Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 2460/21

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 września 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, że M. K. jako pracownik u płatnika składek (...) M. B. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu w okresie od dnia 14 czerwca 2021 roku do dnia 13 lipca 2021 roku.

Zdaniem organu M. K. zatrudnił się na okres 30 dni wyłącznie w celach skorzystania ze świadczeń finansowanych z FUS. Działania polegające na podjęciu zatrudnienia przez ubezpieczonego w charakterze pracownika u płatnika składek (...) M. B. były spowodowane chęcią uzyskania po krótkotrwałym okresie podleganiu ubezpieczeniom społecznym – zasiłku chorobowego z ubezpieczenia chorobowego i stworzenie w ten sposób możliwości kilkumiesięcznej ochrony ubezpieczeniowej finansowanej z FUS. Zdaniem ZUS jedynym i rzeczywistym celem zawarcia umowy o pracę przez ubezpieczonego nie była chęć podjęcia zatrudnienia i świadczenia pracy, a jedynie chęć korzystania ze świadczeń po ustaniu ubezpieczenia. Zgłoszenie do ubezpieczeń ubezpieczonego było dokonane w celu uzyskania uprawnień do korzystania z zasiłku chorobowego. Działania te stanowią obejście obowiązujących przepisów ubezpieczeniowych i w takim stanie faktycznym pracownik nie podlega z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym.

(decyzja – k. nieponumerowany strony załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji wniósł M. K. wnosząc o jej zmianę i ustalenie, że w spornym okresie podlegał ubezpieczeniom jako pracownik u płatnika składek. Skarżący podniósł, że nigdy nie planował iść na zwolnienie lekarskie po miesiącu pracy w firmie (...). Ponadto wskazał, że miał prawo rozwiązać łączący go z płatnikiem składek stosunek pracy.

(odwołanie – k. 3)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podnosząc argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 4-4 verte)

Na rozprawie w dniu 13 czerwca 2022 roku wnioskodawca poparł odwołanie, zaś pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie. Płatnik składek przyłączył się do stanowiska odwołującego.

(końcowe stanowiska stron – rozprawa z dnia 13 czerwca 2022 roku e-protokół (...):24:27 – 00:24:53 – płyta CD – k. 99)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Płatnik składek prowadzi działalność hotelarską pod nazwą (...) M. B., a także (...)Hotel i pokoje gościnne. Jeden hotel znajduje się na al. (...) w Ł., drugi na ul. (...) w Ł..

(zeznania płatnika składek na rozprawie w dniu 13 czerwca 2022 roku e-protokół (...):24:16 – 00:24:27 – płyta CD – k. 99 w związku z rozprawą z dnia 4 kwietnia 2022 roku e-protokół (...):16:19-00:28:04 – płyta CD – k. 88, zeznania świadka E. W. na rozprawie w dniu 13 czerwca 2022 roku e-protokół (...):03:53 – 00:12:59 – płyta CD – k. 99)

Na mocy orzeczenia Miejskiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Ł. z dnia 22 maja 2014 roku M. K. zaliczono do lekkiego stopnia niepełnosprawności. Ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od dnia 28 lutego 2012 roku.

(orzeczenie – k. 13 w aktach osobowych (koperta) – k. 81)

O możliwości zatrudnienia w (...) M. B. odwołujący dowiedział się z ogłoszenia zamieszczonego na stronie internetowej, zgłosił swoją kandydaturę wysyłając CV.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 13 czerwca 2022 roku e-protokół (...):21:18 – 00:24:16 – płyta CD – k. 99 w związku z rozprawą z dnia 4 kwietnia 2022 roku e-protokół (...):02:45-00:16:19 – płyta CD – k. 88, zeznania płatnika składek na rozprawie w dniu 13 czerwca 2022 roku e-protokół (...):24:16 – 00:24:27 – płyta CD – k. 99 w związku z rozprawą z dnia 4 kwietnia 2022 roku e-protokół (...):16:19-00:28:04 – płyta CD – k. 88, zeznania świadka E. W. na rozprawie w dniu 13 czerwca 2022 roku e-protokół (...):03:53 – 00:12:59 – płyta CD – k. 99)

O warunkach zatrudnienia w przedmiotowej firmie rozmawiała z wnioskodawcą jej pracownica E. W. – kierownik hotelu.

