Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 października 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy i Zamówień Publicznych w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 31 października 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa D. H.

przeciwko D. K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 4 sierpnia 2022 r., sygn. akt VIII GC 1921/21

oddala apelację,

zasądza od D. K. na rzecz D. H. 2.700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się tego orzeczenia do dnia zapłaty.

Anna Gałas

Sygn. akt XXIII Ga 1949/22

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 31 października 2023 r. w całości

Powód D. H. wniósł o zasądzenie od pozwanego D. K. 67.031,18 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew D. K. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu.

Wyrokiem z dnia 4 sierpnia 2022 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie zasądził od pozwanego na rzecz powoda 67.031,18 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 sierpnia 2021 r. do dnia zapłaty (pkt I), oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt II), zasądził od pozwanego na rzecz powoda 8.769 zł tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (pkt III) oraz nadał wyrokowi w pkt I rygor natychmiastowej wykonalności (pkt IV).

Wydając przedmiotowe rozstrzygnięcie Sąd I instancji ustalił, że w okresie od dnia 16 maja 2018 r. do dnia 9 sierpnia 2019 r. D. K. pełnił funkcję prezesa zarządu (...) sp. z o.o. Spółka (...) sp. z o.o. użytkowała pojazd marki (...)o nr VIN (...) na podstawie umowy leasingu nr (...) z dnia 30 marca 2017 r., zawartej z (...) S.A. jako finansującym. W dniu 22 lutego 2019 r. pomiędzy (...) sp. z o.o., reprezentowaną przez D. K., a D. H. została zawarta przedwstępna umowa sprzedaży - zamówienie, której przedmiotem była sprzedaż samochodu marki (...) nr VIN (...). Sprzedawca zobowiązał się do sprzedaży samochodu wraz z doposażeniem zamówionym przez kupującego zgodnie z zamówieniem w terminie do dnia 15 kwietnia 2019 r. za cenę 66.500 zł brutto. Kwota za pojazd miała zostać uiszczona przed wystawieniem faktury w dniu 25 lutego 2019 r. na konto sprzedawcy. Wydanie samochodu miało nastąpić niezwłocznie od daty zaksięgowania na koncie sprzedającego pełnej należności za samochód na konto sprzedawcy. W tym samym dniu (...) sp. z o.o. wystawiła na rzecz D. H. fakturę proforma nr (...) na kwotę 66.500 zł brutto tytułem sprzedaży samochodu marki (...) nr VIN (...) z terminem płatności do dnia 25 lutego 2019 r. Umowa oraz faktura proforma zostały przesłane D. H. przez P. O. drogą e-mailową. D. H. uiścił na konto (...) sp. z o.o. 66.500 zł w całości, tj. w dniu 23 lutego 2019 r. - 26.500 zł, a w dniu 25 lutego 2019 r. - 40.000 zł.

W dniu 21 marca 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, I Oddział w W. wniósł do Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku (...) sp. z o.o.

W dniu 27 marca 2019 r. P. O. poinformował D. H., że będzie mógł ubezpieczyć samochód marki (...)dopiero jak dostaną dokumenty z (...) S.A. W dniu 11 kwietnia 2019 r. P. O. przesłał D. H. nową polisę dot. samochodu. Jednocześnie poinformował, że (...) S.A. zablokowała (...) sp. z o.o. wykupy pojazdów, a jedynym warunkiem jest wykup pojazdów „paczkowo”, tzn. wszystkich na raz. E-mailem z dnia 15 maja 2019 r. P. O. poinformował D. H., iż nie otrzymali jeszcze z (...) S.A. oświadczenia o przeniesieniu własności i karty pojazdu oraz że powinni otrzymać wszystkie dokumenty do końca następnego tygodnia. Ponadto przesłał kontakt e-mailowy do swojego przełożonego D. K.. W dniu 16 maja 2019 r. D. K. poinformował D. H., że spółka, od której zakupił pojazd jest w procesie dużej grupy (tzw. paczki) pojazdów oraz że ten proces trwa dłużej niż pierwotnie zakładali ze względu na kwoty, jakie znalazły się w aneksach, i że jest w procesie pozyskiwania środków na ten cel. Wskazał również, że nie podaje terminu, ale sam go nie zna. W odpowiedzi D. H. wskazał, iż wersje podane w e-mailach P. O. i D. K. różnią się co do wskazania terminu. Dodał, że kwestia wykupu „paczki” i pozyskiwania finansowania nigdy wcześniej nie była poruszana i na pewno nie była „part of the deal”. Ponadto wskazał, że dostali 100 % ceny sprzedaży pojazdu przy umowie przedwstępnej – ta kwota miała zostać przeznaczona na wykup pojazdu, a formalności miały potrwać 2-3, góra 4 tygodnie. D. H. wskazał, że oczekuje rozwiązania sprawy do końca następnego tygodnia zgodnie z deklaracją P. O.. Pismem z dnia 11 lipca 2019 r. D. H. wezwał (...) sp. z o.o. do zawarcia umowy przyrzeczonej, tj. umowy sprzedaży samochodu osobowego marki (...) nr VIN (...), na podstawie przedwstępnej umowy sprzedaży zawartej w formie elektronicznej w dniu 22 lutego 2019 r. w terminie do dnia 31 lipca 2019 r.

W dniu 12 sierpnia 2019 r. D. K. darował swojej matce J. K. należący do niego lokal mieszkalny wraz ze związanymi z tym lokalem udziałami w części wspólnej nieruchomości oraz lokalu niemieszkalnym – garażu, obciążony hipoteką umowną na rzecz (...) S.A. zabezpieczającą umowę kredytu.

Pismem z dnia 5 września 2019 r. (...) spółka z o.o. poinformowała D. H., że utraciła płynność finansową, zakupiony pojazd nadal jest własnością (...) S.A., a ZUS złożył wobec niej wniosek o ogłoszenie upadłości. Nadto wskazała, że nie jest w stanie obecnie zaproponować rozwiązania, tj. oddać kwoty przekazanej jako cena zakupu, ani nie jest w stanie wskazać terminu, w którym mogłaby tę kwotę zwrócić. Dodała, że podejmuje wszelkie kroki, aby sfinalizować wykup pojazdu od (...) S.A.

W związku z niewywiązaniem się przez (...) sp. z o.o. z umowy przedwstępnej (umowa - zamówienie) z dnia 22 lutego 2019 r. dotyczącej sprzedaży pojazdu marki (...)nr VIN (...), nr rej. (...), pismem z dnia 25 września 2019 r. D. H. odstąpił od umowy oraz wezwał (...) sp. z o.o. do zapłaty 66.500 zł tytułem zwrotu całości ceny sprzedaży uiszczonej przy zawarciu umowy w terminie 2 dni od daty otrzymania niniejszego wezwania. Nadto wezwał spółkę do odebrania pojazdu w terminie 14 dni pod warunkiem wcześniejszej zapłaty powyższej kwoty. Przesyłka zawierająca oświadczenie o odstąpieniu nie została podjęta przez (...) sp. z o.o. w terminie.

W dniu 7 listopada 2019 r. D. H. złożył w Prokuraturze Rejonowej (...) w W. zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez D. K., polegającego na tym, że działając w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, jako prezes zarządu (...) sp. z o.o., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wspólnie i w porozumieniu z P. O., doprowadził zawiadamiającego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem.

Pozwem z dnia 13 stycznia 2020 r. D. H. wniósł do Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie o zasądzenie od (...) sp. z o.o. 3.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 18 października 2019 r. do dnia zapłaty, a także zasądzenia kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych. W uzasadnieniu pozwu powołał się na to, że zawarł z (...) sp. z o.o. umowę przedwstępną sprzedaży samochodu marki (...) nr VIN (...), a następnie wpłacił na rachunek (...) sp. z o.o. pełną kwotę sprzedaży, tj. 66.500 zł. Strony miały zawrzeć umowę przyrzeczoną do dnia 15 kwietnia 2019 r., jednak mimo wielu upomnień i ponagleń (...) sp. z o.o. nie wywiązał się ze zobowiązania do zawarcia umowy przyrzeczonej. Dochodzona pozwem kwota stanowi część całego roszczenia na kwotę 66.500 zł. Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt VIII GC 441/20. Pismem procesowym z dnia 13 lipca 2020 r. D. H. rozszerzył powództwo w ten sposób, że w miejsce dotychczasowego żądania wniósł o zasądzenie od (...) sp. z o.o. kwoty 66.500 zł. Wyrokiem z dnia 18 czerwca 2021 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie, zasądził od (...) sp. z o.o. na rzecz D. H. kwotę 66.500 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 października 2019 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 1.307 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Podstawą rozstrzygnięcia był art. 390 § 1 k.c. w zw. z art. 471 k.c.

Postanowieniem z dnia 22 września 2020 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie w sprawie o sygn. akt XVIII GU 260/19 z wniosku Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o ogłoszenie upadłości dłużnika (...) sp. z o.o. oddalił wniosek na podstawie art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe, albowiem majątek dłużnika nie wystarczał na zaspokojenie kosztów postępowania oraz stwierdził, że materiał zebrany w sprawie daje podstawę do wykreślenia (...) sp. z o.o. z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego bez przeprowadzania likwidacji.

