Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 29.10.2018r., sygn. akt XIII GC 2643/17, sprostowanym postanowieniem z dnia 18.02.2019r., Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi nakazał pozwanemu T. B. opuszczenie nieruchomości położonej w Ł. przy ulicy (...) oznaczonej jako działki o numerach: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) (...), (...) i wydanie jej powodom A. B. i R. B. (1) (pkt 1), nakazał pozwanemu opróżnienie nieruchomości położonej w Ł. przy ulicy (...) oznaczonej jako działki o numerach: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) (...), (...) ze wszystkich znajdujących się na tej nieruchomości: śmieci, gruzu, kamieni, materiałów budowlanych w terminie do dnia 31 stycznia 2019 roku (pkt 2), zasądził od T. B. na rzecz R. B. (1) kwotę 1.995,12 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 02.10.2017r. do dnia zapłaty (pkt 3), zasądził od pozwanego na rzecz powodów do wspólnej ręki kwotę 16.000,00 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 02.10.2017r. do dnia zapłaty (pkt 4), zasądził od pozwanego na rzecz powodów do wspólnej ręki kwotę 5.317,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 5), upoważnił powodów do wykonania zastępczego opróżnienia nieruchomości położonej w Ł. przy ulicy (...) oznaczonej jako działki o numerach: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) (...), (...) ze wszystkich znajdujących się na tej nieruchomości: śmieci, gruzu, kamieni, materiałów budowlanych w przypadku gdyby pozwany nie wykonał w terminie punktu 2 orzeczenia (pkt 6) i oddalił powództwo w pozostałej części (pkt 7).

Sąd Rejonowy ustalił, że powodowie zawarli z pozwanym w dniu 01.09.2012r. umowy najmu na czas nieokreślony nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) oznaczonej jako działki o numerach: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) (...). W dniu 08.01.2014r. powodowie wypowiedzieli umowę z uwagi na fakt, iż pozwany gromadził na wynajmowanej nieruchomości odpady budowlane, ziemię, gruz i elementy rozbiórkowe. Aneksem z dnia 30.04.2014r. umowa najmu została przedłużona do dnia 31.12.2014r. W piśmie z dnia 03.08.2015r. powodowie wezwali pozwanego do wydania nieruchomości. W odpowiedzi pozwany podniósł, iż umowa uległa przedłużeniu na czas nieokreślony, gdyż powodowie wystawiają faktury, które pozwany uiszcza. Powodowie po dniu 31.12.2014r. wystawiali dla pozwanego faktury po 2.460,00 zł każdy z nich, które były regulowane. Pozwany płacił na rzecz powodów do maja 2017 roku odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości w zaproponowanej przez siebie wysokości po 2.460,00 zł na rzecz każdego z powodów, zaś od czerwca 2017 roku zaprzestał uiszczania tych kwot. Pozwany korzystał również z energii elektrycznej i nie uregulował z tego tytułu należności w kwocie 1.995,12 zł. W piśmie z dnia 18.08.2015r. powodowie wypowiedzieli umowę najmu. Pozwany na wynajmowanym terenie gromadził śmieci, gruz, kamienie, materiały budowlane i wielokrotnie zobowiązywał się do ich uprzątnięcia. Gdy po wypowiedzeniu umowy okazało się, że pozwany nadal dowozi śmieci, powodowie zabezpieczyli bramę, uniemożliwiając wjazd samochodom przywożącym śmieci. Teren powodów jest ogrodzony w 60% i istnieje możliwość wjazdu na niego.

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd Rejonowy przyjął, że strony łączyła umowa najmu zawarta w dniu 01.09.2012r., wypowiedziana w dniu 30.11.2015r. Po tym okresie, wskutek porozumienia pomiędzy stronami, pozwany korzystał w sposób bezumowny z nieruchomości, uiszczając z tego tytułu na rzecz każdego z powodów kwoty po 2.460,00 zł miesięcznie. W ocenie Sądu I instancji powodowie wykazali fakt korzystania bez umowy ze swojego terenu przez pozwanego, co uzasadnia żądanie wydania nieruchomości na ich rzecz. Powodowie udowodnili również, że pozwany pozostawił na terenie, z którego korzystał odpady budowlane, ziemię, gruz i elementy rozbiórkowe. Brak ich usunięcia przez pozwanego uzasadniał żądanie powodów do upoważnienia ich do wykonania zastępczego nakazu opróżnienia nieruchomości. W zakresie terminu nakazania opuszczenia nieruchomości Sąd Rejonowy ocenił, iż należało wskazać konkretną datę wykonania tego obowiązku, tak aby nie było wątpliwości, w jakiej dacie powodowie będą mieli prawo do wykonania zastępczego. Oceniając ilość zgromadzonych przez pozwanego odpadów, Sąd Rejonowy uznał, że pozwanemu wystarczą 3 miesiące na opróżnienie nieruchomości. Jako uzasadnione Sąd I instancji uznał również żądanie powodów zasądzenia od pozwanego kwoty po 8.000,00 zł za okres od czerwca do września 2017 roku tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości, skoro pozwany sam zaproponował kwotę tego odszkodowania po 2.000,00 zł dla każdego z powodów do czasu wystąpienia z pozwem przez powodów. Jednakże Sąd Rejonowy ocenił, iż dalsze żądanie powodów zasądzenia kwot po 2.000,00 zł po dniu wniesienia pozwu nie mogło być uwzględnione, powodowie powinni bowiem wykazać wysokość należnego im odszkodowania za bezumowne korzystanie z gruntu przez pozwanego i zgłosić w tym celu wnioski dowodowe. Nie można bowiem wykluczyć, że wysokość odszkodowania byłaby niższa niż to, do czego zobowiązał się pozwany. W odniesieniu do nieuwzględnionych wniosków dowodowych pozwanego zgłoszonych na rozprawie z dnia 22.10.2018r. Sąd Rejonowy stwierdził, iż pozwany nie wykazał przyczyn późniejszego ich zgłoszenia. W szczególności uwzględnienia tych spóźnionych wniosków nie uzasadniał fakt, iż dopiero po złożeniu odpowiedzi na pozew pozwany dokonał wyboru fachowego pełnomocnika. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia Sąd I instancji powołał przepisy art. 98 k.p.c., art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c., art. 222 k.c. i art. 481 k.c.

