Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 września 2020 roku

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący Asesor sądowy Przemysław Kociński

Protokolant st. sekretarz sądowy Dorota Dąbrowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 sierpnia 2020 roku w B.

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B.

przeciwko J. R.

o zapłatę

I.  oddala powództwo,

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 5.417,00 zł (pięć tysięcy czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Asesor sądowy Przemysław Kociński

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. wniósł o zasądzenie od pozwanej J. R. kwoty 56.337,12 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 25 lutego 2017 r. do dnia zapłaty. Nadto powód wniósł o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazał, że pozwana w okresie od 28 lipca 2008 r. do dnia wniesienia pozwu pełniła funkcje prezesa zarządu w spółce (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w T.. Powód wyjaśnił, że prawomocnym orzeczeniem w postaci wyroku wydanego dnia 18 stycznia 2018 r. przez Sąd Rejonowy w Toruniu V Wydział Gospodarczy, w sprawie o sygnaturze V GC 1105/17 zasądzono od w/w spółki na jego rzecz kwotę 56.337,12 zł wraz z odsetkami ustawowymi oraz kosztami procesu. Zgodnie z twierdzeniami powoda należności objęte wyrokiem stały się wymagalne w okresie kiedy prezesem zarządu była pozwana. Jednocześnie prowadzone wobec spółki postępowanie egzekucyjne okazało się bezskuteczne. W związku z powyższym, powołując się na art. 299 § 1 k.s.h., powód podniósł, że pozwana ponosi odpowiedzialność za wierzytelność obciążającą spółkę.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwana przyznała, że w okresie wskazanym w pozwie była prezesem zarządu spółki (...) Sp. z o.o. i jest nim do dnia założenia odpowiedzi na pozew. Nie kwestionowała również istnienia zobowiązania wobec powoda po stronie spółki. Zaprzeczyła jednak temu, by w niniejszym przypadku doszło do wystąpienia przesłanki bezskuteczności egzekucji przewidzianej w art. 299 k.s.h. i tym samym zakwestionowała swoją odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Pozwana podniosła, że treść przedłożonego postanowienia o umorzeniu postepowania egzekucyjnego nie była zgodna z rzeczywistym stanem rzeczy. Twierdziła, że spółka posiadała majątek w postaci gruntów ornych o powierzchni 107,280 ha, której właścicielem jest od 2011 r. Rzeczona nieruchomość według jej oceny warta jest ponad 6.000.000,00 zł. Tym samym majątek spółki był ponad 100 razy większy niż wynosi zobowiązanie na niej spoczywające. Nadto pozwana wyjaśniła, że F. R. nie pełni w spółce funkcji, która pozwalałaby mu na składanie oświadczeń w imieniu spółki czy też udzielenia informacji. Tym samym w ocenie pozwanej strona powodowa nie wykazała istnienia przesłanek odpowiedzialności członka zarządu za zobowiązania spółki.

W odpowiedzi powód podniósł, że nieruchomość, na która powoływała się pozwana, zabezpieczona jest hipoteką na rzecz banku na kwotę 5.880.000,00 zł, a nadto jej wartość jest zdecydowanie mniejsza niż wskazana w treści odpowiedzi na pozew. Wskazał również, że prowadził z pozwaną rozmowy ugodowe, w których miała ona deklarować spłatę zadłużenia.

Sąd ustalił, co następuje:

J. R. pełni funkcję prezesa zarządu (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w T. od dnia 28 lipca 2008 r.

Dowód: oświadczenie – k. 6 akt, informację z KRS – k. 8-14 akt

W dniu 18 stycznia 2018 r. Sąd Rejonowy w Toruniu, V Wydział Gospodarczy, w sprawie o sygn. akt V GC 1105/17 zasądził od spółki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w T. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. kwotę 56.337,12 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 lutego 2017 r. do dnia zapłaty oraz koszty procesu w kwocie 8.234,00 zł.

Zasądzona wierzytelność obejmowała należność z tytułu sprzedaży mocznika przez powoda na rzecz spółki (...) Sp. z o.o.

Okoliczności bezsporne, a nadto dowód: wyrok – k. 19 akt, pozew o zapłatę – k. 22-23 akt.

Na podstawie powyższego tytułu wykonawczego, na wniosek powoda, Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Golubiu-Dobrzyniu M. K. (1) prowadziła postępowanie egzekucyjne przeciwko (...) Sp. z o.o.