Pozwem z dnia 7 października 2020 r. D. H. wniósł do Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie o zasądzenie od D. K. kwoty 3.500 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu powód wyjaśnił, iż od marca 2018 roku do 8 sierpnia 2019 r. pozwany był prezesem i jedynym członkiem zarządu (...) sp. z o.o. W dniu 22 lutego 2019 r. powód zawarł z (...) sp. z o.o. umowę sprzedaży samochodu, w związku z tym wpłacił na rachunek spółki pełną cenę sprzedaży, tj. 66.500 zł. Przeniesienie własności samochodu miało nastąpić 15 kwietnia 2019 roku, jednak (...) sp. z o.o. nie wywiązała się z zobowiązania do zawarcia umowy przyrzeczonej. W dniu 24 września 2019 r. powód otrzymał pismo pełnomocnika spółki informujące, że spółka jest niewypłacalna i nie jest w stanie ani wykonać ww. umowy, ani zwrócić wpłaconych przez powoda środków. W dniu 25 września 2019 roku powód wysłał na adres siedziby spółki oświadczenie o odstąpieniu od umowy wraz z żądaniem zwrotu wpłaconych środków w terminie 2 dni i odebrania samochodu w terminie 14 dni. Powód wskazał, iż w styczniu 2020 roku wniósł pozew przeciwko (...) sp. z o.o. i sprawa toczy się pod sygn. akt VIII GC 441/20, jednakże w najbliższym czasie zostanie ona umorzona z urzędu, ponieważ w dniu 22 września 2020 roku Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości (...) sp. z o.o. na podstawie art. 13 ust. 1 prawa upadłościowego i stwierdził istnienie podstaw do rozwiązania spółki i wykreślenia jej z rejestru bez przeprowadzenia likwidacji, a w konsekwencji powód nie będzie w stanie uzyskać tytułu egzekucyjnego przeciwko spółce. Z uwagi na stwierdzenie bezskuteczności egzekucji z majątku (...) sp. z o.o. prawomocnym postanowieniem o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości z powodu braku środków w ocenie powoda jest on uprawniony do dochodzenia swoich roszczeń bezpośrednio od prezesa i jedynego członka zarządu (...) sp. z o.o., tj. pozwanego D. K., na podstawie art. 299 k.s.h. D. H. wskazał, że z ostrożności na obecnym etapie dochodzi jedynie części zobowiązań pieniężnych (...) sp. z o.o. W dniu 17 lutego 2021 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie, IX Wydział Gospodarczy w sprawie o sygn. akt IX GC 3813/20 wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym zgodnie z żądaniem pozwu. Postanowieniem z dnia 21 czerwca 2021 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie, IX Wydział Gospodarczy odrzucił sprzeciw pozwanego D. K. od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym w dniu 17 lutego 2021 r. w sprawie o sygn. akt IX GC 3813/20 z uwagi na nieuzupełnienie przez pozwanego braków formalnych sprzeciwu w zakreślonym terminie. Nakaz zapłaty uprawomocnił się z dniem 3 września 2021 r.

W dniu 30 listopada 2020 r. Prokurator Rejonowy Prokuratury Rejonowej (...) w W. skierował do Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie akt oskarżenia przeciwko P. O. oraz D. K., w którym oskarżył D. K. m.in. o popełnienie czynu zabronionego: doprowadzenia w celu osiągnięcia korzyści majątkowej w dniu 22 lutego 2019 r. w W. D. H. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 66.500 zł poprzez wprowadzenie w błąd pokrzywdzonego co do zamiaru, możliwości i umocowania prawnego do sprzedaży pojazdu (...) o nr rej. (...), tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 18 § 1 k.k. Postanowieniem z dnia 10 listopada 2021 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie V Wydział Karny stwierdził swoją niewłaściwość rzeczową i sprawę oskarżonych P. O. i D. K. przekazał Sądowi Okręgowemu w Warszawie jako rzeczowo i miejscowo właściwemu.

W dniu 16 kwietnia 2021 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospodarczy KRS ogłosił o wszczęciu postępowania o rozwiązanie podmiotu wpisanego do rejestru bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego wobec (...) sp. z o.o.

Wyrokiem zaocznym z dnia 18 października 2021 r. Sąd Rejonowy w Radomiu, VII Wydział Cywilny po rozpoznaniu sprawy z powództwa D. H. przeciwko J. K. uznał za bezskuteczną w stosunku do powoda D. H. umowę darowizny z dnia 12 sierpnia 2019 r., na podstawie której D. K. przeniósł na swoją matkę J. K. własność lokalu mieszkalnego wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej – w zakresie wierzytelności przysługującej powodowi D. H. w stosunku do dłużnika D. K. do kwoty 71.838,18 zł z tytułu naprawienia szkody wynikającej z czynu niedozwolonego oraz osobistej odpowiedzialności D. K. za niewykonanie zobowiązania (...) sp. z o.o., w której D. K. pełnił funkcję członka zarządu, a wynikającą z umowy - zamówienia zawartej między powodem D. H. a (...) sp. z o.o. w dniu 22 lutego 2019 r., oraz nakazał pozwanej J. K., aby zezwoliła na prowadzenie egzekucji z ww. nieruchomości lokalowej na zaspokojenie powyższej wierzytelności przysługującej powodowi wobec D. K..

W dniu 12 listopada 2021 r. D. K. wystawił na sprzedaż swój pojazd służbowy marki (...) Pojazd został sprzedany. D. K. wielokrotnie zmieniał zarejestrowane na siebie rachunki bankowe.

Postanowieniem z dnia 27 lipca 2022 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie XVIII Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych i restrukturyzacyjnych w sprawie o sygn. akt XVIII Gzd 34/21 z wniosku D. H. z udziałem D. K. orzeczono wobec D. K. pozbawienie na okres sześciu lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego, członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia.

Stan faktyczny Sąd I instancji ustalił na podstawie powołanych dowodów z dokumentów, które stanowiły dokumenty prywatne w rozumieniu art. 245 k.p.c., jednak stosownie do treści art. 233 § 1 k.p.c. Sąd, dokonując ich oceny w ramach swobodnej oceny dowodów, uznał je za wiarygodne i przydatne dla ustalenia stanu faktycznego, zwracając jednak uwagę, że dokumenty prywatne stanowiły jedynie dowód tego, że określone w nich osoby złożyły oświadczenia o treści w nich zawartej. Tenże Sąd podkreślił również, że brak było podstaw do kwestionowania autentyczności przedłożonych przez powoda dokumentów poświadczonych za zgodność z oryginałem przez profesjonalnego pełnomocnika powoda będącego adwokatem. Sąd Rejonowy oparł ustalenia faktyczne również na dokumentach znajdujących się w aktach sprawy o sygn. IX GC 3813/20 oraz VIII GC 441/20. Na podstawie art. 458 ^{( 10)} k.p.c. pominięto dowód z zeznań świadka K. K. (2) oraz na podstawie art. 235 ^{( 2)} § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. pominięto wniosek o zwrócenie się do Prokuratury Rejonowej (...) o wypożyczenie akt (...) z uwagi na to, ze dotyczył on faktów nieistotnych dla rozstrzygnięcia i zmierzał jedynie do przedłużenia postępowania. Ponadto na podstawie art. 235 ^{( 2)} § 1 pkt 6 k.p.c. Sąd Rejonowy pominął również wniosek o dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron z uwagi na nieusprawiedliwione niestawiennictwo pozwanego i niecelowość słuchania samego powoda.

W oparciu o powyższe Sąd I instancji zważył, iż powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości co do roszczenia głównego, tj. co do kwoty 67.031,18 zł oraz w przeważającej części co do odsetek.

Mając na względzie brzmienie art. 299 § 1 k.s.h. oraz posiłkując się aktualnym orzecznictwem Sąd Rejonowy wskazał, że w niniejszej sprawie pierwsza przesłanka warunkująca odpowiedzialność członka zarządu spółki została spełniona, albowiem w toku postępowania ustalono, że zobowiązanie (...) sp. z o.o. istniało w chwili, kiedy D. K. pełnił funkcję członka zarządu tej spółki. D. K. sprawował bowiem funkcję prezesa zarządu od dnia 16 maja 2018 r. do dnia 9 sierpnia 2019 r., co zostało wykazane załączonymi do akt odpisem pełnym z rejestru przedsiębiorców KRS oraz protokołem zgromadzenia wspólników spółki. Natomiast zobowiązanie wobec (...) sp. z o.o. przysługujące D. H. powstało w dniu 16 kwietnia 2019 r. (następnego dnia po dacie, najpóźniej do której miało nastąpić zawarcie umowy przyrzeczonej, tj. 15 kwietnia 2019 r.). Odpowiedzialność ponoszą osoby będące członkami zarządu spółki w czasie istnienia zobowiązania, a ściśle rzecz ujmując – w czasie istnienia podstawy tego zobowiązania. Zobowiązanie objęte niniejszym postępowaniem istniało w czasie, kiedy D. K. sprawował funkcję członka zarządu.

Kolejno Sąd Rejonowy uznał, iż w niniejszej sprawie została spełniona przesłanka bezskuteczności egzekucji, gdyż postanowieniem z dnia 22 września 2020 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie, w sprawie o sygn. akt XVIII GU 260/19 z wniosku Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o ogłoszenie upadłości dłużnika (...) sp. z o.o. oddalił wniosek na podstawie art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe, albowiem majątek dłużnika nie wystarczał na zaspokojenie kosztów postępowania oraz stwierdził, że materiał zebrany w sprawie daje podstawę do wykreślenia (...) sp. z o.o. z Krajowego Rejestru Sądowego bez przeprowadzania likwidacji.

W ocenie Sądu I instancji wierzyciel w przedmiotowej sprawie wykazał zarówno czasowy związek odpowiedzialności przewidzianej w art. 299 k.s.h. z pełnieniem przez pozwanego funkcji członka zarządu, jak i bezskuteczność egzekucji. Sąd Rejonowy podkreślił jednocześnie, że wierzyciel nie musi wykazać, iż wyczerpał wszystkie możliwe sposoby egzekucji wobec spółki, aby móc skutecznie dochodzić należności od jej członka zarządu, ponieważ postanowienie o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości z uwagi na niewystraczający majątek spółki do pokrycia kosztów postępowania, jest wystarczającym dowodem na to, że bezskuteczna okazałaby się egzekucja z całego majątku dłużnika. Tenże Sąd w pełni podzielił i przyjął za własny pogląd wyrażony w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 grudnia 2016 r. w sprawie o sygn. akt I ACa 2080/15, iż to pozwany powinien wykazać, że spółka, w której był członkiem zarządu miała majątek, z którego mogłaby być prowadzona egzekucja. W niniejszej sprawie nie zostało jednakże wykazane by na dzień zamknięcia rozprawy został ujawniony jakikolwiek majątek (...) sp. z o.o. Zatem w świetle powyższych ustaleń Sąd Rejonowy stwierdzi, iż D. K. nie wykazał, że spółka, w której był prezesem zarządu, posiadała jakikolwiek majątek, z którego mógłby się zaspokoić D. H.. W świetle powyższych rozważań Sąd Rejonowy stwierdził, iż w niniejszej sprawie zachodzą przesłanki odpowiedzialności z art. 299 § 1 k.s.h. D. K..

