Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 listopada 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSA Lucyna Guderska ( spr. )

Sędziowie: SSA Iwona Szybka

SSA Anna Rodak

Protokolant: st. sekr. sąd. Aleksandra Słota

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 listopada 2017 r. w Ł.

sprawy K. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji K. P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Płocku

z dnia 8 listopada 2016 r. sygn. akt VI U 1242/14

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 1653/16

UZASADNIENIE

Decyzją z 14 lipca 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. odmówił K. P. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych wskazując, że zamiast wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy udowodnił on jedynie 1 rok, 9 miesięcy i 12 dni w (...) S.A.

Odwołanie od tej decyzji złożył K. P., wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Wnioskodawca podniósł, że zaświadczenia potwierdzające okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie są dostępne w archiwach, zaś on nie powinien ponosić ujemnych konsekwencji źle wypisanych świadectw pracy.

Zaskarżonym wyrokiem z 8 listopada 2016r. Sąd Okręgowy w Płocku oddalił odwołanie.

Sąd I instancji ustalił, że K. P., ur. (...), na dzień 1 stycznia 1999r. udowodnił 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Nie jest członkiem OFE. W dniu (...) ukończył 60 rok życia.

W dniu 29.04.2014 r. ubezpieczony wniósł o przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury.

W okresie od 02.11.1971 r. do 31.10.1973 r. wnioskodawca odbywał naukę rzemiosła w zawodzie piekarza na podstawie umowy o naukę w zakładzie rzemieślniczym u mistrza H. J. w P..

Od 05.04.1976 r. do 28.01.1978 r. wnioskodawca był zatrudniony w Spółdzielni Kółek w R. na stanowisku traktorzysty. W tym okresie odwołujący wykonywał orki ciągnikiem, prace polowe u gospodarzy i opryski, a także woził buraki do cukrowni. W okresie od 29.05.1978 r. do 31.10.1986 r. wnioskodawca pracował w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w C.. W trakcie zatrudnienia zajmował stanowiska: traktorzysty, pracownika fizycznego produkcji roślinnej i palacza CO. Faktycznie K. P. pracował jako traktorzysta i sezonowo jako palacz CO. Sezonowe obowiązki palacza zostały powierzone odwołującemu, gdy powstały bloki mieszkalne w 1981 r. Sezon trwał od 1 listopada do 20 kwietnia danego roku. Wówczas odwołujący uczestniczył w procesie ogrzewania poprzez ręczne załadowywanie węgla do pieca. Pracę wykonywał w systemie zmianowym po 12 godzin dziennie. Jako kierowca ciągnika wykonywał zarówno prace polowe, jak też woził kiszonki oraz słomę. Praca sezonowa odwołującego w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w C. przy obsłudze kotłów CO była pracą palacza niezautomatyzowanego kotła, który pod względem funkcjonalnym jest tożsamy z rusztowym kotłem parowym lub wodnym typu przemysłowego. W okresie od 19.11.1986 r. do 16.01.1989 r. odwołujący był zatrudniony w (...) Z. w P. na stanowisku palacza. W zakładzie znajdowały się 3 piece piekarnicze wrzutowe, taśmowe o powierzchni wypiekowej 15 m. kw. o mocy cieplnej 150 kW, które w 1989 r. zostały zastąpione piecem przelotowym taśmowym (...) 24, piec (...) 24 piekarniczy, taśmowy, przelotowy, o powierzchni wypiekowej 52 m kw. i mocy cieplnej 350 Kw, kocioł parowy, żeliwny, D., N. o mocy cieplnej 150 Kw. Piece piekarnicze i kotły parowe opalane były lekkim olejem opałowym. Praca odwołującego w (...) w P. w okresie od 19.11.1986 r. do 16.01.1989 r. na stanowisku palacza była pracą palacza niezautomatyzowanych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego. Podczas pracy na stanowisku palacza odwołujący musiał kontrolować poziom ciśnienia oraz wody w kotłach. (...) kotła odbywała się ręcznie. Kotły, które obsługiwał odwołujący, były kotłami ciśnieniowymi do 0,7 atmosfer. Kotły te wytwarzały parę i grzały wodę. W kotłowni były trzy żeliwne piece.

Od 23.02.1989 r. do 15.01.1993 r. K. P. był zatrudniony w (...) w P. na stanowisku robotnika gospodarczego. Zajmował się wówczas porządkami w piekarni, sprzątaniem i w razie potrzeby zastępował piecowych. Pracę robotnika gospodarczego wnioskodawca wykonywał przez okres jednego roku, natomiast później został skierowany do pracy przy wypieku chleba, wykonując prace piecowego.

W okresie od 27.09.1994 r. do 31.10.1994 r. odwołujący był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w P. na stanowisku malarza.

0d 1.12.1994 r. do 31.1995 r. odwołujący był zatrudniony w Piekarni (...) w P. na stanowisku piekarza.