W toku powyższego postępowania egzekucja została skierowana do wierzytelności z tytułu posiadanych rachunków bankowych oraz ruchomości.

Jednocześnie w ramach powyższego Komornik Sądowy dokonał sprawdzenia wpisów w treści ksiąg wieczystych, celem ustalenia czy spółka jest właścicielem nieruchomości poprzez wpisanie w wyszukiwarce wyłącznie firmy spółki bez cudzysłowu, bez numeru NIP oraz REGON. W wyniku powyższego uzyskano informację, iż w/w podmiot nie jest właścicielem żadnej nieruchomości.

Nadto Komornik Sądowy dokonał sprawdzenia w ewidencji gruntów i budynków na terenie powiatu (...), uzyskując informację, iż (...) Sp. z o.o. nie jest właścicielem oraz użytkownikiem wieczystym nieruchomości na w/w obszarze.

W toku prowadzonego postępowania egzekucyjnego komornik ustalił, iż w/w spółka złożyła wniosek do (...) o płatności obszarowe, płatności (...) oraz płatności rolnośrodowiskowo-klimatyczne, deklarując działki położone w S., obręb T. o numerach (...) o powierzchni 97,78 ha, (...) o powierzchni 6,57 ha oraz działkę numer (...) o powierzchni 34,30 ha.

Dowód: wyniki wyszukiwania w (...) k. 74, pismo starosty (...) – k. 75, pismo (...) k. 76, postanowienie komornika z 4.09.2019 r. – k. 24-25

W toku prowadzonego postępowania egzekucyjnego od (...) Sp. z o.o. została wyegzekwowana kwota 15.007,39 zł, która została zaliczona na poczet kosztów postępowania egzekucyjnego (1.235,71 zł), kosztów postępowania wskazanych w tytule (9.704,00 zł) oraz na poczet odsetek (4.067,68 zł). Do wyegzekwowania pozostała kwota 62.468,77 zł w tym 6.131,65 zł tytułem odsetek oraz 56.337,12 zł tytułem należności głównej.

W dniu 4 września 2019 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Golubiu-Dobrzyniu M. K. (1) w sprawie o sygn. akt Km 562/18, wydała postanowienie o umorzeniu egzekucji z uwagi na jej bezskuteczność. Powyższe uprawomocniło się z dniem 20 września 2019 r.

Dowód: wzmianka o wyniku egzekucji – k. 20, postanowienie z dnia 04.09.2019 r. – k. 24-25

Pismem z dnia 29 sierpnia 2019 r. powód wezwał pozwaną J. R. do zapłaty m.in. kwoty 56.337,12 zł tytułem należności głównej wynikającej z wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu, V Wydział Gospodarczy, w sprawie o sygn. akt V GC 1105/17.

Dowód : wezwanie do zapłaty – k. 26-27 akt.

Spółka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w T. na podstawie umowy przeniesienia własności z dnia 9 listopada 2011 r. (Rep. A 7688/2011) sporządzonej przed notariuszem M. P. jest właścicielem nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Tucholi V Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w S. prowadzi księgę wieczysta nr (...). Powyższa nieruchomość położona jest miejscowości T., składa się z dwóch działek o numerach (...) stanowiących grunty orne o łącznej powierzchni 107,2810 ha.

W dziale IV powyższej księgi wieczystej ujawniona jest m.in. hipoteka umowna do kwoty 5.880.000,00 zł na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W., która zabezpiecza wierzytelności banku z tytułu umowy nr (...) z dnia 30 września 2011 r. Wpis przedmiotowego ograniczonego prawa rzeczowego nastąpił w dniu 30 listopada 2011 r.

Okoliczności bezsporne, a nadto dowód : odpis zupełny księgi wieczystej nr (...) – k.58-59, 78a – 78d akt

Opisany wyżej stan faktyczny sprawy był częściowo bezsporny – w szczególności w zakresie istnienia wierzytelności po stronie powoda jak też pełnienia funkcji prezesa zarządu przez pozwaną. Pozostałe okoliczności Sąd ustalił w oparciu o znajdujące się w aktach dokumenty urzędowe i prywatne, których autentyczność oraz wiarygodność nie budziła wątpliwości.

