Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 lipca 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 2 lipca 2021 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank (...) S.A. w K.

przeciwko B. W. i T. W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych B. W. i T. W.

od wyroku częściowego Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 18 września 2019 r. sygn. akt I C 316/19 oraz na skutek zażalenia pozwanych B. W. i T. W. od postanowienia Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 14 października 2019 roku sygn. akt I C 316/19

1.  oddala apelację;

2.  oddala zażalenie;

3.  zasądza od pozwanych na rzecz strony powodowej kwotę 4.500 zł

(cztery tysiące pięćset złotych) tytułem kosztów postępowania odwoławczego.

SSA Paweł Czepiel SSA Marek Boniecki SSA Paweł Rygiel

Sygn. akt I ACa 250/20

I ACz 142/20

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 2 lipca 2021 r.

Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla z dnia 9 listopada 2018 r., Sąd Okręgowy nakazał P.H.U. (...) Sp. z o.o. Spółka komandytowa w N., T. W. i B. W., aby solidarnie zapłacili na rzecz powoda (...) Bank (...) S.A. w K. kwotę 80 707,09 zł, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 kwietnia 2018 roku do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu w kwocie 4 716 zł.

Zaskarżonym wyrokiem częściowym Sąd Okręgowy utrzymał w mocy powyższy nakaz zapłaty, w stosunku do pozwanych T. W. i B. W..

Sąd I instancji ustalił, iż w dniu 22 maja 2015 r. pomiędzy stroną powodową (...) Bank (...) w K., a P.H.U. (...) Spółka z o.o. Spółka komandytowa w N. (dalej jako: spółka) została zawarta umowa (...) o kredyt złotowy. Na podstawie tej umowy Bank udzielił spółce kredytu do wysokości maksymalnego pułapu zadłużenia, który w okresie od 1 do 30 listopada 2015 r. wynosił 210 000 zł. Kredyt został udzielony na okres od dnia udostępnienia tj. od 22 maja 2015 r. do 30 listopada 2015 r. W dniu 24 czerwca 2015 r. strony zawarły aneks nr (...) do umowy zmieniający zapisy § 1 ust. 1 umowy dotyczącego okresów maksymalnego pułapu zadłużenia.

Umowa z dnia 22 maja 2015 r. oraz aneks nr (...) do tej umowy został podpisany w imieniu pozwanej Spółki, jako kredytobiorcy, przez pełnomocnika Spółki pozwanego T. W.. Działał on w oparciu o pełnomocnictwo z dnia 4 listopada 2014 r. mocą którego T. W. zostało udzielone pełnomocnictwo do wszystkich czynności, do których uprawniony jest komplementariusz oraz do których wymagana jest uchwała wszystkich wspólników.

W dniu 30 listopada 2015 r. został zawarty Aneks nr (...) do umowy (...) o kredyt złotowy w rachunku bankowym z dnia 22 maja 2015 r. Zgodnie z tym aneksem dotychczasową treść § od 1-6 umowy z dnia 22 maja 2015 r. zastąpiono nową treścią o brzmieniu określonym w Załączniku nr 1 do Aneksu. W § 1 ust. 2 Załącznika postanowiono, iż kredyt jest udzielany na okres od dnia udostępnienia tj. od dnia 11 listopada 2015 r. do dnia 30 maja 2016 r. Również i ten Aneks nr (...) oraz Załącznik nr 1 do tego Aneksu zostały podpisane przez pełnomocnika pozwanej spółki T. W.

Zabezpieczenie umowy stanowił m.in. weksel in blanco, wystawiony przez Spółkę w dniu podpisania Aneksu nr (...) (30 listopada 2015 r.), a poręczony przez B. W. i T. W.. Do weksla została wystawiona deklaracja wekslowa z dnia 30 listopada 2015 r., w której wskazano, iż weksel stanowi zabezpieczenie umowy kredytu nr (...) zawartej w dniu 22 maja 2015 r. i w razie nieuregulowania przez Spółkę w sposób terminowy i należyty wierzytelności Banku z tytułu Umowy Kredytu, Bank ma prawo wypełnić weksel na łączną sumę odpowiadającą wysokości wymagalnej wierzytelności Banku wraz z odsetkami, prowizjami oraz wszelkimi innymi kosztami wynikającymi z Umowy.

Oświadczeniem z dnia 28 stycznia 2016 r., doręczonym Spółce w dniu 29 stycznia 2016 r., Bank wypowiedział umowę z dnia 22 maja 2015 r. z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia liczonego od dnia doręczenia wypowiedzenia, z uwagi na naruszenia warunków umowy polegające na m.in. opóźnieniach w płatnościach.