W okresie od 14.02.1995 r. do 31.07.1995 r. odwołujący był zatrudniony w Piekarni (...).W G. w P. od 14.02.1995 r. do 31.07.1995 r. na stanowisku pomocnika piekarza. Od 01.08.1995r. do 15.01.1996r. odwołujący był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) s.c. na stanowisku blacharza-dekarza. W okresie od 01.08.1996 r. do 31.12.1998 r. odwołujący był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) s.c. na stanowisku blacharza-dekarza. Zajmował się wówczas kładzeniem papy na dachach, a także wykonywaniem obróbek blacharskich. Praca odbywała się przez cały rok. Czasami pracownicy pracowali w warsztacie, gdzie wyginali i cięli blachę nożycami. W zakresie ustalenia, czy praca odwołującego w (...) w P. w okresie od 19.11.1986 r. do 16.01.1989 r. na stanowisku palacza była pracą palacza niezautomatyzowanych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego, w szczególności czy obsługiwane kotły nosiły cechy kotłów przemysłowych Sąd Okręgowy uznał za miarodajną opinię biegłego specjalisty z zakresu bhp W. K., który stwierdził, że praca wnioskodawcy w tym okresie była pracą palacza niezautomatyzowanych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego. Sąd podkreślił, że biegły w opinii uzupełniającej bardzo szczegółowo ustosunkował się do zarzutów organu rentowego. Podniósł też, że treść opinii w sposób kompleksowy i nie budzący żadnych wątpliwości odpowiada na pytania Sądu.

Za wiarygodną Sąd I instancji uznał również opinię biegłego ds. energetyki i techniki cieplnej dr inż. J. Z., w której wskazał on, że odwołujący w czasie zatrudnienia w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w C. pracował jako palacz przy obsłudze niezautomatyzowanego kotła, który pod względem funkcjonalnym jest tożsamy z rusztowym kotłem parowym lub wodnym typu przemysłowego. Biegły wskazał, że o charakterze przemysłowym kotłów w świetle definicji rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze decydujące znaczenie ma nie tylko moc cieplna, ale także jego zastosowanie. Prace tego rodzaju należy zakwalifikować do Działu XIV poz. 1 w/w rozporządzenia „prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego”, gdyż piece, przy których pracował ubezpieczony, służyły do podgrzewania wody, która miała zastosowanie w przemyśle.

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie jako bezzasadne podlega oddaleniu.

Sąd wskazał, że zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli: okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Przepis art. 32 ust. 4 stanowi natomiast, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Zgodnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz posiada wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Stosownie do § 3 w/w rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej "wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.

Powyższe warunki winny być spełnione przez ubezpieczonego na dzień wejścia w życie ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tj. na dzień 1 stycznia 1999r.

Sąd podkreślił, że poza sporem jest, że odwołujący ukończył 60 lat, nie jest członkiem OFE, posiada na dzień 1 stycznia 1999r. wymagany 25 letni okres zatrudnienia. Organ rentowy uznał za udowodniony staż pracy odwołującego w warunkach szczególnych w wymiarze 1 roku, 9 miesięcy i 12 dni.

Sąd I instancji stwierdził, że z materiału dowodowego wynika, że odwołujący w okresie zatrudnienia w Spółdzielni Kółek w R. od 05.04.1976 r. do 28.01.1978 r. oraz w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w C. w okresie od 29.05.1978 r. do 31.10.1986 r., z wyłączaniem prac sezonowych, kiedy pracował jako palacz CO, pracował na stanowisku kierowcy ciągnika, której nie można zakwalifikować do pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, bowiem odwołujący jako kierowca ciągnika wykonywał różne prace, zarówno polowe, jak i transportowe, a w szczególności prace polowe przy zbiorze, przy koszeniu. Wskazał, że wykładnia językowa regulacji zawartej w Wykazie A dział VIII poz. 3, przy uwzględnieniu przyjętej przez rozporządzenie kwalifikacji branżowo - stanowiskowej oraz przy uwzględnieniu systematyki przepisów, nie pozwala na kwalifikowanie pracy kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych wykonujących swą pracę w rolnictwie jako pracy w szczególnych warunkach. Wskazane stanowiska wymienione zostały w dziale VIII wykazu „w transporcie i łączności”, a nie w dziale X „w rolnictwie i przemyśle rolno - spożywczym”, ani w dziale XIV „prace różne”. Wobec powyższego nie ma przesłanek aby przyjmować, że wykonywanie prac na wskazanych stanowiskach, niezależnie od branży, w której praca jest wykonywana, skutkuje szkodliwością pozwalającą na zaliczenie tego okresu jako uprawniającego do nabycia emerytury w obniżonym wieku. Umieszczenie wskazanych stanowisk w dziale VIII - w transporcie i łączności, mimo ujęcia pracy traktorzysty, kombajnisty lub pojazdu gąsienicowego odrębnie od pracy kierowcy samochodów ciężarowych, autobusów i pojazdów specjalistycznych, łączy szkodliwość tejże pracy nie z faktem prowadzenia tychże pojazdów, lecz z faktem prowadzenia tych pojazdów przy uwzględnieniu specyfiki „technologii” pracy w transporcie i łączności oraz obciążeń psychofizycznych związanych z uczestniczeniem takich pojazdów w ruchu publicznym. Obciążeń, których nie ma, jak uznał ustawodawca, przy wykonywaniu prac na wskazanych stanowiskach w rolnictwie, gdzie dominują prace polowe. Sąd przywołał przy tym m.in. stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z 3 grudnia 2013r., I UK 172/13, że o ile można się zgodzić, że prace transportowe wykonywane przez ubezpieczonego jako kierowcę ciągnika można zaliczyć do prac w transporcie, tj. do prac objętych działem VIII poz. 3 wykazu A, mimo że pracował on w spółdzielni rolniczej a nie w przedsiębiorstwie transportowym, to nie ma żadnych podstaw do potraktowania prac polowych jako prac w transporcie.