W dniu 14 czerwca 2021 roku pomiędzy firmą (...) a M. K. została zawarta umowa o pracę na okres próbny począwszy od dnia 14 czerwca 2021 roku do dnia 13 września 2021 roku, na mocy której ubezpieczony został zatrudniony na stanowisku: pracownik techniczny w wymiarze czasu pracy 1/1 etatu z wynagrodzeniem zasadniczym w wysokości 2800,00 złotych brutto miesięcznie. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano: Ł., ul. (...); Ł. al. (...), zaś jako dzień rozpoczęcia pracy wskazano: 14 czerwca 2021 roku.

(umowa – k. 10 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W firmie (...) cały czas jest zapotrzebowanie na pracowników na stanowisko gospodarczo – techniczne, potrzebna jest osoba która dokonywałaby bieżących napraw w hotelu.

Wnioskodawca pracował w hotelu mieszczącym się przy al. (...) w Ł..

Do zadań skarżącego na powierzonym mu przez pracodawcę stanowisku pracy należało między innymi:

1. dbanie o utrzymanie ładu i porządku w budynku;

2. naprawy, obsługa maszyn, drobne naprawy sprzętu;

3. wymiana żarówek, naprawa uszkodzonych mebli;

4. mycie korytarzy, podłóg restauracji, kuchni, pokoi, pomieszczeń socjalnych, toalet.

(zakres czynności – k. 9-9 verte załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 9-9 verte w aktach osobowych (koperta) – k. 81 )

Na recepcji w hotelu znajdował się zeszyt, do którego pokojowe wpisywały usterki, które wymagały naprawy. Wnioskodawca po przyjściu do pracy zapoznawał się z tymi zapisami, by wiedzieć, co danego dnia ma naprawić. Skarżący miał także obowiązek po usunięciu danej usterki, podpisać się w zeszycie i potwierdzić dokonaną naprawę.

(zeznania świadka E. W. na rozprawie w dniu 13 czerwca 2022 roku e-protokół (...):03:53 – 00:12:59 – płyta CD – k. 99, zeznania świadka J. B. na rozprawie w dniu 13 czerwca 2022 roku e-protokół (...):12:59 – 00:20:58 – płyta CD – k. 99)

W przedmiotowej firmie pieczę nad pracownikiem technicznym sprawował J. B. (mąż M. B. – płatnika składek).

Skarżący pracował z J. B. zajmującym się w firmie sprawami technicznymi, który wprowadzał go w obowiązki.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 13 czerwca 2022 roku e-protokół (...):21:18 – 00:24:16 – płyta CD – k. 99 w związku z rozprawą z dnia 4 kwietnia 2022 roku e-protokół (...):02:45-00:16:19 – płyta CD – k. 88, zeznania świadka E. W. na rozprawie w dniu 13 czerwca 2022 roku e-protokół (...):03:53 – 00:12:59 – płyta CD – k. 99, zeznania świadka J. B. na rozprawie w dniu 13 czerwca 2022 roku e-protokół (...):12:59 – 00:20:58 – płyta CD – k. 99)

Bezpośrednim przełożonym wnioskodawcy była E. W..

(zeznania świadka E. W. na rozprawie w dniu 13 czerwca 2022 roku e-protokół (...):03:53 – 00:12:59 – płyta CD – k. 99)

Skarżący pracował od 8.00 do 16.00, od poniedziałku do piątku.

Z przedłożonego orzeczenia lekarskiego z dnia 26 maja 2021 roku wynikało, że ubezpieczony był zdolny do podjęcia pracy.

(orzeczenie lekarskie – k. 5 załączonych do sprawy akt organu rentowego, w aktach osobowych (koperta) – k. 81)

W dniach: 14-15 czerwca 2021 wnioskodawca odbył szkolenie BHP- instruktaż ogólny i stanowiskowy.

(karta szkolenia wstępnego – k. 12-12 verte załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 12-12 verte w aktach osobowych (koperta) – k. 81 )

Skarżący legitymował się posiadaniem: zaświadczenia kwalifikacyjnego do obsługi urządzeń transportu bliskiego, świadectw kwalifikacyjnych uprawniających do zajmowania się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci na stanowisku eksploatacji, zaświadczenia uprawniającego do obsługi w kategorii D: dźwigi towarowe i szpitalne.