Apelację od powyższego wyroku wnieśli zarówno powodowie, jak i pozwany.

Powodowie, reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika, zaskarżyli wyrok w części, tj. w zakresie punktów 1, 2 6 i 7, zarzucając naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj. naruszenie art. 233 §1 k.p.c. poprzez zaniechanie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, a w konsekwencji błąd w ustaleniach faktycznych polegający na bezzasadnym pominięciu zarówno w treści wyroku, jak i w jego uzasadnieniu, przy oznaczeniu działek wchodzących w skład będącej przedmiotem sprawy nieruchomości przy ul. (...), działek o numerach (...), mimo że działki te zostały wyraźnie wskazane jako wchodzące w skład przywołanej wyżej nieruchomości zajętej przez pozwanego, zarówno w pozwie, jak i w załączonym do pozwu odpisie z księgi wieczystej; naruszenie art. 328 §2 k.p.c. przez zaniechanie wskazania w uzasadnieniu wyroku przyczyn oddalenia powództwa w zakresie niektórych działek wchodzących w skład nieruchomości; naruszenie art. 233 §1 k.p.c. przez zaniechanie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, naruszając zasadę swobodnej oceny dowodów, a w konsekwencji bezpodstawne uznanie, że powodowie nie udowodnili wysokości odszkodowania z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości za okres od dnia wniesienia pozwu do dnia wyroku, a nadto naruszenie art. 320 k.p.c. przez wyznaczenie terminu do wydania i opróżnienia nieruchomości, który nie stanowi terminu odpowiedniego, z uwagi na możliwość zaskarżenia wyroku, a tym samym wysokie prawdopodobieństwo, że wyrok nie stanie się prawomocny przed upływem terminu wskazanego w wyroku do jego wykonania. Powodowie wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie powództwa w całości oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów zwrotu kosztów postępowania przed sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według obowiązujących norm.

W uzasadnieniu apelacji powodowie wskazali m.in., iż w pozwie wnosili o oznaczenie terminu opróżnienia nieruchomości jako 30 dni od uprawomocnienia się wyroku, natomiast Sąd I instancji określił ten termin dniem 31.01.2019r. Biorąc pod uwagę terminy wniesienia środków zaskarżenia, nie istnieje realna możliwość uprawomocnienia się wyroku w czasie umożliwiającym pozwanemu wykonanie orzeczenia w oznaczonym w wyroku terminie. Powodowie mają interes prawny w żądaniu zmiany wyroku w tej części z uwagi na fakt, iż oznaczenie terminu wykonania, upływającego przed uprawomocnieniem się wyroku może utrudnić jego wykonanie, w tym skorzystanie z prawa wykonania zastępczego. Ponadto powodowie zwrócili uwagę, iż Sąd I instancji uznał, że choć kwota należna z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości przez pozwanego została udowodniona do dnia wniesienia pozwu, to w dalszym okresie wymagała przedłożenia przez powodów dodatkowych dowodów. W ocenie skarżących stanowisko to jest błędne, albowiem nie w każdej sprawie udowodnienie wysokości kwot należnych z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości wymaga powołania dowodu z opinii biegłego. W przedmiotowej sprawie wysokość tego odszkodowania została określona na równi z kwotą czynszu za wynajem nieruchomości powodów wynikającą z umowy najmu. Pozwany nie zakwestionował tej kwoty przyznając w sprzeciwie, że płacił tytułem czynszu najmu na rzecz powodów łączną kwotę miesięczną w wysokości 4.000 zł netto, a ponadto do maja 2017 roku pozwany regulował na rzecz powodów rachunki w tej wysokości za bezumowne korzystanie z terenu. Według skarżących nie znajduje uzasadnienia stanowisko, zgodnie z którym Sąd Rejonowy przyjął, iż do pewnego momentu kwoty odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości są bezsporne i uzgodnione przez strony, wobec czego nie wymagają dodatkowych dowodów, a od pewnego momentu kwoty te należy uznać za nieudowodnione, mimo że okoliczności ani stanowiska stron nie uległy zmianie.

Pozwany, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, zaskarżył wyrok w części, tj. w zakresie punktów 1, 2 w części określającej datę opróżnienia nieruchomości ze wszystkich znajdujących się na niej: śmieci, gruzu, kamieni i materiałów budowlanych oraz w zakresie punktów 3, 4 i 5, zarzucając zaskarżonemu wyrokowi naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało istotny wpływ na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia, tj.: art. 233 §1 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. polegające na braku wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, naruszeniu zasady swobodnej oceny dowodów, które wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz zasad logicznego myślenia, a także wyprowadzeniu z materiału dowodowego wniosków z niego niewynikających poprzez pominięcie dowodu z dokumentu w postaci pisma z dnia 30.11.2017r. załączonego do sprzeciwu pozwanego; art. 6 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przerzucenie na pozwanego ciężaru udowodnienia faktu użytkowania nieruchomości przez pozwanego dłużej niż do grudnia 2016 roku, podczas gdy powyższą okoliczność winna udowodnić strona powodowa; art. 217 §1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. poprzez nierozpoznanie wniosku dowodowego powoda o dopuszczenie dowodu z przesłuchania świadków, w sytuacji gdy dowód ten miał istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy; art. 98 §1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, co stanowi konsekwencję błędnego rozstrzygnięcia co do istoty sprawy. W oparciu o przedstawione zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części poprzez oddalenie powództwa w zakresie roszczenia wynikającego z punktu 1 wyroku, zmianę wyroku w zakresie punktu 2 poprzez nakazanie opróżnienia nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) oznaczonej jako działki o numerach (...) ze wszystkich znajdujących się na tej nieruchomości: śmieci, gruzu, kamieni, materiałów budowlanych w terminie do dnia 30.04.2019r. oraz oddalenie powództwa w zakresie punktów 3 i 4 wyroku, ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Skarżący na podstawie art. 380 k.p.c. wniósł również o rozpoznanie przez Sąd II instancji postanowienia Sądu I instancji z dnia 22.10.2018r. o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadków M. B. (1), A. N., M. B. (2), J. W., P. K. i R. Z. na okoliczność pozostawania na działkach powodów materiałów budowlanych: gruzu, destruktu, uniemożliwienie prób usunięcia materiałów przez stronę powodową oraz naniesień dokonanych przez pozwanego na nieruchomości przez powodów oraz przeprowadzenie tego dowodu przez Sąd II instancji na podstawie art. 382 k.p.c. Ponadto pozwany wniósł o zmianę rozstrzygnięcia o kosztach procesu za postępowanie przed Sądem I instancji i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za postępowanie przed Sądem II instancji.

