykazać okoliczności będące u podstaw zgłoszonego przezeń żądania, a ten, który odmawia uczynienia zadość roszczeniu, musi udowodnić fakty wskazujące na to, że takie uprawnienie żądającemu nie przysługuje. Przy czym obowiązek pozwanego udowodnienia ekscepcji i faktów uzasadniających oddalenie powództwa aktualizuje się dopiero wówczas, gdy strona powodowa udowodniła fakty przemawiające za zasadnością żądania (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 1982 roku w sprawie o sygn. akt I CR 79/82, LEX nr 8416).

W zaistniałej sytuacji procesowej, z uwagi na wynikającą z art. 6 k.c. regułę ciężaru dowodu, bez wątpienia to na stronie powodowej spoczywał ciężar wykazania w toku tego postępowania, że istotnie każdą ze Wspólnot Mieszkaniowych łączyła z pozwanym umowa o przyłączenie do sieci wodno-kanalizacyjnej o treści wskazanej w pozwie, jak również, że zakresu obowiązku utrzymywania przez każdą ze stron poszczególnych odcinków sieci wodno – kanalizacyjnej przedstawia się tak jak to wskazano w pozwie.

Mając na wadze wskazaną wyżej treść żądania pozwu oraz regulację przepisu art. 189 k.p.c., nie może budzić wątpliwości, iż rzeczą sądu orzekającego w rozpatrywanej sprawie było rozstrzygnięcie, czy faktycznie istnieje stosunek prawny lub prawo, którego ustalenia domagała się każda z powódek i czy mają interes prawny, aby domagać się ustalenia istnienia tychże praw lub stosunków prawnych na drodze postępowania sądowego. Powództwo oparte o przepis art. 189 k.p.c. może być uwzględnione bowiem wyłącznie wtedy, gdy spełnione są dwie przesłanki merytoryczne: interes prawny oraz wykazanie prawdziwości twierdzeń powoda o tym, że dany stosunek prawny lub prawo rzeczywiście istnieje.

Tymczasem w przekonaniu Sąd Okręgowego o ile można przyjąć, że powódki wykazały istnienie po ich stronie interesu prawnego w rozumieniu art. 189 k.p.c. w żądaniu ustalenia, to jednak nie wykazały one już, aby istotnie każdą z nich łączyła z pozwanym umowa o wskazanej w pozwie treści, jak również, aby istniały podstawy do ustalenia granic odpowiedzialności każdej z powódek i pozwanego za elementy infrastruktury wodno – kanalizacyjnej w sposób postulowany przez apelujące.

Odnośnie przesłanki interesu prawnego sąd odwoławczy miał na względzie, iż jak wynika z okoliczności sprawy, każda z powodowych Wspólnot Mieszkaniowych pozostaje w przeświadczeniu, że łączą je z pozwanym umowy o przyłączenie do sieci wodno-kanalizacyjnej o treści wskazanej w pozwie. W związku z tym stoją one na stanowisku, że każda z powódek winna odpowiadać za prawidłowe funkcjonowanie tylko za wskazany w pozwie odcinek sieci wodno – kanalizacyjnej, a w pozostałym zakresie odpowiedzialność za utrzymywanie urządzeń przesyłowych w należytym stanie miałby odpowiadać pozwany. Z kolei z pism kierowanych przez pozwanego do Wspólnot Mieszkaniowych wprost wynika, że kwestionuje on stanowisko powódek odnośnie tego jakiej treści umowa łączy strony i jakie są granice obowiązku utrzymywania spornej sieci wodno – kanalizacyjnej przez każdą ze stron. Nie budzi przy tym najmniejszych wątpliwości to, iż w sytuacji, gdy powódki negują stanowisko pozwanego i utrzymują, że to nie one winny pokrywać koszty związane z należytym utrzymaniem sieci przesyłowej na spornym odcinku, z czym pozwany stanowczo się nie zgadza, nie mają prawnej możliwości w inny sposób domagać się rozwiązania sporu między nimi a pozwanym, aniżeli w drodze powództwa o ustalenie (art. 189 k.p.c.). W sytuacji, gdy niewątpliwie istnieje między stronami spór co do treści łączącego je stosunku prawnego, a taki spor istotnie istnieje w sposób pośredni w zakresie ustalenia granic eksploatacji sieci wodno – kanalizacyjnej za które mają odpowiadać poszczególne strony (co wedle powódek miałoby stanowić element łączącej strony umowy), można przyjąć, że rzeczywiście istnieje po stronie powódek interes prawny w żądaniu ustalenia istnienia stosunku prawnego w tym zakresie w rozumieniu art. 189 k.p.c. W pełni uzasadnionym i zrozumiały jest dążenie powódek do doprowadzenia do ostatecznego ustalenia, kto obowiązany jest do utrzymywania w należytym stanie poszczególnych elementów sieci wodno – kanalizacyjnej, bowiem jedynie w ten sposób będą mogły wykazywać względem pozwanego, osób trzecich, a także organów publicznych i sądów, iż pozwany nie spełnia swego obowiązku w tym zakresie. Trudno oczekiwać od powódek, że będą wytaczały powództwo o każdy spór, jaki na tym tle może się wyłonić pomiędzy stronami, a więc np. w spór co do wykonania prac remontowych, ustalenia kto winien ponieść koszt remontów sieci przesyłowej, jak też, czy Wspólnoty Mieszkaniowe są obowiązane do zapłaty za straty wody jakie ujawniają się na nieszczelnym odcinki sieci wodno – kanalizacyjnej za który, ich zdaniem, powódki nie odpowiadają. Stan niepewności jaki wywołuje brak uregulowania tej kwestii niewątpliwie pozwala na przyjęcie, iż sfera prawna powódek jest zagrożona, a wystąpienie z powództwem o ustalenie jest jedynym sposobem na ochronę przez powódkę jej praw.

