Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 października 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Monika Rosłan-Karasińska

Protokolant: sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 października 2023 r. w Warszawie

sprawy A. Z. (1) (ubezpieczonej)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z udziałem zainteresowanej (...) sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w W. (płatnika składek)

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania A. Z. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 17 czerwca 2022 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, że A. Z. (1) jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w W. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 3 grudnia 2021 roku;

zasądza od organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz odwołującej się A. Z. (1) kwotę 1.080,00 zł (jeden tysiąc osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

Sygn. akt VII U 881/22

UZASADNIENIE

A. Z. (1) w dniu 25 lipca 2022 r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 17 czerwca 2022 r., znak: (...), stwierdzającej, że A. Z. (1) jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 3 grudnia 2021 r. Ubezpieczona wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i ustalenie, że A. Z. (1) podlega obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnym, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 3 grudnia 2021 r.

Zaskarżonej decyzji odwołująca się zarzuciła:

błąd w ustaleniach faktycznych polegający na uznaniu przez organ, że zawarcie między odwołującą, a płatnikiem składek umowy o pracę oraz zgłoszenie odwołującej do ubezpieczeń społecznych nie miało na celu faktycznego podjęcia zatrudnienia, a jedynie obejście przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podczas gdy odwołująca faktycznie świadczyła pracę na rzecz płatnika składek i w czasie zawarcia umowy o pracę intencją stron była realizacja umowy;

zupełnie dowolną ocenę materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie niepodejmowania działań zmierzających do wyjaśnienia wszelkich okoliczności sprawy niezbędnych do wydania rozstrzygnięcia w sprawie co doprowadziło do wydania niekorzystnej dla odwołującej decyzji;

naruszenie art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1 oraz art. 13 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że odwołująca nie spełnia wymogów do podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako pracownik u płatnika składek, w sytuacji, gdy odwołująca spełnia przesłanki do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniom;

naruszenie art. 58 § 2 k.c. w zw. z art. 22 § 1 kodeksu pracy poprzez uznanie, że umowa o pracę zawarta między odwołującą, a płatnikiem składek nie była zawarta celem rzeczywistego zatrudnienia, stąd winna zostać uznana za nieważną, w sytuacji, gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w sposób jednoznaczny wskazywał, iż odwołująca świadczyła pracę na rzecz płatnika składek i umowa była przez strony realizowana, a także w sytuacji, gdy organ nie wskazał by zaszły określone w art. 58 § 2 k.c. przesłanki do uznania umowy za nieważną.

W uzasadnieniu swojego stanowiska ubezpieczona wskazała, że faktem jest, że odwołująca zawarła z płatnikiem składek umowę o pracę będąc w zaawansowanej ciąży. Okoliczności sprawy wskazują na to, iż umowa o pracę z odwołującą została zawarta z uwagi na zwolnienie z pracy u płatnika składek A. M. oraz P. P.. Nagłe braki kadrowe zmusiły płatnika składek do pilnego poszukiwania pracownika, w kręgu osób znajomych. Z uwagi na fakt, że odwołująca pomimo tego, że była w ciąży była osobą w pełni aktywna fizycznie i zdolną do pracy, a także pozostawała w gotowości do natychmiastowego podjęcia zatrudnienia, płatnik składek podjął decyzję o jej zatrudnieniu. Odwołująca się przyznała, że pozostaje w związku ze (...) sp. z o.o. B. G.. Płatnikiem składek celem zagwarantowania należytej organizacji pracy oraz rzetelnego wykonywania obowiązków przez odwołującą jako osobę nadzorującą pracę odwołującej wskazał M. S. (1). Odwołująca wskazała, że fakt wykonywania przez nią pracy na rzecz płatnika składek potwierdził zarówno przedstawiciel płatnika składek – M. S. (1) i przesłuchany przez organ świadek. Zdaniem ubezpieczonej, organ nie dopełnił ciążącego na nim obowiązku wyjaśnienia wszelkich okoliczności sprawy i wobec wątpliwości organu nie zażądał od odwołującej dokumentów potwierdzających faktyczne wykonywanie pracy. Wobec tego ubezpieczona w załączniku do odwołania przekazała zrzuty ekranu komputera z korespondencją e-mail odwołującej z innymi pracownikami płatnika składek oraz zrzuty z ekranu komputera z modyfikowaną przez odwołującą w ramach powierzonych obowiązków służbowych bazą danych płatnik składek (odwołanie z dnia 25 lipca 2022 r. – k. 3-6 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie od odwołującej się na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wskazał, że w ocenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych celem i zamiarem stron postępowania nie była faktyczna realizacja postanowień umowy o pracę, a jedynie uzyskanie przez zainteresowaną statusu pracownika oraz zamierzone krótkotrwałe wykonywanie pracy za wynagrodzeniem, które miałoby stanowić podstawę do wyliczenia wyższych zasiłków z ubezpieczenia chorobowego, a następnie zasiłku macierzystego. W ocenie organu rentowego dokumenty podpisane przez A. Z. (1) zostały sporządzone wyłącznie na potrzeby prowadzonego postępowania i uzyskania świadczeń płynących z ochrony ubezpieczeniowej, a nie faktycznego wykonywania pracy. Zarówno płatnik składek jak i A. Z. (1) nie załączyli żadnych dowodów, które świadczyłyby o wykonywaniu pracy na rzecz płatnika składek firmy (...) sp. z o.o. sp. k.

