IV CZ 76/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:27-01-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:I CZ 107/08 I CZ 44/09 I CZ 62/06 II CSK 363/07 III CZ 12/07 III CZ 94/06 III CZP 54/09 III CZP 77/07 V CSK 100/08 V CZ 59/07 II C 2246/34 V CKN 1852/00
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CZ 76/09
POSTANOWIENIE
Dnia 19 listopada 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Krzysztof Pietrzykowski
w sprawie z powództwa D. G.
przeciwko J. D., A. S. i E. MEDIA Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w B.
z udziałem interwenienta ubocznego po stronie pozwanej - Powszechnego Zakładu
Ubezpieczeń SA w Warszawie
o ochronę dóbr osobistych i zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 19 listopada 2009 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 5 maja 2009 r.,
I. oddala zażalenie;
II. zasądza od powoda na rzecz pozwanych kwotę
120 (sto dwadzieścia) zł z tytułu zwrotu kosztów
postępowania zażaleniowego
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 16 grudnia 2008 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację powoda
od wyroku, którym oddalono jego powództwo o ochronę dóbr osobistych przez
nakazanie pozwanym złożenia w prasie oświadczenia określonej treści oraz
zasądzenie od nich kwoty 30 tysięcy zł z tytułu zadośćuczynienia.
Powód wniósł w dniu 9 kwietnia 2009 r. skargę kasacyjną, zaskarżając wyrok
w całości i uiszczając opłatę sądową w kwocie 600 zł.
Postanowieniem z dnia 5 maja 2009 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę
kasacyjną w zakresie roszczenia majątkowego. W ocenie Sądu, ze względu na
wartość przedmiotu zaskarżenia niższą niż 50 tysięcy zł skarga jest w tej części –
stosownie do art. 3982
§ 1 k.p.c. – niedopuszczalna.
Sąd wskazał „na marginesie”, że skarżący w tej części skargi nie opłacił,
bowiem uiścił tylko 600 zł, a więc jedynie opłatę od roszczenia niemajątkowego,
przewidzianą w art. 26 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.).
W zażaleniu na to postanowienie powód zarzucił naruszenie art. 3982
§ 1
k.p.c. przez błędne uznanie, że ma on zastosowanie także w sprawach mających
za przedmiot jednocześnie prawa majątkowe i niemajątkowe. Skarżący
zakwestionował również stanowisko Sądu, że w sprawach takich uiszcza się opłatę
stałą od roszczenia niemajątkowego i opłatę stosunkową od roszczenia
majątkowego (objętych zaskarżonym skargą kasacyjną wyrokiem).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rację ma skarżący, gdy zarzuca Sądowi Apelacyjnemu błędne zastosowanie
art. 3982
§ 1 k.p.c. jako podstawy odrzucenia skargi co do roszczenia majątkowego
(zadośćuczynienia). Sąd nie przedstawił na rzecz swojego poglądu argumentów,
które mogłyby uzasadniać odstąpienie od odmiennego stanowiska, przyjmowanego
jednolicie w piśmiennictwie i w orzecznictwie Sądu Najwyższego.
Zarówno pod rządem kodeksu postępowania cywilnego z 1932 r.
(orzeczenie z dnia 15 stycznia 1935 r., II C 2246/34, Zb. Urz. 1935 r., nr 7, poz.
293), pod rządem art. 393 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 lipca
3
2000 r. (postanowienie z dnia 11 stycznia 2001 r., V CKN 1852/00,
niepublikowane), jak i pod rządem obowiązującego art. 3982
§ 1 k.p.c. (wyrok z dnia
9 stycznia 2008 r., II CSK 363/07, niepublikowany) Sąd Najwyższy stał na
stanowisku, że przewidziane w tym przepisie ograniczenia dotyczą jedynie spraw
o prawa majątkowe i nie odnoszą się do spraw mających za przedmiot zarówno
roszczenia majątkowe, jak i niemajątkowe.