Jednocześnie Sąd pominął na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. dowód z przesłuchania stron oraz z zeznań świadków M. K. (2) oraz F. R.. Po pierwsze rzeczone dowody, mając na uwadze okoliczności ustalone w toku niniejszego procesu oraz zakres na jaki miały być przeprowadzone, nie miały i nie mogły mieć żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Kwestie związane z postawą pozwanej na etapie przedsądowym w stosunku do roszczenia wystosowanego przez powoda, w świetle podniesionych zarzutów, nie mogły bowiem zmienić zapadłego w niniejszej sprawie rozstrzygnięcia. W przypadku świadka F. R. należało nadto wskazać, iż jako podmiot w żaden sposób formalnie niezwiązany ze spółką (...) Sp. z o.o. nie mógł on posiadać żadnych wiążących informacji na temat majątku spółki czy też skuteczności egzekucji. Odnosząc się natomiast do dowodu z przesłuchania stron niniejszego procesu należało dodatkowo zauważyć, iż pomimo wezwania żadna z nich nie stawiła się na termin rozprawy. Mając na uwadze powyższe, z uwagi na subsydiarnych charakter rzeczonego dowodu, w ocenie Sądu jego przeprowadzenie nie było konieczne.

Sąd zważył, co następuje

Jak podkreślono wyżej, stan faktyczny w niniejszej sprawie w dużej mierze nie był sporny. W rzeczywistości bowiem każda ze stron wyciągała odmienne wnioski z okoliczności faktycznych, które w toku niniejszego procesu kwestionowane nie były. W szczególności pozwana nie zaprzeczała termu, że była prezesem zarządu spółki (...) Sp. z o.o. w T. w czasie gdy powstała wierzytelność powoda, jak również by rzeczona wierzytelność nie była uzasadniona. Powód natomiast w rzeczywistości nie kwestionował tego, iż w/w spółka jest nieprzerwanie od 2011 r. właścicielem nieruchomości gruntowych o łącznej powierzchni ponad 100 ha.

Przechodząc do właściwych rozważań prawnych należało w pierwszej kolejności zauważyć, iż powód swoje roszczenie opierał na instytucji odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółki. Zgodnie z przepisem art. 299 § 1 k.s.h., jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Zgodnie natomiast z treścią § 2 przywołanego przepisu, członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.

Powyższa odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na podstawie art. 299 k.s.h. obejmuje zasądzone w tytule wykonawczym, wydanym przeciwko spółce, koszty procesu, koszty postępowania egzekucyjnego umorzonego z powodu bezskuteczności egzekucji i odsetki ustawowe od należności głównej (por. uchwałę SN z dnia 7 grudnia 2006 roku, III CZP 118/06 OSNC 2007/9/136, Prok.i Pr.-wkł. 2008/4/45, Biul.SN 2006/12/7).

W świetle powyższego nie ulegało wątpliwości, iż odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za jej zobowiązania, ukształtowana w art. 299 k.s.h. uzależniona jest od wykazania przez wierzyciela tytułem egzekucyjnym istnienia niezaspokojonej wierzytelności w stosunku do spółki, bezskuteczności egzekucji tej wierzytelności z majątku spółki, a także pełnienia przez pozwanego funkcji członka zarządu spółki w czasie, w którym istniało zobowiązanie. Członek zarządu może natomiast uwolnić się od tej odpowiedzialności w następujących przypadkach: jeżeli wykaże, że we właściwym czasie złożył wniosek o upadłość albo postępowanie układowe; gdy nie doszło do złożenia takiego wniosku, ale nie nastąpiło to z jego winy; gdy nawet nie zgłoszono wniosku lub nie wszczęto postępowania układowego, a wierzyciel poniósł szkody. Ciężar dowodu w takich przypadkach spoczywa na pozwanym członku zarządu.

W tym kontekście wskazać należało, że specyfika odpowiedzialności odszkodowawczej opartej na treści art. 299 § 1 i 2 k.s.h. przejawia się w tym, że wierzyciel, który nie wyegzekwował swojej wierzytelności od spółki, nie musi na zasadach ogólnych dowodzić wysokości doznanej wskutek tego szkody. Wystarczające będzie przedłożenie tytułu egzekucyjnego stwierdzającego istnienie zobowiązania spółki (zob. uchwała Sądu Najwyższego z 15 czerwca 1999 r., III CZP 10/99, OSNC 1999 nr 12, poz. 203).

