Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 czerwca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Stanisław Pilarczyk

Protokolant: sekr.sądowy Anna Sobańska

po rozpoznaniu w dniu 22 czerwca 2021 r. w Kaliszu

odwołania A. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 11 stycznia 2021 r. Nr (...)

w sprawie A. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o emeryturę pomostową

Oddala odwołanie

SSO Stanisław Pilarczyk

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 stycznia 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w O., odmówił wnioskodawcy A. K. przyznania prawa do emerytury pomostowej, gdyż:

a)  nie udowodnił 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego;

b)  nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach;

c)  przed dniem 1 stycznia 1999 roku nie wykazał pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;

d)  po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 o emeryturach pomostowych.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł wnioskodawca, reprezentowany przez fachowego pełnomocnika, wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznania mu prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu odwołania pełnomocnik wnioskodawcy podniósł, iż do okresu 25-letniego składkowego i nieskładkowego powinien wnioskodawcy być zaliczony okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od dnia 1 lipca 1977 roku do dnia 14 października 1981 roku oraz okres od dnia 7 kwietnia 2003 roku do dnia 29 kwietnia 2004 roku, kiedy to prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą pobierając w tym okresie rentę z tytułu niezdolności do pracy. Ponadto podkreślono, iż od dnia 15 października 1981 roku do dnia 31 marca 2002 roku wnioskodawca wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy pracę w szczególnych warunkach.

Organ rentowy, w odpowiedzi na odwołanie, wniósł o jego oddalenie.

Sąd poczynił następujące ustalenia

Wnioskodawca A. K. urodził się (...).

Organ rentowy, w zaskarżonej decyzji z dnia 11 stycznia 2021 roku, ustalił, iż wnioskodawca udowodnił 23 lata, 11 miesięcy i 9 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

(okoliczności niesporne)

Wnioskodawca A. K. od dnia 15 października 1981 roku do dnia 31 marca 2002 roku był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) S.A. na stanowisku telemontera. Powyższy pracodawca wydając wnioskodawcy świadectwo pracy nie zaliczył tego okresu zatrudnienia jako okresu pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

(dowód – świadectwo pracy wnioskodawcy z (...) S.A. z 20 czerwca 2005 roku – k. 8 akt emerytalnych)

Decyzją z dnia 27 sierpnia 2002 roku przyznano wnioskodawcy prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od dnia 1 czerwca 2002 roku do dnia 31 sierpnia 2004 roku.

(dowód – decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 27 sierpnia 2002 roku – k. 46 akt rentowych)

Od dnia 10 kwietnia 2003 roku do dnia 29 kwietnia 2004 roku wnioskodawca A. K., prowadząc pozarolniczą działalność gospodarczą, jednocześnie pobierając w tym okresie rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy, nie podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, a jedynie ubezpieczeniu zdrowotnemu. Za powyższy okres nie opłacał on składek emerytalno-rentowych).

(okoliczności niesporne, zeznania odwołującego z dnia 22 czerwca 2021 roku [00:02:03][00:15:41]; pismo ZUS z dnia 25 kwietnia 2019 roku – k. 7 akt rentowych)

Sąd zważył co następuje

Odwołanie A. K. nie zasługuje na uwzględnienie.

Ubezpieczony domagał się przyznania prawa do świadczenia na podstawie ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych ( tj. Dz. U. z 2018 r. poz. 1924.t.j.).

Zgodnie z art. 4 tejże ustawy, prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1.  urodził się po dniu 31 grudnia 1948 roku;

2.  ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3.  osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4.  ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5.  przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6.  po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7.  nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Należy podkreślić, że przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter norm bezwzględnie obowiązujących. Instytucja wcześniejszej emerytury podlega ścisłej wykładni. Przesłanki nabycia prawa do emerytury na podstawie przepisów o emeryturach pomostowych muszą być spełnione łącznie, co oznacza, że brak choćby jednego z tych warunków powoduje niemożność nabycia uprawnień emerytalnych (por. wyroki Sądów Apelacyjnych: w Białymstoku. z dnia 11 września 2012 roku, w sprawie III AUa 440/12, opublikowany w LEX Nr 1220435 oraz we Wrocławiu z dnia 26 kwietnia 2012 roku, w sprawie III AUa 252/12, opublikowany w LEX Nr 1164689).

