KIO 2586/17
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
-
Protokolanci:Piotr Cegłowski
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:KIO 100/17 KIO 121/16 KIO 1221/17 KIO 1363/13 KIO 1410/15 KIO 1415/15 KIO 1598/16 KIO 1673/17 KIO 1733/17 KIO 239/14 KIO 2391/16 KIO 2392/16 KIO 2406/15 KIO 267/15 KIO 2721/15 KIO 2785/15 KIO 2813/15 KIO 371/16 KIO 416/17 KIO 422/17 KIO 482/16 KIO 484/16 KIO 559/16 KIO 596/16 KIO 598/16 KIO 613/17 KIO 681/17 KIO 684/17 KIO 725/14 KIO 818/15 KIO 925/15 KIO 962/16 KIO 99/17 III CZP 58/17 IV Ca 1299/09
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt: KIO 2586/17
WYROK
z dnia 19 grudnia 2017 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący: Ryszard Tetzlaff
Protokolant: Piotr Cegłowski
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 grudnia 2017 r. w Warszawie odwołania
wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w 6 grudnia 2017 r. przez wykonawcę
"PROLIFT" Sp. z o.o., ul. Kościelna 21, 60-536 Poznań w postępowaniu prowadzonym
przez Centrum Kultury Zamek, ul. Św. Marcin 80/82, 61-809 Poznań
orzeka:
1. uwzględnia odwołanie w całości i nakazuje Zamawiającemu unieważnienie
czynności wyboru oferty najkorzystniejszej z dnia 01.12.2017 r., jak i nakazuje
Zamawiającemu powtórzenie czynności badania i oceny ofert, w ramach których
nakazuje odrzucenie oferty: LIFTEC Sp. z o.o., ul. Księżycowa 15/2, 62-020
Swarzędz na podstawie art. 89 ust.1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 2 i 3 Prawa zamówień
publicznych z uwagi na potwierdzenie się zarzutów wskazanych w odwołaniu.
2. kosztami postępowania obciąża Centrum Kultury Zamek, ul. Św. Marcin 80/82,
61-809 Poznań i:
2.1. zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 7 500 zł 00 gr
(słownie: siedem tysięcy pięćset złotych zero groszy) uiszczoną przez wykonawcę
"PROLIFT" Sp. z o.o., ul. Kościelna 21, 60-536 Poznań tytułem wpisu od
odwołania,
2.2. zasądza od Centrum Kultury Zamek, ul. Św. Marcin 80/82, 61-809 Poznań na
rzecz "PROLIFT" Sp. z o.o., ul. Kościelna 21, 60-536 Poznań kwotę 11 100 zł 00
gr (słownie: jedenaście tysięcy sto złotych zero grosze) stanowiącą koszty
postępowania odwoławczego poniesione z tytułu zwrotu kosztów wpisu oraz
wynagrodzenia pełnomocnika.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 24 sierpnia 2017 r. poz. 1579) na niniejszy wyrok -
w terminie 7 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa
Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Poznaniu.
Przewodniczący:
………………………………
Sygn. akt: KIO 2586/17
U z a s a d n i e n i e
Postępowanie o udzielnie zamówienia publicznego prowadzone w trybie przetargu
nieograniczonego na: „Serwis urządzeń dźwigowych zainstalowanych w budynku Centrum
Kultury ZAMEK w Poznaniu"; nr ref. DA/XXVII/2017, zostało wszczęte ogłoszeniem
w Biuletynie Zamówień Publicznych Nr 618519-N- 2017, data zamieszczenia 20.11.2017 r.,
przez Centrum Kultury Zamek, ul. Św. Marcin 80/82, 61-809 Poznań zwany dalej:
„Zamawiającym”.
W dniu 01.12.2017 r. (e-mailem) Zamawiający poinformował o wyborze oferty
najkorzystniejszej LIFTEC Sp. z o.o., ul. Księżycowa 15/2, 62-020 Swarzędz zwanej dalej:
„LIFTEC Sp. z o.o.” albo „LIFTEC” albo „Odwołującym”. Drugą pozycję w rankingu zajęła
oferta T. P. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą VERTICAL T. P., ul.
Południowa 21, 62-200 Gniezno zwana dalej: „VERTICAL T. P.”, trzecią pozycję w rankingu
zajęła oferta "PROLIFT" Sp. z o.o., ul. Kościelna 21, 60-536 Poznań zwanej dalej:
„PROLIFT Sp. z o.o.” albo „Odwołującym”.
W dniu 06.12.2017 r. (wpływ bezpośredni do Prezesa KIO) "PROLIFT" Sp. z o.o.
wniosło odwołanie na w/w czynność z 01.12.2017 r. oraz zaniechania. Kopie odwołania
Zamawiający otrzymał w dniu 06.12.2017 r. (e-mailem). W/w czynności Zamawiającego
zarzucił naruszenie art. 89 ust. 1 pkt 4, art. 90 ust. 1 pkt 1-5, art. 90 ust. 2 i 3 ustawy z dnia
29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 24 sierpnia 2017 r. poz. 1579)
zwanej dalej: „Pzp” poprzez:
zaniechanie odrzucenia oferty LIFTEC, co do której LIFTEC nie wykazał w sposób
odpowiedni w drodze wyjaśnień składanych na podstawie art. 90 ust. 1 i 2 Pzp, iż nie
zawiera ona rażąco niskiej ceny;
zaniechanie odrzucenia oferty LIFTEC, która zawierała rażąco niską cenę,
w szczególności z powodu nieuwzględnienia w kalkulacji ceny takich pozycji jak
w szczególności: kosztów zapewnienia całodobowego pogotowia serwisowego, kosztów
przygotowania dźwigów do rocznego przeglądu dokonywanego przez Urząd Dozoru
Technicznego, kosztów przeszkolenia osób wskazanych przez Zamawiającego
w zakresie awaryjnego uwalniania ludzi z kabiny dźwigu, kosztów dostarczenia i wymiany
elementów wyposażenie, kosztów bezpłatnej aktualizacji do najnowszych wersji
oprogramowania, kosztów uzyskania i podtrzymania ubezpieczenia od odpowiedzialności
cywilnej (OC);
W związku z powyższym, wnosił o uwzględnienie odwołania i nakazanie:
1) unieważnienia czynności wyboru oferty najkorzystniejszej;
2) dokonania ponownej oceny ofert oraz odrzucenia oferty LIFTEC;
3) zasądzenia od Zamawiającego na rzecz Odwołującego kosztów postępowania
odwoławczego (w tym kosztów pomocy prawnej udzielanej przez radcę prawnego, przy czym
stosowna faktura VAT zostanie przedłożona na rozprawie).
Odnośnie zarzutu rażąco niskiej ceny. W ramach postępowania, Zamawiający
w trybie art. 90 ust. 1 i 2 Pzp wezwał wykonawcę LIFTEC do wyjaśnienia dotyczącego
zaoferowanej ceny. Wykonawca LIFTEC udzielił wyjaśnień bardzo ogólnikowych. Użył
następującej argumentacji (oprócz ogólników, takich jak zapewnienia o prawidłowości
i realności kalkulacji, które zgodnie z orzecznictwem KIO nie mogą stanowić skutecznego
wyjaśnienia w trybie art. 90 ust. 1 i 2 Pzp):
1. Obniżenie kosztów funkcjonowania administracji przedsiębiorstwa poprzez
zastosowanie optymalizacji podziału funkcji i zadań, jak również zarządzania wewnątrz
przedsiębiorstwa mające za zadanie optymalizacje kosztów przy utrzymaniu niezmiennej
jakości świadczonych usług.
2. Czynnikiem mającym znaczący wpływ na ceny jednostkowe konserwacji są koszty
wynagrodzeń pracowników, które zostały ustalone przy zachowaniu wszelkich norm
prawnych, a ilość urządzeń przypisanych do każdego z konserwatorów jest tak dobrana, aby
jego czas pracy był maksymalnie wykorzystany.
3. Wprowadzenie minimalizacji kosztów działalności operacyjnej konserwatorów,
polegającej na optymalizacji zaplanowanych tras konserwacji oraz obniżeniu kosztów
transportu. LIFTEC korzysta z nowoczesnego programu (komputerowego) zarządzania
pracownikami w terenie, który wraz z GPS pozwala na szybkie rozdysponowanie
pracowników znajdujących się najbliżej zgłaszanego obiektu.
W tym miejscu wskazał, iż żaden z powyższych argumentów nie spełnia wymagań
stawianych przez art. 90 ust. 1 i 2 Pzp.
Względem optymalizacji podziału funkcji i zadań.
Po pierwsze - LIFTEC nie wyjaśnił, na czym dokładnie miałaby polegać
„optymalizacja podziału funkcji i zadań", która prowadzi do obniżenia kosztów
funkcjonowania administracji przedsiębiorstwa.
Po drugie - LIFTEC nie wykazał w żaden sposób, iż zastosowana przez niego w/w
optymalizacja, jest wyjątkowa, „niedostępna" dla jego konkurentów.
Po trzecie - LIFTEC nawet nie podjął próby wyjaśnienia, jak i w jakim dokładnie
stopniu rzeczona optymalizacja wpływa na obniżenia kosztów administrowania
przedsiębiorstwa, a następnie zaoferowanej przez niego w postępowaniu ceny.
Warto w tym miejscu przywołać w tym zakresie orzecznictwo KIO:
„Izba podkreśla, że odwołujący nie wykazał w żadnym miejscu swoich wyjaśnień
wpływu na cenę ofertową wykazanych i udowodnionych czynników, którymi dysponuje
odwołujący, np. kwalifikacje kadry, nowoczesność sprzętu, (...) itp. Jednocześnie Izba
podkreśla, że wykonawca musi nie tylko wyjaśnić "co" - jaki czynnik ma wpływ czy jakie
czynniki mają wpływ na wysokość zaoferowanej ceny. Wykonawca musi też wyjaśnić «w jaki
sposób» wskazane czynniki mają wpływ na wysokość tej ceny. Jednocześnie wykonawca
może wykazać, że jest w stanie zastosować czynniki niedostępne dla innych wykonawców
i w ten sposób wpłynąć na wysokość ceny, a w zasadzie na niski poziom ceny. Samo
przytoczenie i nawet udowodnienie np. dysponowania parkiem maszynowym bez wykazania
wpływu tego elementu na cenę i odmiennego zastosowania tego czynnika od innych
wykonawców nie może dać zamawiającemu podstaw do przyjęcia takich wyjaśnień
i potwierdzenia, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny. Wprost przeciwnie - zamawiający
w takim przypadku jest obowiązany zastosować się do art. 90 ust. 3 PZP (...)” (wyrok KIO
z 11.02.2016 r., sygn. akt: KIO 121/16)
Argumentacja ogólna i lakoniczna, niewskazująca w żaden sposób na wpływ
czynników na wysokość skalkulowanej ceny uzasadnia odrzucenie oferty ze względu na
rażąco niską cenę (wyrok KIO z 11.2.2016 r., sygn. akt: KIO 121/16).
„Wyjaśnienia elementów mających wpływ na wysokość ceny muszą być konkretne,
wyczerpujące i nie mogą pozostawiać jakichkolwiek wątpliwości co do rzetelności kalkulacji
ceny oferty.” (wyrok KIO z 20.04.2017, sygn. akt: KIO 681/17).
Względem kosztów wynagrodzeń pracowników.
Stopień ogólności wyjaśnień przedstawionych przez LIFTEC nie pozwala na ustalenie
ilu pracowników Wykonawca zamierza skierować do realizacji zamówienia, w jakim
wymiarze czasu pracy, o wysokości stawki ich wynagrodzenia nawet nie mówić. W związku
z powyższym, w pełni aktualne pozostają argumenty podniesione w poprzednim punkcie.
LIFTEC w żadnym stopniu nie wyjaśnił, do jakich dokładnie „obniżonych kosztów
wynagrodzenia” się odwołuje. Nie przedstawił w tym zakresie jakichkolwiek kalkulacji. Nie
wykazał również, że przedmiotowe „obniżenie” czyni LIFTEC wyjątkowym na tle innych firm.