Z omawianej regulacji wynika, więc na rzecz wierzyciela domniemanie szkody w wysokości niewyegzekwowanej wobec spółki wierzytelności. Domniemane w świetle tej regulacji są także związek przyczynowy między szkodą wierzyciela a niezłożeniem we właściwym czasie przez członków zarządu wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania zapobiegającego upadłości oraz zawinienie przez członków zarządu niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania zapobiegającego upadłości (wyroki Sądu Najwyższego: z 21 lutego 2002 r., IV CKN 793/00, OSNC 2003, nr 2, poz. 22; z 14 lutego 2003 r., IV CKN 1779/00, OSNC 2004, nr 5, poz. 76 oraz uchwałę Sądu Najwyższego z 28 lutego 2008 r., III CZP 143/07).

Taki rozkład ciężaru dowodu wskazanych okoliczności jest uzasadniony tym, że wierzyciele na ogół nie znają stanu interesów spółki. Jest to niewątpliwie odstępstwo od ogólnej reguły ciężaru dowodu. Za takim rozwiązaniem przemawiają jednak ważne racje związane z celem ochrony wierzyciela spółki.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy należało po pierwsze wskazać, iż wytaczając powództwo powód legitymował się odpowiednim tytułem wykonawczym wydanym przeciwko spółce, w postaci wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu, V Wydziału Gospodarczego, sygn. akt V GC 1105/17. Natomiast przesłankę bezskuteczności egzekucji strona powodowa wywodziła z postanowienia Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowy w Golubiu-Dobrzyniu M. K. (1) w przedmiocie umorzenia postępowania egzekucyjnego względem spółki z uwagi na bezskuteczność egzekucji.

Pokreślić należy, że bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce jest podstawową przesłanką odpowiedzialności członków zarządu spółki z o.o. za jej zobowiązania na podstawie art. 299 k.s.h. Ciężar dowodu w tym zakresie obciąża powoda, który za pomocą wszelkich środków dowodowych powinien wykazać, że egzekucja okazała się lub byłaby bezskuteczna z całego majątku spółki (wyrok Sądu Najwyższego z 20 października 2005 r., II CK 152/05, OSNC 2006/7 - 8/134; z dnia 26 czerwca 2003 r., V CKN 416/01, OSNC 2004/7 - 8/129; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 25 maja 2004 r., III AUa 1201/03, OSA 2005/1/3; Ł. Błaszczak: "Spółka jawna i komandytowa (wybrane zagadnienia na tle procedury cywilnej), Radca Prawny 2003/1/48).

Jak podkreśla się w doktrynie i orzecznictwie przesłanka bezskuteczności egzekucji może zostać wykazana na podstawie każdego dowodu, z którego wynika, że spółka nie ma majątku pozwalającego na zaspokojenie wierzyciela pozywającego członków zarządu (tak SN m.in. w wyrokach: z 25.03.2015 r., II CSK 402/14, LEX nr 1657663; z 16.11.2011 r., V CSK 515/10, LEX nr 1108523; z 17.06.2011 r., II CSK 571/10, LEX nr 847124; z 26.08.2009 r., I CSK 34/09, OSNC-ZD 2010/2, poz. 57; z 23.10.2008 r., V CSK 130/08, LEX nr 479334; z 9.05.2008 r., III CSK 364/07, LEX nr 490434; z 10.04.2008 r., IV CSK 15/08, LEX nr 584770; z 9.04.2008 r., V CSK 527/07, LEX nr 395215; z 2.10.2007 r., II CSK 301/07, LEX nr 332957; z 16.03.2007 r., III CSK 404/06, LEX nr 457763; z 31.01.2007 r., II CSK 417/06, LEX nr 355345). Nie zawsze jest więc konieczne formalne stwierdzenie bezskuteczności egzekucji w postępowaniu egzekucyjnym wszczętym przez wierzyciela; dotyczy to w szczególności sytuacji, w której z okoliczności sprawy wynika w sposób oczywisty, że spółka nie ma majątku, z którego wierzyciel mógłby uzyskać zaspokojenie swojej należności (zob. m.in. wyroki SN: z 5.10.2005 r., II CK 97/05, LEX nr 604044; z 10.04.2008 r., IV CSK 15/08, LEX nr 584770; z 25.03.2015 r., II CSK 402/14, LEX nr 1657663). Przy czym niemożność zaspokojenia może wystąpić zarówno wtedy, gdy spółka nie posiada w ogóle majątku, jak i wtedy, gdy wprawdzie określony majątek posiada, ale jest on obciążony ponad swą wartość wierzytelnościami innych osób, korzystających z pierwszeństwa zaspokojenia (tak SN w wyrokach z: 26.01.2012 r., I PK 78/11, OSNP 2013/1–2, poz. 4; z 10.04.2008 r., IV CSK 15/08, LEX nr 584770).