Tenże Sąd ocenił również, iż brak było dowodów podważających powództwo, w szczególności pozwany nie wykazał, iż ziściła się którakolwiek z przesłanek zwalniających go z odpowiedzialności uregulowanych w art. 299 § 2 k.s.h. Po pierwsze, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe. Po drugie, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez winy członka zarządu. Należy wskazać, że członka zarządu usprawiedliwia wykazanie, że nie można mu przypisać braku należytej staranności przy uwzględnieniu zawodowego miernika staranności, pomimo że nie zgłosił wniosku w wymaganym terminie. Po trzecie, że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości wierzyciel nie poniósł szkody - brak szkody należy przyjąć, jeżeli pozwany wykaże, że w postępowaniu upadłościowym wierzyciel i tak nie mógłby otrzymać zaspokojenia, tj. że zobowiązanie nie zostałoby pokryte z majątku spółki nawet wówczas, gdyby zgłoszono upadłość w przepisanym terminie, zaniechanie tego zgłoszenia nie wyrządziło więc wierzycielowi szkody. Przesłanka ta wymaga wykazania przez pozwanego, że w chwili, gdy należało zgłosić spółkę do upadłości, spółka nie miała już żadnego „wolnego” majątku, który mógłby służyć zaspokojeniu wierzyciela. W odpowiedzi na pozew pozwany podnosił, że sytuacja prawna i finansowa spółki miała być zgoła inna niż ta, jaką zastał, obejmując funkcję prezesa zarządu. W konsekwencji Sąd I instancji uznał, że pozwany nie zdołał wykazać żadnej z przesłanek egzoneracyjnych.

Dodatkowo Sąd I instancji wskazał, że w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym dla m. st. Warszawy w Warszawie o sygn. IX GC 3813/20 pomiędzy stronami zapadł prawomocny nakaz zapłaty dotyczący spornego zagadnienia. Mając zaś na uwadze treść art. 480 ² § 4 k.p.c. oraz art. 366 k.p.c. tenże Sąd uznał, iż jako sąd rozpoznający przedmiotową sprawę jest związany ustaleniem, co do sposoby rozumienia przebiegu wykonania umowy przedwstępnej oraz roli i odpowiedzialności D. K. za zadłużenie powstałe z uwagi na działalność (...) sp. z o.o.

Sąd Rejonowy podzielił również pogląd prezentowany przez Sąd Najwyższy ( wyrok z dnia 25 kwietnia 2012 r., II CSK 410/11; wyrok z dnia 13 marca 2014 r., I CSK 286/13), iż odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. na podstawie art. 299 k.s.h. nie wyklucza odpowiedzialności odszkodowawczej tych członków na podstawie art. 415 k.c. Jednocześnie Sąd I instancji podkreślił, że ciężar dowodu co do istnienia przesłanek z art. 415 k.c. bądź art. 430 k.c., zgodnie z treścią art. 6 k.c., spoczywał na powodzie. W oparciu o to Sąd Rejonowy uznał, że niewątpliwie czynem bezprawnym pozwanego było niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości (...) sp. z o.o., bowiem zachowanie się członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością polegające na niezgłoszeniu w czasie właściwym wniosku o ogłoszenie upadłości spółki (art. 299 § 1 zdanie pierwsze k.s.h.) może być kwalifikowane jako występek określony w art. 586 k.s.h. lub w art. 301 § 3 k.k. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2012 r., III CSK 238/11). Wynikający 483 § 2 k.s.h. miernik staranności odpowiada temu, który zgodnie z kodeksem cywilnym jest stosowany wobec przedsiębiorców (art. 355 § 2 k.c.). Jest to miernik podwyższony do tego, który jest co do zasady wymagany od dłużnika. Zatem to na pozwanym spoczywał obowiązek dochowania należytej staranności przy prowadzeniu spraw spółki, a któremu to D. K. nie sprostał. Ponadto pozwany, działając w imieniu (...) sp. z o.o., nie dochował należytej staranności przy wykonaniu zawartej z powodem w dniu 22 lutego 2019 r. umowy – zamówienia, przedmiotem której była sprzedaż samochodu marki (...)nr VIN (...), poprzez niepodjęcie wystarczających kroków celem wykupienia tego pojazdu od leasingodawcy, co skutkowało brakiem możliwości przeniesienia prawa własności tego pojazdu na powoda w sytuacji, kiedy powód uiścił już cenę sprzedaży. Powyższe zachowanie należało traktować jako sprzeczne z zasadą tzw. uczciwości kupieckiej (jako zasadą prawa handlowego). Sąd I instancji uznał również, że powyższe działanie pozwanego wypełniało przesłanki (znamiona) przestępstwa oszustwa (art. 286 § 1 k.k.), co skutkowało wniesieniem przeciwko niemu aktu oskarżenia w tym zakresie.

Końcowo mając na uwadze treść art. 361 k.c. oraz art. 363 k.c. Sąd Rejonowy ocenił, iż powód w związku z wyżej wskazanymi zawinionymi działaniami pozwanego niewątpliwie poniósł szkodę w postaci utraconej kwoty 66.500 zł, wpłaconej na poczet wykonania umowy - zamówienia z dnia 22 lutego 2019 roku, która to umowa nie doszła do skutku z winy pozwanego. W niniejszej sprawie pozostającą w związku przyczynowym szkodę stanowiły również koszty postępowania w sprawie VIII GC 441/20 wytoczonego celem odzyskania od (...) sp. z o.o. ww. kwoty wpłaconej na jej rzecz tytułem zapłaty ceny sprzedaży na podstawie przedmiotowej umowy. Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo w zakresie kwoty głównej w całości, zasądzając od D. K. na rzecz P. H. kwotę 67.031,18 zł (należność główna 66.500 zł pomniejszona o 3.500 zł zasądze prawomocnym nakazem zapłaty wydanym w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym dla m. st. Warszawy w Warszawie o sygn. akt IX GC 3813/20 - 63.000 zł; skapitalizowane odsetki w wysokości 4.031,18 zł.

O odsetkach orzeczono stosownie do art. 481 § 1 i § 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c. W niniejszej sprawie powód przed wytoczeniem powództwa nie skierował bezpośrednio do pozwanego wezwania do zapłaty, zatem jako datę wymagalności roszczenia należało wskazać następny dzień po dniu doręczenia pozwu. Pozew w niniejszej sprawie został doręczony pozwanemu w dniu 26 sierpnia 2021 roku, to odsetki ustawowe za opóźnienie od zasądzonej w pkt I kwoty zostały zasądzone stronie powodowej od dnia 27 sierpnia 2021 r. do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie roszczenie odsetkowe zostało oddalone. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 zd. drugie k.p.c. obciążono pozwanego kosztami procesu w całości, wobec nieznacznej przegranej strony powodowej (nie uwzględniono jedynie części roszczenia odsetkowego). Na podstawie art. 333 § 3 k.p.c. Sąd Rejonowy nadał wyrokowi w pkt I rygor natychmiastowej wykonalności.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł pozwany, zaskarżając orzeczenie w całości i zarzucając naruszenie:

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu przez Sąd, iż spółka była w złej kondycji finansowej i zaistniały przesłanki do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, podczas gdy zgodnie z publicznym dokumentem znajdującym się w aktach i KRS spółki (...) sp. z o. o. - postanowieniem Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy z dnia 19 sierpnia 2021 r. spółka (...) była właścicielem 139 pojazdów, co w konsekwencji powoduje, że egzekucja z majątku Spółki nie byłaby bezskuteczna i nie zostałyby spełnione przesłanki określone w art. 299 § 1 k.s.h.;

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu przez Sąd, że roszczenie dochodzone od spółki (...) sp. z o. o. o zapłatę kwoty dochodzonej pozwem istniało w okresie pełnienia przez pozwanego funkcji członka zarządu spółki, podczas gdy roszczenie pieniężne powstało dopiero w dniu 25 września 2019 r., kiedy pozwany członkiem zarządu już nie był, co też potwierdził Sąd wydając prawomocne postanowienie z dnia 29 lipca 2021 r. o oddaleniu wniosku o udzielenie zabezpieczenia,

art. 366 k.p.c. poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, iż Sąd rozpoznający sprawę jest związany ustaleniem co do sposobu rozumienia przebiegu wykonania umowy przedwstępnej oraz roli i odpowiedzialności pozwanego za zadłużenie powstałe z uwagi na działalność (...) sp. z o.o., w sytuacji gdy nakaz zapłaty na który powołuje się Sąd, w żadnym wypadku nie wskazuje powyższych okoliczności,

art. 299 § 1 k.s.h. poprzez jego błędne zastosowanie polegające na uznaniu, iż w przypadku spółki (...) sp. z o. o. doszło do bezskuteczności egzekucji, w sytuacji gdy egzekucja z majątku spółki (...) sp. z o. o. nie była prowadzona, a spółka zgodnie z postanowieniem z dnia 19 sierpnia 2021 r. jest właścicielem 139 samochodów, i egzekucja z majątku Spółki okazałaby się skuteczna jeżeli tylko zostałaby przeprowadzona,

art. 299 § 1 i 2 k.s.h. poprzez jego błędne zastosowanie polegające na uznaniu, iż pozwany ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki, w sytuacji gdy nie ponosi on odpowiedzialności za jej zobowiązania,