Sąd Okręgowy przypomniał nadto, że praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Tylko okresy wykonywania zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy wypełniają weryfikowalne kryterium uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Stałe wykonywanie takich prac oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku) lub periodyczne, a nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia. Wobec powyższego do uznania pracy traktorzysty za pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze wymagane jest wyłączne wykonywanie prac w transporcie. Skoro odwołujący będąc zatrudniony jako kierowca ciągnika wykonywał zarówno prace polowe, jak i prace transportowe, nie można przyjąć, iż wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Tym samym praca odwołującego zarówno w okresie zatrudnienia w Spółdzielni Kółek w R. od 05.04.1976 r. do 28.01.1978 r. jak i w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w C. od 29.05.1978 r. do 31.10.1986 r., z wyłączaniem prac sezonowych, kiedy pracował jako palacz CO, nie spełnia warunków szczególności zgodnie z wykazem A, Dział VIII, poz. 3 „prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych”, załącznika do w/w rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. Zdaniem Sądu I instancji, również pracy odwołującego w (...) w P. w okresie od 23.02.1989 r. do 15.01.1993 r. na stanowisku robotnika gospodarczego, w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w P. w okresie od 27.09.1994 r. do 31.10.1994 r. na stanowisku malarza, w Przedsiębiorstwie (...) s.c. w okresie od 01.08.1995r. do 15.01.1996 r. na stanowisku blacharza-dekarza oraz w Przedsiębiorstwie (...) s.c. w okresie od 01.08.1996 r. do 31.12.1998 r. na stanowisku blacharza-dekarza nie można zakwalifikować do prac w warunkach szczególnych, bowiem tego rodzaju praca nie została określona w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r.

Sąd ten uznał natomiast, że praca odwołującego w (...) w P., gdzie w okresie od 23.02.1990 r. do 15.01.1993 r. pracował przy wypieku chleba oraz w Piekarni (...) w P. w okresie 01.12.1994 r. do 31.1995 r., jak również w Piekarni (...).W G. w P. w okresie od 14.02.1995 r. do 31.07.1995 r. jest pracą w szczególnych warunkach określoną w wykazie A dziale X, poz. 11 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Zdaniem Sądu Okręgowego, praca odwołującego w (...) Z. w P. w okresie od 19.11.1986 r. do 16.01.1989 r. na stanowisku palacza, a także sezonowa praca palacza wykonywana podczas zatrudnienia w PGR w C. w latach 1981-1986 jest pracą określoną w wykazie A, dział XIV, poz. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r., jako prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego.

Odnosząc się do możliwości zaliczenia do pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania przez odwołującego nauki rzemiosła w zawodzie piekarza na podstawie umowy o naukę w zakładzie rzemieślniczym u mistrza szkolącego H. J. w P. w okresie od 02.11.1971 r. do 31.10.1973 r. Sąd podniósł, że przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zawierające katalog okresów składkowych i nieskładkowych, uwzględnianych przy ustalaniu stażu pracy warunkującego prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz ich wysokość, nie przewidują możliwości uwzględnienia okresu edukacji na poziomie uzyskiwania podstawowych kwalifikacji zawodowych, a więc okresu nauki w szkole zawodowej, technikum czy liceum, nawet jeśli program nauki przewidywał także naukę zawodu, np. w warsztatach szkolnych. Stosownie do art. 6 ust. 2 pkt 3 w/w ustawy podlegają zaliczeniu jako okresy składkowe okresy zatrudnienia młodocianych na obszarze Państwa Polskiego na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975 r., ponieważ w tym czasie osoby te były objęte obowiązkiem ubezpieczenia społecznego. Tak więc jeżeli młodociany odbywał praktyczną naukę zawodu w zakładzie pracy na podstawie umowy zawartej między nim a zakładem pracy, okres praktycznej nauki zawodu podlega uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty oraz przy ustalaniu wysokości tych świadczeń. W takim bowiem przypadku młodociany podlegał ubezpieczeniu społecznemu, a w związku z tym była za niego opłacana składka na ubezpieczenie społeczne. Zasadniczą kwestią wymagającą rozstrzygnięcia jest więc to, czy nauka zawodu była pobierana przez młodocianego przy jego równoczesnym zatrudnieniu, czy też jako przedmiot praktyczny w programie nauki szkolnej. Innymi słowy, czy nauczający zawodu był pracodawcą czy nauczycielem młodocianego, a więc czy związek między nimi polegał na stosunku prawa pracy - nauki zawodu, czy na stosunku administracyjnym. Stosunek zatrudnienia obejmował bowiem tylko młodocianych przyjętych do pracy w celu nauki zawodu, obowiązanych do dokształcania się w szkole, nie zaś tych, którzy pobierali naukę bez zatrudnienia się. Pozostawić więc trzeba na uboczu realizację praktycznej zawodu w takich szkołach, jak zasadnicze szkoły zawodowe i technika zawodowe, w których praktyczna nauka zawodu, gdy odbywała się poza warsztatami szkolnymi, w zakładach pracy, organizowana była na podstawie umowy zawartej między szkołą a zakładem pracy i uczniowie, wykonujący pracę w ramach praktyki nie byli pracownikami tych zakładów.