(zaświadczenia, świadectwa – k. 4 załączonych do sprawy akt organu rentowego, w aktach osobowych (koperta) – k. 81 )

Wnioskodawca był obecny w pracy:

1. w czerwcu 2021 roku- od dnia 14 czerwca 2021 roku do dnia 30 czerwca 2021 roku z wyłączeniem weekendów;

2. w lipcu 2021 roku – od dnia 1 lipca 2021 roku do dnia 12 lipca 2021 roku z wyłączeniem weekendów.

(listy obecności, ewidencje czasu pracy – k. nieponumerowany strony załączonych do sprawy akt organu rentowego, w aktach osobowych (koperta) – k. 81, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 13 czerwca 2022 roku e-protokół (...):21:18 – 00:24:16 – płyta CD – k. 99 w związku z rozprawą z dnia 4 kwietnia 2022 roku e-protokół (...):02:45-00:16:19 – płyta CD – k. 88, zeznania płatnika składek na rozprawie w dniu 13 czerwca 2022 roku e-protokół (...):24:16 – 00:24:27 – płyta CD – k. 99 w związku z rozprawą z dnia 4 kwietnia 2022 roku e-protokół (...):16:19-00:28:04 – płyta CD – k. 88, zeznania świadka E. W. na rozprawie w dniu 13 czerwca 2022 roku e-protokół (...):03:53 – 00:12:59 – płyta CD – k. 99 )

Pracodawca wypłacił skarżącemu wynagrodzenie:

1. za czerwiec 2021 roku – 1309,08 złotych (kwota do wypłaty);

2. za lipiec 2021 roku – 360,68 złotych (kwota do wypłaty) plus 147,46 złotych (ekwiwalent za urlop + komornik).

(listy płac – k. nieponumerowany strony załączonych do sprawy akt organu rentowego, w aktach osobowych (koperta) – k. 81)

W dniu 12 lipca 2021 roku wnioskodawca wniósł o rozwiązanie w/w umowy o pracę zawartej z (...) M. B. na okres próbny z dniem 13 lipca 2021 roku. Skarżącemu nie odpowiadała ta praca i nie chciał tam pracować.

(pismo – k. 1 w aktach osobowych (koperta) – k. 81, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 13 czerwca 2022 roku e-protokół (...):21:18 – 00:24:16 – płyta CD – k. 99 w związku z rozprawą z dnia 4 kwietnia 2022 roku e-protokół (...):02:45-00:16:19 – płyta CD – k. 88)

Wnioskodawca wspominał, że znalazł w innym miejscu lepiej płatną pracę.

M. K. pracował w firmie (...) do dnia 13 lipca 2021 roku. Stosunek pracy łączący w/w strony ustał w wyniku rozwiązania na mocy porozumienia stron.

(świadectwo pracy – k. 2-2 verte, informacja nieponumerowany strony załączonych do sprawy akt organu rentowego, w aktach osobowych (koperta) – k. 81 )

Po rozwiązaniu z odwołującym umowy o pracę zawartej na okres próbny, na jego miejsce zatrudniono inną osobę.

Od dnia 19 lipca 2021 roku wnioskodawca stał się niezdolny do pracy z powodu choroby.

(okoliczność bezsporna, a ponadto zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 13 czerwca 2022 roku e-protokół (...):21:18 – 00:24:16 – płyta CD – k. 99 w związku z rozprawą z dnia 4 kwietnia 2022 roku e-protokół (...):02:45-00:16:19 – płyta CD – k. 88)

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z treścią art.6 ust.1 punkt 1, art.8 ust.1 i art.11 ust.1 i art.12 ust.1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2022.0.1009 t.j.) pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Stosownie do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.2021.0.1133 t.j.) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

W myśl art. 4 w ust. 1 ustawy zasiłkowej ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

W niniejszej sprawie organ rentowy podważał skuteczność umowy o pracę zawartej na okres próbny między wnioskodawcą a płatnikiem składek (...) M. B., wskazując na jej pozorny charakter.