Stanowisko to podziela Sąd Najwyższy rozpoznający zażalenie, uznając,
że przewidziane w art. 3982
§ 1 k.p.c. kryterium dopuszczalności skargi kasacyjnej
w postaci określonej wartości przedmiotu zaskarżenia dotyczy spraw, których
przedmiotem są tylko prawa majątkowe. Dlatego błędne jest stanowisko Sądu
Apelacyjnego, że skarga kasacyjna powoda w części obejmującej orzeczenie
o zadośćuczynieniu jest niedopuszczalna ze względu na wartość przedmiotu
zaskarżenia niższą od 50 tysięcy zł.
Nie przesądza to jednak o zasadności zażalenia, gdyż zachodziła inna
podstawa odrzucenia skargi kasacyjnej, także dostrzeżona przez Sąd.
Powód uiścił od skargi jedynie opłatę stałą w kwocie 600 zł, przewidzianą
w art. 26 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.), nie uiścił natomiast
opłaty stosunkowej od objętego zaskarżeniem roszczenia majątkowego.
Skarżący bezpodstawnie kwestionuje stanowisko Sądu Apelacyjnego, że stała
opłata określona w powołanym przepisie dotyczy wyłącznie roszczeń
niemajątkowych o ochronę dóbr osobistych, a od roszczeń majątkowych należna
jest opłata stosunkowa. Chociaż trzeba przyznać, że orzecznictwo Sądu
Najwyższego nie było w tej kwestii jednolite, o czym świadczą powołane
w zażaleniu niepublikowane postanowienia z dnia 10 listopada 2006 r., I CZ 62/06
i z dnia 22 czerwca 2007 r., V CZ 59/07, to jednak wyraźnie dominowało
stanowisko, z którym pozostaje w zgodzie pogląd wyrażony przez Sąd Apelacyjny
w sprawie niniejszej. Znalazło ono wyraz m.in. w postanowieniach z dnia 21
grudnia 2006 r., III CZ 94/06 (OSNC-ZD 2008, nr 1, poz. 12) i z dnia 8 marca
2007 r., III CZ 12/07 (OSNC 2008, nr 2, poz. 26), uchwale z dnia 22 sierpnia
2007 r., III CZP 77/07 (OSNC 2008, nr 10, poz. 109), a także postanowieniach
4
z dnia 27 czerwca 2008 r., V CSK 100/08, z dnia 17 grudnia 2008 r., I CZ 107/08
i z dnia 3 września 2009 r., I CZ 44/09 (niepublikowane). To właśnie stanowisko
zostało uznane za prawidłowe w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu
Najwyższego z dnia 16 października 2009 r., III CZP 54/09 (dotychczas
niepublikowana), zgodnie z którą opłatę stałą przewidzianą w art. 26 ust. 1 pkt 3
u.o.k.s. pobiera się od pozwu o ochronę dóbr osobistych w części dotyczącej
roszczeń niemajątkowych. Przy uwzględnieniu art. 18 ust. 2 u.o.k.s., dotyczy to
również skargi kasacyjnej. Stanowisko takie, wyraźnie – jak wskazano –
przeważające we wcześniejszej judykaturze Sądu Najwyższego, a także
w orzecznictwie sądów powszechnych, podziela Sąd Najwyższy rozpoznający
zażalenie.
Uiszczenie przez skarżącego jedynie opłaty stałej w kwocie 600 zł oznacza,
że wniesiona przez adwokata skarga kasacyjna nie została opłacona w części
dotyczącej roszczenia majątkowego o zadośćuczynienie w kwocie 30 tysięcy zł.
Wyrok i skarga kasacyjna podlegająca opłacie, a nawet zaskarżone
orzeczenie oraz zażalenie zapadły lub zostały wniesione pod rządem art. 1302
§ 3
k.p.c., przewidującego odrzucenie, bez wezwania o uiszczenie opłaty (między
innymi) skargi kasacyjnej, podlegającej opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej
obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu zaskarżenia. Przepis ten
został uchylony przez art. 1 pkt 3 lit. a) ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie
ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr
234, poz. 1571), która weszła w życie w dniu 1 lipca 2009 r. Miał on zatem
zastosowanie do skargi kasacyjnej powoda wniesionej w kwietniu 2009 r.,
odrzuconej zaskarżonym postanowieniem z dnia 5 maja 2009 r. W tym stanie
rzeczy brak było podstaw do uwzględnienia zażalenia i Sąd Najwyższy oddalił je,
stosownie do art. 3941
§ 3 w zw. z art. 39814
k.p.c.