Zasady zatrudniania młodocianych w celu nauki zawodu były uregulowane w przepisach ustawy z 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (Dz. U. Nr 45, poz. 226 z późn. zm.). Zgodnie z art. 1 w zw. z art. 2 w/w ustawy dopuszczalne było zatrudnianie młodocianych, którzy ukończyli 15-ty rok życia. Młodociani mogli być zatrudniani przez zakłady pracy tylko w celu m.in. nauki zawodu (art. 3 ust. 1 pkt 1 w/w ustawy). Zauważyć również należy, że zgodnie z obowiązującą wówczas uchwałą nr 55 Rady Ministrów z dnia 1 marca 1966 r. w sprawie dalszego rozwoju i działalności ochotniczych hufców pracy Związku (...), zadaniem (...) było m.in. zapewnienie uczestnikom (...) zatrudnienia i możliwości kształcenia w szkołach zawodowych lub zdobywania kwalifikacji zawodowych przez organizowanie innych form szkolenia zawodowego oraz ochrony pracy zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi (§ 3 pkt. 2) Z kolei zgodnie z § 5 ust. 2 uchwały do (...) mogły być przyjmowane osoby z terenu miast i wsi w wieku od 16 do 24 lat, które posiadały dobry stan zdrowia i podpisały odpowiednią deklarację oraz zatrudnienie mogło nastąpić tylko za zgodą rodziców lub opiekunów młodocianego. Natomiast zgodnie z § 9 ust. 3 Zatrudnianie młodocianych uczestników (...) może nastąpić tylko z zachowaniem przepisów ustawy z dnia 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz wstępnym stażu pracy, przepisów wykonawczych do tej ustawy oraz innych przepisów właściwych dla tej kategorii pracowników. Zgodnie zaś z art. 9 ust. 1 ustawy z 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy zakład pracy, przyjmując młodocianego na naukę zawodu w celu przyuczenia do określonej pracy oraz odbycia wstępnego stażu pracy, był obowiązany zawrzeć z nim na piśmie umowę określającą zawód albo rodzaj pracy, w jakim młodociany będzie szkolony, czas trwania nauki zawodu, przyuczenia do określonej pracy lub wstępnego stażu pracy oraz zasadnicze obowiązki i uprawnienia młodocianego. Okresy nauki zawodu, przyuczenia do określonej pracy oraz wstępnego stażu pracy były okresami zatrudnienia (art. 10 w/w ustawy). Sąd I instancji podzielił przy tym pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z 24 kwietnia 2009 r., II UK 334/08, iż młodociany, odbywający naukę zawodu w ramach umowy zawartej z zakładem pracy na podstawie przepisów ustawy z dnia 2 lipca 1958 roku o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy, posiadał status pracownika w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym oraz ubezpieczeniu społecznym. Sąd Okręgowy w pełni akceptuje powyższy pogląd Sądu Najwyższego. Odnosząc powyższe do przedmiotowej sprawy Sąd stwierdził, że brak jest podstaw do przyjęcia, by odwołujący w spornym okresie odbywał praktyczną zawodu na podstawie indywidualnej umowy o naukę zawodu, zawartej pomiędzy nim a zakładem pracy i przysługiwał mu status pracownika. Z materiału dowodowego wynika jedynie, że w okresie od 02.11.1971 r. do 31.10.1973 r., odbywał naukę rzemiosła w zawodzie piekarza na podstawie umowy o naukę w zakładzie rzemieślniczym u mistrza szkolącego H. J. w P. w okresie, jednak nie na zasadzie zatrudnienia na podstawie indywidualnej umowy o pracę, nie był więc pracownikiem zakładów pracy na które wskazuje zaświadczenie. Sąd wskazał, że z art. 9 ust. 1 ustawy z 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu wynikał obowiązek zawierania przez pracodawców z młodocianymi na piśmie umów o pracę określających zasady obywania praktycznej nauki zawodu. Odwołujący, jak sam przyznał w swoich zeznaniach, nie pamiętał czy zawierał taką indywidulaną umowę o naukę zawodu. Podobnie świadkowie nie potwierdzili, by uczniowie podpisywali indywidualne umowy z zakładem pracy. Potwierdzili jedynie, że podobnie jak odwołujący odbywali praktyki, za co otrzymywali comiesięczne wynagrodzenie. Zaznaczył przy tym, że ustalenie prawa do świadczenia z ubezpieczenia lub też określenie jego wysokości wymaga przedstawienia dowodów precyzyjnych, jednoznacznych i pewnych. Zgodnie z art. 232 k.p.c. obowiązek przedstawienia takich dowodów spoczywa na wnioskodawcy.

Zdaniem Sądu Okręgowego, zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwolił na ustalenie, iż okres zatrudnienia odwołującego w (...) w P. od 23.02.1990 r. do 15.01.1993 r. oraz w Piekarni (...) w P. w okresie 01.12.1994 r. do 31.1995 r., jak również w Piekarni (...).W G. w P. w okresie od 14.02.1995 r. do 31.07.1995 r., a także w (...) Z. w P. w okresie od 19.11.1986 r. do 16.01.1989 r. oraz sezonowa praca palacza wykonywana podczas zatrudnienia w PGR w C. w latach 1981-1986, wraz z uwzględnieniem stażu pracy odwołującego w warunkach szczególnych uznanego za udowodniony przez organ rentowy, są okresami niewystarczającymi do ustalenia, iż staż pracy odwołującego w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze wyniósł co najmniej 15 lat.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożył wnioskodawca, zarzucając:

1/ sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez błędne przyjęcie, że:

a/ praca K. P. na stanowisku traktorzysty w Spółdzielni Kółek Rolniczych w R. w okresie od 05.04.1976 r. do 28.01.1978 r. oraz w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w C. w okresie od 29.05.1978 r. do 31.10.1986 r. nie spełnia warunków szczególności zgodnie z wykazem A, Dział VIII „W transporcie i łączności", poz. 3 „prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych", stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w sytuacji gdy zgodnie ze stanowiskiem judykatury „charakter pracy kierowcy ciągnika wykonującego wyłącznie transport oraz kierowcy ciągnika wykonującego w pewnych okresach wyłącznie transport, w innych zaś przemiennie transport i prace polowe jest zbliżony i bez znaczenia pozostaje okoliczność, że prace kierowców ciągników ujęte zostały w dziale VIII rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) - w transporcie. Obniżenie wieku emerytalnego niektórym grupom zawodowym uzasadnia się narażeniem tych osób na szybsze niż przeciętne zrealizowanie się emerytalnego ryzyka z powodu wystąpienia w ich zawodach czynników negatywnych (szkodliwych dla zdrowia lub obniżających sprawność psychofizyczną), które doprowadzają do wcześniejszej niż powszechnie utraty sił do wykonywania dotychczasowej pracy. Prawo do emerytury w wieku niższym wynika więc ze szczególnych właściwości wykonywanej pracy, a ta w przypadku traktorzysty, niezależnie od tego, czy wykonuje on prace transportowe, czy polowe, przedstawia się analogicznie.