Zdaniem organu rentowego, okoliczności sprawy, takie jak zgłoszenie do ubezpieczeń po obowiązującym terminie, na krótko przed powstaniem niezdolności do pracy i wystąpienie z wnioskiem o wypłatę zasiłku macierzystego, brak dowodów na świadczenie pracy zdalnej, ojcem dziecka A. Z. (1) jest jeden ze wspólników spółki, bardzo lakoniczne i pobieżne zeznania świadka oraz okoliczności iż w związku z potrzebą pilnego zatrudnienia pracownika zatrudnienia się osobę, która prawdopodobnie z uwagi na zaawansowaną ciążę nie będzie świadczyła pracy wskazują, że zgłoszenie do ubezpieczeń miało na celu jedynie skorzystanie ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych, a nawiązanie stosunku pracy miało na celu jedynie uprawdopodobnienie istnienia podstawy tego ubezpieczenia. Stąd też uzasadniony jest wniosek organu rentowego dopuszczenie dowodu z opinii biegłego lekarza z zakresu medycyny pracy na okoliczność, czy stan zdrowia ubezpieczonej pozwalał na jej zatrudnienie (odpowiedź na odwołanie z dnia 23 sierpnia 2022 r. – k. 46-48 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w W. została złożona w dniu 19 stycznia 2016 r. i wpisana do KRS pod nr (...). Przedmiot jej działalność to działalność usługowa związana z zagospodarowaniem terenów zieleni (PKD 81.30.Z.). Siedziba spółki mieści się pod adresem ul. (...), (...)-(...) W.. Wspólnikami spółki są B. K. i M. S. (2) (odpis KRS spółki – k. 61-64 a.s.). Najpierw spółka (...) dystrybuowała kosiarki poprzez przetargi publiczne np. dla (...), potem pojawił się pomysł, żeby realizować bazę danych dla potencjalnych firm. Na początku 2021 roku spółka wygrała przetarg, który dotyczył dostawy dużej ilości kosiarek do zamawiającej Wody Polskie. W grudniu 2021 r. spółka zawarła umowę dealerską. A. M. i P. P. zajmowali się w spółce m.in. tworzeniem bazy danych. Ostatecznie P. P. odszedł ze spółki, a A. M. skorzystała z urlopu macierzyńskiego. Wobec tego spółka poszukiwała pracownika, w związku z potrzebą realizacji przetargu na dystrybucję kosiarek. B. G. zarekomendował do zatrudnienia A. Z. (1) (zeznania B. G. – k. 110-112 a.s.).