art. 299 § 1 i 2 k.s.h. poprzez jego błędne zastosowanie polegające na uznaniu, iż w przedmiotowej sprawie pozwany nie przedstawił przesłanek egzoneracyjnych, w sytuacji gdy te przesłanki wystąpiły i swoje potwierdzenie mają w aktach sprawy,

art. 361 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, iż pozwany ponosi pełną odpowiedzialność za szkodę powstałą po stronie powoda, w sytuacji gdy pozwany może ponosić odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania z którego szkoda wynikła, a jakiekolwiek złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki w kwietniu 2019 r. nie doprowadziłoby do zaspokojenia powoda, a zatem nie składając tego wniosku pozwany nie spowodował szkody po stronie powoda,

art. 299 § 2 k.s.h. poprzez jego niezastosowanie i uznanie, iż pozwany nie wykazał, iż niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, a niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości spowodowało po stronie powoda szkodę, podczas gdy z całości zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż ewentualne zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości przez członka zarządu czy to w momencie gdy miało nastąpić przeniesienie własności pojazdu tj. w dniu 15 kwietnia 2019 r. czy też w ostatnim dniu sprawowania funkcji członka zarządu tj. przed powstaniem w ogóle zobowiązania do zapłaty kwoty pieniężnej, nie zaspokoiłoby powoda w jakiejkolwiek części skoro w trakcie procedowania był wniosek o ogłoszenie upadłości złożony przez ZUS z dnia 18 marca 2019 r., który został przez Sąd oddalony, a zatem z powodu niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości powód nie poniósł szkody.

W oparciu o powyższe pozwany wniósł o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o uchylenie wyroku w całości i przekazania sądowi I instancji sprawy do ponownego rozpoznania wraz z pozostawieniem sądowi I instancji orzeczenie o kosztach za instancję odwoławczą. Apelujący wniósł również o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Ponadto pozwany wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z postanowienia Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy z dnia 19 sierpnia 2021 r. sygn. akt Wa. XIII Ns-Rej.KRS (...) na okoliczność, iż egzekucja z majątku Spółki nie byłaby bezskuteczna, a Spółka na dzień 19 sierpnia 2021 r. była właścicielem 139 pojazdów - dokument pochodzi z ogólnodostępnych rejestrów KRS i jest znany tut. Sądowi również z urzędu. Apelujący wniósł również o zwrócenie się do: 1) Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy, XIII Wydział Gospodarczy KRS sygn. akt Wa. XIII NS-Rej.KRS (...) o przesłanie do akt niniejszej sprawy odpisu postanowienia z dnia 19 sierpnia 2021 r.; 2) Centralnej Ewidencji Pojazdów o udzielenie informacji o liczbie pojazdów których właścicielem jest spółka (...) sp. z o.o. W przedmiotowej apelacji zawarto również wniosek o dopuszczenie i przeprowadzenie dopuszczenie dowodu z: 1) opinii biegłego z zakresu rachunkowości i finansów na okoliczność ustalenia kiedy i czy wystąpiły przesłanki do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki (...) sp. z o. o. i czy powód uzyskałby zaspokojenie swojego roszczenia, oraz w celu ustalenia czy nie złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie doprowadziło do powstania po stronie powoda szkody; 2) opinii biegłego ds. szacowania wartości ruchomości z zakresu motoryzacji, w celu ustalenia wartości pojazdów należących do spółki (...) sp. z o.o., których właścicielem jest spółka zgodnie z informacją z CEPIK.

W odpowiedzi na apelację, powód wniósł o oddalenie apelacji w całościoraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Powód wniósł również o oddalenie wniosku pozwanego o przeprowadzenie dowodów zgłoszonych w apelacji „z ostrożności procesowej” jako spóźnionych. Ponadto powód wniósł o przeprowadzenie dowodu z dokumentów, których powód nie mógł powołać w postępowaniu przed Sądem I instancji, ponieważ powstały po dacie publikacji wyroku: 1) uzasadnienia postanowienia Sądu Rejonowego dla m.st Warszawy w Warszawie z dnia 27 lipca 2022 r. sygn. akt: XVIII Gzd 34/21 wraz z zarządzeniem z dnia 21 października 2022 r. o stwierdzeniu jego prawomocności oraz 2) wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z 12 kwietnia 2023 r., sygn. akt: VIII K 31/22. W razie dopuszczenia któregokolwiek z dowodów zgłoszonych w apelacji, powód wniósł o przeprowadzenie dowodu z postanowienia Komornika Sądowego przy Sądem Rejonowym dla Warszawy- Mokotowa (...) z 29 września 2021 r. w przedmiocie umorzenia egzekucji z majątku (...) z powodu bezskuteczności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Tytułem wstępu wskazać należy, że Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji w niniejszej sprawie, ponieważ są one prawidłowe, kompleksowe i znajdują pełne odzwierciedlenie w materiale dowodowym zebranym w sprawie. Sąd II instancji akceptuje także w całości rozważania prawne przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Jak natomiast wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 19 czerwca 2013 r. ( sygn. I CSK 156/13), sama wzmianka w uzasadnieniu orzeczenia sądu drugiej instancji o akceptacji ustaleń faktycznych dokonanych przez sąd pierwszej instancji oraz o trafności i zgodności z prawem wydanego przez ten sąd orzeczenia wystarcza do wywiązania się z zawartego w art. 327 ¹ § 1 k.p.c. obowiązku wskazania podstawy faktycznej i prawnej rozstrzygnięcia.

Odnosząc się do czynności procesowych w postępowaniu apelacyjnym, to rozpoznając wnioski dowodowe obu stron, Sąd Okręgowy postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 31 października 2023 r. dopuścił dowód z dokumentu dołączonego do apelacji tj. postanowienia Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy z dnia 19 sierpnia 2021 r. sygn. akt Wa. XIII Ns-Rej.KRS (...) na okoliczności wynikające z jego treści. Tymże postanowieniem dopuszczono również dowody z dokumentów dołączonych do odpowiedzi na apelację tj. 1) uzasadnienia postanowienia Sądu Rejonowego dla m.st Warszawy w Warszawie z dnia 27 lipca 2022 r. sygn. akt: XVIII Gzd 34/21 oraz 2) wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z 12 kwietnia 2023 r., sygn. akt: VIII K 31/22 na okoliczności wskazane w odpowiedzi na apelację. Sąd Odwoławczy uznał, iż potrzeba powołania ww. dowodów zaistniała po wydaniu rozstrzygnięcia przez Sąd I instancji w związku z treścią uzasadnienia, ponadto niektóre z nich powstały już po wydaniu tegoż rozstrzygnięcia. Do wagi poszczególnych dowodów oraz okoliczności z nich wynikających Sąd Odwoławczy odniesienie się w dalszej części niniejszego uzasadnienia.

Sąd Odwoławczy wskazuje, że pominął jako spóźnione pozostałe wnioski dowodowe zawarte w apelacji ( tj. 1) o zwrócenie się do Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy, XIII Wydział Gospodarczy KRS sygn. akt Wa. XIII Ns-Rej.KRS (...) o przesłanie do akt niniejszej sprawy i odpisu postanowienia z dnia 19 sierpnia 2021 r.; 2) o zwrócenie się do Centralnej Ewidencji Pojazdów o udzielenie informacji o liczbie pojazdów których właścicielem jest spółka (...) sp. z o.o.; 3) o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości i finansów; 4) o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego ds. szacowania wartości ruchomości z zakresu motoryzacji) oraz w odpowiedzi na apelację ( postanowienia Komornika Sądowego przy Sądem Rejonowym dla Warszawy- Mokotowa (...) z 29 września 2021 r. w przedmiocie umorzenia egzekucji z majątku (...) z powodu bezskuteczności) i nie uwzględnił ich przy wyrokowaniu. W niniejszej sprawie zarówno strona powodowa jak i pozwana miały pełną możliwość przedłożenia dowodów z dokumentów oraz wywiedzenia stosownych wniosków dowodowych w toku postępowania sądowego przed Sądem I instancji, czego jednak nie uczyniły odnośnie do ciężaru dowodzenia po stronie pozwanego i kolejnych zbędnych w aspekcie pełnej zasadności powództwa racji po stronie powoda. Strona powodowa nie wykazała, że nie było możliwe przedstawienie ww. dokumentu w toku postępowania przed Sądem Rejonowym, zaś strona pozwana w żaden sposób nie odniosła się do przyczyny powołania tak licznych wniosków dowodowych dopiero przed Sądem II instancji, mając na względzie, iż niniejsze postępowanie toczyło się zgodnie z rygorem postępowania w sprawach gospodarczych a pozwany był reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika. W konsekwencji powyższego Sąd Odwoławczy stosowanie do treści art. 381 k.p.c., z którego wynika, iż sąd II instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem I instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później – pominął ww. wnioski dowodowe strony pozwanej jak i dowód z dokumentu wywiedziony przez powoda. Podkreślenia wymaga, iż przepis ten nie służy wykrywaniu i zbieraniu nowych okoliczności faktycznych i środków dowodowych, a jedynie otwarciu się możliwości dowodzenia okoliczności faktycznych, wcześniej niemożliwych do wykazania z przyczyn obiektywnych ( wyrok SN z dnia 5 listopada 2009 r. I CSK 158/09). Podzielając powyższe uznać należy, iż ww. wnioski dowodowe stron należało pominąć jako spóźnione. Godzi się też nadmienić, że pozostała aktywność pozwanego na kanwie procesowej tj. liczne wnioski procesowe świadczyły łącznie z powyższym o intencjonalnym działaniu przedłużającym postępowanie poprzez wykorzystywanie w tym celu instytucji prawnych, które nie temu służyć mają (art. 4 ^{( 1)} k.p.c.).