Końcowo - nie wyjaśniono, jak dokładnie wpływa na kalkulacje zaoferowanej przez niego
ceny. Już samo to, nakazuje uznać w tym zakresie wyjaśnienia LIFTEC za niewystarczające.
Niezależnie od powyższego, podkreślił, iż nawet tak duży stopień ogólności wyjaśnień,
przestawionych przez LIFTEC pozwala na wykazanie ich nierealności. Zgodnie
z deklaracjami LIFTEC, jego pracownicy zatrudnieni są zgodnie z przepisami prawa pracy
i przepisami o zabezpieczeniu społecznym. Należy więc przyjąć, że kalkulacja ich
wynagrodzenia odpowiada również wymogą wynagrodzenia minimalnego. Wynagrodzenie
minimalne w 2018 roku wzrośnie o 5% w stosunku do roku 2017 i będzie wynosić 2100 PLN
brutto. Tym samym należy liczyć się z podwyższeniem kosztów zatrudnienia pracownika na
umowę o pracę. W sytuacji, gdy przedsiębiorstwo zatrudnia pracownika na podstawie umowy
o pracę w pełnym wymiarze godzin i jego wynagrodzenie brutto będzie wynosiło 2100 PLN
(minimalne wynagrodzenie za pracę w 2018 r.), wówczas całkowity koszt zatrudnienia
wynosi 2532,81 PLN (2100 PLN + 432,81 PLN). Przyjmując 40-godzinny miesiąc pracy,
ustalić należy, że koszt 1 godziny pracy w 2018 roku (pracownika zatrudnionego za
wynagrodzeniem minimalnym) wyniesie 63,32 PLN (2532,81 PLN / 40);
W tym miejscu odwołania powyższą kalkulację zestawił z danymi tabelarycznymi
danymi z Formularza cenowego LIFTEC.
Jak łatwo dostrzec, LIFTEC w dużej części założył, że koszt wykonania zamówienia
w jednym miesiącu wobec jednego dźwigu był mniejszy niż minimalny koszt 1 godziny pracy
w 2018 r. Nietrudno o argumenty za nierealnością w/w założenia;
Po pierwsze - wątpliwe, aby wykonanie wszystkich obowiązków umownych wobec
jednego dźwigu trwało krócej niż 1 h, tym bardziej, że pracownicy LIFTEC będą musieli
dojechać do miejsca wykonania zamówienia ze Swarzędza (siedziba LIFTEC oddalona o
18km od miejsca realizacji Umowy; podróż w jedną stronę, zgodnie z Google Maps zajmuje
od 18 do 40 min).
Po drugie - oprócz kosztów wynagrodzenia pracowników, w stawce ryczałtowej
wykonania usługi dla danego dźwigu powinny być ujęte również pozostałe koszty wykonania
zamówienia (dla przykładu, zgodnie z Rozdz. II pkt 5 lit. n, wykonawca zobowiązany jest do
dostarczenia i wymiany elementów wyposażenie takich jak: smar, czyściwo, olej, styki
aparatury sterowej, przyciski, sprężynki, żarówki, śruby, podkładki, nakrętki, rolki gumowe,
wkładki bezpiecznikowe, zawleczki, cewki do włączników oraz inne drobne części i materiały
niezbędne do utrzymania stałej sprawności urządzeń dźwigowych).
W zakresie argumentu obniżenia wynagrodzenia pracowników LIFTEC, z uwagi na
to, że „ilość urządzeń przypisanych do każdego z konserwatorów jest tak dobrana, aby jego
czas pracy był maksymalnie wykorzystany" - wskazać należy za Izbą: „Ogólne Informacje
wykonawcy o posiadaniu wielu umów serwisowych (ilu? z kim? do kiedy będą realizowane?)
i towarzyszące im gołosłowne twierdzenie o ich wpływie na obniżenia kosztów świadczenia
usług wsparcia (o jakich wielkościach mowa?) i to w stopniu znacznym (co to oznacza?) nie
poszerzają wiedzy zamawiającego o konkretnych wartościach oszczędności." (wyrok KIO
z 25.04.2017 r., sygn. akt: KIO 684/17).
Względem minimalizacji kosztów działalności operacyjnej konserwatorów. W tym
aspekcie także próżno szukać jakichkolwiek konkretów. LIFTEC wskazał, że korzysta
z nowoczesnego programu (komputerowego) zarządzania pracownikami w terenie, który
wraz z GPS pozwala na szybkie rozdysponowanie pracowników znajdujących się najbliżej
zgłaszanego obiektu. Wykonawca nie wyjaśnia przy tym, o jakim dokładnie programie mówi.
Nie wskazuje, aby dawał on mu przewagę na tle konkurencji. Nie wyjaśnia również jak
dokładnie fakt posiadania w/w programu przekładał się na kalkulację jego ceny. W tym
miejscu Odwołujący oświadczył w odwołaniu, że posiadanie programu komputerowego, który
wraz z GPS pozwala na optymalizację działalności operacyjnej konserwatorów stanowi
obecnie standard na rynku usług konserwatorskich.
Wskazał również można za Izbą, iż: „Sam fakt dysponowania doświadczeniem,
urządzeniami, czy też narzędziami nie jest niczym nowym i specyficznych, gdyż stanowi on
w postaci warunków udziału w postępowaniu element sine qua non umożliwiający ubieganie
się wykonawcy o zamówienie. Bez jego spełnienia nie istniałaby możliwość udzielenia
zamówienia jakiemukolwiek wykonawcy - zatem nie może on stanowić uzasadnienia dla
zaoferowania wynagrodzenia na poziomie odbiegającym o ponad 30 % od wartości
szacunkowej ustalonej przez zamawiającego oraz średniej arytmetycznej złożonych
w postępowaniu ofert.” (wyrok KIO z 18.04.2017, sygn. akt: KIO 613/17).
Dostrzegł, iż poza zakresem wyjaśnień LIFTEC znalazła się kalkulacja m.in.: kosztów
zapewnienia całodobowego pogotowia serwisowego (na wypadek wystąpienia
nie prawidłowości w działaniu lub awarii dźwigu) dostępnego dla Zamawiającego 7 dni
w tygodniu (obowiązek z Rozdz. II pkt 6 OPZ); kosztów przygotowania dźwigów do rocznego
przeglądu dokonywanego przez Urząd Dozoru Technicznego wraz z wykonaniem
niezbędnych pomiarów elektrycznych oraz do udziału w czynnościach sprawdzających
realizowanych przez Urząd (obowiązek z Rozdz. II pkt 8 OPZ); kosztów przeszkolenia osób
wskazanych przez Zamawiającego w zakresie awaryjnego uwalniania ludzi z kabiny dźwigu
w terminie ustalonym z Zamawiającym (obowiązek z Rozdz. II pkt 9 OPZ); kosztów
dostarczenia i wymiany elementów wyposażenie takich jak: smar, czyściwo, olej, styki
aparatury sterowej, przyciski, sprężynki, żarówki, śruby, podkładki, nakrętki, rolki gumowe,
wkładki bezpiecznikowe, zawleczki, cewki do włączników oraz inne drobne części i materiały
niezbędne do utrzymania stałej sprawności urządzeń dźwigowych (obowiązek z Rozdz. II pkt
5 lit. n OPZ); kosztów bezpłatnej aktualizacji do najnowszych wersji oprogramowania, na
podstawie zaawansowanej diagnostyki urządzeń (obowiązek z Rozdz. II pkt 5 lit. o OPZ);
kosztów uzyskania i podtrzymania ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej (OC),
z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej związanej z Przedmiotem Umowy, na sumę
ubezpieczenia na jedno i wszystkie zdarzenia, nie mniejszą niż 50 000 PLN (obowiązek z § 7
Wzoru Umowy). Mając na względzie wymóg kompletności wyjaśnień w zakresie rażąco
niskiej ceny, uznał, że LIFTEC całkowicie pominął w/w koszty w swoich kalkulacjach.
Zgodnie z wyrok SO w Warszawie z 09.4.2010 r., sygn. akt: IV Ca 1299/09:
"Wykonawca powinien zatem wskazać i opisać obiektywne czynniki mające wpływ na
wysokość zaoferowanej ceny; wyjaśnienia powinny być jak najbardziej szczegółowe i winny
zawierać wszystkie aspekty mające wpływ na cenę, tak aby nie pozostawiały wątpliwości co
do prawidłowego jej wyliczenia, a jednocześnie nie mogą opierać się na samych
oświadczeniach wykonawcy, gdyż art. 90 ust. 3 PrZamPubl mówi o "dowodach" na ich
potwierdzenie (...). W ocenie SO złożenie przez skarżącego dodatkowych wyjaśnień
i przedstawienie nowych argumentów (w celu wykazania prawidłowości wyliczenia
wskazanej w ofercie ceny) dopiero na rozprawie przed KIO było spóźnione i nie mogło być
wzięte pod uwagę ani przez Izbę, ani tym bardziej przez SO. Definicja "określonego terminu"
na złożenie wyjaśnień zamawiającemu (art. 90 ust. 1 PrZamPubl) oznacza, że informacje
i dowody przedstawione przez wykonawcę muszą być znane zamawiającemu na konkretnym
etapie postępowania przetargowego (celem umożliwienia mu podjęcia decyli co do
ewentualnego przyjęcia oferty lub jej odrzucenia), a nie w toku postępowania odwoławczego
lub skargowego".
Skierowanie do wykonawcy wezwania w trybie art. 90 ust. 1 Pzp tworzy domniemanie
rażąco niskiej ceny. Obalenie tego domniemania spoczywa na wykonawcy. W przypadku,
w którym dostarczone przez wykonawcę wyjaśnienia wraz z ewentualnymi dowodami są na
tyle ogólne, lakoniczne i nie stanowią wiarygodnego wyjaśnienia poziomu zaoferowanej
ceny, to konieczne jest przyjęcie, że wykonawca w wyznaczonym dla niego terminie nie
obalił domniemania rażąco niskiej ceny. W takim przypadku cena oferty pozostaje rażąco
niska, co uzasadnia jej odrzucenie.
Zamawiający w dniu 08.12.2017 r. (e-mailem) wraz kopią odwołania, w trybie art. 185
ust.1 Pzp, wezwał uczestników postępowania przetargowego do wzięcia udziału
w postępowaniu odwoławczym. Żadne zgłoszenia przystąpień nie miały miejsca.
Do otwarcia posiedzenia Zamawiający wobec wniesienia odwołanie do Prezesa KIO
nie wniósł na piśmie, w trybie art. 186 ust. 1 Pzp, odpowiedzi na odwołanie.
Skład orzekający Krajowej Izby Odwoławczej po zapoznaniu się z przedstawionymi
poniżej dowodami, po wysłuchaniu oświadczeń, jak i stanowisk złożonych ustnie do
protokołu w toku rozprawy, ustalił i zważył, co następuje.
Skład orzekający Izby ustalił, że nie została wypełniona żadna z przesłanek
skutkujących odrzuceniem odwołania na podstawie art. 189 ust. 2 Pzp, zaś Odwołujący ma
interes w uzyskaniu zamówieniu.
Izba podnosi w zakresie interesu, że w przedmiotowym stanie faktycznym
Odwołujący został sklasyfikowany na trzeciej pozycji w rankingu złożonych ofert, a zakresem
odwołania jest objęta jedynie oferta wybrana jako najkorzystniejsza. Zarzuty nie dotyczą
oferty sklasyfikowanej na drugiej pozycji. W tym kontekście konieczne jest stwierdzenie, że
nie można wykluczyć, że wykonawcy, których oferty zostały ocenione korzystniej, nie
spełniają warunków podmiotowych udziału w postępowaniu, a wtedy wykonawcy dalej
sklasyfikowani mogą mieć interes we wnoszeniu odwołania na wybór oferty
najkorzystniejszej (co miało miejsce w niniejszym stanie faktycznym). Odwołujący
potencjalnie będzie mógł „wygrać przetarg”, gdy skutecznie zakwestionuje wybór
najkorzystniejszej oferty i np. przy ponownej ocenie ofert okaże się, że wykonawca
pierwotnie sklasyfikowany na drugim miejscu zostanie wykluczony z postępowania.
Sprowadza się to do wniosku, że interes prawny we wniesieniu odwołania będą mieli
wszyscy wykonawcy, którzy wzięli udział w danym postępowaniu i nie uzyskali zamówienia.