Nie ulegało przy tym wątpliwości, iż postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego wobec bezskuteczności egzekucji stanowi co do zasady istotny dowód świadczący o wykazaniu wystąpienia omawianej przesłanki odpowiedzialności członka zarządu, zwłaszcza jeżeli została skierowana do całego majątku spółki (tak SN m.in. w wyrokach: z 26.06.2003 r., V CKN 416/01, OSNC 2004/7–8, poz. 129; z 20.10.2005 r., II CK 152/05, OSNC 2006/7–8, poz. 134; z 30.05.2008 r., III CSK 12/08, LEX nr 447785; z 13.01.2010 r., II CSK 372/09, LEX nr 577688). Nie jest to jednak dowód, który ma wartość kategoryczną i którego wniosków nie można podważyć.

Warto bowiem wskazać, iż jeżeli, w toku prowadzonego postępowania okaże się, że możliwym było przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego również w innym zakresie, w szczególności istniały odmienne możliwości, metody czy środki do prowadzenia egzekucji, a których z niewiadomych przyczyn zaniechano, to wówczas należy przyjąć, iż w ogóle nie zachodzą podstawy do domagania się zapłaty od osób wskazanych w art. 299 k.s.h. – nie została bowiem wykazana przesłanka bezskuteczności egzekucji wobec spółki (por. wyrok SN z dnia 19 grudnia 2007 r., V CSK 315/70). W uzasadnieniu powyższego orzeczenia Sąd Najwyższy stwierdził nadto, że jeżeli wierzyciel doprowadził przez zaniechanie do bezskuteczności egzekucji, to należy uznać, że nie wykazał, że egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna (por. wyrok SN z 20 października 2005 r., II CK 152/05). Podkreślenia wymaga, iż organ egzekucji jest związany wnioskiem o wszczęcie egzekucji. Nie można zatem wykluczyć, że istnieje możliwość zaspokojenia z innych składników majątkowych, ale z uwagi na zaniechanie wierzyciela czy też organu działającego na jego zlecenie nie przeprowadzono w tym zakresie odpowiednich czynności.

Wartym jest podkreślenie, iż o ile z jednej strony jasne są przesłanki odpowiedzialności członka zarządu z art. 299 k.s.h., których wykazanie obciąża stronę wnoszącą o zapłatę, jak też nie ma wątpliwości co do okoliczności egzoneracyjnych stanowiących możliwości uwolnienia się przez członka zarządu, o tyle nie jest wykluczonym, by obrona pozwanego członka zarządu skupiała się na zakwestionowaniu prawidłowości przesłanek wskazanych przez stronę powodową. Jak zostało to wskazane wyżej, o ile postanowienie w przedmiocie umorzenia postępowania egzekucyjnego w zdecydowanej większości przypadków uzasadnia przyjęcie swoistego domniemania, iż owa bezskuteczność egzekucji wobec spółki ma miejsce, o tyle nie ma to charakteru wzruszalnego i możliwym jest podważanie prawidłowości podjętych czynności. Inaczej mówiąc, pozwany nie musi skupiać się tylko i wyłącznie na wykazaniu którejkolwiek z przesłanek egzoneracyjnych, ale może przedstawić dowody podważającego stanowisko drugiej strony i wykazujące istnienie majątku spółki do którego egzekucja nie została skierowana, a który mógłby prowadzić do zaspokojenia wierzytelności.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy należało wskazać, iż o ile powód wykazał wydanie postanowienia w przedmiocie umorzenia postępowania egzekucyjnego wobec spółki z uwagi na bezskuteczność egzekucji, o tyle w ocenie Sądu nie prowadziło to do przyjęcia, iż została wykazana przesłanka bezskuteczności egzekucji w świetle art. 299 k.s.h. W toku niniejszego procesu zostało bowiem wykazane, iż w czasie gdy prowadzone było rzeczone postępowanie przez komornika, spółka (...) Sp. z o.o. była właścicielem nieruchomości gruntowej o sporej powierzchni (ponad 100 ha). Jednocześnie do rzeczonego prawa egzekucja nie została w żaden sposób skierowana – nie została ona wskazana przez wierzyciela we wniosku, zaś w toku postępowania egzekucyjnego, pomimo zakreślonych ram, obejmujących również nieruchomości, komornik błędnie nie ustaliła istnienia po stronie spółki rzeczonego prawa własności.