jz
POSTANOWIENIE
Dnia 19 listopada 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Krzysztof Pietrzykowski
w sprawie z powództwa D. G.
przeciwko J. D., A. S. i E. MEDIA Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w B.
z udziałem interwenienta ubocznego po stronie pozwanej - Powszechnego Zakładu
Ubezpieczeń SA w Warszawie
o ochronę dóbr osobistych i zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 19 listopada 2009 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 5 maja 2009 r.,
I. oddala zażalenie;
II. zasądza od powoda na rzecz pozwanych kwotę
120 (sto dwadzieścia) zł z tytułu zwrotu kosztów
postępowania zażaleniowego
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 16 grudnia 2008 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację powoda
od wyroku, którym oddalono jego powództwo o ochronę dóbr osobistych przez
nakazanie pozwanym złożenia w prasie oświadczenia określonej treści oraz
zasądzenie od nich kwoty 30 tysięcy zł z tytułu zadośćuczynienia.
Powód wniósł w dniu 9 kwietnia 2009 r. skargę kasacyjną, zaskarżając wyrok
w całości i uiszczając opłatę sądową w kwocie 600 zł.
Postanowieniem z dnia 5 maja 2009 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę
kasacyjną w zakresie roszczenia majątkowego. W ocenie Sądu, ze względu na
wartość przedmiotu zaskarżenia niższą niż 50 tysięcy zł skarga jest w tej części –
stosownie do art. 3982
§ 1 k.p.c. – niedopuszczalna.
Sąd wskazał „na marginesie”, że skarżący w tej części skargi nie opłacił,
bowiem uiścił tylko 600 zł, a więc jedynie opłatę od roszczenia niemajątkowego,
przewidzianą w art. 26 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.).
W zażaleniu na to postanowienie powód zarzucił naruszenie art. 3982
§ 1
k.p.c. przez błędne uznanie, że ma on zastosowanie także w sprawach mających
za przedmiot jednocześnie prawa majątkowe i niemajątkowe. Skarżący
zakwestionował również stanowisko Sądu, że w sprawach takich uiszcza się opłatę
stałą od roszczenia niemajątkowego i opłatę stosunkową od roszczenia
majątkowego (objętych zaskarżonym skargą kasacyjną wyrokiem).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rację ma skarżący, gdy zarzuca Sądowi Apelacyjnemu błędne zastosowanie
art. 3982
§ 1 k.p.c. jako podstawy odrzucenia skargi co do roszczenia majątkowego
(zadośćuczynienia). Sąd nie przedstawił na rzecz swojego poglądu argumentów,
które mogłyby uzasadniać odstąpienie od odmiennego stanowiska, przyjmowanego
jednolicie w piśmiennictwie i w orzecznictwie Sądu Najwyższego.
Zarówno pod rządem kodeksu postępowania cywilnego z 1932 r.
(orzeczenie z dnia 15 stycznia 1935 r., II C 2246/34, Zb. Urz. 1935 r., nr 7, poz.
293), pod rządem art. 393 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 lipca
3
2000 r. (postanowienie z dnia 11 stycznia 2001 r., V CKN 1852/00,
niepublikowane), jak i pod rządem obowiązującego art. 3982
§ 1 k.p.c. (wyrok z dnia
9 stycznia 2008 r., II CSK 363/07, niepublikowany) Sąd Najwyższy stał na
stanowisku, że przewidziane w tym przepisie ograniczenia dotyczą jedynie spraw
o prawa majątkowe i nie odnoszą się do spraw mających za przedmiot zarówno
roszczenia majątkowe, jak i niemajątkowe.
Stanowisko to podziela Sąd Najwyższy rozpoznający zażalenie, uznając,
że przewidziane w art. 3982
§ 1 k.p.c. kryterium dopuszczalności skargi kasacyjnej
w postaci określonej wartości przedmiotu zaskarżenia dotyczy spraw, których
przedmiotem są tylko prawa majątkowe. Dlatego błędne jest stanowisko Sądu
Apelacyjnego, że skarga kasacyjna powoda w części obejmującej orzeczenie
o zadośćuczynieniu jest niedopuszczalna ze względu na wartość przedmiotu
zaskarżenia niższą od 50 tysięcy zł.