Przechodząc na grunt szczegółów apelacji w niniejszej sprawie wskazać należy, iż liczne zarzuty strony pozwanej zawarte w apelacji w istocie sprowadzają się do próby podważania oceny Sądu I instancji w zakresie odpowiedzialności pozwanego w trybie art. 299 § 1 k.s.h., dokonanej pomimo 1) braku powstania zobowiązania po stronie (...) sp. z o.o. w okresie pełnienia funkcji członka zarządu przez pozwanego, 2) braku spełnienia przesłanki bezskuteczności egzekucji, a także 3) braku winy pozwanego oraz braku powstania po stronie powoda szkody w związku z niezłożeniem przez członka zarządu wniosku o ogłoszenie upadłości.

Odnosząc się do powyższego w pierwszej kolejności ocenić należy, iż zaprezentowane przez stronę apelującą zarzuty naruszenia prawa procesowego stanowiły wyłącznie polemikę z prawidłowym stanowiskiem Sądu Rejonowego, który dokonał oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w sposób zgodny z dyrektywami wyznaczonymi przez art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Rejonowy nie naruszył przy tym dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c., który stanowi, iż Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów, według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Skuteczny zarzut przekroczenia granic swobody w ocenie dowodów może mieć miejsce tylko w okolicznościach szczególnych, tj. w razie pogwałcenia reguł logicznego rozumowania bądź sprzeniewierzenia się zasadom doświadczenia życiowego. Zatem dla skuteczności zarzutu naruszenia swobodnej oceny dowodów nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości, bowiem konieczne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie Sądu w tym zakresie. W szczególności strona apelująca powinna wskazać zatem, jakie kryteria oceny dowodów naruszył tenże Sąd przy ocenie konkretnych dowodów uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając. Ponadto jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to dokonana ocena nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego można było wysnuć wnioski odmienne ( postanowienie SN z dnia 23.01.2001 r., sygn. akt IV CKN 970/00, niepubl., wyrok SN z dnia 27.09.2002 r., sygn. akt II CKN 817/00). Nie jest wystarczające przekonanie strony o innej, niż przyjął sąd, doniosłości poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu ( wyr. SA w Poznaniu z 21.5.2008 r., I ACa 953/07, niepubl.). Reasumując powyższy wywód, zwalczanie swobodnej oceny dowodów nie może polegać tylko na przedstawieniu własnej korzystnej dla apelującego wersji zdarzeń, ustaleń stanu faktycznego opartej na jego własnej ocenie, lecz konieczne jest przy posłużeniu się argumentami wyłącznie jurydycznymi wykazanie, że w art. 233 § 1 k.p.c. kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów zostały naruszone, co miało wpływ na wynik sprawy ( wyr. SA w Katowicach z 10.4.2003 r. I ACa 1137/02, niepubl.).

Mając na względzie powyższe zauważyć należy, iż pozwany zarówno konstruując ww. zarzuty jak i w treści uzasadnienia wywiedzionej apelacji nie powołał się w istocie na żaden dowód dopuszczony i przeprowadzony przez Sąd I instancji, którego to ocena zostałaby dokonana w sposób naruszający regułę wyrażoną art. 233 § 1 k.p.c., dość wskazać, że w opisach zarzutów pozwany powołuje się niejednokrotnie na dowody w aktach sprawy, bez ich powoływania na konkretny zakres dowodzenia. Nie można bowiem uznać za stroną pozwaną, iż dowodem na potwierdzenie racji pozwanego o bezzasadności powództwa, w niniejszym postępowaniu była treść uzasadnienia postanowienia Sądu I instancji z dnia 29 lipca 2021 r. rozstrzygającego w przedmiocie oddalenie wniosku powoda o udzielenie zabezpieczenia roszczenia (k. 235) wydanego na wstępnym etapie postępowania. Zwrócić bowiem należy uwagę, iż orzeczenie to miało charakter incydentalny i dotyczyło jedynie oceny uprawdopodobnienia roszczenia, nie zaś jego udowodnienia. W tym przypadku tenże Sąd uznał, iż roszczenie strony powodowej nie zostało uprawdopodobnione, jednakże zaznaczenia wymaga, iż wywody stanowiące podstawę tego rozstrzygnięcia na etapie poprzedzającym przeprowadzenie postępowania rozpoznawczego, nie wiązały Sądu I instancji na jego końcowym etapie. Wskazać bowiem należy, co również zostało podkreślone przez Sąd I instancji, iż uznanie roszczenia za nieuprawdopodobnione na etapie rozpoznawania wniosku o udzielenie zabezpieczenia roszczenia nie przesądza o niezasadności samego powództwa, bowiem tejże oceny sąd dokonuje dopiero po przeprowadzeniu postępowania dowodowego. W konsekwencji powyższego brak jest podstaw by uznać za pozwanym, iż w przedmiotowym postępowaniu Sąd I instancji ocenił dowody zgromadzone w aktach sprawy z naruszeniem zasady wyrażonej art. 233 § 1 k.p.c., jedynie w oparciu o twierdzenia strony pozwanej dotyczące wyrażonej przez tenże Sąd odmiennej oceny w zakresie uprawdopodobnienia roszczenia celem zabezpieczenia dokonanej przed rozpoczęciem postępowania rozpoznawczego, od oceny końcowej roszczenia wywiedzionej po przeprowadzeniu postępowania dowodowego w przedmiotowej sprawie.

Podobnie chybiony był zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w zakresie błędnej oceny kondycji finansowej (...) sp. z o.o. Otóż, pozwany po pierwsze nie wskazał na żaden dowód, który zawnioskował przed Sądem I instancji, a ten wadliwie ów dowód ocenił a po drugie wniosków celowych w tym zakresie nie składał np. dokumentacja finansowa, dowód z opinii biegłego, które w istocie podstawowej warstwy dowodzenia „kondycji finansowej osoby prawnej” byłyby najprostsze. Tym samym pozwany w ogóle nie podjął się skutecznej inicjatywy udowodnienia, że ww. spółka była w dobrej kondycji finansowej, kiedy on pełnił funkcję prezesa zarządu, a także nie zachodziły wówczas żadne okoliczności uzasadniające wniosek o ogłoszenie upadłości. Pozwany, podnosząc w apelacji opisany zarzut wskazał na wadliwą ocenę dokumentu publicznie dostępnego tj. postanowienia sądu rejestrowego właściwego dla (...) sp. z o.o. Jest to zarzut bezzasadny, ponieważ to pozwany decyduje jakie dowody zgłasza przed sądem, a dostępność powszechna do akt rejestrowych spółek handlowych nie oznacza, że sąd orzekający jest zobowiązany do przeprowadzania dowodu z każdego z dokumentów w tychże aktach rejestrowych. Pozwany złożył wniosek dowodowy w apelacji, który skutkował uzupełnieniem stanu faktycznego o dane wynikające z postanowienia z dnia 19 sierpnia 2023 r., o czym poniżej.

Chybiony był zarzut naruszenia art. 366 k.p.c. poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, iż Sąd rozpoznający sprawę jest związany ustaleniem co do sposobu rozumienia przebiegu wykonania umowy przedwstępnej oraz roli i odpowiedzialności pozwanego za zadłużenie powstałe z uwagi na działalność (...) sp. z o.o. Argumentacja pozwanego w tym zakresie sprowadza się do lakonicznego powołania na sytuację gdy nakaz zapłaty, na który powołuje się Sąd I instancji, w żadnym wypadku nie wskazuje powyższych okoliczności. Otóż, pozwany pominął fakt prawny, że nakaz zapłaty jest zrównany mocą z wyrokiem. Zgodnie bowiem z art 480 ² § 4 k.p.c. nakaz zapłaty, od którego nie wniesiono środka zaskarżenia ma skutki prawomocnego wyroku. Natomiast art. 366 k.p.c. stanowi, że wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami. W tych okolicznościach, w sytuacji gdy w Sądzie Rejonowym dla m. st. Warszawy w Warszawie, w sprawie o sygnaturze IX GC 3813/20 pomiędzy tymi stronami zapadł prawomocny nakaz zapłaty dotyczący spornego zagadnienia, to sąd rozpoznający tę sprawę w I instancji między tymi samymi stronami musiał przyjąć, że dana kwestia prawna kształtuje się tak jak przyjęto to wcześniej w prawomocnym wyroku lub nakazie zapłat. Trafnie też sąd I instancji wskazał, że gdyby ustawodawca chciał wprowadzić gradację ważności orzeczeń tj. wyrok v nakaz zapłaty, to taką regulację na pewno by przewidział, co należy wyprowadzać z zasady racjonalnego działania ustawodawcy. Z resztą apelujący żadnych prawnie logicznych zarzutów, co do takiego rozumienia regulacji nie przedstawił. Natomiast, ustalenia przedmiotowych granic mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia dokonywać należy według przyjętych w art. 366 k.p.c. reguł dotyczących przedmiotowych granic powagi rzeczy osądzonej. Sąd Rejonowy rozpoznający tę sprawę a także sąd drugiej instancji był związany ustaleniami, co do sposobu rozumienia przebiegu wykonania umowy przedwstępnej zawartej między powodem a spółką (...) sp. z o.o., w której imieniu działał pozwany oraz roli i odpowiedzialności pozwanego D. K. za zadłużenie powstałe z uwagi na działalność zarządzanej przez niego spółki kapitałowej.

Przechodząc do zarzutów natury materialnej wskazać należy, iż stosownie do treści art. 299 § 1 k.s.h. jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają za jej zobowiązania. Zgodnie zaś z § 2 art. 299 k.s.h. członek zarządu może uwolnić się od tej odpowiedzialności, jeśli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postepowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody. Treść tych przepisów wskazuje zatem, że podstawą ponoszenia odpowiedzialności przez członków zarządu spółki jest istnienie określonego zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w czasie, kiedy dana osoba była członkiem zarządu spółki oraz bezskuteczność egzekucji tego zobowiązania przeciwko spółce. Należy zatem zwrócić uwagę na rozkład ciężaru dowodu jaki wynika z treści art. 299 k.s.h. Odpowiedzialność odszkodowawcza członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością uzależniona jest od wykazania przez wierzyciela jedynie istnienia zobowiązania spółki oraz bezskuteczności egzekucji z majątku spółki ( uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 7.11.2008 r. III CZP 72/08). Zarówno powstanie szkody, rozumianej jako obniżenie potencjału finansowego spółki, a nie bezpośredni uszczerbek w majątku wierzyciela, jak i inne przesłanki odpowiedzialności: tj. wina i związek przyczynowy pomiędzy tak rozumianą szkodą, a zachowaniem członków zarządu spółki, funkcjonują na zasadzie domniemania ustawowego. Dlatego dowody na te okoliczności, opisane w art. 299 § 2 k.s.h. muszą przedstawić członkowie zarządu.

