Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 października 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 września 2014r. w Katowicach

sprawy z powództwa M. S. (1) (M. S. (1))

przeciwko Politechnice (...) w C.

o ustalenie

na skutek apelacji powoda M. S. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie

z dnia 18 listopada 2013r. sygn. akt IV P 25/13

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od powoda M. S. (1) na rzecz pozwanej Politechniki (...) w C. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym.

/-/ SSA J.Pietrzak /-/ SSA M.Procek /-/ SSO del. B.Torbus

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III APa 12/14

UZASADNIENIE

Powód M. S. (1) pozwem z dnia 7 czerwca 2013 roku, skierowanym przeciwko Politechnice (...) w C., wniósł o stwierdzenie jednego faktu naruszenia zakazu dyskryminacji, tj. molestowania w rozumieniu art. 18 ^3a § 5 pkt 2 k.p. poprzez:

- stwierdzenie naruszenia zakazu dyskryminacji bezpośredniej przez Rektora Politechniki (...) prof. dr hab. M. S. (2) od dnia 30 czerwca 2009r. do nadal, polegającej na utrzymaniu w mocy treści uchwały mimo uznania tej uchwały nr 258/2008
w prawomocnym wyroku z dnia 16 grudnia 2009r., za taką, że „zdaniem Sądu można mówić
o molestowaniu powoda w rozumieniu art. 18 ^3a § 5 pkt 2 k.p. poprzez … oraz nie przyjęciu przez Senat pozwanej uchwały nr 258/2008 z dnia 25 czerwca 2008”;

- stwierdzenie naruszenia zakazu dyskryminacji pośredniej przez Rektora prof. dr hab. M. S. (2) - art. 18 ^{( 3a)} § 4 k.p., wskutek pozornie neutralnego postanowienia skutkującego utajnieniem wyroku, tj. uniemożliwieniem w konsekwencji tego „pozornie neutralnego postanowienia” zapoznania z treścią wyroku członków Senatu Politechniki (...) (w tym delegowanych przez Wydział(...)) przez Rektora tej uczelni prof. dr hab. M. S. (2) od dnia 30 czerwca 2010r. (data prawomocnego wyroku z dnia 16 grudnia 2009r.) do nadal i zachęcającej Dziekana Wydziału (...) prof. A. R. do utrzymania treści Uchwały 258/2008 w mocy do dnia 31 sierpnia 2012r.,
a po tym dniu – zatajającej taką powinność przed nowym Dziekanem prof. L. B. od dnia 1 września 2012 roku do nadal.

Powód również wskazał, iż naruszenie zakazu dyskryminacji pośredniej ma miejsce, mimo uznania uchwały nr 258/2008 w prawomocnym wyroku z dnia 16 grudnia 2009r.
za naruszającą Kodeks pracy oraz mimo treści art. 66 ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 27 lipca 2005r. prawo o szkolnictwie wyższym, zgodnie z którym Rektor uczelni publicznej dba
o przestrzeganie prawa oraz zapewnienie bezpieczeństwa na terenie uczelni, którego zaniechanie narusza art. 18 ^3a § 5 pkt 1 k.p.

Nadto powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew, pozwana wniosła o jego odrzucenie w zakresie, w którym powód domaga się stwierdzenia naruszenia zakazu dyskryminacji pośredniej przez rektora prof. dr hab. M. S. (2) - art. 18 ^3a § 4 k.p., wskutek pozornie neutralnego postanowienia skutkującego utajnieniem wyroku, tj. uniemożliwieniem w konsekwencji tego „pozornie neutralnego postanowienia” zapoznania z treścią wyroku członków Senatu Politechniki (...) przez Rektora tej uczelni od dnia 30 czerwca 2010r. do nadal na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c., a w pozostałym zakresie o jego oddalenie.

Pozwana domagała się także zasądzenia na jej rzecz od powoda kosztów procesu,
w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych lub złożonego spisu kosztów.

Wyrokiem z dnia 18 listopada 2013r., Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie oddalił powództwo M. S. (1) (pkt 1) oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanej Politechniki (...) w C. kwotę 187,50 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesu.