A. Z. (1) przed zatrudnieniem u płatnika składek pracowała na umowę zlecenia w Szkole Muzycznej. Realizowała także jeszcze umowy o dzieło grając w serialach i reklamach. Wcześniej pracowała dla firmy (...) tworząc bazę danych. W dniu 30 listopada 2021 r. zostało wystawione A. Z. (1) skierowanie na badania wstępne. Ubezpieczona odbyła je w dniu 2 grudnia 2021 r. i uzyskała orzeczenie lekarskie potwierdzające zdolność do pracy na stanowisku asystentki zarządu zamówień publicznych i social mediów. W dniu 3 grudnia 2021 r. strony podpisały umowę o pracę na czas określony – jeden rok, na podstawie której A. Z. (1) została zatrudniona na stanowisku asystentki zarządu ds. zamówień publicznych i PR w SM, w pełnym wymiarze czasu pracy, za wynagrodzeniem w kwocie 5 406,00 zł brutto miesięcznie. W dacie, w której nastąpiło podpisanie umowy, A. Z. (1) przeszła instruktaż ogólny BHP, przeprowadzony przez specjalistę ds. BHP T. J. oraz instruktaż stanowiskowy, który przeprowadził B. G.. Z kolei J. C. wdrożyła ubezpieczoną w zasoby pracownicze, platformy, zasoby materiałów, narzędzia pracy. Po części J. C. przekazała jej swój zakres obowiązków (orzeczenie lekarskie z dnia 2 grudnia 2021 r. – a.r.; umowa o pracę z dnia 3 grudnia 2021 r. – a.r.; karta szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP – a.r.; zeznania J. C. – k. 106-107 a.s.).

Do obowiązków ubezpieczonej na zajmowanym stanowisku należało przeszukiwanie ofert zamówień publicznych dotyczących dostaw gąsienicowych kosiarek samojezdnych, weryfikacja potencjalnych klientów, aktualizacja strony ww. firmy, aktualizacja wpisów w SM firmy. Ubezpieczona kontaktowała się e-mailowo z A. Z. (2) w sprawach dotyczących bazy danych A.. Nadto, tworzyła bazę w E., uzupełniała ją, tworzyła bazę danych w programie A., aktualizowała poprzednie przetargi w bazie E., publikowała na portalu F., gdzie dodawała zdjęcia i opis realizacji (zrzuty ekranu – korespondencja e-mail, zrzuty ekranu – baza danych prowadzona przez ubezpieczoną – k. 11-44 a.s.; zeznania A. Z. (2) – k. 105-106 a.s.; świadek J. C. – k. 106-107 a.s.; zeznania B. G. – k. 110-112 a.s.; zeznania M. S. (2) – k. 112-114 a.s.).

Ubezpieczona wykonywała pracę na rzecz płatnika składek od poniedziałku do piątku, miała zadaniowy czas pracy, ale przeważnie pracowała w godzinach od 8:00 do 21:00 w zależności od potrzeb pracodawcy, świadcząc pracę zdalnie. Wynagrodzenie za pracę było przekazywane ubezpieczonej na rachunek bankowy. Nadzór nad jej pracą sprawował M. S. (2), któremu odwołująca się wysyłała zestawienia bazy z klientami, raportami przetargów, które otrzymywała z bazy danych Oferent. Ubezpieczona raportowała B. G. co tydzień postępy w budowie bazy danych (potwierdzenie wypłaty wynagrodzenia za grudzień 2021 r. – marzec 2022 r. – a.r.; zeznania A. Z. (1) – k. 107-110 a.s.; zeznania J. C. – k. 106-107 a.s., zeznania M. S. (2) – k. 112-114 a.s.).

W dniu 15 grudnia 2021 r. A. Z. (1) została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych. Sprawami kadrowo-płacowymi w spółce zajmuje się firma zewnętrzna. Ubezpieczona od dnia 9 lutego 2022 r. do 21 lutego 2022 r. stała się niezdolna do pracy z powodu choroby, natomiast od 11 marca 2022 r. A. Z. (1) wystąpiła z wnioskiem o wypłatę zasiłku macierzyńskiego (dokumentacja medyczna – k. 87-97 a.s.; okoliczność bezsporna). W dniu 11 marca 2022 r. ubezpieczona urodziła dziecko, którego ojcem jest B. G. (zeznania A. Z. (1) – k. 108 a.s.).

Pismem z dnia 19 kwietnia 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. zawiadomił strony o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie prawidłowości zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń i podstaw wymiaru składek na te ubezpieczenia A. Z. (1) z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) sp. z o.o. sp. k. (zawiadomienie z dnia 19 kwietnia 2022 r. – a.r.).