W tym kontekście należało jedynie na marginesie wskazać, iż prowadzone w tym zakresie czynności „poszukiwawcze” obarczone były z jednej strony uchybieniami oraz niedociągnięciami, a z drugiej cechowały się pominięciem danych, które pozwalały na ustalenie właściwego majątku spółki (...) Sp. z o.o. Po pierwsze błędnie przeprowadzono wyszukiwanie w treści ksiąg wieczystych poprzez odwołanie się do oznaczenia nazwy spółki – ta zaś może po pierwsze ulegać zmianom, a po drugie różnić się w szczegółach (w tym przypadku brak cudzysłowu). Po drugie z niewiadomych względów ograniczono wyszukiwanie w ewidencji gruntów i budynków tylko dla powiatu (...). Po trzecie wreszcie – pomimo zawarcia w treści pisma pochodzącego z (...) z dnia 2 października 2018 r. oznaczenia działek, co do których spółka zgłosiła wnioski (a które to stanowiły m.in. nieruchomości objęte księgą wieczystą nr (...)) nie zostały podjęte żadne czynności ustalające, w postaci chociażby zwrócenia się do właściwego wydziału ewidencji gruntów i budynków (powiat (...)). Bezsprzecznie powyższe doprowadziło do przedwczesnego uznania przez komornika bezskuteczności egzekucji – to jednak w żaden sposób nie mogło stanowić usprawiedliwienia dla powoda, na którego to barkach spoczywał ciężar wykazania wszystkich przesłanek dla zgłoszonego roszczenia.

Tym samym w toku niniejszego postępowania ustalonym zostało, iż po stronie spółki będącej dłużnikiem powoda istniał majątek, do którego mogła a nie została skierowana egzekucja. Jednocześnie brak było przeszkód by takowa zastała przeprowadzona, w szczególności takowych nie zawierała treść księgi wieczystej, nie wykazał ich również powód.

Odnosząc się zaś do twierdzeń podnoszonych w tym zakresie przez stronę powodową należało w pierwszej kolejności zauważyć, iż zagadnienie faktycznej wartości rzeczonej nieruchomości, w tym brak możliwości zaspokojenia w ramach jej egzekucji dochodzonego roszczenia, obciążał powoda. To zaś w ocenie Sądu w żaden sposób nie zostało wykazane. Należało zwrócić uwagę, iż mimo wskazania przez pozwanego majątku spółki, z którego nie była prowadzona egzekucja, bez szerszej jego charakteryzacji, to w dalszym ciągu powód był zobowiązany do wykazania istnienia przesłanki bezskuteczności egzekucji również z tego składnika majątkowego. Inaczej mówiąc – samo wykazanie istnienia nieruchomości podważało jako podstawę przesłanki bezskuteczności egzekucji wobec spółki postanowienie komornika sądowego co do umorzenia postępowania egzekucyjnego, ale nie wykluczało możliwości wykazania (za pomocą innych środków dowodowych), że owa bezskuteczność zachodziła również przy istnieniu rzeczonego składnika majątku. W przypadku bowiem skierowania egzekucji jedynie do części majątku spółki niezbędne jest dodatkowo wykazanie, że także pozostały jej majątek nie pozwalał na uzyskanie zaspokojenia (tak SN w wyrokach: z 26.06.2003 r., V CKN 416/01, OSNC 2004/7–8, poz. 129; z 7.07.2005 r., V CK 19/05, LEX nr 180919; z 10.04.2008 r., IV CSK 15/08, LEX nr 584770). Niezbędnym była jednak w tym zakresie jakakolwiek inicjatywa dowodowa, której w niniejszej sprawie zabrakło. Co prawda powód w treści pisma z dnia 15 czerwca 2020 r. zakwestionował łączną wartość rzeczonej nieruchomości podaną przez pozwaną, jednakże nie przedstawił żadnego materiału dowodowego by potwierdzić podnoszone przez siebie twierdzenia, w szczególności te, które wykazywałyby bezskuteczność egzekucji również wobec tego składnika majątku. Zanegował wartość wskazaną przez stronę pozwaną (60 tys./ha), nie wskazując jednocześnie jaka w jego ocenie cena stanowi wartość rynkową. Możliwym przecież do wyobrażenia jest sytuacja, iż dany składnik majątku nie przedstawia żadnej wartości bądź wartość znikomą i tym samym jasnym jest, iż uprawniony nie uzyska z jego egzekucji żadnego zaspokojenia.