Za uznaniem, że wykonawcy, których oferty uplasowały się na dalszych miejscach
w rankingu ofert, posiadają interes prawny do wniesienia odwołania, opowiedziała się KIO
w wyroku z 02.02.2017 r., sygn. akt: KIO 99/17, KIO 100/17. W tym orzeczeniu uznano, że
w ocenie Izby fakt, że wykonawcy nie mieli pełnej wiedzy o klasyfikacji ofert oraz
postępowanie było prowadzone w ramach procedury odwróconej, powoduje, że interes
w uzyskaniu zamówienia oraz możliwość poniesienia szkody przez podmiot korzystający ze
środków ochrony prawnej należy oceniać szerzej, tj. z uwzględnieniem sposobu
procedowania ujętego w art. 24 aa Pzp. W tym stanie faktycznym z kolei Izba ustaliła, że
Zamawiający wyraźnie wskazał w ogłoszeniu o zamówieniu – w Sekcji IV. 2.3), że ma
zastosowanie procedura odwrócona, o której mowa w art. 24 aa ust. 1 Pzp. Izba podnosi, że
polega ona na tym, że Zamawiający nie badając nawet wszystkich wstępnych oświadczeń
wykonawców złożonych w JEDZ (lub jak w tym wypadku – poniżej progów UE w formie
oddzielnych oświadczeń przygotowanych przez Zamawiającego), dokonuje oceny ofert pod
kątem przesłanek odrzucenia (art. 89 Pzp) oraz ustalonych kryteriów oceny, po czym
w odniesieniu do wykonawcy, którego ofertę która uzyskała najwyższą ocenę spośród ofert
niepodlegających odrzuceniu, dokonuje weryfikacji podmiotowej. Inaczej mówiąc,
Zamawiający nie oceniał pod względem podmiotowym oferty która uplasowała się na drugiej
pozycji, nawet mimo tego, że ten Wykonawca złożył samodzielnie (wbrew odmiennym
postanowieniom SIWZ z pkt. 6. 2 SIWZ) wszystkie oczekiwane dokumenty wraz z ofertą
(niejako tak jak miało to miejsce przed „nowelizacją z 2016 r.”). Zastosowana procedura
odwrócona uniemożliwiała Zamawiającemu taką ocenę. Wykonawca wybrany, którego oferta
została uznana za najkorzystniejszą w dniu 01.12.2017 r. uczynił podobnie, a samo
wezwanie w trybie art. 26 ust. 2 Pzp wystosowane względem niego dotyczyło de facto
jedynie wymaganej przez Zamawiającego postanowieniami SIWZ – polisy (którą nie załączył
do oferty). Jedynie dodatkowo, Izba podnosi, że Zamawiający nie był w stanie na rozprawie,
a nie wynikała to z dokumentacji ani zaprzeczyć, ani potwierdzić zakresu dokumentów –
ofert, które zostały udostępnione Odwołującemu na jego wniosek z 04.12.2017 r. Odwołujący
na rozprawie oświadczył, że „(…) otrzymał od Zamawiającego komplet dokumentów,
dotyczący wybranego wykonawcy oraz część dokumentów, dotyczących wykonawcy
drugiego w kolejności. (…)”.
Izba oddalił wniosek Zamawiającego o odrzucenie odwołania na postawie art. 189
ust. 2 pkt 6 Pzp. W tym zakresie, Izba jako sąd I instancji w rozumieniu prawa europejskiego
/sąd krajowy w rozumieniu art. 267 TFUE - wyrok ETS z dnia 13.12.2012 r., sygn. sprawy C-
465/11 Forposta i ABC Direct Contact/ przyjęła jako wiążące większościowe stanowisko
sadów powszechnych II instancji wyrażone, co do sposobu rozumienia wyboru oferty
najkorzystniejszej (art. 180 ust. 2 pkt 6 Pzp) /za wyrokiem KIO z 04.07.2017 r., sygn. akt: KIO
1221/17/. Powyższe stanowisko zostało potwierdzone uchwałą SN z 17.11.2017 r., sygn. akt:
III CZP 58/17: „Zarzuty odwołania od wyboru najkorzystniejszej oferty, o którym mowa w art.
180 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (jedn.
tekst: Dz.U. z 2015 r., poz. 2164 ze zm.) mogą obejmować także zaniechanie wykluczenia
wykonawcy, który złożył ofertę wybraną przez zamawiającego lub zaniechanie odrzucenia
oferty, która powinna podlegać odrzuceniu.”.
Skład orzekający Izby, działając zgodnie z art. 190 ust. 7 Pzp dopuścił w niniejszej
sprawie dowody z: dokumentacji postępowania o zamówienie publiczne nadesłanej przez
Zamawiającego do akt sprawy w kopii potwierdzonej za zgodność z oryginałem, w tym
w szczególności treści ogłoszenia nr 618519-N- 2017 z 20.11.2017 r., postanowień SIWZ
(zwłaszcza załącznika Nr 1 do SIWZ - Opisu Przedmiotu Zamówienia, ale także załącznik Nr
3 do SIWZ/wzór umowy/), oferty LIFTEC (formularz ofertowy i formularz cenowy), oferty
Wykonawcy który uplasował się na drugiej pozycji w rankingu złożonych oryginała -
VERTICAL T. P. (Oryginał oferty udostępniony przez Zamawiającego na okres wydania
orzeczenia i sporządzenia uzasadnienia), wezwania z 28.11.2017 r. w trybie art. 26 ust. 2
Pzp skierowanego do LIFTEC, stosownej odpowiedzi LIFTEC w tym zakresie, wezwania z
28.11.2017 r. do wyjaśnień skierowanego do LIFTEC w trybie art. 90 ust. 1 i 1a Pzp,
wyjaśnień LIFTEC z 30.11.2017 r., pisma VERTICAL T. P. z 29.11.2017 r., informacji o
wyborze oferty najkorzystniejszej z 01.12.2017 r. oraz wniosku z 04.12.2017 r. o
udostepnienie treści złożonych ofert wystosowanego przez Odwołującego.
Izba w poczet materiału dowodowego zaliczył także złożone przez Odwołującego jako
dowód na rozprawie:
kalkulację ceny zaoferowanej przez Odwołującego opartej na jego kalkulacji,
z jednoczesnym porównaniem do oferty wybranej jako najkorzystniejsza.
Podobnie, Izba zaliczyła w poczet materiału dowodowego również złożone przez
Zamawiającego jako dowód na rozprawie:
wykaz wykonanych czynności wraz z orientacyjnym czasem pracy konserwatora od
01.07.2017 do 17.12.2017,
tabele terminów konserwacji wind w 2017 r., jak również wykazów protokołów konserwacji
w tym zakresie, jak również materiały źródłowe z tym związane, skan potwierdzający
wydawanie/zwrot kluczy, raporty służbowe z przebiegu służby/podjętych czynności, jak
również protokoły wykonania usług serwisowych, jak również dodatkowe zlecenia związane
z awarią.
Przy rozpoznawaniu przedmiotowej sprawy skład orzekający Izby wziął pod uwagę
także odwołanie, a nadto stanowiska i oświadczenia stron złożone ustnie do protokołu.
Odnosząc się do podniesionych w treści odwołania oraz podtrzymanych na
posiedzeniu i rozprawie zarzutów stwierdzić należy, że odwołanie zasługuje na
uwzględnienie.
Odwołujący sformułował w odwołaniu zarzuty naruszenia przez Zamawiającego:
- art. 89 ust. 1 pkt 4, art. 90 ust. 1 pkt 1-5, art. 90 ust. 2 i 3 Pzp poprzez:
zaniechanie odrzucenia oferty LIFTEC, co do której LIFTEC nie wykazał w sposób
odpowiedni w drodze wyjaśnień składanych na podstawie art. 90 ust. 1 i 2 Pzp, iż nie
zawiera ona rażąco niskiej ceny;
zaniechanie odrzucenia oferty LIFTEC, która zawierała rażąco niską cenę,
w szczególności z powodu nieuwzględnienia w kalkulacji ceny takich pozycji jak
w szczególności: kosztów zapewnienia całodobowego pogotowia serwisowego, kosztów
przygotowania dźwigów do rocznego przeglądu dokonywanego przez Urząd Dozoru
Technicznego, kosztów przeszkolenia osób wskazanych przez Zamawiającego
w zakresie awaryjnego uwalniania ludzi z kabiny dźwigu, kosztów dostarczenia i wymiany
elementów wyposażenie, kosztów bezpłatnej aktualizacji do najnowszych wersji
oprogramowania, kosztów uzyskania i podtrzymania ubezpieczenia od odpowiedzialności
cywilnej (OC).
Izba dokonała następujących ustaleń odnośnie przedmiotowego odwołania:
W pierwszej kolejności należy przywołać stan faktyczny wynikający z treści
wniesionego odwołania. Istotna jest również treść wezwania i udzielonych wyjaśnień
przywołanych w samym odwołaniu. Nadto, Izba wskazuje pkt. 12 SIWZ Opis Sposobu
Obliczania ceny w zakresie kosztów, które należy ująć w zaoferowanej cenie, jak i Opis
Przedmiotu Zamówienia – załącznik nr 1 do SIWZ, gdzie w Rozdz. III ujęto Informacje
Dotyczące Realizacji Zamówienia (str. od 5 do 7), gdzie wskazano także koszty konieczne
do ujęcia w zakresie kalkulacji cenowej usunięcia awarii, co zostało powtórzone w § 2 ust. 14
wzoru umowy /zał. nr 3 do SIWZ/ (w całym § 2 wzoru umowy powtórzono obowiązki
Wykonawcy wynikające z opisu Przedmiotu Zamówienia). Istotna jest także treść formularza
ofertowego oraz formularza cenowego LIFTEC. W zakresie interesu Izba wskazuje na treść
ogłoszenia o zamówieniu, oferty VERTICAL T. P., ranking złożonych ofert wynikający z
informacji o wyborze oferty najkorzystniejszej z 01.12.2017 r., ofertę LIFTEC, wezwanie w
trybie art. 26 ust. 2 Pzp z 28.11.2017 r., a także na wniosek o udostepnienie ofert z
04.12.2017 r. Izba odniesie się do poszczególnych kwestii w ramach rozpatrywania zarzutów
w zakresie podtrzymanym przez Odwołującego.
Biorąc pod uwagę ustalenia i stan rzeczy ustalony w toku postępowania (art. 191
ust.1 Pzp), oceniając wiarygodność i moc dowodową, po wszechstronnym rozważeniu
zebranego materiału (art. 190 ust. 7 Pzp), Izba stwierdziła co następuje.
Izba z uwagi na charakter sformułowanych zarzutów w odwołaniu odniosła się do nich
łącznie, uznając ze zostały one (w/w wskazane zarzuty) potwierdzone, co skutkowało
uwzględnieniem odwołania.