W uzasadnieniu apelacji pozwany wskazał m.in., iż skoro nie korzysta z zamkniętej nieruchomości powodów, nie może być uznany za posiadacza zależnego, względem którego można wytoczyć powództwo o opróżnienie nieruchomości. Konsekwencją niekorzystania przez pozwanego z nieruchomości powodów ze względu na brak dostępu, niemożliwym jest uznanie za zasadne roszczeń powodów o zapłatę kwot z tytułu zużycia mediów oraz za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Nieobecność pozwanego na nieruchomości powodów, zamknięcie bramy wjazdowej i uniemożliwianie wjazdu, w ocenie pozwanego jednoznacznie wskazują na brak prawdopodobieństwa wygenerowania kosztów związanych ze zużyciem energii elektrycznej na danym terenie we wskazanym okresie oraz na bezzasadność roszczenia o wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania. Utrudnienia w dostępie do nieruchomości trwające wiele miesięcy spowodowały stan, w którym opróżnienie i wywiezienie śmieci, gruzu, kamieni, materiałów budowlanych nie jest możliwe w terminie do dnia 31.01.2019r. Zmiana rozstrzygnięcia co do terminu opróżnienia powyższej nieruchomości jest więc w ocenie skarżącego konieczna i zasadna.

W odpowiedzi na apelację pozwanego, pełnomocnik powodów wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów zwrotu kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem II instancji według norm przepisanych. Ponadto pełnomocnik powodów wniósł o dopuszczenie dowodu z dokumentów załączonych do odpowiedzi na apelację na okoliczność dalszego zajmowania przez pozwanego nieruchomości powodów do dnia wniesienia odpowiedzi na apelację, zamknięcia nieruchomości przez pozwanego na kłódkę, wzywania pozwanego do opuszczenia i opróżnienia terenu. W uzasadnieniu pełnomocnik powodów wskazał, iż pozwany korzysta z nieruchomości bezumownie, ponieważ nadal składuje na niej należące do niego odpady, a dodatkowo pozbawił powodów korzystania z nieruchomości również w ten sposób, że zamknął bramę wjazdową na kłódkę.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 03.10.2019r. pełnomocnik powodów wniosła o dopuszczenie dowodu z przedłożonych dokumentów w postaci pism z dnia 22.05.2019r., z dnia 18.06.2019r., z dnia 02.09.2019r. i z dnia 18.09.2019r. na okoliczność nieopróżnienia nieruchomości przez pozwanego, a ponadto cofnęła apelację w części, w jakiej stała się ona bezprzedmiotowa w związku ze sprostowaniem wyroku przez Sąd I instancji, popierając apelację w pozostałym zakresie, tj. co do punktów 2 i 7 wyroku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powodów zasługiwała na uwzględnienie w niewielkim zakresie, natomiast apelacja pozwanego okazała się nieuzasadniona w całości.

Na wstępie wskazać należy, iż większość zarzutów przytoczonych w apelacjach obu stron dotyczy naruszenia przez Sąd I instancji przepisów postępowania, przede wszystkim art. 233 §1 k.p.c., poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego i naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, co w ocenie powodów doprowadziło do bezpodstawnego ustalenia, że nie udowodnili oni wysokości odszkodowania z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości za okres od dnia wniesienia pozwu do dnia wydania wyroku przez Sąd I instancji, a w ocenie pozwanego doprowadziło do błędnego ustalenia, że pozwany korzysta z nieruchomości powodów, a tym samym posiada bierną legitymację procesową zarówno w zakresie roszczenia o wydanie nieruchomości, jak i roszczenia o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie i zwrot kosztów zużytej energii elektrycznej.

W ocenie Sądu Okręgowego dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia co do faktu korzystania przez pozwanego z opisanej w pozwie nieruchomości poprzez składowanie na jej terenie odpadów, gruzu, ziemi, kamieni i materiałów budowlanych są prawidłowe i wynikają w sposób nie budzący wątpliwości z przedstawionych przez powodów dokumentów, w tym fotografii terenu nieruchomości, oraz zeznań powodów, w związku z czym podniesione w tym zakresie zarzuty w apelacji pozwanego nie zasługiwały na uwzględnienie. Zauważyć należy, iż w toku postępowania dowodowego przed Sądem I instancji strona pozwana potwierdziła, że na nieruchomości powodów znajdują się ruchomości pozwanego (protokół rozprawy k. 58v), a zatem fakt ten należało uznać za bezsporny, a jego ocena z punktu widzenia dochodzonych przez powodów roszczeń dotyczyła sfery zastosowania przepisów prawa materialnego.