Powodowy Bank oraz pozwana Spółka w dniu 15 marca 2016 r. zawarli Umowę Restrukturyzacyjną, w której wskazano, iż w związku z aktualnym brakiem możliwości spłaty przez dłużnika całości wymagalnego zadłużenia wobec Banku, strona powodowa wyraziła zgodę na warunkową restrukturyzację zadłużenia wynikającego z umowy z dnia 22 maja 2015 r. W Umowie Restrukturyzacyjnej strony zgodnie stwierdziły, że według stanu na dzień 11 marca 2016 r. wymagalne zadłużenie dłużnika wobec Banku wynosi ogółem 163 730,93 zł, która to kwota stanowi kapitał kredytu, a dłużnik zobowiązany jest dokonać spłaty całości zadłużenia z tytułu kapitału kredytu w 23 miesięcznych ratach w wysokości 6 700 zł, płatnych do ostatniego dnia każdego miesiąca w okresie od 31 marca 2016 r. do 31 stycznia 2018 r. oraz jednej racie w wysokości 9 630,93 zł płatnej do dnia 28 lutego 2018 r. Na wypadek nie zapłacenia w terminie przez dłużnika jakiejkolwiek należności wynikającej z umowy Bankowi zastrzeżono uprawnienie do wypowiedzenia umowy w całości lub w części. Umowa restrukturyzacyjna została zawarta na okres do dnia 28 lutego 2018 roku.

Zabezpieczenie Umowy Restrukturyzacyjnej stanowił m.in. weksel in blanco, wystawiony przez Spółkę w dniu podpisania umowy, tj. 15 marca 2016 r., a poręczony przez pozwanych B. W. i T. W.. W imieniu Spółki weksel został podpisany przez pełnomocnika Spółki T. W.. Do weksla została wystawiona deklaracja wekslowa z dnia 15 marca 2016 r., w której wskazano, iż weksel stanowi zabezpieczenie umowy kredytu nr (...) zawartej w dniu 22 maja 2015 r. wraz z aneksem nr (...) z dnia 24 czerwca 2015 r. oraz aneksem nr (...) z dnia 30 listopada 2015 r. objętej Umową Restrukturyzacyjną z dnia 15 marca 2016 r. i w razie nieuregulowania przez Spółkę w sposób terminowy i należyty wierzytelności Banku z tytułu Umowy Kredytu Bank ma prawo wypełnić weksel na łączną sumę odpowiadającą wysokości wymagalnej wierzytelności Banku wraz z odsetkami, prowizjami oraz wszelkimi innymi kosztami wynikającymi z Umowy. Do deklaracji wekslowej zostały załączone oświadczenia poręczycieli B. W. i T. W., w których poręczyciele wskazali, że wyrażają zgodę na treść deklaracji wekslowej i znana im jest treść umowy kredytu nr (...) zawartej w dniu 22 maja 2015 r. wraz z aneksem nr (...) z dnia 24 czerwca 2015 r. oraz aneksem nr (...) z dnia 30 listopada 2015 r. objętej Umową Restrukturyzacyjną z dnia 15 marca 2016 r.

Spółka nie spłacała zobowiązań wynikających z Umowy Restrukturyzacyjnej zgodnie z jej postanowieniami. Z tego względu w dniu 9 sierpnia 2017 r. Bank wezwał Spółkę do zapłaty w terminie 7 dni roboczych od daty doręczenia zawiadomienia wymagalnego zadłużenia, które na dzień wystawienia wezwania wynosiło 25 613,52 zł (niespłacony kapitał: 23 215,23 zł; niespłacone odsetki umowne: 823,32 zł; odsetki podwyższone: 862,07 zł; inne: 687,90 zł). Wezwanie zostało zwrócone do nadawcy w dniu 17 sierpnia 2017 r. z uwagi na nieodebranie go przez Spółkę.

W związku z utrzymującym się brakiem spłaty zadłużenia pismem z dnia 29 września 2017 r. Bank złożył wobec Spółki oświadczenie o wypowiedzeniu Umowy Restrukturyzacyjnej z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia, liczonego od daty doręczenia pisma; jednocześnie Bank wskazał, iż kwota zadłużenia na dzień wystawienia pisma wynosiła 75 970,11 zł, w tym 32 512,84 zł tytułem zadłużenia przeterminowanego. Oświadczenie zostało zwrócone do nadawcy w dniu 3 listopada 2017 r. po dwukrotnej awizacji.

Z uwagi na brak spłaty zadłużenia pismem z dnia 30 stycznia 2018 r. Bank wezwał Spółkę do zapłaty kwoty 79 110,36 zł tytułem zadłużenia wynikającego z Umowy. W piśmie wskazano, że na zadłużenie składają się kwoty: kapitał – 73 046,16 zł; odsetki umowne – 1512,99 zł; odsetki karne: 3 674,67 zł; koszty windykacyjne: 876,54 zł. Wezwanie zostało zwrócone do nadawcy w dniu 14 marca 2018 r. po dwukrotnej awizacji.

W dniu 29 marca 2018 r. Bank poinformował Spółkę oraz każdego z poręczycieli o wypełnieniu weksla wystawionego na zabezpieczenie spłaty zobowiązań Spółki wynikających z Umowy nr (...) z dnia 22 maja 2015 r. wraz z późniejszymi zmianami na kwotę 88 707,09 zł z terminem płatności na dzień 27 kwietnia 2018 r. i wezwał ich do zapłaty powyższej sumy w wyznaczonym terminie. Wezwanie zostało doręczone Spółce w dniu 6 kwietnia 2018 r., a T. W. i B. W. w dniu 11 kwietnia 2018 r.