W świetle powyższych rozważań nie może budzić wątpliwości iż powódki posiadała w okolicznościach rozpoznawanej sprawy interes prawnym w wytoczeniu powództwa opartego na art. 189 k.p.c.

W kontekście stanowiska sądu pierwszej instancji w sprawach o sygn. II C 108/14 i II Ca 885/14 podkreślenia wymaga, że wadliwie przyjął on brak czynnej legitymacji procesowej po stronie powodowej w dochodzeniu roszczeń objętych żądanie pozwem w niniejszej sprawie. Wszak legitymacja do wytoczenia powództwa opartego na art. 189 k.p.c. wynikała z faktu istnienia po stronie powodowych Wspólnot Mieszkaniowych interesu prawnego w uzyskaniu zamierzonego ustalenia, który to interes każda z powódek miała, o czym była mowa wyżej. To, czy zarząd wspólnoty mieszkaniowej mógł reprezentować w niniejszej sprawie każdą z powódek nie legitymując się stosownymi uchwałami właścicieli lokali tworzących wspólnoty mieszkaniowe wyrażającymi zgodę na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd, nie jest kwestią legitymacji procesowej, lecz właściwego umocowania organów reprezentujących każdą z powódek do działania w imieniu wspólnoty mieszkaniowej. Co notabene w przypadku uznania, że strona powodowa nie była należycie reprezentowana, skutkować musiałoby nie tyle oddalenie powództwa, co stwierdzeniem wystąpienia przewidzianej w art. 379 pkt 2 k.p.c. przesłanki nieważności postępowania.

Przy czym Sąd Odwoławczy w realiach rozpatrywanej sprawy nie dopatrzył się podstaw do uznania, aby którakolwiek z powodowych Wspólnot Mieszkaniowych była w niniejszym postępowaniu nienależycie reprezentowana, tj. aby działające w ich imieniu organy nie były uprawnione do wystąpienia z powództwem w przedmiotowej sprawie.