b/ pracy K. P. w Przedsiębiorstwie (...) s.c. w P. w okresie od 01.08.1995 r. do 15.01.1996 r. na stanowisku blacharz - dekarz oraz w Przedsiębiorstwie (...) s.c. w P. w okresie od 01.08.1996 r. do 31.01.1998 r. na stanowisku blacharz -dekarz nie można zakwalifikować do prac w warunkach szczególnych, bowiem tego rodzaju praca nie została określona w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w sytuacji gdy ustawodawca w punkcie 9, Działu V „w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych", wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, do prac w szkodliwych warunkach zaliczył pracę dekarzy, zaś ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, iż K. P. w Przedsiębiorstwie (...) s.c. w P. wykonywał pracę dekarskie na dachach budynków.

Wskazując na powyższe apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyznanie K. P. prawa do emerytury od dnia złożenia wniosku, ewentualnie o uchylenie wyroku Sądu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Nadto wniósł o zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem Sąd Okręgowy wydał prawidłowe rozstrzygnięcie, które znajduje uzasadnienie w całokształcie okoliczności faktycznych sprawy oraz w treści obowiązujących przepisów prawa.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie jest kwestia, czy wnioskodawca spełnia przesłanki nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 z późn. zm.), a w szczególności czy legitymuje się 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu tej ustawy i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.).

Organ rentowy uwzględnił wnioskodawcy do stażu pracy w warunkach szczególnych jedynie okres 1 roku 9 miesięcy i 12 dni (tj. zatrudnienia w (...) SA w P. od 1.06.1972r. do 12.03.1974r. na stanowisku montera konstrukcji stalowych). Natomiast Sąd Okręgowy uznał, że zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwala na zaliczenie wnioskodawcy do stażu szczególnego dodatkowo okresów: od 19.11.1986r. do 16.01.1989r. (tj. 2 lata 1 miesiąc i 28 dni) w (...) w P. na stanowisku palacza c.o., od 23.02.1990 r. do 15.01.1993 r. (tj. 2 lata 10 miesięcy i 23 dni) w (...) w P. przy wypieku chleba, od 1.12.1994r. do 31.01.1995r. (tj. 2 miesiące) w Piekarni (...) w P. na stanowisku piekarza, od 14.02.1995r. do 31.07.1995r. (tj. 5 miesięcy i 16 dni) w Piekarni (...).W. G. w P. przy wypieku pieczywa oraz praca w charakterze palacza c.o., wykonywana w latach 1981-1986 sezonowo od 1 listopada do 30 kwietnia w okresie zatrudnienia w PGR w C. od 29.01.1978r. do 31.10.1986r. (tj. łącznie przez 30 miesięcy czyli 2 lata i 6 miesięcy). Łącznie zaliczony wnioskodawcy przez Sąd I instancji staż pracy w szczególnych warunkach wynosi 8 lat 2 miesiące i 7 dni, co z uwzględnionym przez organ rentowy okresem 1 roku 9 miesięcy i 12 dni daje 9 lat 11 miesięcy i 19 dni. Do wymaganego okresu co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach brakuje zatem wnioskodawcy 5 lat i 11 dni.