Mając na uwadze powyższe Sąd I instancji zważył, że odpowiedzialność pozwanych T. W. i B. W. w przedmiotowej sprawie wynika z poręczenia wekslowego udzielonego za wystawcę weksla, zabezpieczającego roszczenia strony powodowej, wynikające z umowy zawartej przez powodowy Bank ze Spółką PHU (...) Spółka z o.o. Spółka komandytowa w N.. Sąd Okręgowy wskazał na podstawowe założenia instytucji poręczenia wekslowego i przepis art. 32 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe. Wskazał na samodzielny i abstrakcyjny charakter zobowiązania poręczyciela wekslowego. Podkreślił jednakże, iż niezgodność treści wypełnionego weksla in blanco z deklaracją wekslową może niekiedy mieścić się w granicach wady formalnej w rozumieniu powołanego wyżej art. 32 Prawa wekslowego, a poręczyciel wekslowy uprawniony jest więc do podnoszenia zarzutów wypełnienia weksla in blanco niezgodnie z podpisaną deklaracją wekslową.

Sąd nie uwzględnił zarzutu pozwanych, iż weksel przedstawiony przez stronę powodową został wystawiony na zabezpieczenie innej umowy niż ta, na którą powołuje się strona powodowa. Podniósł, że z ustalonego na podstawie zgromadzonych dowodów stanu faktycznego wynika że przedłożony do akt sprawy weksel został wystawiony na zabezpieczenie tego zobowiązania, na które strona powodowa wskazuje w pozwie jako na stosunek podstawowy tj. z Umowy Restrukturyzacyjnej z dnia 15 marca 2016 r., dotyczącej restrukturyzacji zadłużenia z tytułu Umowy nr (...) o kredyt złotowy w rachunku bankowym z dnia 22 maja 2015 r., zmienionej późniejszymi aneksami.

W ocenie Sądu Okręgowego nie był zasadny także zarzut poręczycieli dotyczący wypełnienia weksla niezgodnie z deklaracją wekslową. Co do zarzutu wystawienia weksla w innej dacie i do innej umowy Sąd wypowiedział się już powyżej. Co zaś do braku właściwego umocowania pełnomocnika spółki T. W. Sąd podał, iż podpisanie deklaracji wekslowej w imieniu Spółki przez osobę, która nie była do tego umocowana nie stanowi wady formalnej weksla, lecz wadę materialną. Tym samym uznał, że pozwani B. W. i T. W. jako poręczyciele wekslowi nie mogą skutecznie podnieść zarzutu niewłaściwego umocowania pełnomocnika Spółki do podpisania weksla w jej imieniu, gdyż okoliczność ta nie ma wpływu na ich odpowiedzialność jako poręczycieli wekslowych.

Za bezzasadny został uznany przez Sąd I instancji również zarzut nieistnienia roszczenia bądź wadliwego określenia jego wysokości. Wskazał Sąd na dokumenty, z których wprost wynikała wysokość i sposób wyliczenia kwoty zadłużenia obciążającego pozwanych z tytułu Umowy Restrukturyzacyjnej, która to kwota została wpisana w wekslu. Pozwani nie przedłożyli dokumentów na potwierdzenie dokonania przez spółkę spłaty zadłużenia w całości lub w większym zakresie niż wynika to z dokumentów banku. Odniósł się Sąd także do twierdzeń małżonków W. co do braku możliwości przedstawienia wyliczeń i dokumentów, ze względu na brak dostępu do dokumentacji Spółki.

Dodatkowo Sąd podał, że prawie trzykrotnie wyższa kwota wskazana w wekslu w odniesieniu do wezwania do zapłaty z dnia 09.08.2017 r. wynikała z tego, że weksel został wystawiony już po wypowiedzeniu Umowy Restrukturyzacyjnej, gdy ta część kapitału kredytu, która nie została spłacona przez Spółkę zgodnie z postanowieniami Umowy, była już w całości wymagalna, a do kwoty zadłużenia z tytułu niespłaconego kapitału doszły dodatkowe koszty w postaci odsetek i kosztów windykacyjnych, których nie obejmowało wcześniejsze wezwanie.

Nie odniósł skutku również zarzut dotyczący wadliwości wezwań do wykupu weksla i przedstawienia powodom oryginału weksla do zapłaty.

Sąd orzekł zatem na podstawie art. 496 k.p.c. o utrzymaniu zaskarżonego nakazu zapłaty w mocy w stosunku do pozwanych T. W. i B. W..

Apelację od powyższego wyroku częściowego wnieśli pozwani B. W. i T. W. zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucili naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy tj.:

- art. 386 § 4 k.p.c. poprzez nierozpoznanie istoty sprawy wobec pominięcia przy orzeczeniu podstawy materialnej pozwu, w szczególności zaniechanie zbadania przez Sąd przesłanki zgodności weksla z deklaracją wekslową w zakresie prawidłowości jego wystawienia, wymagalności roszczenia w oparciu o przepisy prawa materialnego w tym ustawy prawo bankowe oraz prawo wekslowe, które to uchybienie doprowadziło do utrzymania nakazu zapłaty w mocy pomimo podnoszenia przez stronę pozwaną zarzutów co do wypełnienia weksla niezgodnie z deklaracją wekslową ze względu na brak wymagalności roszczenia dochodzonego pozwem, braku wykazania przez stronę powodową wysokości zobowiązania;