Po drugie, o ile jasnym było, iż sam fakt obciążenia nieruchomości należącej do spółki hipoteką mógł stanowić negatywny sygnał co do ewentualnej skuteczności egzekucji z tego składnika majątkowego, ale nie było uprawnionym wyłącznie na tej podstawie przyjęcie założenia bezskuteczności egzekucji. Nie jest bowiem wiadomym jaki rezultat mogłoby przynieść prowadzone postępowanie, zaś w toku niniejszego procesu, co zostało podkreślone we wcześniejszych rozważania, powód nie wykazał by obciążenia istniejące na rzeczonej nieruchomości przekraczały jej wartość. W tym kontekście należało podkreślić, iż suma hipoteki stanowi wyłącznie wartość maksymalną jaką wierzyciel może uzyskać w ramach przedmiotowego ograniczonego prawa rzeczowego. To jednakże nie musi odzwierciedlać faktycznego zadłużenia, które może być o wiele mniejsze, a które to będzie mogło być faktycznie egzekwowane. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę chociażby na to, iż powyższa hipoteka została ujawniona już w roku 2011 i zabezpieczała wierzytelność z tej samej daty. Mając więc na uwadze upływ czasu, w tym brak jakichkolwiek informacji odnośnie zadłużenia, w tym o problemach ze spłatą zobowiązania (brak w tym zakresie tytułów wykonawczych czy prowadzonych postępowań egzekucyjnych), uzasadnionym była konstatacja, iż faktyczna wierzytelność jaka przysługuje uprawnionemu, a która jest zabezpieczona ograniczonym prawem rzeczowym i tym samym korzysta z pierwszeństwa zaspokojenia, byłaby zdecydowanie mniejsza od sumy hipoteki.

Na rzeczone okoliczności powód nie zaproponował żadnego materiału dowodowego, ograniczając się wyłącznie do zanegowania przydatności rzeczonego majątku w toku egzekucji przysługującej mu wobec spółki wierzytelności. Jego rozważania w tym przedmiocie miały wyłącznie charakter hipotetyczny, oparty na założeniach, które nie znajdowały żadnego oparcia w materiale dowodowym sprawy. Samo zaś porównanie wielkości nieruchomości do wysokości należności przysługującej powodowej spółce, przy uwzględnieniu istniejącej hipoteki, nie pozwalało na przyjęcie stanowiska, iż wierzyciel w toku egzekucji nie uzyskałby żadnej należności. Jedynie na marginesie należało wskazać, iż takowa postawa może dziwić, zwłaszcza mając na uwadze to, iż jak wynika z treści działu IV księgi wieczystej nr (...) w dniu 16 lipca 2020 r. wpisano na jego rzecz hipotekę przymusową zabezpieczającą należność zasądzoną wyrokiem z dnia 18 stycznia 2018 r.

Podsumowując należało wskazać, iż w ocenie Sądu zgromadzony w sprawie materiał dowodowy uprawniał do konkluzji, iż powód nie wykazał istnienia wszystkich przesłanek odpowiedzialności z art. 299 k.s.h. O ile faktycznie przysługiwało mu roszczenie stwierdzone tytułem wykonawczym w stosunku do spółki, którego członkiem zarządu w chwili jego powstania była pozwana, o tyle nie sprostał ciężarowi wykazania, iż egzekucja wobec spółki była bezskuteczna. W toku procesu ujawnionym została bowiem nieruchomość stanowiąca własność spółki, której nie objęto postępowaniem egzekucyjnym, zaś powód nie wykazał, by pomimo istnienia rzeczonego majątku w dalszym ciągu nie zostałoby zaspokojone jego roszczenie. Tym samym, na podstawie art. 299 § k.s.h. a contrario powództwo podlegało oddaleniu w całości (pkt I).

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. orzekając o obowiązku zwrotu przez powoda jako stronę przegrywającą kosztów poniesionych przez pozwaną w wysokości 5.417,00 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika pozwanej ustalonego na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych wraz z opłatą skarbowa od pełnomocnictwa.

Asesor sądowy Przemysław Kociński