Należy wskazać, że organ rentowy ma prawo do badania, a także kwestionowania podstaw ubezpieczenia w tym umów o pracę, ponieważ rodzą one skutki w dziedzinie ubezpieczeń społecznych.

Jednak w takiej sytuacji to na organie rentowym spoczywa obowiązek udowodnienia pozorności umowy lub jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, w myśl art. 6 k.c. Stanowisko takiej zajął także Sąd Najwyższy np. w wyroku z dnia 15 lutego 2007 r., I UK 269/06, OSNP 2008 nr 5-6, poz. 78 oraz w wyroku z dnia 24 sierpnia 2010 r. I UK 74/10, w którym stwierdził, iż:

„1. Na organie rentowym, który przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego i nie kwestionował tytułu tego zgłoszenia oraz przyjmował składki, spoczywa ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli.

2. Podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 ustawy z 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa umowę o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.” (LEX nr 653664)

Zdaniem Sądu Okręgowego, organ rentowy w żaden sposób nie udowodnił, iż zakwestionowana przez niego umowa o pracę miała charakter pozorny a strony działały wyłącznie w celu nabycia prawa do wypłaty świadczeń z ubezpieczeń społecznych, o których mowa w ustawie z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2021 r. poz. 1133 t.j.).

Pełnomocnik reprezentujący ZUS nie zgłosił, w toku procesu, żadnych wniosków dowodowych, za pomocą których w sposób przekonywujący, merytorycznie wykazałby pozorność zawartej między stronami umowy. Sąd ocenił zatem zasadność decyzji w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy, który okazał się wystarczający do wydania orzeczenia.

Strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał, a Sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów – por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 28 lutego 2013 r. I ACa 613/12 LEX nr 1294695.

Definicja pracownika, na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych, została zawarta w przepisie art.8 ust.1 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi, iż za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. Pojęcie stosunku pracy o jakim mowa w art.8 ust.1 ww. ustawy jest równoznaczne z pojęciem stosunku pracy definiowanym przez art.22 k.p. (wyrok SN z 13.07.2005 r., I UK 296/04, OSNP 2006/9-10/157).

Według art. 22 § 1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Według art. 22 § 1¹ k.p. zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)).

Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

Umowa o pracę wywołuje zatem nie tylko skutki bezpośrednie, dotyczące wprost wzajemnych relacji między pracownikiem i pracodawcą, lecz także dalsze, pośrednie, w tym w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, kształtując stosunek ubezpieczenia społecznego, w tym wysokość składki, co w konsekwencji prowadzi do uzyskania odpowiednich świadczeń. Oznacza to, że ocena postanowień umownych może i powinna być dokonywana także z punktu widzenia prawa ubezpieczeń społecznych, a więc nie tylko z punktu widzenia interesu pracownika (ubezpieczonego), ale także interesu publicznego.

W przedmiotowej sprawie organ rentowy stanął na stanowisku, iż umowa o pracę z dnia 14 czerwca 2021 roku zawarta między ubezpieczonym, a płatnikiem składek, jest nieważna, bowiem została zawarta dla pozoru.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.

Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie, następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, opubl. OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa.

W sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa (wyrok SN z dnia 2 lipca 2008 roku, sygn. akt II UK 334/07, opubl. L.).

Sąd Okręgowy w Łodzi podziela również pogląd Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 25 stycznia 2005 roku, II UK 141/04, OSNP 2005/15/235), w którym to SN stwierdza, iż stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.).

Nadto ponownie wspomnieć należy, iż w niniejszej sprawie to na organie rentowym spoczywał ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli, a więc, że nie miały zamiaru wywołania żadnych skutków prawnych, gdyż pracownik nie podjął wykonywania pracy, a pracodawca świadczenia tego nie przyjmował. Z tych bowiem faktów organ rentowy wywodzi skutki prawne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2007 roku, I UK 269/2006, LEX nr 328015).

Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 24 lutego 2010 roku w sprawie o sygn. akt II UK 204/09 (lex nr 590241), iż o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.