Sąd Okręgowy na podstawie uchwały Nr 53/07/08 Rady Wydziału(...)
i projektu uchwały Nr 258/2008 Senatu Politechniki (...) ustalił, że powód jest zatrudniony w pozwanej Politechnice (...) od 1 kwietnia 1973r., ostatnio na stanowisku profesora zwyczajnego w Instytucie (...) Wydziału(...).

W dniu 12 czerwca 2008r. odbyło się posiedzenie Rady Wydziału (...), na którym powód, z uwagi na wcześniej zaplanowany i opłacony przez pozwaną jego udział
w „(...) (...) W. S. and E. on E. C.” we W. w dniach od 11 do 13 czerwca 2008r., nie mógł być obecny. Na posiedzeniu między innymi podjęto, z inicjatywy dziekana A. R., uchwałę
nr 53/07/08 w sprawie oceny nauczycieli akademickich w odniesieniu do przewodu habilitacyjnego prodziekana ds. studiów niestacjonarnych Wydziału(...) J. S. przeprowadzonego w Instytucie Organizacji i (...) w P. (...) w W.. Rada Wydziału po zapoznaniu się z wnioskiem rzecznika dyscyplinarnego P. R. o ukaranie dziekana Wydziału(...) karą nagany
z pozbawieniem prawa do pełnienia funkcji kierowniczych w uczelni na okres 4 lat, związanym z w/w przewodem habilitacyjnym oraz z postanowieniem Uczelnianej Komisji Dyscyplinarnej (UKD) o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego, podpisanym między innymi przez powoda jako przewodniczącego UKD i członka UKD W. P.,
w głosowaniu tajnym, uznała uczestnictwo powoda, P. R. i W. P., jako nauczycieli akademickich Wydziału (...), w tej procedurze za szczególnie naganne, wyjątkowo szkodliwe dla Wydziału(...) i niegodne nauczyciela akademickiego. Ponadto Rada uznała, iż z uwagi na szczególny charakter sprawy uchwala winna znaleźć się w aktach osobowych tych osób.

W dniu 25 czerwca 2008r. został poddany pod głosowanie, na wniosek Rektora J. B., projekt uchwały Senatu nr 258/2008 w sprawie wyrażenia opinii wobec uchwały Rady Wydziału (...)z dnia 12 czerwca 2008r. W uchwale wskazano,
iż Rada Wydziału (...) podejmując uchwałę nr 53/07/08 przekroczyła kompetencje wskazane w art. 68 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005r. prawo o szkolnictwie wyższym, jak
i w § 19 Statutu Politechniki (...). Ponadto Senat za naganne uznawał dokonywanie przez Radę Wydziału(...)oceny osób, w tym powoda, sprawujących w imieniu uczelni funkcje związane z prowadzeniem postępowań dyscyplinarnych
i wskazywał, że zgodnie z przepisami ustawy prawo o szkolnictwie wyższym w/w osoby oraz organu, w skład których wchodzą, działają w granicach obowiązującego prawa, są niezawisłe w zakresie orzekania i niezależne od organów uczelni. Dokonywanie jakiejkolwiek oceny działalności tych osób przez Radę Wydziału (...) nie znajduje więc podstaw prawnych. Senat wyrażał również sprzeciw wobec zamieszczenia odpisów uchwały
nr 53/07/08 w aktach osobowych osób, których ona dotyczyła, w tym powoda. Projekt uchwały nr 258/2008 nie został przyjęty, albowiem na 35 osób głosujących, za jej przyjęciem było 12 osób, 18 było przeciwnych, a 5 wstrzymało się od głosu. Projekt uchwały wraz
z wynikami glosowania został umieszczony na stronie internetowej pozwanej.

Dalej, Sąd pierwszej instancji, na podstawie akt sprawy o sygn. akt IV P 2/09 Sądu Okręgowego w Częstochowie, ustalił, że prawomocnym wyrokiem z dnia 16 grudnia 2009r. wydanym w sprawie o sygn. akt IV P 2/09 Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie zasądził od pozwanej Politechniki (...)
w C. na rzecz powoda M. S. (1) kwotę 10.000,00 zł, oddalając powództwo w pozostałej części oraz orzekając o kosztach procesu. W uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy wskazał, iż można mówić o molestowaniu powoda w rozumieniu art. 18 ^3a § 5 pkt 2 k.p. poprzez podjęcie przez Radę Wydziału(...) uchwały nr 53/07/08 z dnia 12 czerwca 2008r. oraz nie przyjęcie przez Senat pozwanej uchwały nr 258/2008 z dnia
25 czerwca 2008r.