Odnosząc się do zawartego w apelacji zarzutu dotyczącego nieuwzględnienia przez Sąd I instancji do pracy w warunkach szczególnych okresu pracy wnioskodawcy w charakterze traktorzysty w okresach zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych (...) od 5.04.1976r. do 28.01.1978r. oraz w PGR w C. od 29.01.1978r. do 31.10.1986r. (poza zaliczonym okresem wykonywania sezonowo pracy palacza od 1 listopada 1981r. do 30 kwietnia każdego roku) Sąd Apelacyjny w pełni akceptuje stanowisko Sądu Okręgowego, że brak jest podstaw do zakwalifikowania okresu, w którym wnioskodawca jako traktorzysta wykonywał prace polowe, jako okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Z niekwestionowanych ustaleń Sądu I instancji wynika, że wnioskodawca świadcząc pracę w Spółdzielni Kółek Rolniczych (...) od 5.04.1976r. do 28.01.1978r. jako kierowca ciągnika wykonywał przede wszystkim prace polowe (przy orce, opryskach) ale także woził buraki do cukrowni. Również w okresie zatrudnienia w PGR w C. od 29.01.1978r. do 31.10.1986r. wnioskodawca – poza wykonywaniem sezonowo na przestrzeni lat 1981-1986 od 1 listopada do 30 kwietnia pracy palacza c.o. – pracował jako traktorzysta zarówno przy pracach polowych, jak i transportowych, gdyż woził kiszonkę i słomę. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, nie ma przeszkód, aby zaliczyć prace transportowe wykonywane przez wnioskodawcę w okresie zimowym w (...) R. oraz w PGR w C. do 1 listopada 1981r. do stażu pracy w warunkach szczególnych, mimo że ubezpieczony pracował w spółdzielni rolniczej oraz gospodarstwie rolnym, a nie w przedsiębiorstwie transportowym. Transport jest działem gospodarki, związanym z przemieszczaniem ludzi i ładunków w przestrzeni przy wykorzystaniu odpowiednich środków transportu. Transport, w szczególności transport towarowy, jest przy tym ściśle powiązany z pozostałymi działami gospodarki, przy czym niejednokrotnie jest on wykonywany nie tylko przez podmioty gospodarcze (przedsiębiorstwa, firmy), których przedmiotem działalności są wyłącznie usługi transportowe i które z tego powodu nie są przyporządkowane do tego właśnie działu gospodarki. Prace kierowców ciągników w transporcie wymienione zostały w dziale VIII poz. 3 wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Toteż przyjmując, że w okresie zimowym, tj. od listopada do marca, z uwagi na warunki atmosferyczne i wynikający z nich brak możliwości wykonywania prac polowych, wnioskodawca wykonywał wyłącznie prace transportowe, to nie ma przeszkód, aby zakwalifikować je jako wykonywane w warunkach szczególnych, choć niewątpliwie Spółdzielnia Kółek Rolniczych czy PGR nie były przedsiębiorstwami transportowymi. Pamiętać bowiem należy, że przyporządkowanie w przywołanym wykazie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w warunkach szczególnych (stanowiskowo – branżowy charakter wykazu), jednakże chodzi tu o narażenie procesami technologicznymi stanowiska pracy na czynniki szkodliwe, wynikające ze specyfiki danego działu przemysłu. W sytuacji, gdy stopień uciążliwości nie wykazuje żadnych różnic w zależności od branży, to brak jest podstaw do negowania kwalifikacji pracy, jako pracy w warunkach szczególnych tylko dlatego, że w załączniku do rozporządzenia praca ta przyporządkowana została do innego działu przemysłu. Oznacza to, że zasadą jest przyporządkowanie określonego pracodawcy do danej branży przemysłu, gdyż uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia wynika właśnie z owej branżowej specyfiki. Odmówić trzeba wówczas waloru pracy w szczególnych warunkach pracy na podobnym stanowisku wykonywanej w innym dziale przemysłu lub gospodarki (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 26 marca 2014 r., II UK 368/13, LEX nr 1458633). Nie jest to jednak reguła bezwzględna, ponieważ dopuszcza się możliwość uznania pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach także w sytuacji, gdy zakład zatrudniający ubezpieczonego nie należy do określonej branży – według nomenklatury przyjętej w rozporządzeniu, ale wykonuje zadania całkowicie odpowiadające branżowej specyfice (zob. także wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 marca 2014 r., I UK 337/13, LEX nr 1458817, z dnia 6 lutego 2014 r., I UK 314/13, OSNP 2015 nr 5, poz. 66). Powyższe nie oznacza jednak, jak twierdzi skarżący, że każda praca wykonywana przez kierowcę ciągnika może być tak kwalifikowana, w szczególności nie dotyczy to prac polowych, albowiem fundamentalną kwestią jest odpowiedź na pytanie, czy wnioskodawca pracując na stanowisku kierowcy ciągnika w rolnictwie był narażony przy pracach polowych na czynniki szkodliwe wynikające z tych samych procesów technologicznych, na które narażeni byli kierowcy ciągników w transporcie, a nadto czy stopień uciążliwości (nasilenia) tego narażenia nie wykazywał żadnych różnic w stosunku do narażenia „procesami technologicznymi” w transporcie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, zasadne jest stanowisko Sądu I instancji, że brak jest podstaw do zakwalifikowania okresu, w którym wnioskodawca wykonywał prace polowe, jako okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych, gdyż ewidentnie kierowca ciągnika przy pracach w polu nie jest narażony na te same czynniki szkodliwe w tym samym stopniu nasilenia, jak w transporcie. Stanowisko takie w zbliżonym stanie faktycznym zajął Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 3 grudnia 2013r., I UK 172/13 (LEX 1467147) stwierdzając, że wymienienie w wykazie A, dziale VIII pod pozycją 3 pracy kierowców ciągników i kombajnów nie oznacza, że należy uznać za pracę w szczególnych warunkach kierowanie tymi pojazdami przy jakichkolwiek zadaniach, a nie tylko transportowych. Prace uznane za wykonywane w warunkach szczególnych, bez względu na miejsce i rodzaj, zostały bowiem wymienione tylko w dziale XIV wykazu A zatytułowanym "Prace różne". Inne działy wykazu obejmują wskazane w nich prace w powiązaniu z rodzajami zakładów pracy lub ich częściami. Nie można uznać, że praca kierującego ciągnikiem jest zawsze pracą "w transporcie", nawet jeżeli kierujący niczego nie transportuje, lecz wykonuje przy pomocy ciągnika typowe prace polowe. Do podobnego wniosku doszedł Sad Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 15 grudnia 2014 r., III AUa 735/14 (LEX nr 1711396). Trafnie przy tym przyjął Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 30 lipca 2015 r., III AUa 306/15, że prace kierowcy ciągnika wykonywane w transporcie wewnętrznym i zewnętrznym w zakładzie produkcji rolnej o wielkim areale i własnej produkcji przetwórczej można kwalifikować jako prace w warunkach szczególnych wykonywane w transporcie dział VIII poz. 3 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. (LEX nr 1785300). Umieszczenie stanowisk kierowcy ciągnika i kombajnisty w dziale VIII - „W transporcie i łączności”, mimo ujęcia ich odrębnie od pracy kierowcy samochodów ciężarowych, autobusów i pojazdów specjalistycznych, łączy szkodliwość tej pracy nie z samym tylko faktem prowadzenia pojazdów gdziekolwiek (w polu), lecz z faktem prowadzenia tych pojazdów przy uwzględnieniu specyfiki „technologii" pracy w transporcie i łączności, a więc obciążeń psychofizycznych związanych z uczestniczeniem takich pojazdów w ruchu publicznym. Obciążenia te nie występują, jak uznał prawodawca, przy wykonywaniu prac na wskazanych stanowiskach w rolnictwie, co więcej, w przywołanym rozporządzeniu w dziale X „W rolnictwie i przemyśle rolno – spożywczym” nie przewidziano żadnych stanowisk przy pracach polowych, które uprawniają do emerytury w obniżonym wieku. Niewątpliwie kierowca ciągnika rolniczego wykonujący prace polowe jest narażony na uciążliwości typowe dla kierowcy ciągnika w każdych warunkach w postaci np. drgań, hałasu, ale nie każda praca ciężka oraz związana z narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia uprawnia do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach, lecz ujęta w odpowiedniej systematyce (por. też wyroki Sądu Apelacyjnego w Łodzi III AUa 713/14; III AUa 772/14; III AUa 731/12 /legalis/).