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 września 2014 roku (I UK 7/14, Lex nr 1511381) podkreślono, iż „Postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma charakter rozpoznawczy i kontrolny. Pierwsza właściwość skupia uwagę na samodzielnej ocenie przesłanek warunkujących prawo do świadczenia, druga, ogniskuje się na ocenie zasadności rozstrzygnięcia dokonanego przez organ rentowy. Założenie przez sąd, że ubezpieczony nie spełnia jednego z kumulatywnych warunków uzasadniających przyznanie emerytury, zwalnia go od badania pozostałych. W tym wypadku funkcja kontrolna postępowania ma charakter dominujący, co oznacza, że sąd nie ma obowiązku realizować powinności rozpoznawczych, gdyż te w ostatecznym rozrachunku nie doprowadzą i tak do przyznania ubezpieczonemu świadczenia.”.

Natomiast w wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 7 września 2017 roku (III AUa 531/17, Lex nr 2409479) podkreślono, iż „Ponieważ w przepisie art. 4 pkt 4 ustawy z 2008 r. o emeryturach pomostowych brak jest odesłania do przepisów art. 10 i art. 10a u.e.r.f.u.s., przy ustalaniu okresu składkowego i nieskładkowego, od którego zależy prawo do emerytury pomostowej, nie uwzględnia się natomiast tzw. okresów uzupełniających, tj. okresów uwzględnianych przy ustalaniu prawa do emerytury z FUS oraz jej wymiaru w przypadku, gdy ubezpieczony nie osiągnął okresu składkowego i nieskładkowego w wymaganym wymiarze, a więc:

1.  okresów ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono składki na to ubezpieczenie;

2.  okresów prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16. roku życia przypadających przed dniem 1 lipca 1977 r.;

3.  okresów pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16. roku życia - przypadających przed dniem 1 stycznia 1983 r.

– nawet gdyby okazało się, że okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7 u.e.r.f.u.s. są krótsze od stażu wymaganego do przyznania emerytury pomostowe.”.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2021 roku poz. 291 t.j.) okresem składkowym jest okres ubezpieczenia.

W wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 23 czerwca 2015 roku (III AUa 1802/14, Lex nr 1781856) podkreślono, iż „możliwość zaliczenia okresów prowadzenia działalności gospodarczej do stażu pracy niezbędnego przy ustalaniu prawa do emerytury uzależniona jest od wykazania, że za okresy te zostały opłacone należne składki na ubezpieczenie społeczne”.

Podobny pogląd wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 sierpnia 2009 roku (II UK 395/08, Lex nr 1001311), gdzie podkreślono, iż „Zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 14 lit a u.e.r.f.u.s. samo prowadzenie działalności gospodarczej bez opłacania składek na ubezpieczenie społeczne (lub wykazania zwolnienia od opłacania składek) nie stanowiło okresu składkowego. Taki reżim (w relacji choćby do ubezpieczenia pracowniczego) ma swe uzasadnienie w tym, że prowadzący działalność gospodarczą byli jednocześnie płatnikami składki, stąd od nich tylko zależało czy składka została uiszczona.”.

Natomiast w myśl art. 9 ust. 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 roku poz. 423 t.j.) w brzmieniu obowiązującym w spornym okresie od dnia 7 kwietnia 2003 roku do dnia 29 kwietnia 2004 roku osoby uprawnione do emerytury lub renty, prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, podlegały dobrowolnemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu.