Z kolei w oparciu o akta sprawy o sygn. akt IV P 42/11 Sądu Okręgowego
w Częstochowie ustalił, że pozwem z dnia 30 maja 2011r., skierowanym przeciwko pozwanej Politechnice (...) w C. powód M. S. (1) wniósł o stwierdzenie siedmiokrotnego naruszenia zakazu dyskryminacji przez Rektora Politechniki (...) i zasądzenie z tego tytułu na jego rzecz kwoty 75.001,00 zł tytułem zadośćuczynienia. Zgodnie z treścią pozwu dyskryminacja powoda miała się objawiać poprzez: zachowanie w mocy uchwały nr 53/07/08; zachowanie w mocy uchwały
nr 258/2008; wywołanie skutków osobowych wynikających z zachowania w mocy
w/w uchwał; brak zgody na fizyczny udział powoda w Konferencji Międzynarodowej (...) (...) W. S. and E. on E. C., organizowanej w dniach 11-13 czerwca 2008r.; wywołanie skutków osobowych poprzez odmowę wyrażenia zgody na jego udział w w/w Konferencji; odmowa wypłaty wynagrodzenia za pracę i kosztów z tym związanych, tj. wynagrodzenia za pracę za dzień
12 czerwca 2008r. i kosztów przejazdu do W. oraz odmowę udzielenia odpowiedzi na jego prośbę z dnia 5 lipca 2010 r. o wskazanie, jak głosowali nad uchwałą nr 258/2008 jego przełożeni.

Ostatecznie jednak pismem procesowym z dnia 12 października 2012r. powód sprecyzował powództwo wnosząc o zasądzenie na jego rzecz odszkodowania w kwocie 75.001,00 zł za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu poprzez odmowę podpisania delegacji służbowej na konferencję we W..

Dalej, Sąd Okręgowy na podstawie pozwu z dnia 26 marca 2012r. znajdującego się
w aktach sprawy o sygn. akt IV P 16/12 Sądu Okręgowego w Częstochowie, ustalił również że powód wniósł o stwierdzenie naruszenia zakazu dyskryminacji pośredniej przez Rektora Politechniki (...) prof. dr hab. M. S. (2) (art. 18 ^3a § 1 pkt 1 k.p.) oraz bezpośredniej przez Prorektora Politechniki (...) prof. dr hab. inż. Z. N. w dniu 6 października 2010r., tj. po prawomocnym wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 czerwca 2010 r. sygn. akt III APa 17/10, poprzez głosowanie przez prof. dr hab. inż. Z. N. za odrzuceniem uchwały nr 258/2008 Senatu Politechniki (...) z dnia 25 czerwca 2008r., czym w ocenie powoda uznał go nieodwołanie i jak na razie na stałe za osobę najpierw szkodzącą Wydziałowi, a przez ten fakt także za szkodzącą Politechnice (...).

Na podstawie kolejnego pozwu wniesionego przez powoda przeciwko pozwanej
z dnia 2 kwietnia 2012r., znajdującego się w aktach sprawy o sygn. akt IV P 16/12, Sąd ten ustalił, że powód wniósł o stwierdzenie naruszenia zakazu dyskryminacji bezpośredniej przez Prorektora Politechniki (...) prof. dr hab. inż. Z. N. od dnia
24 października 2011r. do nadal, poprzez terror psychiczny i groźby najprawdopodobniej karalne oraz stwierdzenie bezprawnego odebrania mu przez prof. Z. N. prawa do realizacji postępowania zgodnie z ustawą prawo o szkolnictwie wyższym z dnia
27 lipca 2005r. w związku z § 3.1 rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, poprzez odebranie mu prawa pracowniczego i ponad sześciomiesięczne przedawnienie prawidłowo złożonego powiadomienia z dnia 5 października 2011r.