Zgodnie z poglądem dominującym w orzecznictwie przepis art. 299 k.s.h. nie określa odpowiedzialności członków zarządu, jako odpowiedzialności za dług spółki czy za niespełnione świadczenia wynikające z zobowiązania spółki, lecz jako odpowiedzialność "za zobowiązania" spółki. Oznacza to, że stosownie do wymienionego przepisu odpowiedzialność ponoszą osoby będące członkami zarządu spółki w czasie istnienia zobowiązania, a ściślej rzecz ujmując - w czasie istnienia podstawy tego zobowiązania. Objęcie odpowiedzialnością członków zarządu wszystkich zobowiązań spółki, których podstawa istnieje w czasie, gdy sprawują oni funkcję członka zarządu, a więc także zobowiązań jeszcze wtedy niewymagalnych, jest - co do zasady - uzasadnione tym, że ogłoszenie upadłości, o które członek zarządu powinien wystąpić ażeby zapobiec bezskuteczności egzekucji, spowodowałoby wymagalność także zobowiązań niemających dotychczas tej cechy - art. 91 p.u.n. ( wyrok SN z 11.02.2010 r., I CSK 269/09). Wierzytelność dochodzona na podstawie art 299 § 1 k.s.h. nie musi mieć pierwotnie charakteru pieniężnego - odpowiedzialność członka zarządu może dotyczyć zobowiązania odszkodowawczego spółki powstałego w wyniku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego. Pozbawione znaczenia jest źródło zobowiązania spółki: może ono w szczególności wynikać z umowy, czynu niedozwolonego łub bezpodstawnego wzbogacenia ( A. Opalski (red.), Kodeks spółek handlowych. Tom IIB. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz. Art. 227–300, Warszawa 2018). Przechodząc na grunt niniejszej sprawy za Sądem I instancji uznać należy, iż przedmiotowe zobowiązanie niepieniężne powstało w momencie zawarcia przez pozwanego działającego w imieniu (...) sp. z o. o. umowy – zamówienia z dnia 22 lutego 2019 r., co też wynika w sposób niebudzący wątpliwości z korespondencji przed procesowej stron, która została dopuszczona jako dowód w sprawie i stanowi element niepodważonych ustaleń faktycznych. W przedmiotowej umowie przedwstępnej, jak ustalił Sąd I instancji strony tj. powód i (...) sp. z o. o. reprezentowaną przez pozwanego, uzgodniły, iż przeniesienie własności przedmiotowego pojazdu nastąpi do dnia 15 kwietnia 2019 r. Zatem już od 16 kwietnia 2019 r. (...) sp. z o. o. zaczęła być w zwłoce w wykonaniu zobowiązania wynikającego z umowy przedwstępnej, a zatem zaczęła uchylać się od zawarcia umowy przyrzeczonej. W tym miejscu zwrócić należy uwagę, iż przedmiotem świadczenia z umowy przedwstępnej jest zawarcie umowy przyrzeczonej. Umowa przedwstępna kreuje zatem zobowiązanie do oznaczonego działania, wiążące - w zależności od jej postanowień - jedną lub obie strony. Sposób wykonywania zobowiązania określa art. 354 k.c., zgodnie z którym dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom; w taki sam sposób wierzyciel powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania. Przepis ten wymaga od stron staranności i lojalności, a w zależności od okoliczności konkretnego przypadku wierzyciel w różnej postaci powinien współdziałać z dłużnikiem, aby dłużnik mógł wywiązać się z ciążącego na nim zobowiązania. Naruszenie tego obowiązku może w konkretnych okolicznościach zostać ocenione nie tylko jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, lecz również sprzeczne z prawem ( wyrok SN z 19.03.2021 r., II CSKP 3/21). W judykaturze podnosi się również, iż przez "uchylanie się" od zawarcia umowy należy rozumieć brak współdziałania niezbędnego do zawarcia umowy przyrzeczonej; szerokie ujmowanie tego pojęcia pozwala tak kwalifikować nie tylko sytuacje, w których jedna strona bezpodstawnie odmawia złożenia oświadczenia woli, ale także zaniechania uniemożliwiające zawarcie umowy przyrzeczonej na zasadach przewidzianych w umowie przedwstępnej, w szczególności chodzi tu o nieusprawiedliwioną bierność lub o nieprzygotowanie wymaganych dokumentów ( wyrok SN z 22.05.2019 r., IV CSK 109/18). Mając na uwadze powyższe Sąd Odwoławczy podzielił w całości ocenę Sądu I instancji i uznał, że zobowiązanie niepieniężne (...) sp. z o. o. wobec powoda, powstało z chwilą zawarcia przedmiotowej umowy – zamówienia, zaś stało się wymagalne od momentu, kiedy spółka ta zaczęła uchylać się od zawarcia umowy przyrzeczonej opisanej w umowie przedwstępnej. W konsekwencji uznać należało, że roszczenie odszkodowawcze powoda względem spółki (...) sp. z o. o. powstało już w dniu 22 lutego 2019 r., zaś wymagalne stało się w dniu 16 kwietnia 2019 r., niezależnie od skierowanego przez powoda w późniejszym czasie oświadczenia o odstąpieniu od umowy i żądania zwrotu wpłaconej ceny samochodu. W powyżej wskazanym okresie pozwany, jak trafnie ustalił Sąd I instancji, niezaprzeczalnie pełnił funkcję prezesa zarządu (...) sp. z o.o.(bowiem sprawował ją od dnia 16 maja 2018 r. do dnia 9 sierpnia 2019 r.). Uznać zatem należy, iż pozwany ponosi odpowiedzialność w świetle art. 299 § 1 k.s.h. za zobowiązanie (...) sp. z o. o. wyszczególnione w pozwie, niezależnie od tego, kiedy stało się ono wymagalne, bowiem istniało ono w czasie pełnienia przez pozwanego funkcji prezesa zarządu (...) sp. z o. o.

W dalszej kolejności odnieść się należy do zarzutu strony pozwanej dotyczącego niewykazania przez powoda przesłanki bezskuteczności egzekucji. Przede wszystkim wskazać należy, iż Sąd Odwoławczy rozpoznający sprawę w niniejszym składzie podziela pogląd występujący w orzecznictwie, zgodnie z którym przesłanki solidarnej odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółki, przewidzianej w art. 299 § 1 k.s.h., są tylko dwie: pierwsza - że istnieje niezaspokojone zobowiązanie spółki, a druga - że egzekucja prowadzona przeciwko spółce okazała się bezskuteczna. Wierzyciel, co do zasady, nie musi wykazywać, iż wyczerpał wszelkie możliwe sposoby egzekucji. Ponoszenie odpowiedzialności przez członków zarządu nie jest także uwarunkowane tym, aby bezskuteczność egzekucji została formalnie stwierdzona z inicjatywy wierzyciela występującego z powództwem. Ustalenie przesłanki bezskuteczności egzekucji może nastąpić na podstawie każdego dowodu wykazującego, że spółka nie ma majątku, który pozwalałby na zaspokojenie wierzyciela - może być to np. postanowienie sądu o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości z tego powodu, że majątek spółki nie wystarcza nawet na koszty postępowania, bilans spółki, z którego wynika, że nie ma ona majątku wystarczającego na zaspokojenie wierzyciela, postanowienie o umorzeniu egzekucji wobec jej bezskuteczności uzyskane przez innego wierzyciela. Wierzyciel nie musi nawet wszczynać egzekucji, jeżeli możliwe jest wykazanie innymi dokumentami informującymi o toku postępowania egzekucyjnego dowodami, że nie można będzie w toku egzekucji uzyskać zaspokojenia całej wierzytelności ( wyrok SA w Szczecinie z 18.12.2018 r., I AGa 147/18; wyrok SN z 9.03.2018 r., I CSK 197/17; wyrok SA w Katowicach z 7.11.2017 r., V ACa 736/15). Odpowiedzialność, o której mowa w art. 299 k.s.h. ma charakter subsydiarny, powstaje bowiem dopiero wtedy, gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, a ściśle - gdy jest już oczywiste, że będzie ona bezskuteczna. Przesłanką tej odpowiedzialności jest bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce, czyli istnienie takiego stanu majątkowego spółki, w którym wiadomo, że egzekucja z jej majątku nie doprowadzi do zaspokojenia wierzyciela. Bezskuteczność egzekucji musi odnosić się do całego majątku spółki, a nie tylko do jego części. Nie w każdej sytuacji jednak konieczne jest wszczęcie tej egzekucji. Jeżeli z okoliczności sprawy z sposób niebudzący wątpliwości wynika, że spółka nie ma żadnego majątku, z którego wierzyciel mógłby uzyskać zaspokojenie, prowadzenie egzekucji przeciwko spółce nie jest potrzebne ( wyrok SN z 25.03.2015 r., II CSK 402/14).