Izba uznała, że Zamawiający w sposób wybiórczy traktuje treść wystosowanego
wezwania z 28.11.2017 r. w ramach którego oczekiwał nie tylko potwierdzenia uwzględnienia
w zaoferowanej cenie wszystkich kosztów (wypunktował stosowną listę kosztów
w wezwaniu) związanych z usługami objętymi zakresem przedmiotu zamówienia. Prosił
także o wskazanie oszczędności metody wykonania zamówienia, kosztów pracy
i ewentualnej pomocy publicznej. Nadto, co istotne wyraźnie wskazywał, że obowiązek
wykazania spoczywa na Wykonawcy i istnieje konieczność złożenia wraz z wyjaśnieniami
dowodów. Zamawiający wyraźnie podnosił na rozprawie że kluczowymi kosztami dla
przedmiotowego postępowania są koszty pracy. Mimo to przeszedł to porządku dziennego
nad faktem braku złożenia chociażby w tym zakresie stosownej kalkulacji, mimo że
w wezwaniu wyraźnie jest mowa o kosztach pracy i dowodach. Izba podkreśla, że tego typu
kalkulacja ma charakter dowodu wewnętrznego, który ma charakter wystarczający, gdy na
cenę składają się przed wszystkim elementy, o których wartości decyduje głównie
Wykonawca (za wyrokiem KIO z 17.07. 2015 r., sygn. akt: KIO 1410/15, wyrokiem KIO
05.05.2016 r., sygn. akt: KIO 598/16, czy też wyrokiem KIO z 31.08.2017 r., sygn. akt: KIO
1733/17). Kwestia tego rodzaju, że ceny zaoferowane w formularzu cenowym mają charakter
ryczałtowy nie zmienia tego stanu rzeczy. Izba bowiem podzieliła stanowisko za
wyrokiem KIO z 03.01.2017 r., sygn. akt: KIO 2391/16; KIO 2392/16, gdzie stwierdzono, iż:
"Okoliczność, że ceny jednostkowe w postępowaniu mają charakter wynagrodzenia
ryczałtowego, nie zwalnia wezwanego wykonawcy od przedstawienia kalkulacji ceny oferty,
przynajmniej w zakresie głównych czynników cenotwórczych oraz przedstawienia
bezpośrednich dowodów ich ponoszenia na wskazanym poziomie. Aby odpowiedź złożona
na wezwanie wystosowane na podstawie art. 90 p.z.p. posiadała walor wystarczających
wyjaśnień elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny - musi być w miarę
szczegółowa w zakresie elementów składających się na zaoferowaną cenę. Stopień
ogólności podanych informacji przez wybranego wykonawcę i ich niekompletność powoduje,
iż nie mogą one stanowić wyjaśnień, o których mowa w art. 90 ust. 1 i 3 p.z.p. Wykonawca,
który składa wyjaśnienia w zakresie rażąco niskiej ceny powinien, bowiem wskazać, co
spowodowało obniżenie ceny, jak również w jakim stopniu wskazany czynnik wpłynął na jej
obniżenie. Udzielone wyjaśnienia mają potwierdzić, iż złożona oferta jest rzetelnie
przygotowana, a cena prawidłowo oszacowana, zatem nie stwarza zagrożeń dla
prawidłowego wywiązania się wykonawcy z przyjętych obowiązków umownych".
Dodatkowo w zakresie konieczności załączenia dowodów do wyjaśnień Izba
podkreśla za wyrokiem KIO z 29.04.2016 r., sygn. akt: KIO 596/16: „W odniesieniu do
obowiązku przedstawienia dowodów Izba wskazuje, że obowiązek ten spoczywa na
wykonawcy w każdej sytuacji powołania się na okoliczności, w przypadku których możliwe
jest przedłożenie dowodów. Poprzestanie w takiej sytuacji na oświadczeniu własnym
wykonawcy jest niewystarczające i czyni wyjaśnienia gołosłownymi. Mogą oczywiście
pojawić się w wyjaśnieniach takie okoliczności, w przypadku których złożenie
dodatkowych dowodów nie jest niezbędne, a samo oświadczenie wykonawcy pokazuje
prawidłowość kalkulacji ceny. Jeżeli jednak wykonawca powołuje się na takie okoliczności
jak szczególnie niskie koszty zakupu materiałów/środków potrzebnych do wykonania
zamówienia, innowacyjną politykę czy dysponowanie własnym sprzętem może i powinien
załączyć do wyjaśnień stosowne umowy, oferty, dokumenty wewnętrzne firmy, które
potwierdzą powyższe okoliczność.”.
Izba podkreśla, że ciężar wykazania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny
obciąża przede wszystkim wezwanego zgodnie z art. 90 ust. 2 Pzp. Z kolei art. 190
ust. 1a pkt 2 Pzp nakładający na Zamawiającego ciężar dowodowy w postępowaniu przed
Izbą, tego nie zmienia.
Zamawiający był uprawiony do tego, aby posłużyć się dowodami przedstawionymi
przez wykonawcę, a nie tworzyć dokumenty na usprawiedliwienie wysokości ceny ofert
wykonawcy niejako „zastępując” samego wykonawcę. Ocena złożonych wyjaśnień, w tym
złożonych dowodów odbywa się w procedurze przetargowej, a nie odwoławczej, Izba jedynie
ma za zadanie weryfikację jej poprawność w oparciu o wyjaśnienia wykonawcy i jego
dowody.
Izba w tym zakresie podzieliła stanowisko wyrażone w wyrok KIO z 03.01.2017 r.,
sygn. akt: KIO 2391/16; KIO 2392/16: „(…) Zamawiający natomiast w odpowiedzi na
odwołanie, z enigmatycznych wyjaśnień wykonawcy (….) wyprowadził własne uzasadnienie
oferowanych cen (….), w istocie bazując na swojej własnej wiedzy, a nie na złożonych
wyjaśnieniach. (….) zamawiający, wbrew postanowieniom art. 90 ust. 2 ustawy Pzp - przejął
na siebie obowiązek uzasadnienia prawidłowości ceny oferty wykonawcy (…) Sam fakt
uruchomienia procedury z art. 90 ust. 1 Pzp potwierdza, że zamawiający powziął wątpliwości
co do realności cen wezwanego wykonawcy, które w konsekwencji, bez wyjątku wymagają
wyjaśnienia w myśl wskazań danej normy i oceny tychże wyjaśnień. Zgłoszone dowody
odnoszą się ogólnej wiedzy zamawiającego na temat kształtowania się cen danych
usług, a nie do enigmatycznych wyjaśnień wykonawcy (…). Można rzec, zamawiający
"wyręcza" wykonawcę (….) w zakresie złożenia dowodów na okoliczności zaprzeczenia -
rażąco niskiej ceny oferty (…)”.
Nadto, zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem KIO Wykonawca wezwany do
złożenia wyjaśnień w zakresie zaoferowanej ceny powinien mieć na uwadze doniosły
charakter owych wyjaśnień (Izba wielokrotnie na powyższą okoliczność wskazywała i nadal
wskazuje, nie rozumiejąc bagatelizowania tej instytucji przez wielu profesjonalnych
uczestników rynku). Ogólne wyjaśnienia, nie uzasadniające wysokości zaoferowanej ceny,
nie rozwiewające wątpliwości co do rzetelności dokonanej przez wykonawcę kalkulacji,
powinny skutkować odrzuceniem oferty. W orzecznictwie przesądzono także, że wyłącznie
formalne zrealizowanie obowiązku przez wykonawcę, a więc złożenie wyjaśnień ogólnych,
lakonicznych i nie stanowiących wiarygodnego wyjaśnienia poziomu zaoferowanej ceny, nie
może prowadzić do pozytywnej ich weryfikacji. Uznano bowiem, że skoro wykonawca nie
uzasadnił i nie wykazał elementów kosztotwórczych zaoferowanej ceny, to tym samym nie
jest możliwa ocena, czy stanowi ona cenę realną. Podkreślenia przy tym wymaga, że
Zamawiający nie jest uprawniony do domniemywania jakichkolwiek okoliczności,
niestanowiących treści wyjaśnień, za pomocą których sam wykonawca nie opisuje własnej
sytuacji i które pozostają nieudowodnione. Pogląd ten jest wielokrotnie powtarzany
w orzecznictwie KIO (wyroki KIO o sygn. akt: KIO 267/15, KIO 2721/15, KIO 2813/15, KIO
2785/15, KIO 371/16, KIO 482/16, KIO 484/16, KIO 559/16, KIO 2406/15, KIO 818/15, KIO
925/15, KIO 1410/15, KIO 1415/15, KIO 422/17, KIO 416/17), a z ich treści wynika, iż
wykonawca, jako podmiot profesjonalnie zajmujący się wykonywaniem umów zawartych
w trybie Pzp, powinien dołożyć wszelkiej staranności, aby wyjaśnienia w zakresie rażąco
niskiej ceny były konkretne, rzetelne, zwięzłe i zawierające odpowiednie kalkulacje, a nie
ogólne, uniwersalne, rozległe, bez przywołania niezbędnych dowodów. Podobnie w wyroku
KIO o sygn. akt: KIO 1363/13 oraz wyrok KIO o sygn. akt: KIO 239/14.
Należy także podnieść, że brak jest jakichkolwiek podstaw do uznania adekwatności
wyjaśnień i dowodów złożonych przez Zamawiającego na rozprawie względem zaoferowanej
ofert, tj. jej ceny. Po pierwsze, dlatego, gdyż jak sam potwierdził na rozprawie Zamawiający
nie były one w ogóle (dane z nich wynikające) znane LIFTEC Sp. z o.o., po drugie, brak jest
jakichkolwiek podstaw do uznania istnienia ich przełożenia na sytuacje LIFTEC Sp. z o.o.
(tym bardzie skoro nie złożono żadnej kalkulacji, czyli nie wykazano elementów
kosztotwórczych zaoferowanej ceny – nie uczynił tego ani LIFTEC Sp. z o.o. wraz
z wyjaśnieniami, ani sam Zamawiający, który operował w tym zakresie w dużej mierze na
kalkulacji przygotowanej i złożonej na rozprawie przez Odwołującego). Jedynie tytułem
przykładu celem unaocznienia braków i niespójności w argumentacji Zamawiającego
z rozprawy - Izba podnosi, że skoro było tak jak twierdził na rozprawie Zamawiający, że
koszt dojazdy do Zamawiającego ma charakter pomijalny, to dlaczego oczekiwał ujęcia
kosztów dojazdu do miejsca zainstalowania urządzenia (zał. nr 1 Opis Przedmiotu
Zamówienia – str. 7 – Rozdz. IIII pkt 13 lit. a). Nadto, trudni jest „dyskutować”, co jest tańsze
w perspektywie 24 miesięcy wynajęcie firmy zewnętrznej Call Center, czy też zatrudnienie
pracowników tylko do zapewnienia całodobowego pogotowia serwisowego, skoro
wyjaśnienia LIFTEC w tym zakresie „zupełnie milczą”. Podobnie w zakresie innych kosztów
i ich kalkulacji.
Względem ponownego wezwania Odwołującego do złożenia wyjaśnień w zakresie
zaoferowanej ceny. Wezwanie takie byłoby możliwe w sytuacji, gdyby wykonawca złożył
rzetelne i wyczerpujące wyjaśnienia, odpowiadające wystosowanemu wezwaniu,
a koniecznym byłoby wyjaśnienie kwestii, o które Zamawiający nie zapytał.
W rozpoznawanym przypadku z taką sytuacją nie mieliśmy do czynienia. Wezwanie
Zamawiającego wskazywało na kwestie wymagające wyjaśnienia w szczególności koszty
pracy, do których Odwołujący nie odniósł się, zaś jego argumentacja z wyjaśnień jest
gołosłowna oraz ogólnikowa, nie wskazał nawet oprogramowania, które czyni jego oferta tak
korzystna cenowa. Izba w tym zakresie podnosi, za wyrokiem KIO z 25.04.2014 r., sygn. akt:
KIO 725/14: „(…) prowadzona procedura wyjaśnień nie może usprawiedliwiać uchylania się
przez wykonawcę od złożenia rzetelnych wyjaśnień elementów oferty mających wpływ
na wysokość ceny. Brak rzetelności w składanych wyjaśnieniach nie może uzasadniać
kolejnych wezwań kierowanych do wykonawcy”. W przedmiotowym stanie faktycznym Izba
nie dopuszcza możliwości nakazania ponownego wezwania o wyjaśnienia - tzn. dopytywania
(doprecyzowania), gdyż byłoby to ponad to co zostało faktycznie złożone przez
Odwołującego. Izba oparła swoje stanowisko w dużej mierze na wyroku KIO z 14.06.2016 r.,
sygn. akt: KIO 962/16, czy też w wyroku KIO z 06.09.2016 r., sygn. akt: KIO 1598/16, jak
i w wyroku KIO z 24.08.2017 r., sygn. akt: KIO 1637, sygn. akt: KIO 1673/17.
Biorąc powyższe pod uwagę, Izba uznała jak na wstępie.
W tym stanie rzeczy, Izba uwzględniła odwołanie na podstawie art. 192 ust. 1 zdanie
pierwsze i ust. 2 Pzp oraz orzekła jak w sentencji na podstawie art. 192 ust. 3 pkt 1 Pzp.
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sprawy, na podstawie
przepisu art. 192 ust. 9 i 10 Pzp w zw. z § 3 pkt 1 lit. a i pkt 2 lit. b oraz § 5 ust. 4
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości
i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238 oraz Dz. U. z 2017 r., poz.