Nie przesądza to jednak o zasadności zażalenia, gdyż zachodziła inna
podstawa odrzucenia skargi kasacyjnej, także dostrzeżona przez Sąd.
Powód uiścił od skargi jedynie opłatę stałą w kwocie 600 zł, przewidzianą
w art. 26 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.), nie uiścił natomiast
opłaty stosunkowej od objętego zaskarżeniem roszczenia majątkowego.
Skarżący bezpodstawnie kwestionuje stanowisko Sądu Apelacyjnego, że stała
opłata określona w powołanym przepisie dotyczy wyłącznie roszczeń
niemajątkowych o ochronę dóbr osobistych, a od roszczeń majątkowych należna
jest opłata stosunkowa. Chociaż trzeba przyznać, że orzecznictwo Sądu
Najwyższego nie było w tej kwestii jednolite, o czym świadczą powołane
w zażaleniu niepublikowane postanowienia z dnia 10 listopada 2006 r., I CZ 62/06
i z dnia 22 czerwca 2007 r., V CZ 59/07, to jednak wyraźnie dominowało
stanowisko, z którym pozostaje w zgodzie pogląd wyrażony przez Sąd Apelacyjny
w sprawie niniejszej. Znalazło ono wyraz m.in. w postanowieniach z dnia 21
grudnia 2006 r., III CZ 94/06 (OSNC-ZD 2008, nr 1, poz. 12) i z dnia 8 marca
2007 r., III CZ 12/07 (OSNC 2008, nr 2, poz. 26), uchwale z dnia 22 sierpnia
2007 r., III CZP 77/07 (OSNC 2008, nr 10, poz. 109), a także postanowieniach
4
z dnia 27 czerwca 2008 r., V CSK 100/08, z dnia 17 grudnia 2008 r., I CZ 107/08
i z dnia 3 września 2009 r., I CZ 44/09 (niepublikowane). To właśnie stanowisko
zostało uznane za prawidłowe w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu
Najwyższego z dnia 16 października 2009 r., III CZP 54/09 (dotychczas
niepublikowana), zgodnie z którą opłatę stałą przewidzianą w art. 26 ust. 1 pkt 3
u.o.k.s. pobiera się od pozwu o ochronę dóbr osobistych w części dotyczącej
roszczeń niemajątkowych. Przy uwzględnieniu art. 18 ust. 2 u.o.k.s., dotyczy to
również skargi kasacyjnej. Stanowisko takie, wyraźnie – jak wskazano –
przeważające we wcześniejszej judykaturze Sądu Najwyższego, a także
w orzecznictwie sądów powszechnych, podziela Sąd Najwyższy rozpoznający
zażalenie.
Uiszczenie przez skarżącego jedynie opłaty stałej w kwocie 600 zł oznacza,
że wniesiona przez adwokata skarga kasacyjna nie została opłacona w części
dotyczącej roszczenia majątkowego o zadośćuczynienie w kwocie 30 tysięcy zł.
Wyrok i skarga kasacyjna podlegająca opłacie, a nawet zaskarżone
orzeczenie oraz zażalenie zapadły lub zostały wniesione pod rządem art. 1302
§ 3
k.p.c., przewidującego odrzucenie, bez wezwania o uiszczenie opłaty (między
innymi) skargi kasacyjnej, podlegającej opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej
obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu zaskarżenia. Przepis ten
został uchylony przez art. 1 pkt 3 lit. a) ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie
ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr
234, poz. 1571), która weszła w życie w dniu 1 lipca 2009 r. Miał on zatem
zastosowanie do skargi kasacyjnej powoda wniesionej w kwietniu 2009 r.,
odrzuconej zaskarżonym postanowieniem z dnia 5 maja 2009 r. W tym stanie
rzeczy brak było podstaw do uwzględnienia zażalenia i Sąd Najwyższy oddalił je,
stosownie do art. 3941
§ 3 w zw. z art. 39814
k.p.c.
jz