Istotnie każda z powódek w sprawach o sygn. II C 108/14 i II Ca 885/14 stanowi tzw. dużą wspólnotę mieszkaniową (w budynku jest więcej niż siedem lokali). Ustawodawca na gruncie art. 21 ust. 1 ustawa z dnia 24 czerwca 1994 roku o własności lokali [Dz.U z 2015 r. poz.1892] w takiej sytuacji przewidział po stronie właścicieli lokali obowiązek podjęcia uchwały o wyborze zarządu. Niewątpliwie w obydwu powodowych wspólnotach mieszkaniowych wybrane zostały zarządy wspólnoty, co wynika z przedłożonych do akt sprawy uchwał właścicieli lokali. Na gruncie art. 22 ustawy o własności lokali ustawodawca przewidział, że czynności zwykłego zarządu podejmuje zarząd samodzielnie (ust. 1), zaś do podjęcia czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu potrzebna jest uchwała właścicieli lokali wyrażająca zgodę na dokonanie tej czynności i udzielająca zarządowi pełnomocnictwa do zawierania umów stanowiących czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu w formie prawem przewidzianej (ust. 2). W ujętym w art. 22 ust. 3 ustawy o własności lokali katalogu przykładowo wskazano na czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu. Ani ustawa o własności lokali ani kodeks cywilny nie wprowadza nawet przykładowego katalogu czynności zwykłego zarządu, jak również nie definiuje tego pojęcia. Za czynności o takim charakterze uznaje się jednak faktyczne, prawne i procesowe czynności związane z utrzymaniem nieruchomości wspólnej i z jej administracją. Będą to czynności związane z normalnym funkcjonowaniem budynku i jego eksploatacją, pobieraniem pożytków i dochodów, drobniejszymi remontami i konserwacją, szeroko rozumianą ochroną wspólnego prawa w postaci różnych czynności zachowawczych, jak i wytoczenie powództwa o eksmisję (z części wspólnej), o ochronę własności i posiadania, o zapłatę należnych opłat z tytułu kosztów zarządu (vide uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2013 roku, III CZP 42/13, OSNC 2014/6/60), o odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia budynku lub jego uszkodzenia, o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Jak trafnie zauważył Sąd Najwyższy w uchwale składu 7 sędziów z dnia 25 marca 1994 roku (III CZP 182/93), zmiany następujące w stosunkach społeczno-gospodarczych, a zwłaszcza rozszerzająca się sfera prywatnej działalności gospodarczej, mają wpływ na rozszerzanie zakresu czynności objętych pojęciem zwykłego zarządu i na jego elastyczne rozumienie. Dlatego też za czynności zwykłego zarządu uznano zwłaszcza czynności dotyczące eksploatacji i utrzymania nieruchomości wspólnej w stanie niepogorszonym, w tym np. czynności związane z zapewnieniem dostawy mediów do nieruchomości wspólnej (vide M. Balwicka-Szczyrba (red.), Komentarz do niektórych przepisów ustawy o własności lokali, [w:] Zarząd majątkiem wspólnym. Komentarz, WK 2016).

Odnosząc powyższe rozważania na kanwę rozpatrywanej sprawy sąd drugiej instancji uznał, że skoro czynnością zwykłego zarządu jest zawarcie umowy o dostawę mediów, w tym również o przyłączenie do sieci wodno-kanalizacyjnej, to do czynności zwykłego zarządu niewątpliwie zakwalifikować należy wystąpienie przez wspólnotę mieszkaniową z powództwem o ustalenie treści tego rodzaju umowy, a przecież taka jest istota żądania zgłoszonego do rozpoznania w tym postępowaniu. Tego rodzaju czynność dokonywana w ramach zwykłego zarządu jest podejmowana samodzielnie przez zarząd wspólnoty mieszkaniowej, na podstawie umocowania ustawowego zawartego w art. 21 ust. 1 ustawy o własności lokali, dlatego do jej podjęcia nie jest zatem wymagane uzyskanie zgody właścicieli lokali czy uzyskanie pełnomocnictwa. Skoro była to czynność zwykłego zarządu, a pełnomocnictwa pełnomocnikowi reprezentującemu powódki udzieliły prawidłowo umocowane zarządy poszczególnych wspólnot mieszkaniowych, to niewątpliwie stwierdzić trzeba, że strona powodowa była w tym postępowaniu należycie reprezentowana.

Tym niemniej Sąd Okręgowy stanął na stanowisku, że choć powódki miały legitymację procesową do wystąpienia w niniejszym postępowaniu z żądaniem opartym na art. 189 k.p.c., jak też miały interes prawny w żądaniu ustalenia, to jednak z uwagi na treść sformułowanych przez nie żądań, którymi sąd był w przedmiotowej sprawie związany (art. 321 § 1 k.p.c.), ich roszczenia jako całkowicie niezasadne podlegać musiały oddaleniu.

Godzi się bowiem zauważyć, że powódki w toku niniejszego postępowania domagały się m.in. ustalenia, że każdą z nich łączy z pozwanym stosunek umowny o określonej w pozwie treści, co w ocenie sądu odwoławczego nie ma miejsca.