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów wynikające z niewłaściwej oceny materiału dowodowego zebranego w sprawie poprzez:

a. błędne przyjęcie, że weksel został wypełniony poprawnie, podczas gdy na datę jego wypełnienia roszczenie z umowy kredytu nie było wymagalne bowiem bank nie wezwał pozwanych do zapłaty wymagalnej należności w terminie 14 dni roboczych przed wypowiedzeniem umowy kredytu oraz nie poinformował ich o możliwości restrukturyzacji. Powyższe uchybienie skutkowało brakiem skuteczności złożonego oświadczenia o wypowiedzeniu umowy, co doprowadziło do braku wymagalności roszczenia dochodzonego w niniejszym postępowaniu w dniu wypełnienia weksla;

b. błędne uznanie, iż kwota wskazana na wekslu stanowi wysokość wymagalnej wierzytelności banku, podczas gdy powód nie wykazał sposobu wyliczenia dochodzonej kwoty, a przedstawione przez nią dokumenty nie mogą zostać uznane za wiarygodne, bowiem nie zawierają podpisu i nie wiadomo czy pochodzą od powodowego banku, zaś pozwani przedstawili harmonogram spłat z którego wynika brak zadłużenia;

c. błędne przyjęcie, że podpisanie porozumienia wekslowego w imieniu pozwanej spółki przez osobę, która nie była do tego umocowana nie stanowi wady formalnej weksla, podczas gdy brak umocowania pełnomocnika do zawarcia porozumienia wekslowego spełnia przesłanki wady formalnej, co winno prowadzić do stwierdzenia nieważności weksla;

- art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak rozważenie w uzasadnieniu wyroku całości materiału zebranego w sprawie, niepełne wyjaśnienie przyczyn dla których Sąd I instancji pewne okoliczności uznał za udowodnione, a innym nie dał wiary, w szczególności na podstawie jakich dowodów przyjął wymagalność roszczenia powodowego banku w kwocie wskazanej w wekslu;

- art. 227 k.p.c. w zw. z art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 6-8 ustawy z dnia 05.08.2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym poprzez pominięcie dowodu z email-a z dnia 13.03.2017 r. skierowanego do powodowego banku oraz loginów z rachunku bankowego, które to dowody mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy i ukazują, że pozwani w systemie banku widzieli kredyt jako spłacony, zaś bank nie udzielił w terminie odpowiedzi na ich reklamację, a tym samym uznał twierdzenia pozwanych co do spłaty kredytu;

- art. 227 k.p.c. w zw. z art. 217 § 2 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. w z w. z art. 162 k.p.c. poprzez oddalenie pozostałych wniosków dowodowych pozwanych, w tym w przedmiocie przesłuchania stron z ograniczeniem do strony pozwanej, podczas gdy dowód ten miał istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy w szczególności w zakresie prawidłowości wypełnienia weksla i co do okoliczności związanych z momentem jego wypełnienia;

- art. 227 k.p.c. w zw. z art. 217 § 2 k.p.c. w zw. z art. 258 k.p.c. w zw. z art. 162 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku dowodowego z zeznań świadków: M. S., G. G. oraz R. L., podczas gdy świadkowie mają wiedzę istotną w sprawie dotyczącą prowadzonych negocjacji zawarcia umowy kredytu i umowy restrukturyzacyjnej i co do udzielonych zabezpieczeń, w tym wystawionego weksla;

Apelujący zarzucili także błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że:

- T. W. był umocowany do zawarcia umowy, czy porozumienia wekslowego w imieniu spółki podczas, gdy dysponował on jedynie pełnomocnictwem ogólnym do działania w imieniu spółki które to pełnomocnictwo nie było prawidłowe do tych czynności;

- weksel został wypełniony prawidłowo, podczas gdy strona powodowa nie przedstawiła sposobu wyliczenia wierzytelności, w szczególności w zakresie należności głównej jak i naliczonych świadczeń ubocznych, zaś pozwani podnosili zarzuty co do wyliczenia i przedłożyli harmonogram spłat,

- cała wierzytelność z weksla jest wymagalna podczas, gdy pozwanym nie został przedstawiony oryginał weksla wraz z wezwaniem do jego wykupu, a wniesienie pozwu o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla nie jest równoznaczne z jego okazaniem. Powyższe uchybienie czyni niniejsze postępowanie bezzasadnym wobec spłaty zadłużenia, ale również przedwczesnym.

Wreszcie zarzucili naruszenie prawa materialnego, tj.:

- art. 69 ust. 1 i 2 w zw. z art. 75c ustawy Prawo Bankowe poprzez jego błędną wykładnię i przez to jego niezastosowanie, a w konsekwencji przyjęcie, że umowa kredytowa została właściwie wypowiedziana, podczas gdy powodowy bank nie zastosował właściwej procedury i wypowiedział umowę kredytu bez wcześniejszego wezwania do zapłaty wymagalnej należności w terminie 14 dni roboczych;

- art. 10 w zw. z art. 32 Prawa wekslowego poprzez wypełnienie weksla niezgodnie z deklaracją wekslową, która wprost wskazała, iż podstawą wypełnienia weksla będzie wymagalne roszczenie, podczas gdy na dzień wypełnienia weksla brak było przymiotu wymagalności roszczenia z tytułu zawartej umowy co prowadzi do wniosku, iż weksel nie został wypełniony zgodnie z deklaracją wekslową, toteż nie może być źródłem odpowiedzialności pozwanych i stanowi to błąd formalny weksla.