Zaznaczyć należy, że praca traktorzysty była zaliczona do pierwszej kategorii zatrudnienia w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1956 r. w sprawie zaliczania pracowników do kategorii zatrudnienia (Dz.U. Nr 39, poz. 176 ze zm.) w dziale XVII - „Rolnictwo i leśnictwo”. Akt ten obowiązywał do 31 grudnia 1979 r. Wymienione rozporządzenie zastąpione zostało rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979 r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia (Dz.U. nr 13, poz. 86). W załączniku do tego rozporządzenia nie ujęto już pracy na stanowisku traktorzysty w rolnictwie. Pojawił się natomiast dział VIII - „W transporcie i łączności”, w którym pod poz. 3. wymienione zostały „prace kierowców ciągników lub pojazdów gąsiennicowych”. Zagadnienia te szczegółowo rozważał Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku wydanym w sprawie III AUa 900/15 /legalis/ wskazując, że kierowca ciągnika wykonując prace polowe nie wykonuje pracy w szczególnych warunkach. Formułując wskazany wniosek Sąd ten wywodził, że z definicji – ciągnik jest pojazdem mechanicznym przystosowanym do ciągnięcia pojazdów bądź urządzeń nie posiadających własnego napędu np. maszyn rolniczych, przyczep, naczep oraz do wyposażania w osprzęt do robót ziemnych. Natomiast pojazd gąsiennicowy to urządzenie służące do transportu lądowego, poruszające się na gąsienicach. Nie sposób uznać, że ustawodawcy w alternatywnym ujęciu pod poz. 3 nie chodziło – wbrew jasnej systematyce – o prace kierowców ciągników w transporcie, zwłaszcza gdy się zważy, że ze względu na układ jezdny ciągniki dzielą się na: kołowe, kołowo – gąsiennicowe i gąsiennicowe. Ze względu na przeznaczenie przyjmuje się podział ciągników m.in. na ciągniki rolnicze, ciągniki leśne, ciągniki samochodowe, w tym siodłowe, budowlane. Jasno to świadczy, że praca na stanowisku kierowcy ciągnika nie musi mieć żadnego związku z rolnictwem, a może być wykonywana wyłącznie w transporcie. W rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. prace kierowców ciągników także wymienione zostały tylko w dziale „W transporcie i łączności”. Sąd ten argumentował także, że stanowisko pracy kierowcy opisuje wydany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej program Doradca (...), zawierający m.in. „Przewodnik po zawodach” (doradca.praca.gov.pl/d2k5/ zawody). Z charakterystyki tej wynika, że zawód kierowcy polega na prowadzeniu różnego rodzaju pojazdów, które służą do transportu ludzi i towarów na duże i małe odległości. W czasie jazdy obowiązkiem kierowcy jest dbanie o bezpieczeństwo własne, przewożonych pasażerów i towarów oraz innych użytkowników drogi. Typ pojazdu decyduje o charakterze pracy kierowcy. Kierowca autobusu przewozi ludzi na masową skalę w komunikacji miejskiej czy międzymiastowej, a kierowca ciężarówki przewozi towary zgodnie ze zleceniem. Dodatkowych czynności, poza kierowaniem pojazdem, może wymagać praca kierowców pojazdów specjalnych. Jako najbardziej uciążliwe warunki pracy kierowcy wskazuje się: zmienną temperaturę, hałas, drgania, spaliny, jazdę w nasilonym ruchu, zmienne oświetlenie, konieczność długiego przebywania poza domem przy dalekich trasach. Od kierowcy wymaga się szybkiego refleksu, spostrzegawczości, zdolności koncentracji i podzielności uwagi, tj. umiejętności śledzenia kilku bodźców jednocześnie. Kierowca w ruchu publicznym musi posiadać również umiejętność pracy w warunkach monotonnych przy jednoczesnym skupieniu uwagi na warunkach drogowych oraz wytrzymałość na długotrwały wysiłek, jest to praca wymagająca dość wysokiej odporności emocjonalnej.