W oparciu o powyższe uznać należy za Sądem I instancji, iż w niniejszej sprawie powód wykazał przesłankę bezskuteczności egzekucji, już tylko składając jako dowód na powołane okoliczności do akt sprawy postanowienie Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie z dnia 22 września 2020 r. w sprawie o sygn. akt XVIII GU 260/19 z wniosku Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o ogłoszenie upadłości dłużnika (...) sp. z o. o. w przedmiocie oddalenia wniosku na podstawie art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe, bowiem majątek dłużnika nie wystarczył na zaspokojenie kosztów postępowania. W sprawie tej, prowadzonej przez sad upadłościowy stwierdzono również, iż zebrany materiał dowodowy daje podstawę do wykreślenia (...) sp. z o. o. z Krajowego Rejestru Sądowego bez przeprowadzania likwidacji. Sąd Okręgowy podkreśla, że postanowienie takie z urzędu podlega przekazaniu do właściwego sądu rejestrowego i stanowi ustawową podstawę do wszczęcia postępowania o wykreślenie podmiotu rejestrowego (tutaj (...) sp. z o.o.) bez przeprowadzania postepowania likwidacyjnego. Powyższe było wystarczającym dowodem wykazującym przesłankę bezskuteczności egzekucji z majątku spółki (...) sp. z o. o.

Niezależnie od powyższego, to Sąd Odwoławczy zwrócił jednak uwagę, iż Sąd I instancji w swoich rozważaniach pominął kwestię ustalenia potencjalnego majątku (...) sp. z o. o. W tym miejscu wskazać należy, iż głównie z tej przyczyny Sąd II instancji dopuścił w postępowaniu apelacyjnym przedłożony do apelacji dowód z dokumentu w postaci odpisu postanowienia Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy z dnia 19 sierpnia 2021 r. sygn. akt Wa.XIII Ns-Rej.KRS (...), uznając pośrednio, iż potrzeba jego powołania wynikła po zapoznaniu się przez pozwanego z treścią uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Podkreślenia wymaga, iż okoliczność posiadania przez (...) sp. z o. o. majątku, z którego to roszczenie strony powodowej mogłoby zostać zaspokojone, winna zostać wykazana w postępowaniu przed Sądem I instancji. Odnosząc się jednak do treści uzasadnienia tegoż postanowienia to wskazać należy, iż wynika z niego tylko tyle, że sąd rejestrowy, który prowadził postępowanie na podstawie art. 25a ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym, analizując informacje pozyskane od szeregu różnych organów m.in. od Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców, zajmującej się rejestracją pojazdów – celem ustalenia obligatoryjnych przesłanek tego postępowania - potencjalnego majątku i prowadzenia bądź też nieprowadzenia działalności gospodarczej przez dany podmiot (w tym przypadku spółkę (...) sp. z o. o.), aby końcowo ustalić czy zachodzą przesłanki do wykreślenia tego podmiotu z rejestru. W ocenie Sądu Odwoławczego okoliczność wskazania w treści tegoż uzasadnienia przez sąd rejestrowy, iż z informacji uzyskanej z CEPiK wynika, że (...) sp. z o. o. jest właścicielem floty 139 pojazdów, nie stanowi udowodnienia przez pozwanego istnienia majątku, z którego powód mógłby uzyskać zaspokojenie przedmiotowego roszczenia. W sprzeczności z powyższym pozostaje bowiem pozostały materiał zgormadzony w aktach niniejszej sprawy. W szczególności Sąd Odwoławczy zwrócił uwagę na stanowisko pozwanego ujęte w piśmie z dnia 1 września 2019 r., gdzie pełnomocnik wskazał m.in., iż „ zakupiony pojazd nadal jest własnością (...) S. A., spółka nie dysponuje kartą pojazdu, ani nie jest w stanie wykupić pojazd od (...) S. A.”. Również korespondencja e-mail świadczy o tym, iż leasingodawca (...) S. A. zablokował (...) sp. z o. o. wykup pojedynczych pojazdów, umożliwiając jedynie „paczkowy” wykup pojazdów tj. wszystkich na raz. W ocenie Sądu Odwoławczego powyższe świadczy o tym, iż spółka w skutek działań podjętych przez (...) S. A. nie wykupiła przedmiotowych pojazdów, a zatem nie znajdowały się one w jej majątku, bowiem nie była ich właścicielem, o czym pozwany świetnie wiedział, ponieważ tego rodzaju informacje przekazywał potencjalnym nabywcom leasingowanych pojazdów. Podkreślić należy, iż w toku niniejszego postępowania pozwany winien chociażby wykazać własność (...) sp. z o. o. w zakresie przedmiotowego pojazdu objętego umową z dnia 22 lutego 2019 r., czego również zaniechał. Materiał dowodowy zgromadzony w aktach sprawy potwierdza, iż pozwany jednostajnie powoływał się na okoliczność zablokowania (...) sp. z o. o. przez leasingodawcę możliwości nabycia nie tylko przedmiotowego pojazdu, ale również całego „pakietu” pojazdów. Tym samym ocenić należy, iż wywód apelacji w znacznej części opiera się na uzasadnieniu postanowienia wydanego przez sąd rejestrowy, który z pewnością nie orzekał w sprawie o ustalenie własności pojazdów tj. że (...) sp. z o. o. jest właścicielem 139 pojazdów. W konsekwencji uznać należy, iż dowód ten z pewnością nie potwierdza, że spółka (...) miała majątek, z którego powód mógł żądać zaspokojenia. Okoliczności odmienne wynikają również z treści uzasadnienia postanowienia Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie z dnia 27 lipca 2022 r. (sygn. akt XVIII Gzd), który orzekł o zakazie prowadzenia przez pozwanego działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego, członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia. Z treści powyższego dokumentu w sposób niebudzący wątpliwości wynika, iż stan niewypłacalności (...) sp. z o. o. istniał już pod koniec 2018 r., a więc jeszcze przed zawarciem przedmiotowej umowy – zamówienia w lutym 2019 r. Powyższe potwierdza, że już wtedy (...) sp. z o. o. utraciła zdolność do wykonywania bieżących zobowiązań. W przytoczonym uzasadnieniu wskazano również, iż „ skutkiem zaniechania uczestnika – niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości było pokrzywdzenie wierzycieli i obniżenie wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa. […] Źródła pokrzywdzenia wierzycieli i obniżenia wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa należy upatrywać w zawieraniu kolejnych umów sprzedaży samochodów w warunkach niewypłacalności podmiotu.” Dla Sądu Odwoławczego znamienna jest również okoliczność, iż pozwany w toku postępowania przed Sądem I instancji nie zgłosił wniosku dowodowego o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego celem ustalenia czasu właściwego na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości (...)sp. z o. Jak zaś wskazano na wstępie wnioski dowodowe w tym zakresie zawarte w wywiedzionej przez pozwanego apelacji były oczywiście spóźnione i nie mogły zostać uwzględnione zarówno na gruncie art. 381 k.p.c. jak i przepisów regulujących postępowanie w sprawach gospodarczych.

Powyższe potwierdza również, iż pozwany nie wykazał w niniejszym postępowaniu, iż pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody. W orzecznictwie wskazuje się, iż w celu stwierdzenia braku szkody w rozumieniu art. 299 § 2 k.s.h. po stronie niezaspokojonego wierzyciela spółki konieczne jest wykazanie, iż w postępowaniu upadłościowym wierzyciel nie uzyskałby zaspokojenia, nawet gdyby to postępowanie wszczęto wcześniej. Pojęcie szkody na gruncie art. 299 § 1 k.s.h. występuje bowiem w znaczeniu odbiegającym od klasycznej cywilistycznej definicji szkody rozumianej jako uszczerbek w prawnie chronionych dobrach, którego miarą jest różnica ich stanu z czasu poprzedzającego i następującego po zdarzeniu wywołującym szkodę. Jeżeli zatem potencjał majątkowy spółki obniżył się na skutek zaniechania przez członków zarządu zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, członkowie zarządu odpowiadają tylko w granicach obniżenia tego potencjału. Szkoda, o której mowa wart. 299 § 2 k.s.h., odpowiada różnicy w potencjale majątkowym spółki, jaka wystąpiła, a do której nie doszłoby, gdyby we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości spółki. Sytuacja, w której stopień zaspokojenia wierzyciela kształtowałby się tak samo mimo niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, oznacza zarazem brak adekwatnego związku przyczynowego między zaniechaniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przez członka zarządu i szkodą doznaną przez wierzyciela ( wyrok SN z 6.11.2020 r., I CSK 4/19). Szkoda może również polegać na zaangażowaniu przez wierzyciela własnych środków w wykonanie umowy, jeżeli wskutek niewypłacalności spółki zaangażowanie to okazało się daremne, a w razie zgłoszenia w odpowiednim czasie wniosku o ogłoszenie upadłości lub otwarcia postępowania układowego wierzyciel w ogóle nie wdałby się w stosunki kontraktowe z niewypłacalną spółką. Zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości pełni bowiem m.in. funkcję informacyjno-ostrzegawczą, która pozwala na umożliwieniu innym uczestnikom obrotu uzyskanie informacji o stanie majątkowym kontrahenta ( wyrok SN z 29.12.2020 r., I CSK 49/19). Przesłanka egzoneracyjna przewidziana w art. 299 § 2 in fine k.s.h., iż pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody, uwalnia pozwanego od odpowiedzialności tylko w razie przeprowadzenia dowodu, że wierzyciel nie uzyskałby zaspokojenia swej wierzytelności z powodu braku wystarczającego majątku, nawet gdyby wszczęto postępowanie upadłościowe lub układowe na skutek wniosku w tym przedmiocie, złożonego w czasie właściwym ( wyrok SN z 13.05.2021 r., IV CSKP 32/21).