Pozwani wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku częściowego poprzez uchylenie przedmiotowego nakazu zapłaty z dnia 09.11.2018 r. sygn. akt(...)Sądu Okręgowego w K. w całości i oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki na ich rzecz kosztów postępowania za I i II instancję.

Postanowieniem z dnia 14 października 2019 r. Sąd Okręgowy w K. zasądził od pozwanych T. W. i B. W. solidarnie na rzecz powoda (...) Banku (...) S.A. w K. kwotę 1 800 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Na uzasadnienie Sąd wskazał, że strona powodowa zgodnie z art. 351 § 1 k.p.c. złożyła w terminie wniosek o uzupełnienie wyroku częściowego, wydanego co do niektórych współuczestników procesowych po stronie pozwanej (tj. T. W. i B. W.), w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu.

Sąd wskazał, że co do zasady zgodnie z art. 108 par. 1 k.p.c. rozstrzygnięcie o kosztach postępowania powinno zostać objęte wyrokiem końcowym. Jednakże z uwagi na to, że wyrok częściowy w niniejszej sprawie kończy postępowanie co do dwóch pozwanych, z trójki pozwanych solidarnie, to w ocenie Sądu w takiej sytuacji orzeczenie co do kosztów postępowania dotyczących pozwanych, co do których zapadł wyrok jest dopuszczalne. Podniósł Sąd, iż wyrokiem z dnia 18 września 2019 r. został utrzymany w mocy nakaz zapłaty w stosunku do pozwanych T. W. i B. W., w którym Sąd orzekł o kosztach postępowania i nakazał zapłatę od pozwanych na rzecz powoda kwoty 4 716 zł., na którą złożyła się opłata sądowa od pozwu w kwocie 1 099 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w kwocie 3 617 zł. Zatem do zasądzenia pozostawała różnica kosztów zastępstwa procesowego pomiędzy kosztami wynikającymi z postępowania nakazowego oraz po wniesieniu zarzutów, która stanowiła kwotę 1 800 zł - ustalona na podstawie § 2 pkt 6 oraz § 3 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r.

Zażalenie na powyższe postanowienie wnieśli pozwani T. W. i B. W., zaskarżając je w całości. Zarzucili naruszenie przepisów prawa procesowego tj.:

- art. 108 § 1 k.p.c. poprzez uzupełnienie wyroku częściowego o postanowienie w przedmiocie kosztów procesu, podczas gdy wyrok częściowy nie kończy w sposób całościowy postępowania w sprawie, co wyklucza możliwość zamieszczenia w nim wyrzeczenia w przedmiocie kosztów procesu;

- art. 351 § 1 k.p.c. poprzez uzupełnienie wyroku częściowego o wyrzeczenie o kosztach procesu, podczas gdy utrzymany w mocy nakaz zapłaty już takie wyrzeczenie zawierał, co skutkowało ponownym bezpodstawnym orzeczeniem w tym przedmiocie.

Strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji i zażalenia pozwanych oraz zasądzenie solidarnie od pozwanych T. W. i B. W. na rzecz powódki kosztów postępowania apelacyjnego i zażaleniowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zarówno apelacja, jak i zażalenie pozwanych T. W. i B. W. były niezasadne i podlegały oddaleniu.

W pierwszej kolejności należy podnieść, że nie był zasadny najdalej idący zarzut apelacji, dotyczący nierozpoznania istoty sprawy. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 lutego 2014 r., sygn. akt II PK 129/13 (Lex nr 1441272) w judykaturze pojęcie „nierozpoznanie istoty sprawy” jest rozumiane jednolicie. W wyrokach: z dnia 9 stycznia 2001 r., I PKN 642/00 (OSNAPiUS, 2002 Nr 17, poz. 409), z dnia 5 lutego 2002 r., I PKN 845/00 (OSNP 2004, Nr 3, poz. 46), z dnia 12 lutego 2002 r., I CKN 486/00 (OSP 2003, Nr 3, poz. 36), z dnia 25 listopada 2003 r., II CK 293/02 (LexPolonica nr 405129), z dnia 24 marca 2004 r., I CK 505/03 (Monitor Spółdzielczy 2006, nr 6, s. 45) oraz z dnia 16 czerwca 2011 r., I UK 15/11 (OSNP 2012, nr 15-16, poz. 199) przyjęto, że do nierozpoznania istoty sprawy dochodzi wówczas, gdy rozstrzygnięcie sądu nie odnosi się do tego, co było przedmiotem sprawy, gdy sąd zaniechał zbadania materialnej podstawy żądania albo merytorycznych zarzutów strony, bezpodstawnie przyjmując, że istnieje przesłanka materialnoprawna lub procesowa unicestwiająca roszczenie. Podobnie w wyroku z dnia 26 stycznia 2011 r., IV CSK 299/10 (LEX nr 784969) Sąd Najwyższy przyjął, że pojęcie "istoty sprawy" dotyczy jej aspektu materialnoprawnego i zachodzi w sytuacji, gdy sąd nie zbadał podstawy materialnoprawnej dochodzonych roszczeń, jak też skierowanych przeciwko nim zarzutów merytorycznych, tj. nie odniósł się do tego, co jest przedmiotem sprawy uznając, że nie jest to konieczne z uwagi na istnienie przesłanek materialnoprawnych, czy procesowych unicestwiających dochodzone roszczenie. W wyroku z dnia 12 stycznia 2012 r., II CSK 274/11 (LEX nr 1110971) uznano, ż nierozpoznanie istoty sprawy dotyczy niezbadania roszczenia będącego podstawą powództwa.