47). Izba uznała wniosek Odwołującego o zasądzenie kosztów wynagrodzenia pełnomocnika
w kwocie 3.600,00 zł, tj. w maksymalnej kwocie dopuszczonej przez w/w rozporządzenie (§ 3
pkt 2 lit. b w/w rozporządzenia).
Przewodniczący:
………………………………
WYROK
z dnia 19 grudnia 2017 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący: Ryszard Tetzlaff
Protokolant: Piotr Cegłowski
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 grudnia 2017 r. w Warszawie odwołania
wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w 6 grudnia 2017 r. przez wykonawcę
"PROLIFT" Sp. z o.o., ul. Kościelna 21, 60-536 Poznań w postępowaniu prowadzonym
przez Centrum Kultury Zamek, ul. Św. Marcin 80/82, 61-809 Poznań
orzeka:
1. uwzględnia odwołanie w całości i nakazuje Zamawiającemu unieważnienie
czynności wyboru oferty najkorzystniejszej z dnia 01.12.2017 r., jak i nakazuje
Zamawiającemu powtórzenie czynności badania i oceny ofert, w ramach których
nakazuje odrzucenie oferty: LIFTEC Sp. z o.o., ul. Księżycowa 15/2, 62-020
Swarzędz na podstawie art. 89 ust.1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 2 i 3 Prawa zamówień
publicznych z uwagi na potwierdzenie się zarzutów wskazanych w odwołaniu.
2. kosztami postępowania obciąża Centrum Kultury Zamek, ul. Św. Marcin 80/82,
61-809 Poznań i:
2.1. zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 7 500 zł 00 gr
(słownie: siedem tysięcy pięćset złotych zero groszy) uiszczoną przez wykonawcę
"PROLIFT" Sp. z o.o., ul. Kościelna 21, 60-536 Poznań tytułem wpisu od
odwołania,
2.2. zasądza od Centrum Kultury Zamek, ul. Św. Marcin 80/82, 61-809 Poznań na
rzecz "PROLIFT" Sp. z o.o., ul. Kościelna 21, 60-536 Poznań kwotę 11 100 zł 00
gr (słownie: jedenaście tysięcy sto złotych zero grosze) stanowiącą koszty
postępowania odwoławczego poniesione z tytułu zwrotu kosztów wpisu oraz
wynagrodzenia pełnomocnika.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 24 sierpnia 2017 r. poz. 1579) na niniejszy wyrok -
w terminie 7 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa
Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Poznaniu.
Przewodniczący:
………………………………
Sygn. akt: KIO 2586/17
U z a s a d n i e n i e
Postępowanie o udzielnie zamówienia publicznego prowadzone w trybie przetargu
nieograniczonego na: „Serwis urządzeń dźwigowych zainstalowanych w budynku Centrum
Kultury ZAMEK w Poznaniu"; nr ref. DA/XXVII/2017, zostało wszczęte ogłoszeniem
w Biuletynie Zamówień Publicznych Nr 618519-N- 2017, data zamieszczenia 20.11.2017 r.,
przez Centrum Kultury Zamek, ul. Św. Marcin 80/82, 61-809 Poznań zwany dalej:
„Zamawiającym”.
W dniu 01.12.2017 r. (e-mailem) Zamawiający poinformował o wyborze oferty
najkorzystniejszej LIFTEC Sp. z o.o., ul. Księżycowa 15/2, 62-020 Swarzędz zwanej dalej:
„LIFTEC Sp. z o.o.” albo „LIFTEC” albo „Odwołującym”. Drugą pozycję w rankingu zajęła
oferta T. P. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą VERTICAL T. P., ul.
Południowa 21, 62-200 Gniezno zwana dalej: „VERTICAL T. P.”, trzecią pozycję w rankingu
zajęła oferta "PROLIFT" Sp. z o.o., ul. Kościelna 21, 60-536 Poznań zwanej dalej:
„PROLIFT Sp. z o.o.” albo „Odwołującym”.
W dniu 06.12.2017 r. (wpływ bezpośredni do Prezesa KIO) "PROLIFT" Sp. z o.o.
wniosło odwołanie na w/w czynność z 01.12.2017 r. oraz zaniechania. Kopie odwołania
Zamawiający otrzymał w dniu 06.12.2017 r. (e-mailem). W/w czynności Zamawiającego
zarzucił naruszenie art. 89 ust. 1 pkt 4, art. 90 ust. 1 pkt 1-5, art. 90 ust. 2 i 3 ustawy z dnia
29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 24 sierpnia 2017 r. poz. 1579)
zwanej dalej: „Pzp” poprzez:
zaniechanie odrzucenia oferty LIFTEC, co do której LIFTEC nie wykazał w sposób
odpowiedni w drodze wyjaśnień składanych na podstawie art. 90 ust. 1 i 2 Pzp, iż nie
zawiera ona rażąco niskiej ceny;
zaniechanie odrzucenia oferty LIFTEC, która zawierała rażąco niską cenę,
w szczególności z powodu nieuwzględnienia w kalkulacji ceny takich pozycji jak
w szczególności: kosztów zapewnienia całodobowego pogotowia serwisowego, kosztów
przygotowania dźwigów do rocznego przeglądu dokonywanego przez Urząd Dozoru
Technicznego, kosztów przeszkolenia osób wskazanych przez Zamawiającego
w zakresie awaryjnego uwalniania ludzi z kabiny dźwigu, kosztów dostarczenia i wymiany
elementów wyposażenie, kosztów bezpłatnej aktualizacji do najnowszych wersji
oprogramowania, kosztów uzyskania i podtrzymania ubezpieczenia od odpowiedzialności
cywilnej (OC);
W związku z powyższym, wnosił o uwzględnienie odwołania i nakazanie:
1) unieważnienia czynności wyboru oferty najkorzystniejszej;
2) dokonania ponownej oceny ofert oraz odrzucenia oferty LIFTEC;
3) zasądzenia od Zamawiającego na rzecz Odwołującego kosztów postępowania
odwoławczego (w tym kosztów pomocy prawnej udzielanej przez radcę prawnego, przy czym
stosowna faktura VAT zostanie przedłożona na rozprawie).
Odnośnie zarzutu rażąco niskiej ceny. W ramach postępowania, Zamawiający
w trybie art. 90 ust. 1 i 2 Pzp wezwał wykonawcę LIFTEC do wyjaśnienia dotyczącego
zaoferowanej ceny. Wykonawca LIFTEC udzielił wyjaśnień bardzo ogólnikowych. Użył
następującej argumentacji (oprócz ogólników, takich jak zapewnienia o prawidłowości
i realności kalkulacji, które zgodnie z orzecznictwem KIO nie mogą stanowić skutecznego
wyjaśnienia w trybie art. 90 ust. 1 i 2 Pzp):
1. Obniżenie kosztów funkcjonowania administracji przedsiębiorstwa poprzez
zastosowanie optymalizacji podziału funkcji i zadań, jak również zarządzania wewnątrz
przedsiębiorstwa mające za zadanie optymalizacje kosztów przy utrzymaniu niezmiennej
jakości świadczonych usług.
2. Czynnikiem mającym znaczący wpływ na ceny jednostkowe konserwacji są koszty
wynagrodzeń pracowników, które zostały ustalone przy zachowaniu wszelkich norm
prawnych, a ilość urządzeń przypisanych do każdego z konserwatorów jest tak dobrana, aby
jego czas pracy był maksymalnie wykorzystany.
3. Wprowadzenie minimalizacji kosztów działalności operacyjnej konserwatorów,
polegającej na optymalizacji zaplanowanych tras konserwacji oraz obniżeniu kosztów
transportu. LIFTEC korzysta z nowoczesnego programu (komputerowego) zarządzania
pracownikami w terenie, który wraz z GPS pozwala na szybkie rozdysponowanie
pracowników znajdujących się najbliżej zgłaszanego obiektu.
W tym miejscu wskazał, iż żaden z powyższych argumentów nie spełnia wymagań
stawianych przez art. 90 ust. 1 i 2 Pzp.
Względem optymalizacji podziału funkcji i zadań.
Po pierwsze - LIFTEC nie wyjaśnił, na czym dokładnie miałaby polegać
„optymalizacja podziału funkcji i zadań", która prowadzi do obniżenia kosztów
funkcjonowania administracji przedsiębiorstwa.
Po drugie - LIFTEC nie wykazał w żaden sposób, iż zastosowana przez niego w/w
optymalizacja, jest wyjątkowa, „niedostępna" dla jego konkurentów.
Po trzecie - LIFTEC nawet nie podjął próby wyjaśnienia, jak i w jakim dokładnie
stopniu rzeczona optymalizacja wpływa na obniżenia kosztów administrowania
przedsiębiorstwa, a następnie zaoferowanej przez niego w postępowaniu ceny.
Warto w tym miejscu przywołać w tym zakresie orzecznictwo KIO:
„Izba podkreśla, że odwołujący nie wykazał w żadnym miejscu swoich wyjaśnień
wpływu na cenę ofertową wykazanych i udowodnionych czynników, którymi dysponuje
odwołujący, np. kwalifikacje kadry, nowoczesność sprzętu, (...) itp. Jednocześnie Izba
podkreśla, że wykonawca musi nie tylko wyjaśnić "co" - jaki czynnik ma wpływ czy jakie
czynniki mają wpływ na wysokość zaoferowanej ceny. Wykonawca musi też wyjaśnić «w jaki
sposób» wskazane czynniki mają wpływ na wysokość tej ceny. Jednocześnie wykonawca
może wykazać, że jest w stanie zastosować czynniki niedostępne dla innych wykonawców
i w ten sposób wpłynąć na wysokość ceny, a w zasadzie na niski poziom ceny. Samo
przytoczenie i nawet udowodnienie np. dysponowania parkiem maszynowym bez wykazania
wpływu tego elementu na cenę i odmiennego zastosowania tego czynnika od innych
wykonawców nie może dać zamawiającemu podstaw do przyjęcia takich wyjaśnień
i potwierdzenia, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny. Wprost przeciwnie - zamawiający
w takim przypadku jest obowiązany zastosować się do art. 90 ust. 3 PZP (...)” (wyrok KIO
z 11.02.2016 r., sygn. akt: KIO 121/16)
Argumentacja ogólna i lakoniczna, niewskazująca w żaden sposób na wpływ
czynników na wysokość skalkulowanej ceny uzasadnia odrzucenie oferty ze względu na
rażąco niską cenę (wyrok KIO z 11.2.2016 r., sygn. akt: KIO 121/16).
„Wyjaśnienia elementów mających wpływ na wysokość ceny muszą być konkretne,
wyczerpujące i nie mogą pozostawiać jakichkolwiek wątpliwości co do rzetelności kalkulacji
ceny oferty.” (wyrok KIO z 20.04.2017, sygn. akt: KIO 681/17).
Względem kosztów wynagrodzeń pracowników.
Stopień ogólności wyjaśnień przedstawionych przez LIFTEC nie pozwala na ustalenie
ilu pracowników Wykonawca zamierza skierować do realizacji zamówienia, w jakim
wymiarze czasu pracy, o wysokości stawki ich wynagrodzenia nawet nie mówić. W związku
z powyższym, w pełni aktualne pozostają argumenty podniesione w poprzednim punkcie.
LIFTEC w żadnym stopniu nie wyjaśnił, do jakich dokładnie „obniżonych kosztów
wynagrodzenia” się odwołuje. Nie przedstawił w tym zakresie jakichkolwiek kalkulacji. Nie
wykazał również, że przedmiotowe „obniżenie” czyni LIFTEC wyjątkowym na tle innych firm.
Końcowo - nie wyjaśniono, jak dokładnie wpływa na kalkulacje zaoferowanej przez niego
ceny. Już samo to, nakazuje uznać w tym zakresie wyjaśnienia LIFTEC za niewystarczające.