W uzupełnieniu ustaleń Sądu Rejonowego i w związku z przedłożeniem przez pełnomocnika powodów dodatkowych dowodów w postaci dokumentów załączonych do odpowiedzi na apelację oraz przedłożonych na rozprawie apelacyjnej Sąd Okręgowy ustalił, że zgodnie z aneksem z dnia 30.04.2014r. do umowy najmu z dnia 01.09.2012r., pozwany zobowiązał się do uprzątnięcia terenu, wyrównania poziomu terenu i oddania go z końcem terminu obowiązywania umowy najmu w stanie czystym, uporządkowanym i nie pogorszonym w stosunku do stanu przejętego z dnia zawarcia umowy najmu, tj. z dnia 01.09.2012r. (aneks k. 19v). Po upływie okresu wypowiedzenia umowy najmu pozwany nadal korzystał z nieruchomości powodów, uiszczając w okresie od dnia 01.12.2015r. do dnia 31.05.2017r. na rzecz powodów kwoty po 2.000 zł netto miesięcznie, tj. łącznie 4.000 zł netto miesięcznie, na podstawie wystawianych przez powodów faktur VAT (faktury VAT k. 33-36; zeznania powodów k. 59-60). Powód R. B. (1) poniósł koszty dostawy energii elektrycznej do nieruchomości zajmowanej przez pozwanego za okres od dnia 17.02.2017r. do dnia 21.08.2017r. w łącznej kwocie 1.995,12 zł, zgodnie z fakturami VAT wystawionymi przez (...) S.A. w R. (faktury VAT k. 36v-37v; zeznania powodów k. 59-60). W piśmie z dnia 20.09.2017r. powodowie wezwali pozwanego do zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości za okres od dnia 01.06.2017r. do dnia 30.09.2017r. w kwocie 16.000,00 zł oraz zwrotu kosztów dostarczonej energii elektrycznej w kwocie 1.995,12 zł w terminie 3 dni od dnia doręczenia wezwania (wezwanie do zapłaty z potwierdzeniem nadania k. 38-38v). W piśmie z dnia 27.11.2018r. powodowie wezwali pozwanego do opróżnienia nieruchomości przy ul. (...) oraz zabrania składowanych tam materiałów i nawiezionych odpadów, zgodnie z treścią wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z dnia 29.10.2018r., pod rygorem obciążenia pozwanego opłatą z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości za kolejne miesiące, do czasu uprzątnięcia terenu i jego prawidłowego wydania właścicielom (k. 114). W piśmie z dnia 11.01.2019r. powodowie poinformowali pozwanego, że wyrażają zgodę na wejście pozwanego na teren nieruchomości w celu jego uprzątnięcia zgodnie z wyrokiem Sądu i wezwali pozwanego do niezwłocznego pisemnego zgłoszenia faktu zakończenia prac porządkowych w celu wyznaczenia terminu protokolarnego odbioru nieruchomości w stanie czystym (k. 115-116). W piśmie z dnia 08.02.2019r. powodowie ponownie wezwali pozwanego do sprzątnięcia terenu nieruchomości zgodnie z wyrokiem Sądu, stwierdzając jednocześnie, że pozwany w styczniu 2019 roku dokonał wywozu niewielkiej części elementów składowanych na nieruchomości, pozostawił jednak śmieci, nie wyrównał terenu, a dodatkowo nawiózł kolejne odpady i bez zgody powodów zamknął bramę nieruchomości na kłódkę (k. 117). W odpowiedzi z dnia 22.02.2019r. pozwany potwierdził, że teren nieruchomości przy ul. (...) został otwarty przez powodów celem wywozu składowanego materiału i zaprzeczył, aby nawiózł dodatkowe masy ziemi i odpadów. Jednocześnie pozwany wskazał, że z uwagi na panujące warunki atmosferyczne wstrzymał wywóz pozostałego materiału do dnia 25.02.2019r., natomiast zabezpieczenie bramy przed wejściem na teren osób nieuprawnionych było konieczne z uwagi na pozostawienie na terenie nieruchomości sprzętu należącego do pozwanego (k. 119-119v). W piśmie z dnia 26.04.2019r. powodowie po raz kolejny wezwali pozwanego do opróżnienia nieruchomości przy ul. (...) oraz zabrania składowanych przez pozwanego materiałów i nawiezionych śmieci, pod rygorem obciążenia pozwanego opłatą z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości za kolejne miesiące, do czasu podpisania protokołu odbioru nieruchomości (k. 118). W piśmie z dnia 22.05.2019r. powodowie wyznaczyli pozwanemu ostateczny termin sprzątnięcia terenu i wywozu wszystkich nawiezionych ruchomości do dnia 03.06.2019r., pod rygorem podjęcia prac porządkowych na koszt pozwanego. Jednocześnie powodowie wskazali, że do czasu zdania nieruchomości pozwany będzie obciążany opłatą z tytułu bezumownego korzystania z niej w wysokości 8.000 zł miesięcznie (k. 144). W odpowiedzi z dnia 18.06.2019r. pozwany poinformował powodów, że prace porządkowe na nieruchomości zostały wznowione (k. 145). W piśmie z dnia 02.09.2019r. powodowie poinformowali pozwanego, że na podstawie oględzin nieruchomości dokonanych na koniec sierpnia 2019 roku stwierdzono, że teren nie został sprzątnięty w całości, wykonano jedynie część prac, polegających na wywiezieniu materiału posiadającego wartość ekonomiczną, natomiast nie wywieziono śmieci, które zostały rozgarnięte po terenie, wskutek czego doszło do podwyższenia poziomu gruntu nieruchomości. W związku z tym, powodowie wezwali pozwanego do uprzątnięcia terenu w sposób zgodny z zawartą umową i wyrokiem Sądu, poprzez zwrócenie go w stanie wolnym od wszystkich nawiezionych przez pozwanego śmieci i ruchomości (k. 146). W piśmie z dnia 18.09.2019r. powodowie poinformowali pozwanego, że wskutek oględzin nieruchomości dokonanych na dzień 15.09.2019r. stwierdzono, że teren nadal nie został uprzątnięty w całości, na terenie nieruchomości zalegają śmieci, które zostały rozgarnięte i przysypane warstwą ziemi, wskutek czego poziom gruntu został podniesiony o około 30 cm. Powodowie w treści pisma ponownie wezwali pozwanego do uprzątnięcia terenu oraz zwrotu bezprawnie wywiezionych elementów budynku kontenerowego należącego do jednego z powodów, a ponadto do umożliwienia wstępu na nieruchomość, do której brama została zamknięta przez pozwanego (k. 147).