Sąd Okręgowy na podstawie pozwu z dnia 20 maja 2013r. znajdującego się w aktach sprawy o sygn. akt IV P 24/13 Sądu Okręgowego w Częstochowie, ustalił że powód M. S. (1) wniósł o:

- stwierdzenie naruszenia zakazu dyskryminacji bezpośredniej przez Dziekana Wydziału (...) Politechniki (...) prof. dr hab. inż. L. B.
od dnia 7 maja 2013r. do nadal, polegającej na utrzymaniu w mocy treści uchwały
nr 53/07/08 Rady Wydziału (...) Politechniki (...) z dnia
12 czerwca 2008r., mimo uznania tej uchwały w prawomocnym wyroku z dnia
16 grudnia 2009r. za jego molestowanie w rozumieniu art. 18 ^{( 3a)} § 5 pkt 2 k.p.,

- stwierdzenie naruszenia zakazu dyskryminacji pośredniej przez Rektora prof. dr hab. M. S. (2) - art. 18 ^3a § 4 k.p. wskutek pozornie neutralnego postanowienia skutkującego utajnieniem wyroku, tj. uniemożliwieniem przez Rektora zapoznania się
z treścią wyroku członkom Senatu Politechniki (...) od dnia 30 czerwca 2010r. do nadal i zachęcającej Dziekana Wydziału (...) prof. A. R. do utrzymania treści uchwały 53/07/08 w mocy do dnia 31 sierpnia 2012r., a po tym dniu zatajającej taką powinność przed nowym Dziekanem prof. L. B..

Nadto Sąd pierwszej instancji ustalił, na podstawie akt sprawy o sygn. IV P 33/11,
że wyrokiem z dnia 5 lipca 2013r. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w Częstochowie zasądził od pozwanej Politechniki (...) w C. na rzecz powoda M. S. (1) kwotę 10.000,00 zł tytułem odszkodowania za molestowanie powoda przez pozwaną w rozumieniu art. 18 ^{( 3a)} § 5 pkt 2 k.p. na skutek zamieszczenia uchwały Rady Wydziału (...)nr 53/07/08 w aktach osobowych powoda, w pozostałym zakresie oddalając powództwo. Sąd Okręgowy wskazał, iż skoro prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 16 grudnia 2009r.,
w sprawie sygn. akt IV.1.P 2/09 przyjęto, że można mówić o molestowaniu powoda
w rozumieniu art. 18 ^{( 3a)} § 5 pkt 2 k.p. poprzez podjęcie przez Radę Wydziału (...)uchwały nr 53/07/08 z dnia 12 czerwca 2008r. oraz nie przyjęciu przez Senat pozwanej uchwały nr 258/2008 z dnia 25 czerwca 2008r., to zamieszczenie uchwały nr 53/07/08
w aktach osobowych powoda również spełnia te kryteria i stanowi dalsze jego molestowanie. W uchwale zawarte są bowiem sformułowania odnoszące się do zachowań powoda, które określono jako „niegodne nauczyciela akademickiego”, „szczególnie naganne”, „wyjątkowo szkodliwe”, „niegodne”, a które to sformułowania miały na celu napiętnowanie osoby powoda, stworzenie wobec niego wrogiej i nieprzychylnej atmosfery.

Na wstępie swoich rozważań prawnych, Sąd Okręgowy odwołując się do powyższego stanu faktycznego stwierdził, że brak było podstaw prawnych do odrzucenia pozwu tak jak wnioskowała o to pozwana.

Następnie odnosząc się merytorycznie do zgłoszonego żądania uznał, że powód nie ma interesu prawnego w niniejszej sprawie i dlatego oddalił powództwo w całości.