Niezależnie od powyższego, podkreślił, iż nawet tak duży stopień ogólności wyjaśnień,
przestawionych przez LIFTEC pozwala na wykazanie ich nierealności. Zgodnie
z deklaracjami LIFTEC, jego pracownicy zatrudnieni są zgodnie z przepisami prawa pracy
i przepisami o zabezpieczeniu społecznym. Należy więc przyjąć, że kalkulacja ich
wynagrodzenia odpowiada również wymogą wynagrodzenia minimalnego. Wynagrodzenie
minimalne w 2018 roku wzrośnie o 5% w stosunku do roku 2017 i będzie wynosić 2100 PLN
brutto. Tym samym należy liczyć się z podwyższeniem kosztów zatrudnienia pracownika na
umowę o pracę. W sytuacji, gdy przedsiębiorstwo zatrudnia pracownika na podstawie umowy
o pracę w pełnym wymiarze godzin i jego wynagrodzenie brutto będzie wynosiło 2100 PLN
(minimalne wynagrodzenie za pracę w 2018 r.), wówczas całkowity koszt zatrudnienia
wynosi 2532,81 PLN (2100 PLN + 432,81 PLN). Przyjmując 40-godzinny miesiąc pracy,
ustalić należy, że koszt 1 godziny pracy w 2018 roku (pracownika zatrudnionego za
wynagrodzeniem minimalnym) wyniesie 63,32 PLN (2532,81 PLN / 40);
W tym miejscu odwołania powyższą kalkulację zestawił z danymi tabelarycznymi
danymi z Formularza cenowego LIFTEC.
Jak łatwo dostrzec, LIFTEC w dużej części założył, że koszt wykonania zamówienia
w jednym miesiącu wobec jednego dźwigu był mniejszy niż minimalny koszt 1 godziny pracy
w 2018 r. Nietrudno o argumenty za nierealnością w/w założenia;
Po pierwsze - wątpliwe, aby wykonanie wszystkich obowiązków umownych wobec
jednego dźwigu trwało krócej niż 1 h, tym bardziej, że pracownicy LIFTEC będą musieli
dojechać do miejsca wykonania zamówienia ze Swarzędza (siedziba LIFTEC oddalona o
18km od miejsca realizacji Umowy; podróż w jedną stronę, zgodnie z Google Maps zajmuje
od 18 do 40 min).
Po drugie - oprócz kosztów wynagrodzenia pracowników, w stawce ryczałtowej
wykonania usługi dla danego dźwigu powinny być ujęte również pozostałe koszty wykonania
zamówienia (dla przykładu, zgodnie z Rozdz. II pkt 5 lit. n, wykonawca zobowiązany jest do
dostarczenia i wymiany elementów wyposażenie takich jak: smar, czyściwo, olej, styki
aparatury sterowej, przyciski, sprężynki, żarówki, śruby, podkładki, nakrętki, rolki gumowe,
wkładki bezpiecznikowe, zawleczki, cewki do włączników oraz inne drobne części i materiały
niezbędne do utrzymania stałej sprawności urządzeń dźwigowych).
W zakresie argumentu obniżenia wynagrodzenia pracowników LIFTEC, z uwagi na
to, że „ilość urządzeń przypisanych do każdego z konserwatorów jest tak dobrana, aby jego
czas pracy był maksymalnie wykorzystany" - wskazać należy za Izbą: „Ogólne Informacje
wykonawcy o posiadaniu wielu umów serwisowych (ilu? z kim? do kiedy będą realizowane?)
i towarzyszące im gołosłowne twierdzenie o ich wpływie na obniżenia kosztów świadczenia
usług wsparcia (o jakich wielkościach mowa?) i to w stopniu znacznym (co to oznacza?) nie
poszerzają wiedzy zamawiającego o konkretnych wartościach oszczędności." (wyrok KIO
z 25.04.2017 r., sygn. akt: KIO 684/17).
Względem minimalizacji kosztów działalności operacyjnej konserwatorów. W tym
aspekcie także próżno szukać jakichkolwiek konkretów. LIFTEC wskazał, że korzysta
z nowoczesnego programu (komputerowego) zarządzania pracownikami w terenie, który
wraz z GPS pozwala na szybkie rozdysponowanie pracowników znajdujących się najbliżej
zgłaszanego obiektu. Wykonawca nie wyjaśnia przy tym, o jakim dokładnie programie mówi.
Nie wskazuje, aby dawał on mu przewagę na tle konkurencji. Nie wyjaśnia również jak
dokładnie fakt posiadania w/w programu przekładał się na kalkulację jego ceny. W tym
miejscu Odwołujący oświadczył w odwołaniu, że posiadanie programu komputerowego, który
wraz z GPS pozwala na optymalizację działalności operacyjnej konserwatorów stanowi
obecnie standard na rynku usług konserwatorskich.
Wskazał również można za Izbą, iż: „Sam fakt dysponowania doświadczeniem,
urządzeniami, czy też narzędziami nie jest niczym nowym i specyficznych, gdyż stanowi on
w postaci warunków udziału w postępowaniu element sine qua non umożliwiający ubieganie
się wykonawcy o zamówienie. Bez jego spełnienia nie istniałaby możliwość udzielenia
zamówienia jakiemukolwiek wykonawcy - zatem nie może on stanowić uzasadnienia dla
zaoferowania wynagrodzenia na poziomie odbiegającym o ponad 30 % od wartości
szacunkowej ustalonej przez zamawiającego oraz średniej arytmetycznej złożonych
w postępowaniu ofert.” (wyrok KIO z 18.04.2017, sygn. akt: KIO 613/17).
Dostrzegł, iż poza zakresem wyjaśnień LIFTEC znalazła się kalkulacja m.in.: kosztów
zapewnienia całodobowego pogotowia serwisowego (na wypadek wystąpienia
nie prawidłowości w działaniu lub awarii dźwigu) dostępnego dla Zamawiającego 7 dni
w tygodniu (obowiązek z Rozdz. II pkt 6 OPZ); kosztów przygotowania dźwigów do rocznego
przeglądu dokonywanego przez Urząd Dozoru Technicznego wraz z wykonaniem
niezbędnych pomiarów elektrycznych oraz do udziału w czynnościach sprawdzających
realizowanych przez Urząd (obowiązek z Rozdz. II pkt 8 OPZ); kosztów przeszkolenia osób
wskazanych przez Zamawiającego w zakresie awaryjnego uwalniania ludzi z kabiny dźwigu
w terminie ustalonym z Zamawiającym (obowiązek z Rozdz. II pkt 9 OPZ); kosztów
dostarczenia i wymiany elementów wyposażenie takich jak: smar, czyściwo, olej, styki
aparatury sterowej, przyciski, sprężynki, żarówki, śruby, podkładki, nakrętki, rolki gumowe,
wkładki bezpiecznikowe, zawleczki, cewki do włączników oraz inne drobne części i materiały
niezbędne do utrzymania stałej sprawności urządzeń dźwigowych (obowiązek z Rozdz. II pkt
5 lit. n OPZ); kosztów bezpłatnej aktualizacji do najnowszych wersji oprogramowania, na
podstawie zaawansowanej diagnostyki urządzeń (obowiązek z Rozdz. II pkt 5 lit. o OPZ);
kosztów uzyskania i podtrzymania ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej (OC),
z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej związanej z Przedmiotem Umowy, na sumę
ubezpieczenia na jedno i wszystkie zdarzenia, nie mniejszą niż 50 000 PLN (obowiązek z § 7
Wzoru Umowy). Mając na względzie wymóg kompletności wyjaśnień w zakresie rażąco
niskiej ceny, uznał, że LIFTEC całkowicie pominął w/w koszty w swoich kalkulacjach.
Zgodnie z wyrok SO w Warszawie z 09.4.2010 r., sygn. akt: IV Ca 1299/09:
"Wykonawca powinien zatem wskazać i opisać obiektywne czynniki mające wpływ na
wysokość zaoferowanej ceny; wyjaśnienia powinny być jak najbardziej szczegółowe i winny
zawierać wszystkie aspekty mające wpływ na cenę, tak aby nie pozostawiały wątpliwości co
do prawidłowego jej wyliczenia, a jednocześnie nie mogą opierać się na samych
oświadczeniach wykonawcy, gdyż art. 90 ust. 3 PrZamPubl mówi o "dowodach" na ich
potwierdzenie (...). W ocenie SO złożenie przez skarżącego dodatkowych wyjaśnień
i przedstawienie nowych argumentów (w celu wykazania prawidłowości wyliczenia
wskazanej w ofercie ceny) dopiero na rozprawie przed KIO było spóźnione i nie mogło być
wzięte pod uwagę ani przez Izbę, ani tym bardziej przez SO. Definicja "określonego terminu"
na złożenie wyjaśnień zamawiającemu (art. 90 ust. 1 PrZamPubl) oznacza, że informacje
i dowody przedstawione przez wykonawcę muszą być znane zamawiającemu na konkretnym
etapie postępowania przetargowego (celem umożliwienia mu podjęcia decyli co do
ewentualnego przyjęcia oferty lub jej odrzucenia), a nie w toku postępowania odwoławczego
lub skargowego".
Skierowanie do wykonawcy wezwania w trybie art. 90 ust. 1 Pzp tworzy domniemanie
rażąco niskiej ceny. Obalenie tego domniemania spoczywa na wykonawcy. W przypadku,
w którym dostarczone przez wykonawcę wyjaśnienia wraz z ewentualnymi dowodami są na
tyle ogólne, lakoniczne i nie stanowią wiarygodnego wyjaśnienia poziomu zaoferowanej
ceny, to konieczne jest przyjęcie, że wykonawca w wyznaczonym dla niego terminie nie
obalił domniemania rażąco niskiej ceny. W takim przypadku cena oferty pozostaje rażąco
niska, co uzasadnia jej odrzucenie.
Zamawiający w dniu 08.12.2017 r. (e-mailem) wraz kopią odwołania, w trybie art. 185
ust.1 Pzp, wezwał uczestników postępowania przetargowego do wzięcia udziału
w postępowaniu odwoławczym. Żadne zgłoszenia przystąpień nie miały miejsca.
Do otwarcia posiedzenia Zamawiający wobec wniesienia odwołanie do Prezesa KIO
nie wniósł na piśmie, w trybie art. 186 ust. 1 Pzp, odpowiedzi na odwołanie.
Skład orzekający Krajowej Izby Odwoławczej po zapoznaniu się z przedstawionymi
poniżej dowodami, po wysłuchaniu oświadczeń, jak i stanowisk złożonych ustnie do
protokołu w toku rozprawy, ustalił i zważył, co następuje.
Skład orzekający Izby ustalił, że nie została wypełniona żadna z przesłanek
skutkujących odrzuceniem odwołania na podstawie art. 189 ust. 2 Pzp, zaś Odwołujący ma
interes w uzyskaniu zamówieniu.
Izba podnosi w zakresie interesu, że w przedmiotowym stanie faktycznym
Odwołujący został sklasyfikowany na trzeciej pozycji w rankingu złożonych ofert, a zakresem
odwołania jest objęta jedynie oferta wybrana jako najkorzystniejsza. Zarzuty nie dotyczą
oferty sklasyfikowanej na drugiej pozycji. W tym kontekście konieczne jest stwierdzenie, że
nie można wykluczyć, że wykonawcy, których oferty zostały ocenione korzystniej, nie
spełniają warunków podmiotowych udziału w postępowaniu, a wtedy wykonawcy dalej
sklasyfikowani mogą mieć interes we wnoszeniu odwołania na wybór oferty
najkorzystniejszej (co miało miejsce w niniejszym stanie faktycznym). Odwołujący
potencjalnie będzie mógł „wygrać przetarg”, gdy skutecznie zakwestionuje wybór
najkorzystniejszej oferty i np. przy ponownej ocenie ofert okaże się, że wykonawca
pierwotnie sklasyfikowany na drugim miejscu zostanie wykluczony z postępowania.
Sprowadza się to do wniosku, że interes prawny we wniesieniu odwołania będą mieli
wszyscy wykonawcy, którzy wzięli udział w danym postępowaniu i nie uzyskali zamówienia.