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o powołane wyżej dowody, których wiarygodność nie budziła wątpliwości i nie była kwestionowana. Dowody te potwierdziły trafność dokonanych przez Sąd Rejonowy ustaleń co do faktu korzystania przez pozwanego z nieruchomości powodów, a stan ten trwał również po wydaniu wyroku przez Sąd I instancji. Podkreślić należy, że zgłoszone przez pełnomocnika powodów wnioski dowodowe obejmujące dokumenty dotyczyły okoliczności, jakie wystąpiły po wydaniu zaskarżonego wyroku, a uwzględnienie tych wniosków nie skutkowało zwłoką w rozpoznaniu sprawy. W odniesieniu z kolei do wniosków dowodowych pozwanego, pominiętych w toku postępowania przed Sądem I instancji i ponowionych w apelacji pozwanego, podniesiony zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów art. 217 §1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. nie zasługiwał na uwzględnienie, Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił bowiem wnioski o przesłuchanie świadków zgłoszone przez pełnomocnika pozwanego na rozprawie w dniu 22.10.2018r. jako spóźnione i podlegające pominięciu na podstawie art. 217 §2 k.p.c. Pełnomocnik pozwanego jako okoliczność uzasadniającą późniejsze zgłoszenie omawianych dowodów wskazał jedynie fakt ustanowienia go pełnomocnikiem po złożeniu odpowiedzi na pozew, podczas gdy ten sam pełnomocnik pozwanego był obecny na rozprawie w dniu 03.10.2018r. i wówczas nie zgłosił żadnych wniosków dowodowych, pomimo że Sąd Rejonowy odroczył rozprawę, wzywając jednocześnie strony do stawiennictwa celem przesłuchania, a zatem z jednoznacznym zamiarem prowadzenia na tej rozprawie postępowania dowodowego w przypadku braku ugodowego zakończenia sporu. W tej sytuacji zgłoszenie przez pełnomocnika pozwanego wniosków dowodowych z zeznań świadków na kolejnym terminie rozprawy było spóźnione, a ich uwzględnienie skutkowałoby oczywistą zwłoką w rozpoznaniu sprawy. Ubocznie wskazać należy, że zeznania wnioskowanych świadków w znacznej części dotyczyć miały okoliczności bezspornych (pozostawienie na nieruchomości powodów rzeczy należących do pozwanego) lub nie mających znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy – w zakresie faktu poniesienia przez pozwanego nakładów na nieruchomość powodów, w sytuacji gdy pozwany z tytułu ewentualnych nakładów poniesionych na terenie zajmowanej nieruchomości nie dochodził od powodów żadnych roszczeń w przedmiotowym procesie. Mając to wszystko na uwadze, zarzut naruszenia przez Sąd I instancji powołanych wyżej przepisów poprzez nieprzeprowadzenie wnioskowanych przez pozwanego świadków nie zasługiwał na uwzględnienie. Zawarty w apelacji wniosek o przeprowadzenie tych dowodów przez Sąd II instancji podlegał z kolei oddaleniu na podstawie art. 381 k.p.c.

Jako bezzasadny należało ocenić podniesiony w apelacji pozwanego zarzut dotyczący pominięcia przez Sąd Rejonowy dowodu z dokumentów w postaci pisma z dnia 30.11.2017r. oraz faktur VAT załączonych do sprzeciwu od nakazu zapłaty. Wskazać należy, iż w aktach sprawy brak jest powołanych dokumentów (sprzeciw od nakazu zapłaty nie zawiera załączników), o czym pełnomocnik pozwanego mógł się przekonać podczas zapoznawania się z aktami sprawy (k. 56), a pomimo tego nie przedłożył tych dowodów w trakcie postępowania przed Sądem I instancji. Dodatkowo wskazać należy, iż okoliczności wynikające z tych dokumentów nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, dotyczyły bowiem ewentualnych roszczeń pozwanego o zwrot nakładów czy o zapłatę odszkodowania, a roszczeń tych pozwany nie dochodził od powodów w niniejszej sprawie.

W oparciu o materiał dowodowy przedstawiony przez powodów Sąd Rejonowy trafnie ustalił zatem, iż pozwany pomimo rozwiązania łączącej strony umowy najmu nieruchomości przy ul. (...), nadal korzystał z tego terenu, a powodowie bezskutecznie wzywali pozwanego do wydania nieruchomości w stanie opróżnionym z zalegających na niej materiałów i odpadów. W kontekście zgromadzonego materiału dowodowego nieuzasadniony okazał się zarzut pozbawienia pozwanego dostępu do nieruchomości, skoro Sąd I instancji ustalił, że teren nieruchomości nie jest w całości ogrodzony, a z zeznań powodów wynikało, że udostępniali oni pozwanemu wjazd na ten teren w celu wywozu składowanych tam materiałów. Ponadto również z dokumentów przedstawionych przez powodów w toku postępowania apelacyjnego wynika, iż pozwany nadal prowadzi prace porządkowe na nieruchomości powodów, a nawet bez zgody powodów dokonał zabezpieczenia tego terenu poprzez zamknięcie bramy wjazdowej na kłódkę. Mając to na uwadze, twierdzenie pozwanego o niekorzystaniu przez niego z nieruchomości powodów nie znajdowało oparcia w materiale dowodowym, w jego kontekście nie ulega bowiem wątpliwości, że pozwany nie zrealizował umownego obowiązku wydania powodom nieruchomości w odpowiednim stanie po zakończeniu stosunku najmu. Dowodem na okoliczność korzystania przez pozwanego z nieruchomości i dostarczanej tam energii elektrycznej są również zeznania powodów, podczas gdy pozwany nie stawił się na rozprawę przed Sądem I instancji i nie złożył zeznań, które mogłyby stanowić podstawę dokonania odmiennych ustaleń w tym zakresie. Dodatkowo zauważyć należy wewnętrzną sprzeczność stanowiska pozwanego, który z jednej strony zaprzecza, aby korzystał z nieruchomości powodów i był zobowiązany do jej wydania, a z drugiej strony przyznaje, iż na terenie tej nieruchomości składowane są należące do niego materiały i uznaje istnienie zobowiązania do ich usunięcia, domagając się w apelacji jedynie określenia późniejszego terminu wykonania tego obowiązku.