Motywując swoje rozstrzygnięcie Sąd pierwszej instancji powołał się na treść art. 189 k.p.c. oraz wyroki Sądu Najwyższego (z dnia 18 czerwca 2009r., sygn. II CSK 33/09, LEX
nr 515730; z dnia 23 lutego 1999r., sygn. I PKN 597/98 OSNP 2000/8/301 i z dnia 17 grudnia 1997r., sygn. I PKN 434/97, OSNP 1998/21/627) i postanowienia Sądów Apelacyjnych
w Warszawie z dnia 26 kwietnia 2013r. (sygn. VI ACa 1554/12, LEX nr 1344303) oraz
w Białymstoku z dnia 28 lutego 2013r. (sygn. I ACa 735/12, LEX nr 1292638) – wskazując, że co prawda powód domagał się ustalenia faktu o charakterze prawotwórczym, jednak nie wykazał istnienia interesu prawnego w ustaleniu wystąpienia dyskryminacji
w postaci określonej w pozwie. Sąd Okręgowy podkreślił, że na rozprawie w dniu
18 listopada 2013r., powód wskazał, iż jego interes prawny w ustaleniu dyskryminacji polega na urzeczywistnieniu wyrażonej w art. 2 Konstytucji zasady, iż Rzeczpospolita Polska jest państwem prawnym, w którym wykonywane są wyroki sądów. W jego ocenie skoro wyrokiem sądu stwierdzono, że nie podjęcie uchwały nr 258/2008 stanowi molestowanie, to obecnie minimalnym działaniem rektora jest skorzystanie przez niego z art. 65 ust. 2 ustawy
o szkolnictwie wyższym, który reguluje tryb postępowania z uchwałami niezgodnymi
z prawem. Nadto gdyby członkowie Rady Wydziału z wyroku dowiedzieli się, że nie wolno im pisać, że ktoś działając w określonych procedurach działał niegodnie, to zmieniałoby to jego sytuację.

Wynika z tego, według Sądu pierwszej instancji, że powód domaga się jedynie „stworzenia” przez sąd dowodu (orzeczenia, iż utrzymywanie w mocy uchwały nr 258/2008 stanowi molestowanie), który mógłby być w dalszej kolejności wykorzystywany przez niego
w działaniach mających na celu mobilizację władz uczelni do poniechania działań dyskryminujących jego osobę oraz działaniach mających na celu zmianę jego relacji z innymi pracownikami Politechniki (...). Sąd ten zwrócił uwagę, że zgodnie ze wskazanym wyżej wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 1999r., powództwo
o ustalenie nie może zmierzać do uzyskania dowodów, które miałyby być wykorzystane
w innym postępowaniu.

W dalszej kolejności Sąd Okręgowy, powołując się na wyrok Sądu Apelacyjnego
w Warszawie z dnia 26 kwietnia 2013 roku, podniósł, że dla zbadania, czy interes prawny istnieje, istotna jest ocena, jak ewentualne uwzględnienie powództwa wpłynie na sytuację powoda, a interes prawny z reguły nie istnieje wówczas, gdy powód ma inne możliwości ochrony swych praw. Dlatego niezbędne jest istnienie stanu, w którym: po pierwsze, nie istnieje inny środek prawny, przy użyciu którego powód uzyskać może skuteczną ochronę prawną, a po drugie, orzeczenie ustalające wydane w oparciu o art. 189 k.p.c. taką skuteczną ochronę prawną powodowi zapewni. Przy czym - zdaniem Sądu Okręgowego - w niniejszej sprawie samo tylko uzyskanie przez powoda wyroku stwierdzającego, że utrzymanie w mocy uchwały nr 258/2008 (jednocześnie Sąd ten podkreślił, iż faktycznie nigdy nie weszła ona
w życie, pozostając w formie projektu) stanowi jego molestowanie w rozumieniu art. 18 ^3a § 5 pkt 2 k.p., w żaden sposób nie wpłynęłoby na jego sytuację. Projekt ten nadal bowiem by funkcjonował, a w celu jego unicestwienia powód musiałby podjąć dalsze kroki, w których wyrok sądu stwierdzający fakt molestowania, stanowiłby jedynie dowód. Tym samym, według Sądu pierwszej instancji, wyrok wydany zgodnie z żądaniem pozwu, nie zapewniłby powodowi skutecznej ochrony prawnej i musiałby on wystąpić przeciwko Politechnice (...) z kolejnymi roszczeniami.