Jak trafnie ustalił sąd pierwszej instancji, niewątpliwie między stronami ukształtował się pewien stosunek prawny, choć spór ogniskował wokół zagadnienia rozłożenia między stronami umowy obowiązków w zakresie utrzymywania w należytym stanie sieci wodno – kanalizacyjnych (tj. do którego momentu odpowiadają za należy stan urządzeń przesyłowych powódki, a od którego momentu już pozwany). Istotnym w tym kontekście jest, że zasadniczo umowa zostaje zawarta z momentem, kiedy strony osiągną porozumienie co do jej postanowień i złożą zgodne w tym przedmiocie oświadczenia woli, z których wynikać będzie określona decyzja stron osiągnięcia w wyniku złożonego oświadczenia określonego efektu. Aby zatem móc skutecznie domagać się w tym postępowaniu sądowym ustalenia, iż Wspólnoty Mieszkaniowe łączyły z pozwanym umowy o treści wskazanej w pozwie, strona powodowa musiałaby wykazać (zgodnie z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.), że strony złożyły zgodne w swej treści oświadczenia woli w przedmiocie tego, że ich stosunek prawny ma być ukształtowany w takiej treści jak wynika to z dokumentu widniejącego na k. 10- 11 akt sprawy. Tymczasem strona powodowa tej okoliczności w żadnej mierze nie wykazała, albowiem nic nie wskazuje na to, aby kiedykolwiek doszło do złożenia przez strony zgodnych oświadczeń woli obejmującej w swej treści kwestię przysługujących praw i nałożonych obowiązków na poszczególne strony umowy w zakresie utrzymania sieci wodno – kanalizacyjnej. Już tylko z tego względu powództwo w tej części musiało zostać oddalone, albowiem co należy jeszcze raz podkreślić, sąd meriti mógłby w tym postępowaniu uwzględnić żądanie oparte na art. 189 k.p.c. wyłącznie wówczas, gdyby w oparciu o ujawniony materiał dowodowy możliwym było do ustalenia, że istotnie między stronami doszło uprzednio do zawarcia umowy o treści wskazywanej przez powódki. Tymczasem tej okoliczności strona powodowa w żaden sposób nie wykazała, wobec czego jej żądanie w kształcie zgłoszonym do rozpoznania w tym postepowaniu nie mogło zostać uwzględnione. Już tylko marginalnie można zauważyć, iż z dokumentów widniejących w aktach sprawy wynika wręcz, że pozwany w dniu 27 sierpnia 2007 roku zawarł z powodowymi: Wspólnotą Mieszkaniową nr 004 przy ul. (...) w S., Wspólnotą Mieszkaniową nr 005 przy ul. (...) w S. oraz ze Wspólnotą Mieszkaniową nr 006 przy ul. (...) w S. umowy o dostarczanie wody i odprowadzeni ścieków, w których określono granice eksploatacji sieci i treść tej umowy nie pokrywa się z tym, czego domagała się w tym postępowaniu strona powodowa.

Co więcej, w przekonaniu sądu odwoławczego tak skonstruowane żądanie pozwu w tym przedmiocie jak miało to miejsce w rozpatrywanej sprawie, w istocie byłoby niemożliwe do wykonania, bowiem nie zostały przez stronę powodową wskazane wszystkie elementy czynności prawnej, której ustalenia domagały się w tym postępowaniu. W przedstawionym w pozwie tekście umowy jakiej ustalenia istnienia domagały się powódki, widoczne są bowiem pewne elementy puste, np. w § 3 umowy nie wskazano ilościowego zapotrzebowania na wodę jaką pozwany jako dostawca usług miałby dostarczać do nieruchomości każdej z powódek. Zgodnie z art. 187 § 1 pkt 1 k.p.c., to rzecz strony powodowej było dokładne określenie w pozwie treści zgłoszonego przez nią żądania, czego ta nie uczyniła, a w żadnym razie nie było rzeczą sądu orzekającego w przedmiotowej sprawie niejako uzupełnianie tych treści za stronę.