Mając powyższe na uwadze, nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut naruszenia przez Sąd I instancji przy dokonywaniu ustaleń faktycznych przepisów art. 233 §1 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. Podkreślić należy, iż skuteczne postanowienie zarzutu naruszenia zasad swobodnej oceny dowodów wymaga od strony, odwołującej się do niego aby wykazała, w odniesieniu zindywidualizowanych dowodów, na czym polegała w odniesieniu do nich nieprawidłowość postępowania sądu w zakresie tej oceny i opartych na niej ustaleń. W szczególności dlaczego przeprowadzonej przez sąd oceny nie da się pogodzić z zasadami logicznego rozumowania i/lub regułami doświadczenia życiowego. Nie jest wystarczającym, dla uznania tego zarzutu za trafny aby strona przeciwstawiła ocenie i ustaleniom faktycznym sądu własnej wersji tychże. W takiej sytuacji bowiem polemika z nimi musiałaby zostać uznana za dowolną, nie uwzględniającą, że swobodna ocena dowodów przynależy do podstawowych elementów składających się na jurysdykcyjną kompetencję sądu. Wobec tego skuteczne podważenie oceny i ustaleń może nastąpić wyjątkowo, gdy nieprawidłowości w tym zakresie po stronie sądu niższej instancji mają rangę oczywistych, takich, które daje się potwierdzić w sposób nie budzący wątpliwości (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 10.11.2016r., I ACa 760/16, LEX nr 2193075). W niniejszej sprawie pozwany nie przedstawił dowodów, które podważałyby ustalenia dokonane przez Sąd Rejonowy w kwestii korzystania przez pozwanego z nieruchomości powodów, a ustalenia te zostały dokonane zgodnie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Sąd Rejonowy przy wydawaniu zaskarżonego orzeczenia nie naruszył również przepisu art. 6 k.c. Przepis ten reguluje rozkład ciężaru dowodzenia i sąd może go naruszyć wówczas jedynie, gdy obowiązkiem dowodzenia lub konsekwencjami nieudowodnienia określonych okoliczności obciąży niewłaściwą stronę sporu. Nie można naruszyć tych przepisów przez przyjęcie, że strona udowodniła lub nie udowodniła określonych okoliczności (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20.06.2018r., VI ACa 145/17, opubl. w LEX). Sąd Rejonowy nie mógł zatem naruszyć powołanego wyżej przepisu poprzez przyjęcie, że powodowie udowodnili fakt zajmowania ich nieruchomości przez pozwanego i zaniechania wydania jej w stanie określonym w umowie najmu.

W odniesieniu do podniesionego w apelacji powodów zarzutu naruszenia art. 233 §1 k.p.c. poprzez uznanie przez Sąd Rejonowy, że powodowie nie udowodnili wysokości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości za okres od dnia wniesienia pozwu do dnia wydania wyroku wskazać z kolei należy, iż niewątpliwie stanowisko Sądu I instancji w tym zakresie było nielogiczne, sam fakt wniesienia pozwu przez powodów nie mógł stanowić podstawy do uznania, że od tego momentu zobowiązani oni byli udowodnić wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie za pomocą opinii biegłego, niemniej jednak skuteczność tego zarzutu nie miała wpływu na rozstrzygnięcie sprawy, o czym szerzej w dalszej części uzasadnienia.

Przechodząc do analizy przepisów prawa materialnego, które stanowiły podstawę zaskarżonego wyroku wskazać należy, iż roszczenie powodów o opróżnienie i wydanie nieruchomości opisanej w pozwie podlegało zakwalifikowaniu na podstawie art. 222 §1 k.c., natomiast roszczenie obejmujące żądanie zapłaty wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania przez pozwanego z tej nieruchomości i zwrot kosztów zużytej energii elektrycznej zakwalifikować należało na podstawie przepisów art. 224 §2 k.c. i art. 225 k.c. w zw. z art. 230 k.c. W kwestii legitymacji procesowej w przypadku roszczenia o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy wskazać należy, iż roszczenie to, przysługujące właścicielowi wobec posiadacza samoistnego (art. 224 §2 i art. 225 k.c.) lub wobec posiadacza zależnego (art. 230 k.c.), należy do tzw. roszczeń uzupełniających roszczenie właściciela o wydanie rzeczy, a tym samym pozostaje ono z roszczeniem windykacyjnym w ścisłym związku. Związek ten wyraża się tym, że jest ono uwarunkowane ziszczeniem się przesłanek uzasadniających roszczenie windykacyjne (warunek konieczny, ale nie wystarczający). W świetle art. 222 §1 k.c., roszczenie windykacyjne przysługuje właścicielowi przeciwko osobie, która bez podstawy prawnej włada faktycznie jego rzeczą. Czynnie materialnie legitymowany jest więc tu wyłącznie właściciel, a biernie materialnie legitymowany - wyłącznie ten, kto bez podstawy prawnej faktycznie włada jego rzeczą, a zatem - w zależności od okoliczności konkretnego przypadku: posiadacz samoistny rzeczy lub posiadacz zależny rzeczy albo jej dzierżyciel. W konsekwencji wspomnianego ścisłego związku z roszczeniem windykacyjnym, omawiane roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy może więc przysługiwać właścicielowi tylko wobec posiadacza, który w danym okresie bezprawnie faktycznie władał rzeczą; mógłby zatem być w tym okresie biernie legitymowany w świetle art. 222 §1 k.c. Jeżeli rzecz znajdowała się we władaniu następujących po sobie dwóch lub większej liczby nieuprawnionych posiadaczy, właściciel może kierować swoje roszczenia do każdego z nich, żądając od każdego wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i zwrotu pożytków za czas jego władania rzeczą (wyrok SN z dnia 31.03.2004r., II CK 102/03, OSG 2005, Nr 6, poz. 77, Legalis; E. Skowrońska-Bocian, M. Warciński, w: Pietrzykowski, Komentarz KC, t. I, 2015, s. 622, cyt. za: M. Gutowski - red., Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz. Art. 1-44911. Warszawa 2016. opubl. w Legalis). Uwzględnić przy tym należy, iż w orzecznictwie przeważa pogląd dopuszczający dochodzenie wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy odrębnie i niezależnie od roszczenia windykacyjnego. Przyjmuje się bowiem, że roszczenie o wynagrodzenie na podstawie art. 224 i 225 k.c. ma obligacyjny charakter i może być dochodzone niezależnie od roszczenia o wydanie przedmiotu własności (uzasadnienie wyroku SN z dnia 27.01.2016r., II CSK 95/15, LEX nr 2012106). Jednocześnie przyjmuje się, że użytkownik wieczysty, tak jak właściciel rzeczy, może domagać się od osoby trzeciej wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z jego nieruchomości przez jej posiadacza (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 26.04.2016r., I ACa 832/15, LEX nr 2044260).