W ocenie Sądu Apelacyjnego roszczenie strony powodowej zostało merytorycznie ocenione przez Sąd I instancji, jak również odniósł się Sąd do zarzutów pozwanych. Sąd Okręgowy przeprowadził właściwie postępowanie dowodowe i dokonał oceny zgromadzonych dowodów, na podstawie czego poczynił ustalenia faktyczne w sprawie istotne dla zbadania zasadności żądania pozwu. Dokonał również oceny prawnej roszczenia w oparciu o wskazane przez powodowy bank podstawy faktyczne. Sąd I instancji dokonał zatem oceny zasadności żądania strony powodowej o zapłatę przez pozwanych kwoty z weksla jako poręczycieli, jak też tych zarzutów które zgodnie z przepisami pozwani mogli podnieść jako właśnie poręczyciele wekslowi.

Nie zasługiwał na uwzględnienie również zarzut dotyczący naruszenia przez Sąd I instancji art. 328 § 2 k.p.c. (obecnie art. 327 ¹ § 1 k.p.c. który wszedł w życie w dniu 07.11.2019 r.) Uzasadnienie wyroku nie jest skrótowe i zawiera niezbędne rozważania Sądu na temat okoliczności przemawiających za utrzymaniem w mocy przedmiotowego nakazu zapłaty z weksla. Sąd I instancji w sposób wyraźny wskazał na jaki dowodach oparł się uznając roszczenie powodowego banku za wymagalne w takiej wysokości, jak wskazana wekslu, jak również odniósł się do wszystkich zarzutów pozwanych. Jak wskazuje się w utrwalonym orzecznictwie (zob. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 30 kwietnia 2015 roku, sygn. akt I ACa 1067/14, LEX nr 1711373) naruszenie wymagań, jakim winno odpowiadać uzasadnienie orzeczenia sądu, może być ocenione jako mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy w sytuacjach tylko wyjątkowych, do których zaliczyć można takie, w których braki w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych i oceny prawnej są tak znaczne, że sfera motywacyjna orzeczenia pozostaje nieujawniona bądź ujawniona w sposób uniemożliwiający poddanie jej ocenie instancyjnej. Tego rodzaju zasadniczych wad motywy zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego nie zawierają. Możliwa jest pełna weryfikacja rozstrzygnięcia i dokonanie jego kontroli instancyjnej.

W ocenie Sądu Apelacyjnego ustalenia stanu faktycznego zostały poczynione przez Sąd I instancji prawidłowo, z poszanowaniem reguł wyrażonych w przepisie art. 233 § 1 k.p.c., co sprawiło, że tutejszy Sąd Apelacyjny przyjął go za własny. Prawidłowe ustalenia faktyczne stanowiły konsekwencję przeprowadzenia przez Sąd Okręgowy poprawnej oceny wszystkich zgromadzonych w sprawie dowodów i stały się one podstawą dokonania właściwych rozważań prawnych. Rozważania Sądu Okręgowego są również właściwe, wszechstronne i należycie osadzone zarówno w materiale dowodowym sprawy, jak i w przepisach prawa.

Główne zarzuty pozwanych dotyczyły tego, iż weksel stanowiący podstawę roszczeń banku stanowił zabezpieczenie innej umowy tj. umowy z dnia 22.05.2015 r. która już nie obowiązywała. Należało podzielić rozważania Sądu I instancji co do prawidłowości przedstawienia przez stronę powodową weksla zabezpieczającego umowę restrukturyzacyjną i słuszności zobowiązania pozwanych jako poręczycieli wekslowych. Trafnie wskazał Sąd, iż umowa nr (...) z dnia 22.05.2015 r. została jedynie zmodyfikowana na mocy aneksu nr (...) i załącznika nr 1 do niego z dnia 30 listopada 2015 r., gdzie doszło do zabezpieczenia umowy m.in. wekslem in blanco z wystawienia pozwanej P.H.U. (...) spółka z o.o. spółka komandytowa w N., a poręczonego przez pozwanych B. W. i T. W.. Umowa z dnia 22.05.2015 r. została przez powodowy bank wypowiedziana oświadczeniem z dnia 28.01.2016 r., jednakże powodowy bank i pozwana spółka doszły do porozumienia i zawarły w dniu 15.03.2016 r. umowę restrukturyzacyjną zadłużenia z pierwotnej umowy. W umowie tej wskazana została wyraźnie wysokość zadłużenia pozwanej spółki według stanu na datę 11.03.2016 r. z umowy z dnia 22.05.2015 r. Do tej właśnie umowy restrukturyzacyjnej został wystawiony przez pozwaną spółkę kolejny weksel, który poręczyli B. W. i T. W., na który powodowy bank powoływał się w pozwie w badanej sprawie. Wobec zaś braku terminowej spłaty zobowiązania przez pozwaną spółkę doszło do wypowiedzenia przez bank umowy restrukturyzacyjnej, wypełnienia weksla na kwotę odpowiadającą zadłużeniu z tytułu umowy i przedstawienia do wykupu. Zatem prawidłowo przyjął Sąd Okręgowy, iż weksel na podstawie którego pozwani ponoszą odpowiedzialność jako zobowiązani poręczeniem wekslowym i stanowiący podstawę roszczeń banku stanowił zabezpieczenie umowy restrukturyzacyjnej z dnia 15.03.2016 r., która restrukturyzowała zadłużenie spółki z tytułu umowy kredytowej nr (...) o kredyt złotowy w rachunku bankowym z dnia 22.05.2015 r. zmienionej aneksami nr (...).