Po zakończeniu postępowania wyjaśniającego, w dniu 17 czerwca 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał decyzję nr (...), w której stwierdził, że A. Z. (1) jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 3 grudnia 2021 r. (decyzja ZUS z dnia 17 czerwca 2022 r. – a.r.).

Od ww. decyzji organu rentowego ubezpieczona złożyła odwołanie do tut. Sądu, inicjując tym samym niniejsze postępowanie (odwołanie z dnia 25 lipca 2022 r. – k. 3-45 a.s.).

W toku postępowania Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego lekarza specjalisty ginekologa celem wykazania faktu, czy odwołująca w dniu 3 grudnia 2022 roku tj. w dniu podjęcia zatrudnienia oraz w dniu 15 grudnia 2022 roku tj. w dniu zgłoszenia do ubezpieczenia była zdolna do pracy w pełnym wymiarze etatu, na stanowisku asystenta zarządu ds. zamówień publicznych oraz PR w social mediach (postanowienie z dnia 13 marca 2023 r. – k. 104-114 a.s.).

W opinii z dnia 12 kwietnia 2023 r. biegły sądowy z zakresu ginekologii i położnictwa S. B. wskazał, że odwołująca w dniu 3 grudnia 2021 r. tj. w dniu podjęcia zatrudnienia była w 26 tygodniu ciąży prawidłowo przebiegającej. 15 grudnia 2021 roku tj. w dniu zgłoszenia do ubezpieczenia była w 28 tygodniu ciąży prawidłowo przebiegającej. W dokumentacji medycznej dr nauk me. A. L. brak jakichkolwiek informacji o objawach patologicznych w tym okresie. Podobnie lekarz medycyny pracy badając ciężarną nie widziała przeciwskazań do podjęcia przez nią pracy w charakterze asystenta zarządu. Opierając się na wyżej opisanych dokumentach biegły stwierdził, że odwołująca A. Z. (1) zarówno w dniach 3 grudnia jak i 15 grudnia 2021 roku była zdolna do pracy w pełnym wymiarze etatu na stanowisku asystenta zarządu do spraw zamówień publicznych oraz PR w socjal mediach (opinia lekarza biegłego sądowego z zakresu ginekologii i położnictwa z dnia 12 kwietnia 2023 r. – k. 117-118 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił, uwzględniając wymienione dowody z dokumentów, których wiarygodność nie budziła wątpliwości. Dokumenty te, tak w zakresie ich autentyczności, jak i treści, nie zostały zakwestionowane przez strony, Sąd zatem na ich podstawie dokonał części ustaleń faktycznych. Ich podstawę stanowiły również zeznania świadków oraz stron, które są spójne i potwierdzają okoliczność, że A. Z. (1) od 3 grudnia 2021 r. wykonywała na rzecz (...) sp. z o.o. sp. k. pracę na stanowisku asystentki zarządu ds. zamówień publicznych i PR w SM. Na takich charakter pracy ubezpieczonej, okres jej świadczenia oraz zakres obowiązków wskazali A. Z. (2), J. C., B. G. oraz M. S. (2). A. Z. (2) i J. C. realizowali czynności na rzecz spółki w tym samym okresie co ubezpieczona, kontaktowali się z nią osobiście, bądź e-mailowo i miały wiedzę o zadaniach realizowanych przez A. Z. (1). Taki właśnie rodzaj zadań, jaki wskazali świadkowie, potwierdzili również (...) spółki (...), które zeznania są zgodne z tym co wynika z dokumentów zgromadzonych w sprawie. W ocenie Sądu ww. świadków i ubezpieczonej były spójne, logiczne i znalazły odzwierciedlenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym.

Sąd Okręgowy w całości podzielił opinię biegłego sądowego z zakresu ginekologii i położnictwa, albowiem wnioski z niej płynącej w kwestii dotyczącej tego, czy odwołująca z chwilą podpisania umowy o pracę była zdolna do pojęcia pracy zarobkowej na wskazanym stanowisku nie nasuwają żadnych wątpliwości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie A. Z. (1) podlegało uwzględnieniu.