Przysługujące na mocy art. 224 §2 i art. 225 k.c. od samoistnego posiadacza wynagrodzenie, nie jest naprawieniem szkody wyrządzonej właścicielowi, lecz wynagrodzeniem za korzystanie z rzeczy, które posiadacz musiałby uiścić właścicielowi, gdyby jego posiadanie oparte było na istniejącej podstawie prawnej. Wynagrodzenie powinno być zatem ekwiwalentem tego, co uzyskałby właściciel, gdyby rzecz oddał w odpłatne korzystanie na podstawie ważnego stosunku prawnego (wyrok SN z dnia 11.05.2005r., III CK 556/04, Monitor Prawniczy 2005/13 str. 621, nr LEX 221731). Nie ulega przy tym wątpliwości, że wysokość wynagrodzenia, o którym mowa w art. 224 §2 k.c., powinna być ustalana w oparciu o kryterium obiektywne, jakim jest układ odpowiednich cen rynkowych – stawek za korzystanie z rzeczy określonego rodzaju (uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 10.07.1984r., III CZP 20/84, OSNCP 1984, nr 12, poz. 209; uchwała SN z dnia 17.06.2005 r., III CZP 29/05, OSNC 2006/4/64, Biuletyn SN 2005/6/9, nr LEX 150121; wyrok SN z dnia 04.07.2012r., I CSK 641/11, nr LEX 1218577; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 26.02.2013r., I ACa 37/13, nr LEX 1344090). W przypadku bezumownego korzystania z nieruchomości, za podstawę obliczenia wysokości świadczenia samoistnego posiadacza można przyjąć pożytki cywilne, jakie z tej nieruchomości mógł uzyskać właściciel, zawierając umowę najmu lub dzierżawy nieruchomości będącej w takim stanie, w jakim była w okresie, za jaki żąda wynagrodzenia (tak SN w wyroku z dnia 15.09.2005 r., II CK 61/05, Rzeczpospolita 2005/219 str. C2, nr LEX 221729). W orzecznictwie uznaje się przy tym za dopuszczalne posiłkowanie się przy ustaleniu wysokości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy wysokością czynszu obowiązującą w trakcie realizacji umowy, która tej rzeczy dotyczyła (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 21.04.2016r., I ACa 105/16, LEX nr 2080328).

Odnosząc powyższe rozważania do okoliczności sprawy należało uznać w oparciu o dokonane wyżej ustalenia, iż skoro pozwany nie wykonał wynikającego z umowy najmu obowiązku do wydania powodom terenu nieruchomości w stanie uporządkowanym i wolnym od składowanych na nim odpadów i materiałów budowlanych (§4 aneksu z dnia 30.04.2014r.), przez co powodowie pozbawieni zostali możliwości swobodnego dysponowania przedmiotową nieruchomością i stan ten był aktualny również w chwili zamknięcia rozprawy przed Sądem II instancji, pozwany był biernie legitymowany zarówno w zakresie roszczenia o opróżnienie i wydanie nieruchomości, jak i roszczenia o zapłatę wynagrodzenia za okres bezumownego korzystania z niej. W związku z tym rozstrzygnięcie zawarte w punktach 1, 2 i 4 zaskarżonego wyroku było co do zasady prawidłowe i znajdowało oparcie w powołanych wyżej przepisach prawa. W świetle art. 225 k.c. nie jest bowiem istotnym, czy samoistny posiadacz rzeczy osobiście faktycznie ją wykorzystuje, o powstaniu po stronie właściciela rzeczy roszczenia za bezumowne korzystanie z rzeczy decyduje to, czy znajduje się ona w posiadaniu samoistnym osoby, która nie dysponuje do tego tytułem prawnym, zaś właściciel nie może z niej w sposób swobodny dowolnie korzystać. Roszczenie to pozostaje zasadne zatem i wówczas, gdy posiadacz samoistny oddał rzecz w posiadanie zależne, albo nawet nie podejmuje żadnych faktycznych działań wobec rzeczy, ale zachowuje jej posiadanie samoistne poprzez zaniechanie jej zwrotu właścicielowi (uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 25.04.2018r., V AGa 18/18, LEX nr 2605233). Wysokość zasądzonego w punkcie 4 wyroku wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości za okres od dnia 01.06.2017r. do dnia 30.09.2017r. (4.000 zł za każdy miesiąc) odpowiadała wysokości czynszu najmu netto określonego w umowie oraz wysokości faktur wystawianych przez powodów tytułem bezumownego korzystania, które były przez pozwanego regulowane do końca maja 2017 roku. Roszczenie o zapłatę z tego tytułu przez pozwanego na rzecz powodów kwoty 16.000 zł było przy tym wymagalne, albowiem powodowie wezwali pozwanego do zapłaty tej należności w piśmie z dnia 20.09.2017r. (k. 38).

W odniesieniu z kolei do roszczenia o zwrot poniesionych przez powoda R. B. (1) kosztów zużytej energii elektrycznej za okres od dnia 17.02.2017r. do dnia 21.08.2017r. wskazać należy, iż skoro wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy obejmuje wszystko to, co posiadacz musiałby zapłacić właścicielowi, gdyby jego władztwo oparte było na prawie, to wynagrodzenie może obejmować opłatę za zużytą energię elektryczną, którą pokrył właściciel zajmowanej bezumownie nieruchomości. W orzecznictwie trafnie przyjmuje się, iż roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy łączy w sobie pierwiastki roszczenia odszkodowawczego (może zmierzać do zwrócenia kosztów, jakie właściciel poniósł w związku z tym, że był zmuszony do korzystania z cudzej rzeczy, lub do kompensaty utraconych korzyści, jakie by uzyskał, gdyby rzecz np. wynajął lub wydzierżawił) i roszczenia o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia (może zmierzać do wydania korzyści uzyskanych przez posiadacza w wyniku korzystania z cudzej rzeczy). Mimo pełnienia podobnych funkcji do realizowanych przez roszczenia o naprawienie szkody i roszczenia o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia, jest ono jednak - podobnie jak inne roszczenia przewidziane w art. 224 § 2 i art. 225 k.c. - odrębnym roszczeniem, a tym samym niezależnym od przesłanek roszczeń o naprawienie szkody i zwrot bezpodstawnego wzbogacenia (uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 04.12.2018r., V ACa 1565/17, LEX nr 2610118). Mając zatem na uwadze, że pozwany korzystając z nieruchomości powodów, korzystał również z dostarczonej do tej nieruchomości energii elektrycznej na koszt jednego z powodów, uzasadnione było żądanie zasądzenia od pozwanego w ramach wynagrodzenia za bezumowne korzystanie również zwrotu kosztów zużytej energii elektrycznej w kwocie 1.995,12 zł. Przedmiotowa kwota została objęta skierowanym do pozwanego wezwaniem do zapłaty z dnia 20.09.2017r.