Słuszne było oddalenie przez Sąd I instancji wniosków dowodowych pozwanych o przeprowadzenie dowodów z przesłuchania świadków oraz samych pozwanych, bowiem część wniosków dowodowych była spóźniona, zaś zeznania świadków miały dotyczyć okoliczności już wyjaśnionych w sprawie, dotyczących zawarcia umowy kredytu, umowy restrukturyzacyjnej i udzielonych zabezpieczeń. Ponadto jak już wskazywano wyżej, pozwani niezasadnie twierdzili, iż do umowy restrukturyzacyjnej nie został wystawiony przez pozwaną spółkę nowy weksel, a poręczony przez B. W. i T. W., podczas gdy taki weksel w dacie 15.03.2016 r. i stanowiący, podstawę żądań pozwu został wystawiony i należycie poręczony. Zatem zeznania świadków co do tej kwestii były zbędne.

Apelujący zarzucali, iż roszczenie strony powodowej z weksla nie było wymagalne, nadto bank nie wykazał wysokości wymagalnej wierzytelności. Również i w tej kwestii należało zgodzić się z Sądem I instancji, iż powodowy bank w sposób prawidłowy wykonał procedurę wypowiedzenia umowy restrukturyzacyjnej pozwanej spółce z zachowaniem 30 dniowego terminu wypowiedzenia, wzywał do zapłaty a następnie dokonał wypełnienia weksla i przedstawił go do wykupu pismem z dnia 29 marca 2018 r. Nie sposób w tym miejscu również podzielić zarzutu pozwanych, iż strona powodowa nie zastosowała właściwej procedury z art. 75c ustawy z dnia 29.08.1997 r. Prawo Bankowe ( t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1896 ze zm.), gdyż przed wypowiedzeniem umowy nie wezwała pozwanych do zapłaty wymagalnej wierzytelności w terminie 14 dni i poinformowała o możliwości restrukturyzacji zadłużenia oraz wdrożenia programu naprawczego. Należy bowiem uznać, że skoro umowa z dnia 22.05.2015 r. została już wypowiedziana w styczniu 2016 r., jednakże pomiędzy powodowym bankiem, a pozwaną spółką doszło do negocjacji co do zadłużenia z tej umowy, co skutkowało zawarciem umowy restrukturyzacyjnej z dnia 15.03.2016 r., to wymóg zaproponowania kredytobiorcy restrukturyzacji zadłużenia został już spełniony. Brak jest obowiązku po stronie banku proponowania kredytobiorcy kolejnych restrukturyzacji, skoro do takich działań zmieniających umowę i warunki dot. zadłużenia już doszło. Zatem i zarzut naruszenia art. 69 ust. 1 i 2 w zw. z art. 75 c ustawy Prawo bankowe nie zasługiwał na uwzględnienie. Również przedstawienie pozwanym pismem z dnia 29 marca 2018 r. weksla do wykupu było prawidłowe, bowiem pismem tym powodowy bank poinformował poręczycieli o wypełnieniu weksla na kwotę odpowiadającą wymagalnemu zadłużeniu spółki z tytułu umowy restrukturyzacyjnej, wskazał termin płatności i wezwał pozwanych do zapłaty.

To na pozwanych jako zobowiązanych z tytułu poręczenia wekslowego spoczywał obowiązek wykazania, że weksel został wypełniony na kwotę inną, niż wysokość zadłużenia z tytułu umowy restrukturyzacyjnej, któremu to obowiązkowi pozwani nie sprostali. Strona powodowa wykazała wysokość dochodzonej kwoty na którą został wypełniony weksel właściwymi dokumentami, na które wskazywał Sąd Okręgowy i których wiarygodności pozwani nie podważyli. Pozwanych obciążał ciężar dowodu z art. 6 k.c. skoro twierdzili oni, że zadłużenie nie istniało w takiej wysokości jakiej dochodził bank lub wręcz, że zobowiązanie nie istniało wobec jego spłacenia. Tymczasem pozwani nie przedstawili żadnych dowodów na wykazanie tych okoliczności np. w postaci dowodów wpłat, czy wyliczeń ze wskazaniem w jakich datach i w jakiej dokładnie wysokości były dokonywane nieuwzględnione dotychczas spłaty. Ponadto dowody na które powoływali się pozwani w postaci e-maila z dnia 13.03.2017 r. oraz loginów z systemu rachunku bankowego (...) i harmonogramu spłat, nie stanowiły - wbrew ich twierdzeniom - dowodów na prawidłowo przeprowadzone postępowanie reklamacyjne skutkujące przyznaniem przez stronę powodową faktu spłaty kredytu. Pozwany T. W. zwrócił się do strony powodowej o udzielenie informacji w przedmiocie aktualnego stanu zadłużenia z tytułu umowy restrukturyzacyjnej na dzień 15.08.2017 r., nie zaś zastrzeżenie co do usług świadczonych przez bank, a zatem nie można przyjąć, że stanowiło to właściwą procedurę reklamacji w rozumieniu art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym ( t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 2279). Zdaniem Sądu Apelacyjnego brak odpowiedzi banku na to zapytanie, nie stanowi ani o prawidłowo przeprowadzonej procedurze reklamacyjnej, ani tym bardziej z braku odpowiedzi - o uznaniu kredytu za spłacony.