Podzielając powyższe w tym miejscu również powołać się należy na treść uzasadnienia postanowienia Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie z dnia 27 lipca 2022 r. (sygn. akt XVIII Gzd), który orzekł o zakazie prowadzenia przez pozwanego działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego, członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia. W treści tegoż uzasadnienia zostało wskazane bowiem, iż „ złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości z całą pewnością uchroniłoby wierzycieli i spółkę przed pokrzywdzeniem i zaciąganiem kolejnych zobowiązań […] Uczestnik w warunkach niewypłacalności spółki (o której nie poinformował kupujących, lub informował o wiele później po zawarciu umowy) zawierał kolejne umowy sprzedaży oraz nie podejmował żadnych czynności mających na celu wykonanie umów. Do sprzedaży dochodziło już w czasie, kiedy po stronie uczestnika istniał już obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, a zatem można przyjąć, że do sprzedaży na początku 2019 r. nie doszłoby, gdyby osoby kontaktujące się miały informacje, że boryka się ona z niewypłacalnością ”. Przytaczając powyższą ocenę wskazać należy, iż z materiału dowodowego zgromadzonego w aktach niniejszej sprawy wynika, iż pozwany jako prezes zarządu (...) sp. z o. o. powinien złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości tejże spółki do końca 2018 r. Powyższe prowadzi zatem do wniosku, iż gdyby pozwany sprostał ciążącym na nim podstawowym, standardowym jak chodzi o wymagane działanie, obowiązkom wynikającym z reprezentacji spółki i złożył wniosek o ogłoszenie jej upadłości, to powód miałby wiedzę o niewypłacalności (...) sp. z o. o. i z pewnością nie zawarłby z nią przedmiotowej umowy przedwstępnej dotyczącej sprzedaży pojazdu oraz nie uiściłby na konto spółki ceny zakupu za przedmiotowy pojazd. Powyższe zatem w całości przeczy twierdzeniom pozwanego, iż pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości wierzyciel nie poniósł szkody, bowiem wierzyciel w istocie poniósł szkodę zawierając umowę ze spółką reprezentowaną przez pozwanego w stanie jej niewypłacalności, czego przyczyny upatrywać należy w niezgłoszeniu przez pozwanego we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki.

Końcowo pozwany powołał się na wystąpienie w okolicznościach niniejszej sprawy przesłanki egzoneracyjnej wynikających z art. 299 § 2 k.s.h. tj. że nie ponosi odpowiedzialności o której mowa w § 1, bowiem niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy. Jak wskazuje się w orzecznictwie jedną z tych okoliczności jest wykazanie braku winy w każdej postaci w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęciu postępowania układowego, a zatem członek zarządu nie będzie także odpowiadał, jeśli nie podjął stosownych działań z winy nieumyślnej. Brak winy może wiązać się z różnymi okolicznościami. Istotne jest jedynie, aby te okoliczności powodowały brak możliwości stwierdzenia istnienia podstawy do ogłoszenia upadłości, pomimo dołożenia należytej staranności przez członka zarządu. Wobec tego nie można z góry wykluczyć, tylko ze względu na brak odpowiednich postanowień umowy spółki, że brak wiedzy o sytuacji finansowej spółki mógł być konsekwencją wewnętrznego podziału zadań pomiędzy poszczególnymi członkami zarządu ( wyrok SN z 6.05.2009 r., II CSK 661/08). Przedstawiciele doktryny wskazują również, że w praktyce wykazanie braku winy w niezgłoszeniu powyższych wniosków będzie trudne. Zgodnie z art. 209 ^{( 1)} § 1 k.s.h. członek zarządu powinien przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności oraz dochować lojalności wobec spółki. Przed wejściem w życie powyższego przepisu analogiczny wniosek można było wyprowadzić z art. 293 § 2 k.s.h. na mocy którego członek zarządu zobowiązany był do dochowania staranności uwzględniającej zawodowy charakter jego działalności ( T. Szczurowski, w Z. Jara red., Kodeks Spółek Handlowych. Komentarz, 2022, art. 299, Nb 53). Brak winy członka zarządu będzie więc zachodził w takich wyjątkowych sytuacjach, jak długotrwała choroba, czy niedopuszczenie go do informacji dotyczących spółki, pod warunkiem jednak podejmowania czynności w tym celu idących (A . Rachwał, w: Włodyka, System Prawa Handlowego, t. 2A, 2007, s. 1037). Niektórzy również w kategoriach braku winy poczytują niezłożenie wniosku przez odwołanego członka zarządu, gdy fakt ten nie został wykazany w rejestrze ( A. Karolak, w: A. Mariański, A. Karolak, Odpowiedzialność członków zarządu, s. 60). Tworzenie a priori katalogu takich okoliczności jest jednak niezwykle niebezpieczne, bo zawsze decydować będą szczegóły konkretnego przypadku (np. długotrwała choroba powinna prowadzić raczej do rezygnacji lub odwołania członka zarządu niż do przyjęcia wniosku o obniżeniu oczekiwań wobec członka zarządu, podobnie długotrwały, mimo podejmowanych bezskutecznych prób, brak dostępu do informacji o stanie spółki czy pozbawienie wolności). Chodzi o to, że jako usprawiedliwiony potraktujemy np. brak zajmowania się członka zarządu sprawami spółki przez okres dwutygodniowej hospitalizacji wskutek zapalenia płuc czy dwutygodniowego urlopu, ale już nie rocznej nieobecności spowodowanej przedłużająca się kuracją nowotworową. W każdym razie nie chodzi tu o niemożność sprostania przez niego standardowi z art. 293 § 2 k.s.h ze względu na posiadane wykształcenie, doświadczenie, wiek czy w ogólności zły stan zdrowia ( A. Nowacki, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Tom II. Komentarz. Art. 227–300 KSH, Warszawa 2021).

Jak już wskazano powyżej okoliczność zawinionego niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości (...) sp. z o.o. ustalił Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie wydając postanowienie z dnia 27 lipca 2022 r. (sygn. akt XVIII Gzd) orzekając o zakazie prowadzenia przez pozwanego działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego, członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia. Jak wskazano w treści uzasadnienia ww. postanowienia „ prezes zarządu spółki, bagatelizując fakt jej niewypłacalności doprowadził do rozporządzenia cudzym mieniem na szkodę spółki i samego leasingodawcy ( (...) S. A.). Utrzymywał też, że wykupi pojazdy, podczas gdy w dalszym ciągu leasingował pojazdy, doprowadzając do powstania kolejnych zobowiązań. […] zachowanie D. K. przybrało postać celowego działania nie tylko na szkodę wierzycieli, lecz również na szkodę spółki, doprowadzając do pogorszenia jej sytuacji finansowej. Proceder sprzedaży samochodów, które nie były własnością spółki, miał miejsce w warunkach jej niewypłacalności. Prezesa zarządu spółki, jak wynika z materiału dowodowego, nie czynił żadnych aby sprzedane samochody wykupić od leasingodawcy. Uzyskane środki tytułem ceny przeznaczał na inne cele”. Wobec braku dowodów potwierdzających tezę odmienną, należy podzielić wywody zawarte ww. orzeczeniu i uznać, że D. K. zdawał sobie sprawę z trudnej sytuacji finansowej spółki oraz wiedząc o ciążących na niej zobowiązaniach publiczno-prawnych i prywatnych, zaciągał kolejne zobowiązania działając na szkodę wierzycieli. Warto wskazać również, iż zawinione działalnie strony pozwanej zostało stwierdzone wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 12 kwietnia 2023 r. (sygn. akt VIII K 31/22), który uznał D. K. za winnego tego, że w okresie od dnia 4 października 2018 r. do 11 kwietnia 2019 r. w W., działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, pełniąc funkcję Prezesa Zarządu spółki (...) sp. z o. o., będąc uprawnionym do samodzielnej reprezentacji spółki, oraz funkcję Prezesa Zarządu spółki (...) sp. z o. o., będąc uprawnionym do samodzielnej reprezentacji spółki, działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wydawał podległemu sobie pracownikowi – P. O. polecenia sprzedaży pojazdów wymienionych w punktach 1 do 8 zarzutu, wprowadzając nabywców w błąd co do zamiaru przekazania otrzymanej od nich ceny pojazdów instytucjom finansującym ich zakup przez spółki (...) sp. z o. o. i (...) sp. z o. o. celem dokonania wcześniejszego wykupu tych pojazdów od leasingodawców lub wcześniejszej spłaty kredytów zaciągniętych na ich zakup, czym doprowadził D. H. w dniu 22 lutego 2019 r. – do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 66.500 zł zapłaconej spółce (...) sp. z o. o. za samochód (...) o nr rej. (...) – tj. czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. Zdaniem Sądu Odwoławczego ww. orzeczenia wydane w stosunku do pozwanego wprost obrazują świadomie działanie pozwanego, który w warunkach niewypłacalności spółki zaciągał kolejne zobowiązania doprowadzając do pokrzywdzenia wierzycieli, w tym powoda, oraz obniżając wartość ekonomiczną spółki. Końcowo godzi się ponownie podkreślić, iż wniosek o ogłoszenie upadłości (...) pozwany powinien był złożyć do dnia 31 grudnia 2018 r., natomiast z pełnienia funkcji Prezesa zarządu (...) sp. z o. o. ustąpił w sierpniu 2019 r., zatem żadnego znaczenia dla sprawy nie ma mają dokumenty mające wykazać problemy (...)pozwanego. Dokumenty przedłożone przez pozwanego są bowiem datowane na końcówkę 2019 r. – najwcześniejszy dokument dotyczący leczenia (...) pochodzi z 14 października 2019 r., a zatem dotyczą okresu kiedy pozwany nie pełnił już swojej funkcji, a nade wszystko nie dotyczą okresu kiedy to pozwany zobligowany był do wykonania ciążącego na nim obowiązku tj. zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki (...) sp. z o. o. Tym samym nie można uznać, iż w okolicznościach niniejszej sprawy pozwany wykazał okoliczność egzoneracyjną w postaci braku winy w niezgłoszeniu we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości.

Reasumując bezzasadności zarzutów należało oddalić apelację pozwanego, o czym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 385 k.p.c., jak w pkt 1. wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w pkt 2. wyroku stosownie do wyniku sporu, obciążając nimi pozwanego, jako stronę przegrywającą postępowanie odwoławcze w całości. Koszty te sprowadzają się do wynagrodzenia pełnomocnika powoda 1.800 zł ustalonego wedle § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r., którą to wartość zasądzono z urzędu z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia zawartego w pkt 2 do dnia zapłaty, zasądzonymi na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

sędzia Anna Gałas