Przedstawiając przywołaną powyżej wprost argumentację wyroku, powtórzyć za nim należy, że traktorzysta zatrudniony w (...) czy PGR pracując w okresie jesienno-zimowym w transporcie wykonuje prace w szczególnych warunkach, ale wykonując przy pomocy ciągnika prace polowe nie wykonuje takiego zatrudnienia. Przypomnieć też należy, że w ostatnich latach linia orzecznicza Sądu Apelacyjnego w Łodzi w zakresie kwalifikacji pracy traktorzysty, w tym w szczególności braku podstaw prawnych do kwalifikowania prac polowych świadczonych z wykorzystaniem traktora, jako prac wykonywanych w warunkach szczególnych, jest utrwalona. Jej kształt odnaleźć można w wyrokach: z dnia 13 grudnia 2012 r., III AUa 731/12 /legalis/, ale także z dnia 3 marca 2015 r., III AUa 713/14, (LEX nr 1680011), z dnia 23 września 2015 r., III AUa 78/15 (LEX nr 1820544), z dnia 29 kwietnia 2015 r., III AUa 862/14 (LEX nr 1747526), z dnia 12 maja 2015 r., III AUa 922/14 (LEX nr 1747521), z dnia 5 maja 2015 r., III AUa 979/14 (LEX nr 1755196), z dnia 17 kwietnia 2015 r., III AUa 772/14 (LEX nr 1747274 jak i III AUa 900/15 portal orzeczeń).

Odnosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy za zasadne należy uznać stanowisko Sądu Okręgowego jedynie w zakresie odmowy zaliczenia wnioskodawcy do stażu szczególnego okresów wykonywania jako kierowca ciągnika prac polowych w okresie zatrudnienia w (...) R. i w (...) w C.. Istnieją natomiast podstawy do przyjęcia, że w okresie zimowym, tj. od listopada do marca, z uwagi na warunki atmosferyczne i wynikający z nich brak możliwości wykonywania prac polowych, wnioskodawca wykonywał wyłącznie prace transportowe. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, nie ma zatem przeszkód do zaliczenia wnioskodawcy do stażu pracy w szczególnych warunkach z okresu zatrudnienia w (...) R. od 5.04.1976r. do 28.01.1978r. okresu 7 miesięcy i 28 dni, zaś z okresu zatrudnienia w PGR w C. od 28.01.1978r. do 31.10.1981r. (gdyż od 1981r. do końca okresu zatrudnienia wnioskodawca każdego roku od listopada do kwietnia włącznie wykonywał pracę palacza c.o. zaliczoną mu przez Sąd I instancji do stażu szczególnego) okresu 1 roku 5 miesięcy i 4 dni. Łącznie daje do dodatkowo okres 2 lat 1 miesiąca i 2 dni pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Apelacyjny w pełni akceptuje natomiast stanowisko Sądu Okręgowego co do braku podstaw do przyjęcia, że w pozostałych spornych okresach wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. W szczególności, wbrew zarzutom apelacji, z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie sposób uznać, że wnioskodawca w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o. w P. od 27.09.1994 r. do 31.10.1994 r., w Przedsiębiorstwie (...) s.c. w P. od 1.08.1995 r. do 15.01.1996 r. oraz od 1.08.1996 r. do 31.01.1998 r. stale i w pełnym wymiarze wykonywał prace dekarza. Przeciwnie, ze złożonego przez wnioskodawcę świadectwa pracy z 31.10.1994r. jednoznacznie wynika, że w P. (...) w P. zatrudniony był on na stanowisku malarza. Również treść dokumentów zawartych w aktach osobowych wnioskodawcy z okresów zatrudnienia w P. (...) w P. nie wynika, by wykonywał on tylko pracę dekarza. I tak w umowie o pracę z 30.07.1996r. zawartej na czas określony do 31.10.1996r. powierzono wnioskodawcy obowiązki malarza. Takie samo stanowisko wskazane jest też w umowie o pracę zawartej z wnioskodawcą na czas nieokreślony od 2.11.1996r. Pozostałe dokumenty, tj. umowy o pracę z 1.08.1985r. i z 2.10.1985r., karty zarobkowe za lata 1998-1998, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 26.08.2003r. oraz świadectwo pracy, wskazują, że wnioskodawca zatrudniony był w tej firmie na stanowisku blacharza-dekarza. Treść w/w dokumentacji koresponduje z zeznaniami świadków R. K. i J. S., którzy podali, że wnioskodawca oprócz prac typowo dekarskich pracował też w warsztacie, gdzie wykonywał obróbki blacharskie, a także pracował przy malowaniu rurociągów, piaskowaniu. Tym samym uprawniony jest stanowisko Sądu Okręgowego o braku możliwości zaliczenia wnioskodawcy w/w okresów do stażu szczególnego. Wprawdzie wnioskodawca w czasie zatrudnienia w P. (...) wykonywał prace dekarskie, tj. wymienione w wykazie A dział V poz. 9 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jednak nie wykonywał ich stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Poza bowiem zrywaniem i kładzeniem papy zajmował się też malowaniem, piaskowaniem i wykonywaniem obróbek blacharskich w warsztacie. Tymczasem, jak trafnie wskazał Sąd I instancji, praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. Tylko okresy wykonywania zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy wypełniają weryfikowalne kryterium uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Stałe wykonywanie takich prac oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku) lub periodyczne, a nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia.

Reasumując należy stwierdzić, że nawet zaliczenie ze spornych okresów zatrudnienia wnioskodawcy w (...) R. i w PGR w C. do stażu szczególnego okresów jesienno-zimowych w łącznym wymiarze 2 lat 1 miesiąca i 2 dni nie daje wnioskodawcy wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Okres ten, łącznie z uwzględnionym przez organ rentowy okresem 1 roku 9 miesięcy i 12 dni oraz zaliczonym przez Sąd I instancji okresem 8 lat 2 miesięcy i 7 dni stanowi jedynie 12 lat i 21dni. Tym samym wnioskodawca nie spełnił wszystkich kumulatywnie zakreślonych warunków z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS do przyznania mu prawa do emerytury.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., nie znajdując uzasadnionych podstaw do uwzględnienia apelacji, orzekł o jej oddaleniu.