Odnośnie drugiego ze zgłoszonych w tym postępowaniu żądań dotyczących ustalanie granic odpowiedzialności każdej z powódek i pozwanego za instalacje wodno – kanalizacyjną znajdujące się w budynku każdej ze wspólnot mieszkaniowych sąd drugiej instancji wskazuje nade wszystko, iż problematyczny i niewłaściwy co do zasady było określenie przez powódki ich żądań w tym zakresie, albowiem uczyniły to w sposób w istocie nie pozwalający na określenie jakiej treści prawa czy stosunku prawnego strona powodowa się domaga. Obydwie Wspólnoty Mieszkaniowej w przypadku tak instalacji wodnej jak i instalacji kanalizacyjnej domagały się bowiem ustalenia, że każda z powódek i pozwany „ponosi odpowiedzialność” za wskazany przez nią odcinek instalacji wodno – kanalizacyjnej zgodnie z zasadami wyrażonymi w ustawie z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. z 2017 roku, poz.328 tj.). Rzecz jednak w tym, iż na kanwie przepisów tej ustawy ustawodawca nie posłuje się w żadnym miejscu pojęciem „odpowiedzialności za instalację”. Pojęcie odpowiedzialności jest kategorią prawa cywilnego i oznacza obowiązek naprawienia szkody (odpowiedzialność odszkodowawcza deliktowa lub kontraktowa) czy szerzej spełnienia określonego świadczenia (odpowiedzialność za wykonanie zobowiązania). Tak rozumiane pojęcie „odpowiedzialności” w żadnej mierze nie przystoi do regulacji wynikających ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków.

Podkreślenia wymaga, iż nie jest rzecz sądu ustalanie jakiej treści faktycznie żądanie strona powodowa chciała w niniejszym postępowaniu zgłosić, tj. co rozumie pod pojęciem, że dany podmiot miałby ponosić „odpowiedzialność” za określonym odcinek sieci wodno – kanalizacyjnej zgodnie z przepisami w/w ustawy, w sytuacji gdy ustawodawca takim pojęciem w odniesieniu do tych urządzeń na gruncie przepisów ustawy z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków w ogóle się nie posługuje i nie wiadomo, co miałoby wchodzić w zakres tej odpowiedzialności. Można się jedynie domyślać, iż stronie powodowej chodził o określenie granic eksploatacji sieci wodno – kanalizacyjnej, tj. ustalenie tego, kto ma obowiązek utrzymywania w należytym stanie urządzeń przesyłowych na danym ich odcinku, niemniej to winno zostać jednoznacznie odzwierciedlone w pozwie i znajdować swój wyraz w precyzyjnie i jasno sformułowanym żądaniu, którego ustalenia domagały się powodowej Wspólnoty Mieszkaniowe i co nader ważne w taki sposób, by ewentualnie uwzględnione powództwo nadawało się do wykonania. Tymczasem treść żądania jakie w tym postępowaniu zgłosiły w tym zakresie powódki tego warunku nie spełniała, gdyż nadal nie wiadomo co kryje się pod podjęciem, że strony ponoszą odpowiedzialność za określone fragmenty sieci wodno – kanalizacyjnej, a więc co należy do obowiązków poszczególnych stron w związku z ustalenie, że dany podmiot „ponosi odpowiedzialność” za instalację wodą lub kanalizacyjną. Skoro to nie zostało sprecyzowane przez stronę powodową w pozwie, to oczywistym jest, że nawet uwzględnienie powództwa w kształcie postulowanym przez stronę powodową nie usunęłoby sporów między stronami, albowiem nie nadawałoby się do wykonania. W przypadku bowiem np. awarii sieci na danym odcinku nie byłoby wiadomym, która ma ponieść koszty jej naprawy. Wszak w sentencji orzeczenia – zgodnie z żądaniem pozwu – wskazane zostałoby jedynie, że określony podmiot „ponosi odpowiedzialność” za dany fragment instalacji wodno – kanalizacyjnej zgodnie z art. 2 punkt 5 lub 6 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, podczas gdy ustawodawca na gruncie tej ustawy nie posługuje się pojęciem odpowiedzialności, a w konsekwencji nie byłoby wiadomym, kto ma ponieść koszty wykonanej naprawy sieci.

Dalej zauważyć trzeba, iż w zakresie instalacji wodnej strona powodowa domagała się ustalenia, że Wspólnota Mieszkaniowa ma obowiązek utrzymywania sieci „ od instalacji wewnętrznej do zaworu wody przy wodomierzu głównym”, a pozwany „ pozostały odcinek sieci od zaworu za wodomierzem głównym”. W zakresie instalacji kanalizacyjnej domagały się zaś ustalenia, że mają obowiązek utrzymywania sieci „ od instalacji wewnętrznej aż do pierwszej studzienki liczonej od strony budynku znajdującej w granicach obrysu budynku”, a pozwany „ pozostały odcinek sieci od pierwszej studzienki liczonej od strony budynku znajdującej w granicach obrysu budynku”. Tak określonym żądaniem pozwu sąd był w tym postępowaniu związany zgodnie z art. 321 k.p.c., dlatego też należało rozważyć, czy możliwe było określenie takich granic obowiązku stron utrzymywania przedmiotowych sieci wodno – kanalizacyjnych w należytym stanie jak postulowały powódki.