Przed przystąpieniem do analizy okoliczności, jakie zaistniały w rozpatrywanej sprawie, tytułem wstępu wskazać należy, że zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym reguluje ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2023r., poz. 1230 – dalej u.s.u.s. lub ustawa systemowa). Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. Na podstawie ww. ustawy, tj. w myśl art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1, pracownicy podlegają również ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowemu. Objęcie ubezpieczeniem z tytułu zatrudnienia, zgodnie z art. 13 pkt 1 u.s.u.s., następuje od dnia nawiązania stosunku pracy do jego ustania. Sam stosunek pracy i definicję pracownika określa ustawa z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 2023r., poz. 1465 – dalej k.p.). Zgodnie z art. 2 k.p. pracownikiem jest osoba zatrudniona między innymi na podstawie umowy o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, tj. stosunku pracy. Istotą tego stosunku jest – w świetle art. 22 § 1 k.p. – uzewnętrznienie woli umawiających się stron, z których jedna deklaruje chęć wykonywania pracy określonego rodzaju w warunkach podporządkowania pracodawcy, natomiast druga – stworzenia stanowiska pracy i zapewnienia świadczenia pracy za wynagrodzeniem. Celem i zamiarem stron umowy o pracę winna być każdorazowo faktyczna realizacja treści stosunku pracy, przy czym oba te elementy wyznaczają: ze strony pracodawcy – realna potrzeba ekonomiczna i umiejętności pracownika, zaś ze strony pracownika – ekwiwalentność wynagrodzenia uzyskanego za pracę.

Dla stwierdzenia, czy zaistniały podstawy do objęcia pracownika ubezpieczeniem społecznym, w świetle powołanych przepisów, wymagane jest ustalenie, czy zatrudnienie miało charakter rzeczywisty i polegało na wykonywaniu pracy określonego rodzaju, na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, czyli w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

W przedmiotowej sprawie Zakład Ubezpieczeń Społecznych ocenił, że zawarcie przez A. Z. (1) umowy o pracę z płatnikiem składek oraz zgłoszenie jej do ubezpieczeń społecznych od 3 grudnia 2021 r. nosiło znamiona świadomego i zorganizowanego działania, którego celem było uzyskanie w sposób nieuprawniony świadczeń z ubezpieczenia społecznego, co w konsekwencji czyni powyższe czynności nieważnymi w rozumieniu art. 58 § 2 k.c.

Jak wynika z art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Przy czym należy odróżnić nieważność spowodowaną pozornością czynności prawnej od nieważności czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy (art. 58 § 1 k.c.). Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z formalnego punktu widzenia nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez ustawę zakazane. Pojęcie obejścia prawa i pozorności są sobie znaczeniowo bliskie i niejednokrotnie pokrywają się. Ustalenie, czy umowa zmierza do obejścia prawa, czy jest pozorna wymaga poczynienia konkretnych ustaleń faktycznych dotyczących okoliczności jej zawarcia, celu jaki strony zamierzały osiągnąć, charakteru wykonywanej pracy i zachowania koniecznego elementu stosunku pracy, jakim jest wykonywanie pracy podporządkowanej (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 1995r., I PZP 7/95, OSNAPiUS 18/95, poz. 227, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1997r., I PKN 276/97, OSNAPiUS13/98, poz. 397). Czynność prawna może być również sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, przez które rozumie się na ogół obowiązujące w stosunkach między ludźmi reguły postępowania, które za podstawę mają uzasadnienie ocenne, a nie prawne. Odwołują się one do powszechnie uznawanych w całym społeczeństwie lub w danej grupie społecznej wartości i ocen właściwego, przyzwoitego, rzetelnego, lojalnego czy uczciwego zachowania. Zasady te obejmują nie tylko reguły moralne, lecz także obyczajowe (por. np. Z. Radwański (w:) System prawa prywatnego, t. 2, 2002, s. 240 i n.; M. Safjan (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2008, s. 327).