W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 43/10 (Lex nr 619658) można wyczytać, że umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, iż nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 205, poz. 1585 ze zm.) wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego i chorobowego, to podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania z przewidzianych nimi świadczeń nie jest obejściem prawa.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 74/10 (Lex numer 653664) stwierdzono zaś, że podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 w/w ustawy). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa sens istnienia umowy o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności przy tym wszak założeniu, że nastąpiło rzeczywiste jej świadczenia zgodnie z warunkami określonymi w art. 22 § 1 k.p. Tym samym nie można byłoby czynić odwołującej zarzutów, że zawarła umowę o pracę jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, pod tym wszakże warunkiem, że na podstawie kwestionowanej umowy realizowałaby zatrudnienie o cechach pracowniczych.

Mając na uwadze dotychczas poczynione rozważania prawne należy podkreślić, że w realiach niniejszej sprawy Sąd Okręgowy w celu dokonania kontroli prawidłowości zaskarżonej decyzji organu rentowego musiał zatem badać, czy pomiędzy ubezpieczonym, a płatnikiem składek w spornym okresie od dnia 14 czerwca 2021 roku do dnia 13 lipca 2021 roku istotnie doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

W tej sytuacji do Sądu należało przeprowadzenie oceny, czy analizowany stosunek prawny nosił konstytutywne cechy stosunku pracy.

W tym celu Sąd zbadał, czy odwołujący się osobiście świadczył pracę podporządkowaną pracodawcy (pod kierownictwem pracodawcy) w sposób ciągły, odpłatny, na rzecz i ryzyko pracodawcy. Dokonanie powyższego ustalenia miało bowiem znaczenie dla objęcia wnioskodawcy obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi: emerytalnym, rentowymi, chorobowym oraz wypadkowym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.

Zdaniem Sądu analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że ubezpieczony na rzecz pracodawcy w spornym okresie wykonywał umówioną pracę. Przesłuchani w sprawie: płatnik składek oraz świadkowie w sposób koherentny zeznali, że M. K. rzeczywiście wykonywał w badanym okresie umówioną pracę na stanowisku pracownika technicznego w hotelu znajdującym się przy al. (...) w Ł.. Wnioskodawca zajmował się między innymi: dbaniem o utrzymanie ładu i porządku w budynku, naprawami, obsługą maszyn, drobnymi naprawami sprzętu, myciem korytarzy, podłóg restauracji, kuchni, pokoi. Ponadto był zobowiązany do podpisywania się w zeszycie znajdującym się w recepcji hotelu po usunięciu danej usterki. Tym samym nie ulega wątpliwości, że praca świadczona przez wnioskodawcę była wykonywana na ryzyko płatnika składek. To on ponosił ryzyko osobowe i ekonomiczne związane z brakiem należytej obsady pracowniczej terminowym wykonaniem prac i kosztami z tym związanymi.

Zeznania zarówno wnioskodawcy, płatnika składek, jak i świadków niepodważone przez organ rentowy jednoznacznie wskazują, że ubezpieczony wykonywał w/w czynności osobiście w zakreślonym przez płatnika czasie, który był ewidencjonowany za pomocą list obecności, ewidencji czasu pracy pod jego kontrolą i na ryzyko płatnika, za co otrzymywał wynagrodzenie.

Nadto powołani w sprawie świadkowie byli osobami obcymi w stosunku do stron, a zatem nie mieli żadnego interesu, aby składać zeznania korzystne dla jednej z nich. Trzeba też podkreślić, że wartości dowodowej zeznań przesłuchanych świadków nie podważał w toku niniejszego postępowania organ rentowy. Nie można zatem przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, jeżeli pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca tę pracę przyjmował (por. wyrok SN z 12 lipca 2012 r., II UK 14/12, LEX nr 1216864; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 16 kwietnia 2013 r., III APa 4/13, LEX nr 1313346). Organ rentowy nie przedstawił żadnego dowodu przeciwnego, zmierzającego do wykazania, że ubezpieczony nie podjął i nie wykonywał pracy u płatnika składek, a zatem uznać należy, że zarzut pozorności zatrudnienia ubezpieczonego jako pracownika w spornym okresie okazał się bezzasadny.