Niezależnie od powyższego, Sąd ten podkreślił, że nawet gdyby uznać, że powód ma interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c., to roszczenie powoda i tak nie zasługiwałoby na uwzględnienie z przyczyn merytorycznych. Podkreślił bowiem, że uchwała Senatu Politechniki (...) nr 258/2008 nigdy nie została przez Senat Politechniki (...) podjęta - w trakcie jej głosowania w dniu 25 czerwca 2008r. za jej przyjęciem głosowało 12 członków Senatu, przeciwko 18, a 5 wstrzymało się od głosu. Wobec tego - zdaniem Sądu Okręgowego - powód nie może być dyskryminowany przez utrzymywanie w mocy aktu prawnego, który nigdy nie wszedł w życie. Żadnego zastosowania nie może, według tego Sądu, znaleźć również przywoływany przez powoda
art. 65 ust.2 ustawy z dnia 27 lipca 2005r. Prawo o szkolnictwie wyższym, który stanowi,
że Rektor uczelni publicznej zawiesza wykonanie uchwały senatu naruszającej przepisy ustawy lub statutu uczelni i w terminie czternastu dni od jej podjęcia zwołuje posiedzenie senatu w celu ponownego rozpatrzenia uchwały. Jeżeli senat nie zmieni albo nie uchyli zawieszonej uchwały, rektor przekazuje ją ministrowi właściwemu do spraw szkolnictwa wyższego lub właściwemu ministrowi wskazanemu w art.33 ust 2, w celu rozpatrzenia
w trybie określonym w art.36 ust.1. W związku z powyższym Sąd pierwszej instancji wskazał, że powyższy artykuł przewiduje tryb postępowania rektora w przypadku, gdy senat podejmie uchwałę niezgodną z ustawą lub statutem uczelni. Natomiast, zdaniem Sądu Okręgowego, uchwała nr 258/2008 nigdy nie została uchwalona przez senat pozwanej.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

O kosztach orzeczono na mocy art. 98 § 1-3 k.p.c., w związku z §11 ust. 1 pkt 3 i § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych praz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity Dz. U. z 2013r.
poz. 490).

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód.

Zaskarżając wyrok Sądu Okręgowego w całości, apelujący wniósł o zmianę orzeczenia w zaskarżonej części i przeprowadzenie postępowania przed Sądem Apelacyjnym
w Katowicach, ewentualnie wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Częstochowie. Nadto powód wniósł
o zasądzenie od pozwanej kosztów sądowych, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych. Natomiast z ostrożności procesowej – w przypadku nieuwzględnienia apelacji – wniósł o nieobciążanie powoda kosztami procesu.

Apelujący zarzucił wyrokowi Sądu Okręgowego obrazę przepisów prawa procesowego, a w szczególności art. 328 § 2 k.p.c., poprzez brak wskazania w treści uzasadnienia dowodów, na których Sąd I instancji oparł wydanie orzeczenia, jak i wskazania przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności - bo czemu niby Art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej: „Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym ..." nie przekłada się na Art. 7: „Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa" i Sąd Okręgowy w Częstochowie odmawia badania wykonania swego wyroku, a nawet nie pyta czy zaprzestano stwierdzonej przez Sąd dyskryminacji.

W uzasadnieniu swojej apelacji powód wskazał, że w swym pozwie nie żądał ustalenia, że „ma interes prawny", tj. nie odwoływał się do art. 189 k.p.c., bo jak może nie mieć interesu prawnego osoba zabiegająca aby nie być dyskryminowanym.

Zdaniem powoda, niniejsza sprawa nie jest sprawą o ustalenie gdyż dotyczy stwierdzenia molestowania oraz ukształtowanych w ten sposób stosunków osobowych powoda w miejscu pracy.

Według apelującego, w złożonym pozwie nie żąda ustalenia przez Sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa gdyż ma interes oprawny rangi konstytucyjnej.

Dalej skarżący zaprzeczył jakoby uchwała Senatu Politechniki (...)
nr 258/2008 nie była wiążąca. Zdaniem powoda, za tym, że uchwała ta jest wiążąca przemawia treść art. 65 ust. 1 oraz art. 68 ust. 3 ustawy z dnia 27 lipca 2005 roku Prawo
o szkolnictwie wyższym.

W dalszej kolejności podniósł, że zaprzecza jakoby domagał się „stworzenia przez Sąd dowodu” gdyż nie domaga się tworzenia żadnego dowodu, tylko postępowania sądowego – gdyż korzystając z emocjonalnego stosunku Sądu do Uczelni, Politechnika (...) kontynuuje dyskryminację. Podkreślił, że chodzi mu o zachowanie prawa do postępowania sądowego i ochrony przed dyskryminacją (a nie o żaden dowód).

W pozostałej części uzasadnienia apelacji, powód ponownie przytoczył argumentację odnośnie dalszego trwania – jego zdaniem – dyskryminacji wobec jego osoby u pozwanej.

W odpowiedzi na powyższą apelację, pozwana wniosła o jej oddalenie oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Przyjmując ustalenia poczynione przez Sąd Okręgowy jako własne uznał, że apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Odnosząc się do zarzutów apelacji, wskazać należy, iż powód na posiedzeniu wyznaczonym na rozprawę przed Sądem Okręgowym w dniu 18 listopada 2013r., określając przedmiot postępowania, oświadczył w sposób jednoznaczny: w niniejszym procesie domagam się ustalenia faktu naruszenia zakazu dyskryminacji polegającego na tym, iż strona pozwana utrzymuje w mocy treść uchwały Senatu nr 258/2008 (k. 114 akt sprawy).

Nie ulega zatem żadnej wątpliwości, iż wytoczył przeciwko pozwanej powództwo opisane normą art. 198 k.p.c.

Dalej podnieść trzeba, iż rację ma Sąd Okręgowy wskazując, iż interes prawny jest przesłanką merytoryczną powództwa wytoczonego na podstawie art. 189 k.p.c. o ustalenie istnienia bądź nieistnienia stosunku prawnego lub prawa. Inaczej mówiąc, przepis art. 189 k.p.c. ustanawia materialnoprawne przesłanki powództwa o ustalenie. Interes prawny -
w rozumieniu powołanego przepisu - to obiektywna (czyli rzeczywiście istniejąca), a nie tylko hipotetyczna (czyli w subiektywnym odczuciu strony) potrzeba prawna uzyskania wyroku odpowiedniej treści, występująca wówczas, gdy powstała sytuacja rzeczywistego naruszenia albo zagrożenia naruszenia określonej sfery prawnej. Oznacza to, iż interes prawny występuje wtedy, gdy sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości, a jednocześnie interes ten nie podlega ochronie w drodze innego środka (komentarz do art. 189 k.p.c., Małgorzata Manowska, Lex Polonica).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego - na co trafnie zwrócił uwagę Sąd Okręgowy - wielokrotnie wskazywano, że o prawnym charakterze interesu, czyli o potrzebie wszczęcia oznaczonego postępowania i uzyskania oznaczonej treści orzeczenia decyduje istniejąca obiektywnie potrzeba ochrony sfery prawnej powoda. Tak pojmowany interes prawny może wynikać zarówno z bezpośredniego zagrożenia prawa powoda, jak i też może zmierzać do zapobieżenia temu zagrożeniu. Interes prawny występuje także wtedy, gdy istnieje niepewność stanu prawnego lub prawa, gdy określona sytuacja zagraża naruszeniem uprawnień przysługujących powodowi bądź też stwarza wątpliwość co do ich istnienia czy realnej możliwości ich realizacji (por. m.in. wyroki: dnia 19 lutego 2002r. sygn. IV CKN 769/00, OSNC 2003, Nr 1, poz. 13; z dnia 15 października 2002r. sygn. II CKN 833/00, niepubl.; z dnia 30 listopada 2005r. sygn. III CK 277/05, niepubl.; z dnia 2 lutego 2006r. sygn. II CK 395/05 niepubl., z dnia 15 października 2002r. sygn. II CKN 833/00 niepubl.;
z dnia 2 sierpnia 2007r. sygn. V CSK 163/07 niepubl.; z dnia 29 marca 2012r.,sygn. I CSK 325/11, niepubl; z dnia 5 września 2012r., sygn. IV CSK 589/11, niepubl.; z dnia 15 maja 2013r. sygn. III CSK 254/12, niepubl.).