Powołanie się na przepis art. 58 § 2 k.c. z uwagi na wystąpienie celu obliczonego na naruszenie zasad współżycia społecznego, możliwe jest wyjątkowo. Tylko w przypadku uznania, że zawarta umowa o pracę nie była faktycznie wykonywana przez strony, istnieje możliwość oceny w płaszczyźnie zgodności jej celu z zasadami współżycia społecznego. Nie można natomiast przyjąć, że jeżeli stronom umowy o pracę przyświeca cel w postaci chęci uzyskania tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym, to czynność prawna jest nieważna z mocy art. 58 § 2 k.c. Sama chęć uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, jako motywacja do podjęcia zatrudnienia, nie świadczy również o zamiarze obejścia prawa, podobnie jak i inne cele stawiane sobie przez osoby zawierające umowy o pracę, takie jak chociażby chęć uzyskania środków utrzymania (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 maja 2018r., III AUa 858/17).

W przedmiotowej sprawie zgromadzony materiał dowodowy potwierdza, że strony kwestionowanej przez ZUS umowy faktycznie realizowały taki stosunek prawny, który posiada cechy typowe dla stosunku pracy. Potwierdzili to zeznający w sprawie świadkowie A. Z. (2), J. C., którzy w spornym okresie również wykonywali pracę w spółce (...), a także (...) spółki (...). Z zeznań wymienionych świadków oraz dołączonych do odwołania dokumentów w postaci zrzutów ekranu korespondencji e-mail wynika, że A. Z. (1) świadczyła pracę na rzecz spółki. Do obowiązków ubezpieczonej należało przeszukiwanie ofert zamówień publicznych dotyczących dostaw gąsienicowych kosiarek samojezdnych, weryfikacja potencjalnych klientów, aktualizacja strony ww. firmy, aktualizacja wpisów w SM firmy. Świadkowie potwierdzili, że ubezpieczona wykonywała pracę zdalnie, w godzinach dostosowanych do potrzeb pracodawcy w przedziale 8:00-21:00. W niniejszej sprawie nie ulega także wątpliwości, że A. Z. (1) była podporządkowana swojemu pracodawcy, nadzór nad jej pracą sprawował M. S. (2). Wskazać należy, że okoliczność zatrudnienia ubezpieczonej była związana z trudną sytuacją firmy w związku z nagłym zwolnieniem się pracownika oraz ciążowym zwolnieniem lekarskim pracownicy.

Uwzględniając wskazane okoliczności, Sąd ocenił, że organ rentowy, stwierdzając nieważność oświadczeń stron umowy o pracę, dokonał pobieżnej analizy materiału dowodowego, a poza tym oparł się wyłącznie na domniemaniach i powiązaniach jedynie dwóch faktów – zawarcia umowy o pracę i niezdolności pracownika do pracy oraz bliskich relacji łączących ubezpieczoną ze wspólnikiem spółki. Organ rentowy pominął natomiast wskazane wyżej okoliczności, a także dopełnienie przez strony stosunku pracy formalności, jakie wiążą się z zawarciem umowy o pracę. Przed podjęciem pracy ubezpieczona została przeszkolona w zakresie BHP, a następnie została zawarta umowa o pracę. Ponadto ubezpieczona uzyskała orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do podjęcia pracy na stanowisku asystentki zarządu.