Przechodząc do oceny roszczenia o zapłatę wynagrodzenia w kwotach po 2.000 zł na rzecz każdego z powodów za każdy miesiąc dalszego bezumownego korzystania z nieruchomości przez pozwanego do dnia jej wydania, co do którego powództwo zostało oddalone przez Sąd I instancji i co stanowi przedmiot apelacji złożonej przez powodów, wskazać należy, iż zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie stanowiskiem, wynagrodzenie za korzystanie z cudzej rzeczy nie oparte na tytule prawnym nie dzieli się na świadczenia okresowe, lecz jest należnością jednorazową za cały okres korzystania z rzeczy. Wynagrodzenie to nie dzieli się na świadczenia okresowe i nie może być dochodzone na przyszłość, jak np. alimenty czy renta, gdyż ich okresowej płatności nie przewiduje ustawa. Jest ono należnością jednorazową za cały okres korzystania z rzeczy przez posiadacza bez tytułu prawnego. Z uwagi na to, że termin spełnienia świadczenia stanowiącego wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy nie jest oznaczony, ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania, zgodnie z art. 455 k.c. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 21.04.2016r., I ACa 107/16, LEX nr 2080329; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29.01.2016r., V ACa 428/15, LEX nr 2139333; wyrok SN z dnia 18.09.2015r., I CSK 752/14, LEX nr 1813469). W konsekwencji odsetki za opóźnienie w zapłacie tego świadczenia wynikające z art. 481 §1 k.c. należą się dopiero od wezwania do zapłaty konkretnej kwoty za wskazany okres bezumownego korzystania (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 18.02.2016r., I ACa 1607/15, LEX nr 2017707).

Mając na uwadze powyższe, powództwo o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez pozwanego z nieruchomości powodów w postaci łącznej kwoty 4.000 zł za każdy kolejny miesiąc po dniu 30.09.2017r. nie zasługiwało na uwzględnienie, ponieważ takie wynagrodzenie nie staje się automatycznie wymagalne z upływem danego miesiąca, lecz konieczne jest wezwanie posiadacza do jego zapłaty za konkretny okres bezumownego korzystania. Skoro zaś powodowie nie udowodnili, aby po dniu 20.09.2017r. kierowali do pozwanego wezwania do zapłaty wynagrodzenia za dalszy czas bezumownego korzystania z nieruchomości, powództwo o zapłatę tego wynagrodzenia za okres od dnia 01.10.2017r. do dnia wydania zaskarżonego wyroku należało ocenić jako przedwczesne i podlegające oddaleniu, dotyczyło ono bowiem niewymagalnego roszczenia. Rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w tym zakresie, pomimo częściowo błędnego uzasadnienia, odpowiadało zatem przepisom prawa, a wniesiona przez powodów apelacja w tej części nie zasługiwała na uwzględnienie.

Apelacja powodów okazała się uzasadniona jedynie w zakresie zarzutu naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisu art. 320 k.p.c. przy wyznaczaniu terminu do wydania i opróżnienia nieruchomości, przy czym podkreślić należy, iż prawidłowość rozstrzygnięcia Sądu I instancji w tym zakresie była również przedmiotem zaskarżenia apelacji pozwanego. Zgodnie z powołanym przepisem, w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie, a w sprawach o wydanie nieruchomości lub o opróżnienie pomieszczenia - wyznaczyć odpowiedni termin do spełnienia tego świadczenia. W sytuacji zatem, gdy Sąd Rejonowy uznał, że odpowiednim terminem na wykonanie przez pozwanego obowiązku opróżnienia nieruchomości jest termin trzymiesięczny, natomiast powodowie domagali się ustalenia terminu 30 dni od daty uprawomocnienia się wyroku, dla zagwarantowania pozwanemu od dnia wydania orzeczenia trzymiesięcznego terminu na wykonanie zobowiązania wystarczającym było zastrzeżenie w wyroku, iż termin wskazany przez powodów nie może zakończyć się wcześniej niż w dniu 31.01.2019r. Określenie przez Sąd Rejonowy terminu wykonania omawianego obowiązku przez pozwanego na dzień 31.01.2019r. nie tylko doprowadziło do sytuacji, że termin ten nastąpił przed uprawomocnieniem się wyroku, ale doprowadziło do naruszenia art. 321 §1 k.p.c. poprzez ustalenie terminu opróżnienia nieruchomości przez pozwanego wcześniej, niż tego domagała się strona powodowa.

W podsumowaniu rozważań, Sąd Okręgowy, uwzględniając częściowo apelację powodów, na podstawie art. 386 §1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 2 w ten sposób, że termin opróżnienia nieruchomości przez pozwanego oznaczył na 30 dni od uprawomocnienia się wyroku, zgodnie z żądaniem powodów. W zakresie, w jakim treść zaskarżonego wyroku została sprostowana postanowieniem Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z dnia 18.02.2019r., postępowanie z apelacji powodów podlegało umorzeniu na podstawie art. 391 §2 zd. pierwsze k.p.c., wobec cofnięcia apelacji przez pełnomocnika powodów. W pozostałej części apelacja powodów podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. Na tej samej podstawie Sąd Okręgowy oddalił apelację pozwanego, która okazała się nieuzasadniona w całości.

Biorąc pod uwagę, że w wyniku rozpoznania apelacji powodów nie doszło do zmiany w zakresie przyjętego obciążenia pozwanego w całości kosztami procesu za I instancję, rozstrzygnięcie o tych kosztach przez Sąd Rejonowy nie podlegało zmianie, a podniesiony w apelacji pozwanego zarzut naruszenia art. 98 §1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie przez Sąd I instancji nie zasługiwał na uwzględnienie.

O kosztach procesu za II instancję Sąd Okręgowy orzekł również na podstawie powołanego wyżej przepisu, zasądzając od pozwanego na rzecz powodów koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym w związku z oddaleniem apelacji pozwanego. Wysokość należnych z tego tytułu kosztów Sąd Okręgowy ustalił na podstawie §2 pkt 5 w zw. z §10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015r., poz. 1800 z późn. zm.).

Z tych wszystkich względów Sąd orzekł jak w sentencji.

Jacek Kęckiewicz Ryszard Badio Beata Matysik