Płatnik oczekiwał od pracownika obecności i rzetelnego wykonywania pracy. Jest to istotne, jeżeli uwzględni się, że zatrudnienie pracownicze odwołuje się do staranności, a nie rezultatu. Zatrudnienie wnioskodawcy było oparte na rzeczywistej potrzebie pracodawcy, racjonalne i uzasadnione ekonomicznie. Płatnik składek w sposób spójny wyjaśnił, że tak naprawdę z punktu widzenia przedmiotu działalności firmy (hotel), cały czas jest zapotrzebowanie na pracownika na stanowisku gospodarczo – technicznym, który to dokonywałby bieżących napraw.

Zostało też wykazane, co jest elementarnym i podstawowym składnikiem stosunku pracy, podporządkowanie wnioskodawcy poleceniom pracodawcy. Ustawodawca zastrzegł w przepisie art. 22 § 1 k.p., że pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy, przy czym nie zdefiniował tej cechy zatrudnienia. W literaturze przedmiotu wyinterpretowano, że kierownictwo pracodawcy przejawia się w poleceniach, podporządkowaniu organizacyjnym oraz podporządkowaniu represywnym i dystrybutywnym. Powyższe niewątpliwie miało miejsce na gruncie rozpatrywanego przypadku. W firmie płatnika pieczę nad pracownikiem technicznym sprawował J. B. (mąż M. B. – płatnika składek) zajmujący się zarazem sprawami technicznymi. To on wprowadzał w obowiązki skarżącego. Ponadto z zeznań świadka E. W. - kierownika hotelu wynikało, że to ona była bezpośrednim przełożonym wnioskodawcy.

W treści zaskarżonej decyzji ZUS podniósł także, że skoro mimo podpisania spornej umowy o pracę na okres próbny (3 miesiące) M. K. rozwiązał stosunek pracy na własną prośbę zaledwie po 30 dniach, a więc minimalnym wymaganym okresie podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu, który uprawniał do skorzystania ze świadczeń to zdaniem organu rentowego świadczyło to o tym, że intencją ubezpieczonego nie było w istocie świadczenie pracy, a jedynie korzystanie ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego po ustaniu tytułu do ubezpieczeń.

Zdaniem tutejszego sądu z tego rodzaju konkluzją nie sposób się zgodzić. Z zeznań wnioskodawcy wprost wynikało, że praca na stanowisku pracownika technicznego w (...) M. B. nie odpowiadała mu, nie miał zamiaru tam pracować. Powyższe twierdzenia znajdują odzwierciedlenie w zeznaniach płatnika składek, który dodał że odwołujący wspominał, że w innym miejscu znalazł lepiej płatną pracę. Ze świadectwa pracy potwierdzającego wykonywanie przez skarżącego pracy w (...) M. B. wynika, że stosunek pracy łączący strony ustał w wyniku rozwiązania na mocy porozumienia stron.

Sąd pragnie zauważyć, że gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem tak jak w niniejszej sprawie, nawet świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa.

W niniejszej sprawie, organ rentowy nie wykazał, że zakwestionowana przez niego umowa o pracę od dnia 14 czerwca 2021 roku miała charakter pozorny. Wnioskodawca bowiem faktycznie świadczył od dnia 14 czerwca 2021 roku do dnia 13 lipca 2021 roku umówioną rodzajowo pracę w (...) M. B., z kolei niezdolny do pracy z powodu choroby stał się od dnia 19 lipca 2021 roku. W ocenie sądu organ rentowy w żaden sposób nie zakwestionował wiarygodności zeznań stron i świadków złożonych w procesie ani zaoferowanych w sprawie dokumentów. Sąd zaś nie dopatrzył się jakichkolwiek niespójności, sprzeczności, braku logiki.

Tym samym okoliczności wynikające z twierdzeń odwołującego się, które znalazły potwierdzenie w złożonych w sprawie dokumentach oraz w zeznaniach płatnika składek i świadków, uznać należało za wystarczającą podstawę do czynienia istotnych dla sprawy ustaleń.

Reasumując - skoro wykazane zostało faktyczne świadczenie pracy przez ubezpieczonego nie ma podstaw, by odmówić mu ustalenia podlegania ubezpieczeniom społecznym w spornym okresie od dnia 14 czerwca 2021 roku do dnia 13 lipca 2021 roku.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴§ 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.

z/odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełn. ZUS, wypożyczając akta ZUS

VIII U 2460/21

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE