Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 32/10
POSTANOWIENIE
Dnia 22 kwietnia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca)
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie ze skargi J. G.
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem
Sądu Apelacyjnego z dnia 16 stycznia 2008 r., sygn. akt I ACz (…)
w sprawie z powództwa Skarbu Państwa - Ministra Skarbu Państwa
przeciwko J. G.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 22 kwietnia 2010 r.,
zażalenia pozwanego
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 25 listopada 2009 r., sygn. akt I ACa (…),
1) oddala zażalenie,
2) nie obciąża pozwanego kosztami postępowania zażaleniowego
poniesionymi przez powoda.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 25 listopada 2009 r. Sąd Apelacyjny na podstawie art.
410 § 1 k.p.c. odrzucił skargę pozwanego J. G. o wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym postanowieniem Sądu Apelacyjnego z dnia 16 stycznia
2
2008 r. sygn. akt I ACz (...) w sprawie z powództwa Skarbu Państwa – Ministra Skarbu
Państwa o zapłatę. Ponadto, Sąd Apelacyjny odstąpił od obciążenia skarżącego
obowiązkiem zwrotu kosztów na rzecz powoda. Sąd stwierdził, że art. 4798a
§ 5 k.p.c.,
wskazany przez pozwanego jako podstawa wznowienia postępowania, w związku z
utratą jego mocy obowiązującej na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia
15 kwietnia 2009 r., sygn. akt SK 28/08, nie stanowił podstawy prawnej wydania
zaskarżonego skargą o wznowienie postępowania orzeczenia. Postanowieniem tym Sąd
Apelacyjny oddalił zażalenie pozwanego wniesione od postanowienia Sądu
Okręgowego w Kaliszu z dnia 15 października 2007 r. (uzupełnionego postanowieniem
dnia 12 listopada 2007 r.) odrzucającego wnioski pozwanego o przywrócenie terminu do
uzupełnienia braków formalnych sprzeciwu od nakazu zapłaty i do wniesienia sprzeciwu
oraz odrzucił sprzeciw pozwanego wniesiony od nakazu zapłaty w postępowaniu
upominawczym z dnia 14 sierpnia 2007 r. wydanego przez Sąd Okręgowy w Kaliszu.
Tylko postanowienie odrzucające sprzeciw podlegało zaskarżeniu, a rozpoznając
zażalenie pozwanego Sąd drugiej instancji jedynie przesłankowo badał zasadność
postanowienia Sądu Okręgowego w przedmiocie wniosków pozwanego o przywrócenie
terminu. Podstawę prawną rozstrzygnięcia stanowiły przepisy regulujące przywrócenie
terminu (art. 168 – 171 k.p.c.).
Na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 25 listopada 2009 r., w części
odrzucającej skargę o wznowienie postępowania, pozwany wniósł zażalenie, zarzucając
naruszenie art. 190 ust. 4 Konstytucji RP poprzez jego niezastosowanie.
Powód wniósł o oddalenie zażalenia oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz
Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kosztów postępowania
zażaleniowego według norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Badanie dopuszczalności wznowienia postępowania w sprawie polega zarówno
na kontroli, czy wskazane przez skarżącego okoliczności dają się zakwalifikować pod
przewidzianą w ustawie podstawę wznowienia, jak również na ustaleniu, czy wskazana
podstawa wznowienia rzeczywiście istnieje. Samo powołanie się w skardze na
odpowiedni przepis kodeksu postępowania cywilnego dopuszczający możliwość
wznowienia postępowania, na przewidzianej w nim podstawie, nie czyni zadość
wymaganiu w postaci oparcia skargi o ustawową podstawę wznowienia. W
konsekwencji tego zapatrywania przyjmuje się, że skarga o wznowienie postępowania
podlega odrzuceniu, jeżeli w okolicznościach konkretnej sprawy sprecyzowana przez
3
stronę podstawa nie zostanie przez sąd stwierdzona (por. m.in. postanowienia Sądu
Najwyższego: z dnia 28 października 1999 r., II UKN 174/99, OSNP 2001, nr 4, poz.
133; z dnia 19 grudnia 2003 r., III CZ 130/03, niepubl.; z dnia 26 marca 2004 r., IV CZ
29/04, niepubl.; z dnia 31 marca 2004 r., III CZ 13/04, niepubl.; z dnia 22 lipca 2004 r.,
IV CO 10/04, niepubl.; dnia 19 maja 2005 r., II CZ 41/05, niepubl.; z dnia 14 grudnia
2006 r., I CZ 103/06, niepubl.; z dnia 30 maja 2007 r., I CZ 40/07, niepubl. oraz wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2007 r., III CSK 56/07, niepubl.).