Za uznaniem, że wykonawcy, których oferty uplasowały się na dalszych miejscach
w rankingu ofert, posiadają interes prawny do wniesienia odwołania, opowiedziała się KIO
w wyroku z 02.02.2017 r., sygn. akt: KIO 99/17, KIO 100/17. W tym orzeczeniu uznano, że
w ocenie Izby fakt, że wykonawcy nie mieli pełnej wiedzy o klasyfikacji ofert oraz
postępowanie było prowadzone w ramach procedury odwróconej, powoduje, że interes
w uzyskaniu zamówienia oraz możliwość poniesienia szkody przez podmiot korzystający ze
środków ochrony prawnej należy oceniać szerzej, tj. z uwzględnieniem sposobu
procedowania ujętego w art. 24 aa Pzp. W tym stanie faktycznym z kolei Izba ustaliła, że
Zamawiający wyraźnie wskazał w ogłoszeniu o zamówieniu – w Sekcji IV. 2.3), że ma
zastosowanie procedura odwrócona, o której mowa w art. 24 aa ust. 1 Pzp. Izba podnosi, że
polega ona na tym, że Zamawiający nie badając nawet wszystkich wstępnych oświadczeń
wykonawców złożonych w JEDZ (lub jak w tym wypadku – poniżej progów UE w formie
oddzielnych oświadczeń przygotowanych przez Zamawiającego), dokonuje oceny ofert pod
kątem przesłanek odrzucenia (art. 89 Pzp) oraz ustalonych kryteriów oceny, po czym
w odniesieniu do wykonawcy, którego ofertę która uzyskała najwyższą ocenę spośród ofert
niepodlegających odrzuceniu, dokonuje weryfikacji podmiotowej. Inaczej mówiąc,
Zamawiający nie oceniał pod względem podmiotowym oferty która uplasowała się na drugiej
pozycji, nawet mimo tego, że ten Wykonawca złożył samodzielnie (wbrew odmiennym
postanowieniom SIWZ z pkt. 6. 2 SIWZ) wszystkie oczekiwane dokumenty wraz z ofertą
(niejako tak jak miało to miejsce przed „nowelizacją z 2016 r.”). Zastosowana procedura
odwrócona uniemożliwiała Zamawiającemu taką ocenę. Wykonawca wybrany, którego oferta
została uznana za najkorzystniejszą w dniu 01.12.2017 r. uczynił podobnie, a samo
wezwanie w trybie art. 26 ust. 2 Pzp wystosowane względem niego dotyczyło de facto
jedynie wymaganej przez Zamawiającego postanowieniami SIWZ – polisy (którą nie załączył
do oferty). Jedynie dodatkowo, Izba podnosi, że Zamawiający nie był w stanie na rozprawie,
a nie wynikała to z dokumentacji ani zaprzeczyć, ani potwierdzić zakresu dokumentów –
ofert, które zostały udostępnione Odwołującemu na jego wniosek z 04.12.2017 r. Odwołujący
na rozprawie oświadczył, że „(…) otrzymał od Zamawiającego komplet dokumentów,
dotyczący wybranego wykonawcy oraz część dokumentów, dotyczących wykonawcy
drugiego w kolejności. (…)”.
Izba oddalił wniosek Zamawiającego o odrzucenie odwołania na postawie art. 189
ust. 2 pkt 6 Pzp. W tym zakresie, Izba jako sąd I instancji w rozumieniu prawa europejskiego
/sąd krajowy w rozumieniu art. 267 TFUE - wyrok ETS z dnia 13.12.2012 r., sygn. sprawy C-
465/11 Forposta i ABC Direct Contact/ przyjęła jako wiążące większościowe stanowisko
sadów powszechnych II instancji wyrażone, co do sposobu rozumienia wyboru oferty
najkorzystniejszej (art. 180 ust. 2 pkt 6 Pzp) /za wyrokiem KIO z 04.07.2017 r., sygn. akt: KIO
1221/17/. Powyższe stanowisko zostało potwierdzone uchwałą SN z 17.11.2017 r., sygn. akt:
III CZP 58/17: „Zarzuty odwołania od wyboru najkorzystniejszej oferty, o którym mowa w art.
180 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (jedn.
tekst: Dz.U. z 2015 r., poz. 2164 ze zm.) mogą obejmować także zaniechanie wykluczenia
wykonawcy, który złożył ofertę wybraną przez zamawiającego lub zaniechanie odrzucenia
oferty, która powinna podlegać odrzuceniu.”.
Skład orzekający Izby, działając zgodnie z art. 190 ust. 7 Pzp dopuścił w niniejszej
sprawie dowody z: dokumentacji postępowania o zamówienie publiczne nadesłanej przez
Zamawiającego do akt sprawy w kopii potwierdzonej za zgodność z oryginałem, w tym
w szczególności treści ogłoszenia nr 618519-N- 2017 z 20.11.2017 r., postanowień SIWZ
(zwłaszcza załącznika Nr 1 do SIWZ - Opisu Przedmiotu Zamówienia, ale także załącznik Nr
3 do SIWZ/wzór umowy/), oferty LIFTEC (formularz ofertowy i formularz cenowy), oferty
Wykonawcy który uplasował się na drugiej pozycji w rankingu złożonych oryginała -
VERTICAL T. P. (Oryginał oferty udostępniony przez Zamawiającego na okres wydania
orzeczenia i sporządzenia uzasadnienia), wezwania z 28.11.2017 r. w trybie art. 26 ust. 2
Pzp skierowanego do LIFTEC, stosownej odpowiedzi LIFTEC w tym zakresie, wezwania z
28.11.2017 r. do wyjaśnień skierowanego do LIFTEC w trybie art. 90 ust. 1 i 1a Pzp,
wyjaśnień LIFTEC z 30.11.2017 r., pisma VERTICAL T. P. z 29.11.2017 r., informacji o
wyborze oferty najkorzystniejszej z 01.12.2017 r. oraz wniosku z 04.12.2017 r. o
udostepnienie treści złożonych ofert wystosowanego przez Odwołującego.
Izba w poczet materiału dowodowego zaliczył także złożone przez Odwołującego jako
dowód na rozprawie:
kalkulację ceny zaoferowanej przez Odwołującego opartej na jego kalkulacji,
z jednoczesnym porównaniem do oferty wybranej jako najkorzystniejsza.
Podobnie, Izba zaliczyła w poczet materiału dowodowego również złożone przez
Zamawiającego jako dowód na rozprawie:
wykaz wykonanych czynności wraz z orientacyjnym czasem pracy konserwatora od
01.07.2017 do 17.12.2017,
tabele terminów konserwacji wind w 2017 r., jak również wykazów protokołów konserwacji
w tym zakresie, jak również materiały źródłowe z tym związane, skan potwierdzający
wydawanie/zwrot kluczy, raporty służbowe z przebiegu służby/podjętych czynności, jak
również protokoły wykonania usług serwisowych, jak również dodatkowe zlecenia związane
z awarią.
Przy rozpoznawaniu przedmiotowej sprawy skład orzekający Izby wziął pod uwagę
także odwołanie, a nadto stanowiska i oświadczenia stron złożone ustnie do protokołu.
Odnosząc się do podniesionych w treści odwołania oraz podtrzymanych na
posiedzeniu i rozprawie zarzutów stwierdzić należy, że odwołanie zasługuje na
uwzględnienie.
Odwołujący sformułował w odwołaniu zarzuty naruszenia przez Zamawiającego:
- art. 89 ust. 1 pkt 4, art. 90 ust. 1 pkt 1-5, art. 90 ust. 2 i 3 Pzp poprzez:
zaniechanie odrzucenia oferty LIFTEC, co do której LIFTEC nie wykazał w sposób
odpowiedni w drodze wyjaśnień składanych na podstawie art. 90 ust. 1 i 2 Pzp, iż nie
zawiera ona rażąco niskiej ceny;
zaniechanie odrzucenia oferty LIFTEC, która zawierała rażąco niską cenę,
w szczególności z powodu nieuwzględnienia w kalkulacji ceny takich pozycji jak
w szczególności: kosztów zapewnienia całodobowego pogotowia serwisowego, kosztów
przygotowania dźwigów do rocznego przeglądu dokonywanego przez Urząd Dozoru
Technicznego, kosztów przeszkolenia osób wskazanych przez Zamawiającego
w zakresie awaryjnego uwalniania ludzi z kabiny dźwigu, kosztów dostarczenia i wymiany
elementów wyposażenie, kosztów bezpłatnej aktualizacji do najnowszych wersji
oprogramowania, kosztów uzyskania i podtrzymania ubezpieczenia od odpowiedzialności
cywilnej (OC).
Izba dokonała następujących ustaleń odnośnie przedmiotowego odwołania:
W pierwszej kolejności należy przywołać stan faktyczny wynikający z treści
wniesionego odwołania. Istotna jest również treść wezwania i udzielonych wyjaśnień
przywołanych w samym odwołaniu. Nadto, Izba wskazuje pkt. 12 SIWZ Opis Sposobu
Obliczania ceny w zakresie kosztów, które należy ująć w zaoferowanej cenie, jak i Opis
Przedmiotu Zamówienia – załącznik nr 1 do SIWZ, gdzie w Rozdz. III ujęto Informacje
Dotyczące Realizacji Zamówienia (str. od 5 do 7), gdzie wskazano także koszty konieczne
do ujęcia w zakresie kalkulacji cenowej usunięcia awarii, co zostało powtórzone w § 2 ust. 14
wzoru umowy /zał. nr 3 do SIWZ/ (w całym § 2 wzoru umowy powtórzono obowiązki
Wykonawcy wynikające z opisu Przedmiotu Zamówienia). Istotna jest także treść formularza
ofertowego oraz formularza cenowego LIFTEC. W zakresie interesu Izba wskazuje na treść
ogłoszenia o zamówieniu, oferty VERTICAL T. P., ranking złożonych ofert wynikający z
informacji o wyborze oferty najkorzystniejszej z 01.12.2017 r., ofertę LIFTEC, wezwanie w
trybie art. 26 ust. 2 Pzp z 28.11.2017 r., a także na wniosek o udostepnienie ofert z
04.12.2017 r. Izba odniesie się do poszczególnych kwestii w ramach rozpatrywania zarzutów
w zakresie podtrzymanym przez Odwołującego.
Biorąc pod uwagę ustalenia i stan rzeczy ustalony w toku postępowania (art. 191
ust.1 Pzp), oceniając wiarygodność i moc dowodową, po wszechstronnym rozważeniu
zebranego materiału (art. 190 ust. 7 Pzp), Izba stwierdziła co następuje.
Izba z uwagi na charakter sformułowanych zarzutów w odwołaniu odniosła się do nich
łącznie, uznając ze zostały one (w/w wskazane zarzuty) potwierdzone, co skutkowało
uwzględnieniem odwołania.
Izba uznała, że Zamawiający w sposób wybiórczy traktuje treść wystosowanego
wezwania z 28.11.2017 r. w ramach którego oczekiwał nie tylko potwierdzenia uwzględnienia
w zaoferowanej cenie wszystkich kosztów (wypunktował stosowną listę kosztów
w wezwaniu) związanych z usługami objętymi zakresem przedmiotu zamówienia. Prosił
także o wskazanie oszczędności metody wykonania zamówienia, kosztów pracy
i ewentualnej pomocy publicznej. Nadto, co istotne wyraźnie wskazywał, że obowiązek
wykazania spoczywa na Wykonawcy i istnieje konieczność złożenia wraz z wyjaśnieniami
dowodów. Zamawiający wyraźnie podnosił na rozprawie że kluczowymi kosztami dla
przedmiotowego postępowania są koszty pracy. Mimo to przeszedł to porządku dziennego
nad faktem braku złożenia chociażby w tym zakresie stosownej kalkulacji, mimo że
w wezwaniu wyraźnie jest mowa o kosztach pracy i dowodach. Izba podkreśla, że tego typu
kalkulacja ma charakter dowodu wewnętrznego, który ma charakter wystarczający, gdy na
cenę składają się przed wszystkim elementy, o których wartości decyduje głównie
Wykonawca (za wyrokiem KIO z 17.07. 2015 r., sygn. akt: KIO 1410/15, wyrokiem KIO
05.05.2016 r., sygn. akt: KIO 598/16, czy też wyrokiem KIO z 31.08.2017 r., sygn. akt: KIO
1733/17). Kwestia tego rodzaju, że ceny zaoferowane w formularzu cenowym mają charakter
ryczałtowy nie zmienia tego stanu rzeczy. Izba bowiem podzieliła stanowisko za
wyrokiem KIO z 03.01.2017 r., sygn. akt: KIO 2391/16; KIO 2392/16, gdzie stwierdzono, iż:
"Okoliczność, że ceny jednostkowe w postępowaniu mają charakter wynagrodzenia
ryczałtowego, nie zwalnia wezwanego wykonawcy od przedstawienia kalkulacji ceny oferty,
przynajmniej w zakresie głównych czynników cenotwórczych oraz przedstawienia
bezpośrednich dowodów ich ponoszenia na wskazanym poziomie. Aby odpowiedź złożona
na wezwanie wystosowane na podstawie art. 90 p.z.p. posiadała walor wystarczających
wyjaśnień elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny - musi być w miarę
szczegółowa w zakresie elementów składających się na zaoferowaną cenę. Stopień
ogólności podanych informacji przez wybranego wykonawcę i ich niekompletność powoduje,
iż nie mogą one stanowić wyjaśnień, o których mowa w art. 90 ust. 1 i 3 p.z.p. Wykonawca,
który składa wyjaśnienia w zakresie rażąco niskiej ceny powinien, bowiem wskazać, co
spowodowało obniżenie ceny, jak również w jakim stopniu wskazany czynnik wpłynął na jej
obniżenie. Udzielone wyjaśnienia mają potwierdzić, iż złożona oferta jest rzetelnie
przygotowana, a cena prawidłowo oszacowana, zatem nie stwarza zagrożeń dla
prawidłowego wywiązania się wykonawcy z przyjętych obowiązków umownych".