Przyjmuje się powszechnie, że nie ma interesu prawnego ten, kto może poszukiwać ochrony prawnej w drodze powództwa o zasądzenie świadczeń pieniężnych lub niepieniężnych. Zasada ta opiera się na założeniach, że wydanie wyroku zasądzającego możliwe jest, jeżeli także ustalona zostanie legitymacja czynna powoda, oraz że wyrok tylko ustalający istnienie stosunku prawnego nie zapewni ostatecznej ochrony prawnej, ponieważ nie jest - w przeciwieństwie do wyroków zasądzających - wykonalny w egzekucji sądowej (por. np. wyroki SN: z dnia 13 kwietnia 1965r., sygn. II CR 266/64, OSP 1966, nr 6-8,
poz. 166, z dnia 13 kwietnia 1965r., sygn. II CR 266/64 OSPiKA 1966, nr 7-8, poz. 166,
z dnia 22 listopada 2002r., sygn. IV CKN 1519/00, LEX nr 78333).

W szczególności, żadna z norm Konstytucji RP nie ustanawia abstrakcyjnego modelu interesu prawnego, do jakiego odnosi się skarżący w swej apelacji.

Zatem, powołując się na opisany wyżej kierunek wykładni, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 kwietnia 2010r. (sygn. II PK 291/09, OSNP 2011, nr 19-20, poz. 246), trafnie wskazał, iż pracownik nie ma interesu prawnego w ustaleniu, że dopuszczono się wobec niego mobbingu (art. 189 oraz art. 943 § 1 i 2 k.p.), jeżeli może wystąpić z roszczeniami
o ochronę dóbr osobistych (art. 24 k.c. i art. 111 k.p.).

Odnosząc przedstawione wyżej stanowisko do realiów niniejszego sporu uznać trzeba, że pracownik nie ma interesu prawnego w ustaleniu, że dopuszczono się wobec niego naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu (art. 189 k.p.c. w zw. z art. 18 ^3a § 5 pkt 2 k.p.), jeżeli może wystąpić z roszczeniem o odszkodowanie (art. 18 ^3d k.p.) lub
z roszczeniami o ochronę dóbr osobistych (art. 24 k.c. i art. 11 ¹ k.p.).

Dodać przy tym wypada, że ochrona wynikająca z norm art. 18 ^3d k.p. oraz art. 24 k.c. gwarantuje skutki prewencyjne i profilaktyczne w stosunku do pracodawcy oraz właściwe określenie, że powód jest ofiarą naruszenia zakazu dyskryminacji.

Ponadto podkreślić należy, iż gdyby nawet założyć, że w postępowaniu przed Sądem drugiej instancji (Sądem Apelacyjnym), powód wystąpił z nowym roszczeniem (o ochronę dóbr osobistych), naruszyłby w ten sposób przepis art. 383 k.p.c., stanowiący,
iż w postępowaniu apelacyjnym nie można rozszerzyć żądania pozwu ani występować
z nowymi roszczeniami.

Trzeba jedynie powtórzyć za Sądem Najwyższym, iż niedopuszczalność zmiany żądania w postępowaniu apelacyjnym (art. 383 k.p.c.) nie uzasadnia odrzucenia apelacji,
w sytuacji gdy zaskarżony został wyrok oddalający powództwo. Pogląd ten prezentowany jest także w piśmiennictwie (T. Ereciński, Apelacja w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2009,
s. 146). Oznacza on, że sąd II instancji ma obowiązek orzec meriti o przedmiocie postępowania, który uległ ustaleniu w toku postępowania pierwszoinstancyjnego. Skoro określona kwestia nie stanowiła przedmiotu jego orzekania a strona zmienia żądanie
w apelacji, sąd odwoławczy zobowiązany będzie apelację oddalić, wskazując jedynie
w uzasadnieniu wyroku motywy (wynikające z art. 383 k.p.c.), którymi kierował się wydając takie rozstrzygnięcie (tak SN w uzasadnieniu postanowienia z dnia 9 maja 2014 r., sygn.
I PZ 3/14)

Konkludując, Sąd drugiej instancji uznał, że apelacja jest bezzasadna i na mocy
art. 385 k.p.c. orzekł o jej oddaleniu.

O kosztach procesu rozstrzygnął na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z art. 98 § 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. oraz § 2 i 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz.U. z 2013r. nr 490).

/-/ SSA J.Pietrzak /-/ SSA M.Procek /-/ SSO del. B.Torbus

Sędzia Przewodniczący Sędzia

ek