Tymczasem mając na uwadze ogół okoliczności przedmiotowej sprawy wynikających z ujawnionego w tym postępowaniu materiału dowodowego, w tym w szczególności z treści sporządzonej na potrzeby połączonych spraw opinii biegłego B. B. i opinii biegłego Z. S., Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że nawet gdyby przyjąć, że przedmiotem żądania pozwu w niniejszej sprawie było określenie granic eksploatacji sieci wodno – kanalizacyjnych, tj. ustalenie kto ma obowiązek utrzymywania w należytym stanie urządzeń przesyłowych na danym ich odcinku, to i tak w okolicznościach rozpatrywanej sprawy nie byłoby możliwym uwzględnienie żądania pozwu w kształcie postulowanym przez stronę powodową.

Nie ulega wątpliwości, iż powodowe Wspólnoty Mieszkaniowego są odbiorcami usług w rozumieniu art. 2 pkt 3 tej ustawy, gdyż korzystają z usług wodociągowo-kanalizacyjnych z zakresu zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków na podstawie umowy z przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym, a pozwany Zakład (...) sp. z o.o. w S. jest przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy, gdyż bezspornie prowadzi działalność gospodarczą w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków.

Na gruncie przedmiotowej ustawy zdefiniowano pojęcie sieci wskazując w jej art. 7 pkt 7, że przez sieć należy rozumieć przewody wodociągowe lub kanalizacyjne wraz z uzbrojeniem i urządzeniami, którymi dostarczana jest woda lub którymi odprowadzane są ścieki, będące w posiadaniu przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego. Co od tego, czy przedsiębiorstwo wodociągowo – kanalizacyjne czy odbiorca usług odpowiada za należyte funkcjonowanie sieci na kanwie art. 5 ust. 2 ustawodawca przewidział, że jeżeli umowa o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków nie stanowi inaczej, odbiorca usług odpowiada za zapewnienie niezawodnego działania posiadanych instalacji i przyłączy wodociągowych lub instalacji i przyłączy kanalizacyjnych z urządzeniem pomiarowym włącznie. W świetle jednoznacznego brzmienia cytowanego wyżej przepisu, w sytuacji, gdy jak w niniejszej sprawie strony umowy o zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków, nie uregulowały swych stosunków w zakresie utrzymywania sieci wodno – kanalizacyjnej, do stosunku umownego łączącego strony w tym przedmiocie znajdowały zastosowanie regulacje ustawowe. Na gruncie art. 5 ust. 2 omawianej ustawy, to zatem powodowe Wspólnoty Mieszkaniowe jako odbiorcy usług odpowiadają za zapewnienie niezawodnego działania posiadanych instalacji i przyłączy wodociągowych lub instalacji i przyłączy kanalizacyjnych z urządzeniem pomiarowym włącznie.

Kluczowym dla oceny granic obowiązku stron w zakresie utrzymywania spornych sieci wodno – kanalizacyjnych było zatem rozstrzygnięcie, w którym miejscu kończy się instalacja i przyłącze wodociągowe/kanalizacyjne. W tym przedmiocie ustawodawca na gruncie art. 2 pkt 5 ustawy definiując pojęcie „przyłącze kanalizacyjne” przyjął, iż jest to odcinek przewodu łączącego wewnętrzną instalację kanalizacyjną w nieruchomości odbiorcy usług z siecią kanalizacyjną, za pierwszą studzienką, licząc od strony budynku, a w przypadku jej braku do granicy nieruchomości gruntowej. Z kolei definiując pojęcie „przyłącze wodociągowego” w art. 2 pkt 6 ustawy zastrzeżono, że jest to odcinek przewodu łączącego sieć wodociągową z wewnętrzną instalacją wodociągową w nieruchomości odbiorcy usług wraz z zaworem za wodomierzem głównym. Na gruncie przywołanych wyżej ustawowych definicji przyłącza (kanalizacyjnego/ wodociągowego), z uwagi na posłużenie się w ustawie sformułowaniem, że za „przyłącze” uznaje się „odcinek przewodu łączącego” wewnętrzną instalację kanalizacyjną/ wodociągową w nieruchomości z siecią kanalizacyjną/wodociągową, pojawiły się w doktrynie i orzecznictwie wątpliwości interpretacyjne, jak należy w związku z tym wyznaczyć punt początkowy oraz końcowy wspomnianego „odcinka przewodu łączącego” wewnętrzną sieć w nieruchomości z siecią wodno – kanalizacyjną. Kwestia ta została ostatecznie rozstrzygnięta w uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2017 roku (III CZP 2/16, Lex nr 2308312), gdzie przyjęto, że „ przyłączem kanalizacyjnym w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (jednolity tekst: Dz. U. z 2017 roku, poz. 328) jest przewód łączący wewnętrzną instalację kanalizacyjną zakończoną studzienką w nieruchomości odbiorcy usług z siecią kanalizacyjną, na odcinku od studzienki do sieci kanalizacyjnej”. Jednocześnie Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że „ Przyłączem wodociągowym w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (jednolity tekst: Dz. U. z 2017 roku, poz. 328) jest przewód łączący sieć wodociągową z wewnętrzną instalacją wodociągową w nieruchomości odbiorcy usług na całej swojej długości”.