Kolejno odnosząc się do zarzutu pozwanych dotyczącego braku prawidłowego umocowania pełnomocnika T. W. do podpisania weksla i deklaracji wekslowej w imieniu pozwanej spółki, to również i on był bezzasadny. Zgodnie z art. 32 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo, jak ten, za kogo poręczył. Zobowiązanie poręczyciela jest ważne, chociażby nawet zobowiązanie, za które poręcza, było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny, z wyjątkiem wady formalnej. Zobowiązanie poręczyciela ma charakter samodzielny, co oznacza że odpowiada on według treści dokumentu - co jest konsekwencją formalizmu prawa wekslowego. Jak słusznie wskazał Sąd Okręgowy, ewentualny brak należytego umocowania T. W. do podpisania weksla i deklaracji wekslowej stanowi wadę materialną, nie zaś formalną weksla. Wbrew zatem twierdzeniom pozwanych nie jest to wada skutkująca brakiem ważności ich zobowiązania jako poręczycieli wekslowych.

Końcowo należało wskazać, iż nie był zasadny również ostatni zgłoszony przez pozwanych w piśmie z dnia 04.06.2021 r. zarzut, iż w sprawie został pominięty ich status jako konsumentów, podczas gdy umowa której zabezpieczenie stanowił poręczony przez nich weksel zawierała postanowienia abuzywne i powinna zostać uznana za nieważną w całości lub co do poszczególnych nieuczciwych postanowień. W ocenie Sądu Apelacyjnego pozwanym T. W. i B. W. nie przysługiwał status konsumentów. Pozwani wskazywali bowiem na abuzywność postanowień umowy restrukturyzacyjnej, która to umowa została zawarta między (...) Bank (...) S.A. w K., a spółką P.H.U. (...) sp. z o.o. spółka komandytowa. Tymczasem pozwani nie byli stroną tejże umowy, a występują w sprawie wyłącznie jako poręczyciele wystawionego przez spółkę weksla zabezpieczającego umowę.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny oddalił apelację jako nieuzasadnioną, na podstawie art. 385 k.p.c.

Odnosząc się do zażalenia pozwanych na postanowienie z dnia 14 października 2019 r., to zauważyć należy, że w sentencji zaskarżonego orzeczenia Sąd Okręgowy nie wskazał wprost, czy stanowi ono uzupełnienie wyroku częściowego z dnia 18 września 2019 r. o wyrzeczenie w przedmiocie kosztów procesu, zgodnie z wnioskiem powodowego banku. Jednakże na mocy art. 108 k.p.c. Sąd może z urzędu orzec o kosztach postępowania, także po wydaniu wyroku.

Należało podzielić pogląd wyrażony przez Sąd I instancji, iż w niniejszej sprawie zachodzi wyjątek co do obowiązku orzeczenia o kosztach postępowania w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji tj. w badanej sprawie w wyroku końcowym. Postępowanie bowiem zostało zawieszone w stosunku do pozwanej spółki, a toczyło się wyłącznie przeciwko pozostałym dwóm podmiotom pozwanym solidarnie T. W. i B. W.. Wydany w dniu 18 września 2019 r. wyrok częściowy kończy postępowanie przeciwko tym pozwanym i roszczenia powodowego banku skierowane do tych poręczycieli zostały w całości zbadane i poddane pod osąd. Zatem za dopuszczalne należało uznać wydanie postanowienia w przedmiocie zwrotu poniesionych kosztów postępowania przed Sądem I instancji. Z kolei zasądzona od pozwanych solidarnie na rzecz strony powodowej kwota 1 800 zł była prawidłowo wyliczona i nie stanowiła ponownego zasądzenia zwrotu kosztów zastępstwa na rzecz banku, już zasądzonych nakazem zapłaty z weksla, lecz różnicę między kosztami należnymi w postępowaniu nakazowym oraz w badanej sprawie, po wniesieniu zarzutów.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono w pkt 3 sentencji na zasadzie art. 98 § 1 w zw. z art. 391 § 1 zd. 1 k.p.c. Na zasądzone od pozwanych na rzecz wygrywającej strony powodowej koszty składa się kwota łączna 4 500,00 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika powoda, ustalona stosownie do wartości przedmiotu zaskarżenia wskazanego w apelacji i zażaleniu. Kwota tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym wyniosła 4 050 zł i została ustalona zgodnie z § 2 pkt 6 w zw. z §10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 265). Z kolei kwota tytułem kosztów zastępstwa w postępowaniu zażaleniowym wyniosła 450 zł i została ustalona w oparciu o § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 2 pkt 2 powołanego wyżej rozporządzenia.

SSA Paweł Czepiel SSA Marek Boniecki SSA Paweł Rygiel