W rozpatrywanej sprawie niemalże pierwszoplanowa była dla organu rentowego niezdolność do pracy ubezpieczonej w związku z ciążą, powstała w niedługim czasie po zawarciu umowy o pracę. W tym miejscu przypomnieć należy, że zgodnie z jednomyślnym orzecznictwem Sądu Najwyższego, chęć uzyskania tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym jest zgodna z prawem i zasadami współżycia społecznego. Dlatego nie można przyjąć, że jeżeli stronom umowy o pracę przyświeca taki właśnie cel, to czynność prawna jest nieważna z mocy art. 58 § 1 lub 2 k.c. (wyrok Sądu Najwyższego z 9 lutego 2012r., I UK 265/11, LEX nr 1169836). Mimo okoliczności, że odwołująca w dniu podpisania umowy o pracę była w ciąży, należy wskazać, że nawet w przypadku, kiedy kobieta będąca w ciąży poszukuje ochrony ubezpieczeniowej, może dojść do nawiązania ważnego stosunku pracy. Na przeszkodzie temu nie stoi nawet zaawansowana ciąża, jeśli stosunek pracy faktycznie jest realizowany. Wynika to z tego, że fakt ciąży nie przekreśla aktywności zawodowej. Również przepisy prawa nie zawierają żadnych ograniczeń w tym względzie i nie wskazują, w jakim czasie może dojść do nawiązania stosunku pracy, ani przez jaki okres powinny być opłacane składki na ubezpieczenia społeczne, by późniejsza wypłata świadczeń związanych z chorobą i macierzyństwem nie naruszała zasad solidaryzmu, równego traktowania ubezpieczonych, ochrony interesów i nie pokrzywdzenia innych ubezpieczonych oraz nieuszczuplania środków zgromadzonych w ramach ubezpieczenia. Sama chęć uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego jako motywacja do podjęcia zatrudnienia również nie świadczy o zamiarze obejścia prawa, podobnie jak inne cele stawiane sobie przez osoby zawierające umowy o pracę, takie jak na przykład chęć uzyskania środków utrzymania (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 25 stycznia 2005r., II UK 141/04, OSNP 2005 Nr 15, poz. 235; z 5 października 2005r., I UK 32/05, OSNP 2006 nr 15-16, poz. 249; z 28 kwietnia 2005r., I UK 236/04, OSNP 2006 nr 1-2, poz. 28; z 11 stycznia 2006r., II UK 51/05, OSNP 2006 nr 23-24, poz. 366, z 22 czerwca 2015r., I UK 367/14, niepublikowany). Nawet zawarcie umowy o pracę wyłącznie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie powoduje samo w sobie nieważności takiej czynności prawnej, jako mającej na celu obejście ustawy, czy też jej pozorności, o ile na jej podstawie praca w reżimie określonym w przepisie art. 22 § 1 k.p. faktycznie jest wykonywana. Innymi słowy, motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności przy założeniu rzeczywistego świadczenia pracy zgodnie z warunkami określonymi w w/w przepisie (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 10 kwietnia 2018r., III AUa 141/18).

Odnosząc się do argumentacji organu rentowego przedstawionej w treści zaskarżonej decyzji i w odpowiedzi na odwołanie, a dotyczącej spóźnionego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, należy podkreślić, że Sąd miał na względzie, że fakt zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych z przekroczeniem terminu jest naruszeniem obowiązków płatnika składek. W konsekwencji płatnik ponosi z tego tytułu odpowiedzialność. Natomiast fakt ten w żadnej mierze nie wpływa negatywnie na podleganie z mocy prawa ubezpieczeniom społecznym przez pracownika, który pracę podjął i wykonywał, co w przedmiotowej sprawie zostało ustalone na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 10 maja 2016 r., sygn. akt III AUa 1467/15). Wskazać należy, że w spółce wszystkimi czynnościami związanymi ze sprawami kadrowo-płacowymi zajmuje się firma zewnętrzna, która miała problemy kadrowe, w tego powodu nastąpiło opóźnienie w zgłoszeniu ubezpieczonej do ZUS.

Konkludując, w rozpatrywanej sprawie ustalone przez Sąd okoliczności, które zostały omówione, nie wskazują, by działania stron były naganne oraz by argumentacja organu rentowego stanowiąca podstawę do wydania zaskarżonej decyzji, była zasadna. Zdaniem Sądu, nie ma znaczenia okoliczność, że ojcem dziecka ubezpieczonej jest jeden ze wspólników spółki i odwołująca pozostaje z nim w bliskiej relacji, bowiem ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, iż podpisana umowa była przez ubezpieczoną realizowana. W związku z powyższym, nie może być mowy o nieważności umowy o pracę.

Wobec powyższego, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., należało zmienić zaskarżoną decyzję poprzez przyjęcie, że A. Z. (1) jako pracownik płatnika składek (...) sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w W. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu w okresie od 3 grudnia 2021 roku.

Sąd na podstawie art. 98 k.p.c. zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz A. Z. (1) kwotę 1080,00 zł. Wskazana kwota, została ustalona na podstawie § 9 ust. 2 w zw. z § 9 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015r., poz. 1804 ze zm.) i została zasądzona w związku z tym, że pełnomocnik reprezentujący ubezpieczoną na rozprawie w dniu 9 października 2023r. wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 6-krotnej wysokości minimalnej kosztów, z uwagi na czas trwania i koszty postępowania poniesione przez stronę, co w ocenie Sądu było uzasadnione (k. 152 a.s.).