Natomiast Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 marca 2018 roku (II UK 1/17, Lex nr 2490917) podkreślono, iż renta chorobowa nie jest równoznaczna z rentą inwalidzką (potem z rentą z tytułu niezdolności do pracy) jako okres nieskładkowy z art. 7 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Podobny pogląd wyraził Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 18 grudnia 2018 roku (Lex nr 2638411), gdzie podkreślono, iż „renta z tytułu niezdolności do pracy (uprzednio renta inwalidzka) nie jest pojęciem tożsamym z rentą chorobową, o której mowa w art. 7 pkt 2 ustawy emerytalnej.

Mając na względzie cytowane wyżej przepisy jak i zaprezentowane stanowisko judykatury, które Sąd Okręgowy w całości podziela, to okres pracy wnioskodawcy A. K. w gospodarstwie rodziców od dnia 1 lipca 1977 roku do dnia 14 października 1981 roku nie może być uwzględniony przy ustalaniu prawa do emerytury pomostowej wnioskodawcy i dlatego Sąd oddalił wniosek dowodowy wnioskodawcy o przeprowadzenie dowodu z zeznań I. S. i A. M. na okoliczność pracy wnioskodawcy w tym gospodarstwie.

Odnośnie następnego spornego okresu tj. od dnia 7 kwietnia 2003 roku do dnia 29 kwietnia 2004 roku, to wnioskodawca w tym okresie nie opłacał składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe z tytułu prowadzenia działalności rolniczej. Brak opłacania składki emerytalnej i rentowej za powyższy okres powoduje, iż, w świetle cytowanych wyżej przepisów, nie jest to okres składkowy.

Wnioskodawca A. K. w okresie od dnia 7 kwietnia 2003 roku do dnia 29 kwietnia 2004 roku nie był uprawniony do renty chorobowej lecz do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Pełnomocnik wnioskodawcy myli rentę chorobową z rentą z tytułu niezdolności do pracy, a nie są to pojęcia tożsame. A więc okres od dnia 7 kwietnia 2003 roku do dnia 29 kwietnia 2004 roku nie może być uwzględniony jako okres nieskładkowy w rozumieniu art. 7 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W sytuacji gdy wnioskodawca A. K. nie wykazał i nie udowodnił 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego aby otrzymać prawo do emerytury pomostowej, to powoduje to, iż brak spełnienia przez wnioskodawcę jednej z przesłanek do przyznania prawa do emerytury pomostowej, to zwolniło Sąd od rozpatrywania pozostałych warunków do przyznania emerytury pomostowej, a w szczególności czy praca wnioskodawcy od dnia 15 października 1981 roku do dnia 31 marca 2002 roku była pracą w szczególnych warunkach i dlatego Sąd oddalił wniosek dowodowy o przesłuchanie świadków G. T., A. L., M. S. na okoliczność, iż w okresie od dnia 15 października 1981 roku do dnia 31 marca 2002 roku wykonywał on pracę w szczególnych warunkach.

W wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 16 sierpnia 2018 roku (III AUa 162/18, Lex nr 2584013) podkreślono, iż „Przesłanki do nabycia prawa do emerytury na podstawie przepisów o emeryturach pomostowych muszą być spełnione łącznie, co oznacza, że brak choćby jednego z tych warunków powoduje niemożność nabycia uprawnień emerytalnych. Ponadto, skoro wcześniejsza emerytura jest przywilejem, przesłanki których spełnienie jest wymagane muszą być interpretowane ściśle. Mając to na uwadze stwierdzić należy, iż niespełnienie przesłanki legitymowania się co najmniej 25-letnim okresem składkowym i nieskładkowym – pomimo spełnienia przesłanki posiadania odpowiedniego wieku oraz wymaganego stażu pracy w warunkach szczególnych – skutkuje brakiem możliwości przyznania ubezpieczonemu wnioskowanego świadczenia.”.

Reasumując skoro wnioskodawca nie udowodnił wymaganego 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego, to skutkuje do brakiem przyznania mu prawa do emerytury pomostowej. W tej sytuacji Sąd uznał, iż zaskarżona decyzja organu rentowego odpowiada prawu i w konsekwencji, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., odwołanie wnioskodawcy jako bezzasadne podlegało oddaleniu.

Sędzia Stanisław Pilarczyk