Dodatkowo w zakresie konieczności załączenia dowodów do wyjaśnień Izba
podkreśla za wyrokiem KIO z 29.04.2016 r., sygn. akt: KIO 596/16: „W odniesieniu do
obowiązku przedstawienia dowodów Izba wskazuje, że obowiązek ten spoczywa na
wykonawcy w każdej sytuacji powołania się na okoliczności, w przypadku których możliwe
jest przedłożenie dowodów. Poprzestanie w takiej sytuacji na oświadczeniu własnym
wykonawcy jest niewystarczające i czyni wyjaśnienia gołosłownymi. Mogą oczywiście
pojawić się w wyjaśnieniach takie okoliczności, w przypadku których złożenie
dodatkowych dowodów nie jest niezbędne, a samo oświadczenie wykonawcy pokazuje
prawidłowość kalkulacji ceny. Jeżeli jednak wykonawca powołuje się na takie okoliczności
jak szczególnie niskie koszty zakupu materiałów/środków potrzebnych do wykonania
zamówienia, innowacyjną politykę czy dysponowanie własnym sprzętem może i powinien
załączyć do wyjaśnień stosowne umowy, oferty, dokumenty wewnętrzne firmy, które
potwierdzą powyższe okoliczność.”.
Izba podkreśla, że ciężar wykazania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny
obciąża przede wszystkim wezwanego zgodnie z art. 90 ust. 2 Pzp. Z kolei art. 190
ust. 1a pkt 2 Pzp nakładający na Zamawiającego ciężar dowodowy w postępowaniu przed
Izbą, tego nie zmienia.
Zamawiający był uprawiony do tego, aby posłużyć się dowodami przedstawionymi
przez wykonawcę, a nie tworzyć dokumenty na usprawiedliwienie wysokości ceny ofert
wykonawcy niejako „zastępując” samego wykonawcę. Ocena złożonych wyjaśnień, w tym
złożonych dowodów odbywa się w procedurze przetargowej, a nie odwoławczej, Izba jedynie
ma za zadanie weryfikację jej poprawność w oparciu o wyjaśnienia wykonawcy i jego
dowody.
Izba w tym zakresie podzieliła stanowisko wyrażone w wyrok KIO z 03.01.2017 r.,
sygn. akt: KIO 2391/16; KIO 2392/16: „(…) Zamawiający natomiast w odpowiedzi na
odwołanie, z enigmatycznych wyjaśnień wykonawcy (….) wyprowadził własne uzasadnienie
oferowanych cen (….), w istocie bazując na swojej własnej wiedzy, a nie na złożonych
wyjaśnieniach. (….) zamawiający, wbrew postanowieniom art. 90 ust. 2 ustawy Pzp - przejął
na siebie obowiązek uzasadnienia prawidłowości ceny oferty wykonawcy (…) Sam fakt
uruchomienia procedury z art. 90 ust. 1 Pzp potwierdza, że zamawiający powziął wątpliwości
co do realności cen wezwanego wykonawcy, które w konsekwencji, bez wyjątku wymagają
wyjaśnienia w myśl wskazań danej normy i oceny tychże wyjaśnień. Zgłoszone dowody
odnoszą się ogólnej wiedzy zamawiającego na temat kształtowania się cen danych
usług, a nie do enigmatycznych wyjaśnień wykonawcy (…). Można rzec, zamawiający
"wyręcza" wykonawcę (….) w zakresie złożenia dowodów na okoliczności zaprzeczenia -
rażąco niskiej ceny oferty (…)”.
Nadto, zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem KIO Wykonawca wezwany do
złożenia wyjaśnień w zakresie zaoferowanej ceny powinien mieć na uwadze doniosły
charakter owych wyjaśnień (Izba wielokrotnie na powyższą okoliczność wskazywała i nadal
wskazuje, nie rozumiejąc bagatelizowania tej instytucji przez wielu profesjonalnych
uczestników rynku). Ogólne wyjaśnienia, nie uzasadniające wysokości zaoferowanej ceny,
nie rozwiewające wątpliwości co do rzetelności dokonanej przez wykonawcę kalkulacji,
powinny skutkować odrzuceniem oferty. W orzecznictwie przesądzono także, że wyłącznie
formalne zrealizowanie obowiązku przez wykonawcę, a więc złożenie wyjaśnień ogólnych,
lakonicznych i nie stanowiących wiarygodnego wyjaśnienia poziomu zaoferowanej ceny, nie
może prowadzić do pozytywnej ich weryfikacji. Uznano bowiem, że skoro wykonawca nie
uzasadnił i nie wykazał elementów kosztotwórczych zaoferowanej ceny, to tym samym nie
jest możliwa ocena, czy stanowi ona cenę realną. Podkreślenia przy tym wymaga, że
Zamawiający nie jest uprawniony do domniemywania jakichkolwiek okoliczności,
niestanowiących treści wyjaśnień, za pomocą których sam wykonawca nie opisuje własnej
sytuacji i które pozostają nieudowodnione. Pogląd ten jest wielokrotnie powtarzany
w orzecznictwie KIO (wyroki KIO o sygn. akt: KIO 267/15, KIO 2721/15, KIO 2813/15, KIO
2785/15, KIO 371/16, KIO 482/16, KIO 484/16, KIO 559/16, KIO 2406/15, KIO 818/15, KIO
925/15, KIO 1410/15, KIO 1415/15, KIO 422/17, KIO 416/17), a z ich treści wynika, iż
wykonawca, jako podmiot profesjonalnie zajmujący się wykonywaniem umów zawartych
w trybie Pzp, powinien dołożyć wszelkiej staranności, aby wyjaśnienia w zakresie rażąco
niskiej ceny były konkretne, rzetelne, zwięzłe i zawierające odpowiednie kalkulacje, a nie
ogólne, uniwersalne, rozległe, bez przywołania niezbędnych dowodów. Podobnie w wyroku
KIO o sygn. akt: KIO 1363/13 oraz wyrok KIO o sygn. akt: KIO 239/14.
Należy także podnieść, że brak jest jakichkolwiek podstaw do uznania adekwatności
wyjaśnień i dowodów złożonych przez Zamawiającego na rozprawie względem zaoferowanej
ofert, tj. jej ceny. Po pierwsze, dlatego, gdyż jak sam potwierdził na rozprawie Zamawiający
nie były one w ogóle (dane z nich wynikające) znane LIFTEC Sp. z o.o., po drugie, brak jest
jakichkolwiek podstaw do uznania istnienia ich przełożenia na sytuacje LIFTEC Sp. z o.o.
(tym bardzie skoro nie złożono żadnej kalkulacji, czyli nie wykazano elementów
kosztotwórczych zaoferowanej ceny – nie uczynił tego ani LIFTEC Sp. z o.o. wraz
z wyjaśnieniami, ani sam Zamawiający, który operował w tym zakresie w dużej mierze na
kalkulacji przygotowanej i złożonej na rozprawie przez Odwołującego). Jedynie tytułem
przykładu celem unaocznienia braków i niespójności w argumentacji Zamawiającego
z rozprawy - Izba podnosi, że skoro było tak jak twierdził na rozprawie Zamawiający, że
koszt dojazdy do Zamawiającego ma charakter pomijalny, to dlaczego oczekiwał ujęcia
kosztów dojazdu do miejsca zainstalowania urządzenia (zał. nr 1 Opis Przedmiotu
Zamówienia – str. 7 – Rozdz. IIII pkt 13 lit. a). Nadto, trudni jest „dyskutować”, co jest tańsze
w perspektywie 24 miesięcy wynajęcie firmy zewnętrznej Call Center, czy też zatrudnienie
pracowników tylko do zapewnienia całodobowego pogotowia serwisowego, skoro
wyjaśnienia LIFTEC w tym zakresie „zupełnie milczą”. Podobnie w zakresie innych kosztów
i ich kalkulacji.
Względem ponownego wezwania Odwołującego do złożenia wyjaśnień w zakresie
zaoferowanej ceny. Wezwanie takie byłoby możliwe w sytuacji, gdyby wykonawca złożył
rzetelne i wyczerpujące wyjaśnienia, odpowiadające wystosowanemu wezwaniu,
a koniecznym byłoby wyjaśnienie kwestii, o które Zamawiający nie zapytał.
W rozpoznawanym przypadku z taką sytuacją nie mieliśmy do czynienia. Wezwanie
Zamawiającego wskazywało na kwestie wymagające wyjaśnienia w szczególności koszty
pracy, do których Odwołujący nie odniósł się, zaś jego argumentacja z wyjaśnień jest
gołosłowna oraz ogólnikowa, nie wskazał nawet oprogramowania, które czyni jego oferta tak
korzystna cenowa. Izba w tym zakresie podnosi, za wyrokiem KIO z 25.04.2014 r., sygn. akt:
KIO 725/14: „(…) prowadzona procedura wyjaśnień nie może usprawiedliwiać uchylania się
przez wykonawcę od złożenia rzetelnych wyjaśnień elementów oferty mających wpływ
na wysokość ceny. Brak rzetelności w składanych wyjaśnieniach nie może uzasadniać
kolejnych wezwań kierowanych do wykonawcy”. W przedmiotowym stanie faktycznym Izba
nie dopuszcza możliwości nakazania ponownego wezwania o wyjaśnienia - tzn. dopytywania
(doprecyzowania), gdyż byłoby to ponad to co zostało faktycznie złożone przez
Odwołującego. Izba oparła swoje stanowisko w dużej mierze na wyroku KIO z 14.06.2016 r.,
sygn. akt: KIO 962/16, czy też w wyroku KIO z 06.09.2016 r., sygn. akt: KIO 1598/16, jak
i w wyroku KIO z 24.08.2017 r., sygn. akt: KIO 1637, sygn. akt: KIO 1673/17.
Biorąc powyższe pod uwagę, Izba uznała jak na wstępie.
W tym stanie rzeczy, Izba uwzględniła odwołanie na podstawie art. 192 ust. 1 zdanie
pierwsze i ust. 2 Pzp oraz orzekła jak w sentencji na podstawie art. 192 ust. 3 pkt 1 Pzp.
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sprawy, na podstawie
przepisu art. 192 ust. 9 i 10 Pzp w zw. z § 3 pkt 1 lit. a i pkt 2 lit. b oraz § 5 ust. 4
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości
i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238 oraz Dz. U. z 2017 r., poz.
47). Izba uznała wniosek Odwołującego o zasądzenie kosztów wynagrodzenia pełnomocnika
w kwocie 3.600,00 zł, tj. w maksymalnej kwocie dopuszczonej przez w/w rozporządzenie (§ 3
pkt 2 lit. b w/w rozporządzenia).
Przewodniczący:
………………………………