Zgodnie z art. 190 ust. 4 Konstytucji RP orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o
niezgodności z Konstytucją, aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane
prawomocne orzeczenie sądowe, stanowi podstawę do wznowienia postępowania na
zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania. W
takim przypadku właściwym przepisem dla wznowienia postępowania cywilnego,
zakończonego prawomocnym orzeczeniem, jest art. 4011
k.p.c. Jakkolwiek w zażaleniu
powołano się na naruszenie art. 190 ust. 4 Konstytucji, to nie ulega wątpliwości, że
argumentacja skarżącego wiąże się z art. 4011
k.p.c. jako podstawy wznowienia
postępowania w sprawie w związku ze stwierdzeniem w wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 15 kwietnia 2009 r., sygn. akt SK 28/08, niezgodności art. 4798a
§ 5 k.p.c. z art. 45 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 31 ust. 3 i art. 32 ust. 1 oraz z art. 45
ust. 1 w zw. z art. 78 Konstytucji.
Zgodnie art. 4798a
§ 5 k.p.c. pisma procesowe złożone w postępowaniu przed
sądem pierwszej instancji, które nie mogły otrzymać prawidłowego biegu wskutek
niezachowania warunków formalnych, wniesione przez stronę reprezentowaną przez
adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Skarbu
Państwa podlegały zwrotowi bez wzywania do ich poprawienia lub uzupełnienia.
Sprzeciw od wyroku zaocznego, zarzuty od nakazu zapłaty, sprzeciw od nakazu zapłaty
sąd odrzucał.
Według art. 4011
k.p.c. można żądać wznowienia postępowania zakończonego
prawomocnym orzeczeniem, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu
normatywnego z Konstytucją, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie. Jak
zasadnie przyjął Sąd Apelacyjny, wskazany w skardze o wznowienie postępowania art.
4798a
§ 5 k.p.c. nie stanowił podstawy prawnej wydania zaskarżonego skargą
postanowienia Sądu Apelacyjnego z dnia 16 stycznia 2008 r. Podstawą prawną tego
postanowienia, co wynika z analizy argumentacji prawnej zawartej w jego uzasadnieniu,
stanowił art. 504 § 1 k.p.c., według którego sąd odrzuca sprzeciw od nakazu zapłaty w
4
postępowaniu upominawczym wniesiony po upływie terminu. Przesłanką zastosowania
tego przepisu było uznanie przez Sąd Apelacyjny - w ramach kontroli dokonywanej
w postępowaniu zażaleniowym na podstawie art. 380 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. –
że było prawidłowe stanowisko Sądu Okręgowego odrzucające wnioski pozwanego o
przywrócenie terminu do uzupełnienia braków formalnych sprzeciwu oraz do wniesienia
tego sprzeciwu. Rozstrzygnięcie o tych wnioskach nastąpiło na podstawie przepisów
regulujących problematykę przywrócenia terminu (art. 168 – 171 k.p.c.). W konsekwencji
wniesiony przez pozwanego wraz z wnioskami o przywrócenie terminu, sprzeciw od
nakazu zapłaty podlegał odrzuceniu z powodu jego wniesienia po terminie, a nie
dlatego, że miał do niego zastosowanie art. 4798a
§ 5 k.p.c. Przepis ten stanowił
podstawę wydania postanowienia Sądu Okręgowego w Kaliszu z dnia 12 września 2007
r., którego to postanowienia pozwany nie zaskarżył.
Z tych przyczyn postanowienie Sądu Apelacyjnego w przedmiocie odrzucenia
skargi jako niedopuszczalnej należy uznać za trafne. Samo sformułowanie podstawy
wznowienia postępowania w sposób odpowiadający ustawie nie oznacza bowiem, że
skarga oparta została na ustawowej podstawie wznowienia.
Wobec powyższego zażalenie podlegało oddaleniu na podstawie art. 39814
k.p.c.
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. O kosztach postępowania zażaleniowego orzeczono na
podstawie art. 102 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., art. 39821
k.p.c. i art. 3941
§ 3 k.p.c.
zgodnie z zasadą przyjętą i niekwestionowaną przez strony w zaskarżonym
postanowieniu Sądu drugiej instancji, który przyjął, że zastosowanie art. 102 k.p.c. było
uzasadnione szczególnym charakterem sprawy.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13