Podzielając powyższy pogląd oraz uwzględniając okoliczności faktyczne rozpatrywanej sprawy Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż nie było możliwym przyjęcie takich granic obowiązku utrzymywania w należytym stanie urządzeń przesyłowych na danym ich odcinku jak chciałaby tego strona powodowa, tj. w taki sposób, w jaki sformułowała ona swe żądanie pozwu w tym przedmiocie. W świetle treści art. 5 ust. 2 w zw. z art. 2 pkt 5 omawianej ustawy, powodowe Wspólnoty Mieszkaniowe, jako odbiorcy usług, co do zasady miałyby obowiązek utrzymywania w dobrym stanie wewnętrznych instalacji kanalizacyjnych oraz przyłącza kanalizacyjnego, którym jest przewód łączący wewnętrzną instalację kanalizacyjną zakończoną studzienką w nieruchomości odbiorcy usług z siecią kanalizacyjną, na odcinku od studzienki do sieci kanalizacyjnej. Z kolei z uwagi na brzmienie art. 5 ust. 2 w zw. z art. 2 pkt 5 ustawy, Wspólnoty Mieszkaniowe miałyby obowiązek utrzymywania w dobrym stanie wewnętrznych instalacji wodociągowych oraz przyłącza wodociągowego, który jest przewód łączący sieć wodociągową z wewnętrzną instalacją wodociągową w nieruchomości odbiorcy usług na całej swojej długości wraz z zaworem za wodomierzem głównym.

Tymczasem w tych miejscach, w których powódki w sprawach II C 108/14 i II C 885/14 wskazywały granice obowiązku utrzymywania w należytym stanie sieci wodno – kanalizacyjnych, istniejące urządzenia stanowiące elementy sieci przesyłowej nie spełniały wymogów, które pozwalałby na przyjęcie, że w tym miejscu jest koniec instalacji wewnętrznej i przyłącze za których należyte funkcjonowanie odpowiadają powódki, a zaczyna się sieć pozwanego o której należyty stan to on jest obowiązany dbać. W sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości wynika to z opinii biegłego B. B.. W szczególności w odniesieniu do sieci wodociągowej należy w tym miejscu zauważyć, że brak jest zaworu głównego wodomierza, nadto pomieszczenie wodomierza nie spełnia wymogów określonych przepisami w przypadku budynków Wspólnoty Mieszkaniowej nr 013 przy ul. (...) w S., Wspólnoty Mieszkaniowej nr 053 przy ul. (...) w S., Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. (...) w S., Wspólnoty Mieszkaniowej nr 004 przy ul. (...) w S.. Z kolei w przypadku sieci kanalizacyjnej z uwagi na jej istotne wady techniczne oraz układ nie pozwalający na wyodrębnienie odcinków przyłączy kanalizacyjnych dla poszczególnych budynków, nie jest możliwe ustalenie, gdzie konkretnie jest położone przyłącze kanalizacyjne, wyznaczające granice sieci kanalizacyjnej o której należyte funkcjonowanie dbać musiałyby Wspólnoty Mieszkaniowe jako odbiorcy usług.

Także w tych miejscach w których powódki w sprawie III C 749/14 wskazywała granice obowiązku utrzymywania w należytym stanie sieci wodno – kanalizacyjnych, co w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości wynika z opinii biegłego Z. S. (k. 235 – 290), istniejące urządzenia stanowiące elementy sieci przesyłowej nie spełniały wymogów, które pozwalałby na przyjęcie, że w tym miejscu jest koniec instalacji wewnętrznej i przyłącze za których należyte funkcjonowanie odpowiadają powódki, a zaczyna się sieć pozwanego o której należyty stan to on jest obowiązany dbać. W szczególności w odniesieniu do sieci wodociągowej należy w tym miejscu zauważyć, iż jak wynika jednoznacznie z opinii biegłego sądowego Z. S., przyłączenia wodociągowego obsługujące budynku przy ul. (...) w S. nie spełniają warunków technicznych wymaganych przez przedsiębiorstwo (...) i powinny zostać dostostosowane do powszechnych wymagań dla odbiorców usług (...), w tym zakresie w przypadku budynku Wspólnoty Mieszkaniowej nr 015 przy ul. (...) konieczna będzie wymiana całego przyłączenia sieci, a w przypadku pozostałych dwóch Wspólnot Mieszkaniowych drobne prace instalacyjne na sieci i prace dostosowawcze w pomieszczeniach technicznych wodomierzy w budynkach. Pomieszczenia wodomierza nie spełnia bowiem wymogów określonych przepisami w budynkach wszystkich trzech Wspólnot Mieszkaniowych. W przypadku sieci kanalizacyjnej przyłączenia kanalizacyjne w przypadku wszystkich trzech budynków nie spełniają warunków technicznych wymaganych przez (...) i powinny zostać dostosowane do powszechnych wymagań dla odbiorców usług (...). Wymaga to minimum remontu studni i wymiany rurociągu (m.in. z uwagi na uszkodzenie kominów złazowych i konieczność wykonania bezpiecznych zejść na dno studzienki). Nie można nie zauważyć, że w przypadku budynku przy ul. (...) studzienka kanalizacyjna nie znajduje się w obrysie budynku ani bezpośrednio przy granicy nieruchomości, lecz leży poza granicami działki wydzielonej pod budynek. Podobnie rzecz się ma w przypadku budynków przy ul. (...) i ul. (...). Wreszcie jak wynika z wniosków zawartych w opinii biegłego, w przypadków budynku przy ul. (...) oraz przy ul. (...) brak jest zaworu odcinającego dopływ wody, gdy tymczasem granice eksploatacji sieci przez powodowe Wspólnoty Mieszkaniowe kończą się wraz z zaworem za wodomierzem głównym, którego w tym wypadku brak.

Reasumując, skoro w braku odmiennych postanowień umownych powódki jako odbiorcy usług miałby obowiązek dbania o należyty stan instalacji wodno – kanalizacyjnych wewnętrznych wraz z przyłączem wodociągowym i przyłączem kanalizacyjnym, a w przypadku nieruchomości należących do obydwu powodowych Wspólnot Mieszkaniowych brak jest urządzeń instalacji przesyłowej, które pozwalałby ustalić, gdzie położone są przyłącza wyznaczające granice obowiązku stron utrzymywania sieci wodno – kanalizacyjnych, to w kwonsenencji nie byłoby możliwe uwzględnienie żądania strony powodowej w taki w sposób, w jaki sformułowała ona swe żądanie w tym postępowaniu.

Tak argumentując i nie znajdując podstaw do zmiany zaskarżonego orzeczenia, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. apelacje jako bezzasadne oddalił, o czym orzeczono w punkcie I. sentencji wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w punktach II. – VIII wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. stosownie do reguły odpowiedzialności za wynik procesu. Wobec oddalenia apelacji powódek w całości, każda z powódek powinna jako przegrywająca spór zwrócić pozwanemu poniesione przezeń koszty postępowania odwoławczego. Stronę pozwaną w postępowaniu przed sądem drugiej instancji reprezentował profesjonalny pełnomocnik w osobie adwokata, zatem należy mu się z tego tytułu zwrot w kwocie 900 złotych. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika strony pozwanej, z uwagi na wartość przedmiotu zaskarżenia oraz datę wszczęcia postępowania apelacyjnego, ustalona została na podstawie § 2 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 roku poz. 1800 ze zm.), w brzmieniu tych przepisów obowiązującym od dnia 27 października 2016 roku

SSO Karina Marczak SSO Tomasz Szaj SSO Tomasz Sobieraj