Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 22 czerwca 2011 r.
II PK 4/11
1. Sąd rozpoznający sprawę o zwrot wypłaconej pracownikowi odprawy
pieniężnej jako świadczenia nienależnego jest związany wcześniejszym, prawo-
mocnym wyrokiem zapadłym między tymi samymi stronami, zasądzającym na
rzecz pracownika odszkodowanie w związku z pozornością przyczyny wypo-
wiedzenia umowy o pracę (art. 365 § 1 k.p.c.).
2. Zasądzenie na rzecz pracownika odszkodowania w związku z ustale-
niem braku przyczyn niedotyczących pracownika do wypowiedzenia mu
umowy o pracę oznacza, że odpadła podstawa do wypłaty odprawy pieniężnej,
w związku z czym przybrała ona charakter świadczenia nienależnego (art. 410 §
2 k.c. w związku z art. 300 k.p.).
3. W sytuacji, gdy przyczyna niedotycząca pracownika wskazana w
oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę okazuje się po-
zorna, rozważenia wymaga, czy pracodawca nie miał świadomości, że nie był
zobowiązany do wypłaty pracownikowi odprawy pieniężnej (art. 411 pkt 1 k.c. w
związku z art. 300 k.p.).
Przewodniczący SSN Zbigniew Hajn, Sędziowie SN: Romualda Spyt, Jolanta
Strusińska-Żukowska (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 22 czerwca
2011 r. sprawy z powództwa Ministerstwa Finansów w Warszawie przeciwko Mag-
dalenie D. o zwrot nienależnego świadczenia, na skutek skargi kasacyjnej pozwanej
od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie
z dnia 26 sierpnia 2010 r. […]
o d d a l i ł skargę kasacyjną.
U z a s a d n i e n i e
2
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy w Warszawie wyrokiem z dnia 26 sierpnia 2010 r.
oddalił apelację pozwanej Magdaleny D. od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy
Śródmieścia - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia 10 marca
2010 r. zasądzającego od pozwanej na rzecz Ministerstwa Finansów w Warszawie
kwotę 15.181 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 16 czerwca 2009 r. tytułem
zwrotu nienależnie wypłaconej odprawy pieniężnej.
Sąd Okręgowy podzielił ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd pierwszej
instancji i uznał za prawidłową ich ocenę prawną. Z poczynionych przez Sąd ustaleń
wynikało zaś, że Magdalena D. była zatrudniona w Ministerstwie Finansów w War-
szawie na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, od dnia 1 stycznia 1998
r. do dnia 28 lutego 2009 r., ostatnio na stanowisku naczelnika […]. W dniu 27 listo-
pada 2008 r. pracodawca wypowiedział pozwanej umowę o pracę ze skutkiem na
dzień 28 lutego 2009 r., wskazując jako przyczynę wypowiedzenia likwidację zajmo-
wanego przez nią stanowiska oraz likwidację komórki organizacyjnej, w której była
dotychczas zatrudniona. Pracodawca wypłacił pozwanej odprawę pieniężną na pod-
stawie art. 8 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywa-
nia z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U.
Nr 90, poz. 844 ze zm., zwanej dalej ustawą o zwolnieniach grupowych) w wysokości
15.181 zł. Pozwana odwołała się od powyższego wypowiedzenia, żądając uznania
wypowiedzenia za bezskuteczne i zasądzenia odszkodowania w wysokości trzymie-
sięcznego wynagrodzenia. Wyrokiem z dnia 13 maja 2009 r. Sąd Rejonowy dla War-
szawy Śródmieścia-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie w sprawie
[…] zasądził od Ministerstwa Finansów w Warszawie na rzecz Magdaleny D. od-
szkodowanie w wysokości 18.513,81 zł uznając, między innymi, że wskazana w wy-
powiedzeniu przyczyna miała charakter pozorny i nie uzasadniała rozwiązania sto-
sunku pracy z pozwaną, gdyż nie doszło do zlikwidowania komórki organizacyjnej, w
której była ona zatrudniona, a jedynie zmieniono jej nazwę z zachowaniem ciągłości
funkcjonowania wydziału. Apelacja Ministerstwa Finansów w Warszawie od powyż-
szego wyroku, wobec jej wniesienia z uchybieniem ustawowego terminu, została od-
rzucona postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 13 października 2009 r., a na-
stępnie postanowieniem Sądu Okręgowego-Sądu Pracy w Warszawie z dnia 22
grudnia 2009 r. oddalono wniesione przez Ministerstwo zażalenie na to postanowie-
nie. Pismem z dnia 15 maja 2009 r. pracodawca zwrócił się do pozwanej z prośbą o
wyrażenie zgody na potrącenie z zasądzonego na jej rzecz odszkodowania równo-
3
wartości wypłaconej w dniu 28 lutego 2009 r. odprawy pieniężnej, która stała się
świadczeniem nienależnym.
Przechodząc do oceny prawnej powyższych ustaleń Sąd Okręgowy uznał, że
na skutek wyroku Sądu Rejonowego w Warszawie z dnia 13 maja 2009 r. […] stwier-
dzającego, że pracodawca niezasadnie wypowiedział pozwanej stosunek pracy z
powodu likwidacji stanowiska pracy w związku z reorganizacją, a także, że wypowie-
dzenie umowy o pracę naruszało przepisy prawa dotyczące wypowiadania umów o
pracę, powód utracił obowiązek wypłaty pozwanej odprawy w związku z rozwiąza-
niem z nią umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika na podstawie art. 8
ustawy o zwolnieniach grupowych. Wypłacona pozwanej odprawa stała się świad-
czeniem nienależnym w rozumieniu art. 410 § 2 k.c. w związku z art. 300 k.p. z uwagi
na to, iż odpadła podstawa prawna istniejąca w chwili spełnienia świadczenia.
Zdaniem Sądu odwoławczego, w toku niniejszego postępowania Sąd nie był
zobowiązany samodzielnie ustalać przyczyny wypowiedzenia pozwanej umowy o
pracę, gdyż w tym zakresie był związany ustaleniami poczynionymi w sprawie wcze-
śniej prawomocnie rozstrzygniętej. Z mocy art. 365 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy był
związany wyrokiem Sądu Rejonowego w sprawie […] zasądzającym na rzecz po-
zwanej odszkodowanie w związku z bezzasadnym i bezprawnym rozwiązaniem
umowy o pracę za wypowiedzeniem przez powoda i z motywami podanymi w spo-
rządzonym do niego uzasadnieniu. Strona pozwana nie złożyła wniosków dowodo-
wych zmierzających do wykazania istnienia innej przyczyny wypowiedzenia umowy o
pracę niż przyczyna oparta na przepisach ustawy o zwolnieniach grupowych. Sąd
Okręgowy powołał się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2008 r., I PK
22/08 (OSNP 2010 nr 3-4, poz. 32), stwierdzający, że prawomocne zasądzenie na
rzecz zwalnianej osoby odszkodowania z tytułu niezasadnego wypowiedzenia
umowy o pracę bez jednoczesnego udowodnienia przez pracownika innej niż wska-
zana w oświadczeniu woli pracodawcy przyczyny rozwiązania stosunku pracy, i to
przyczyny wyłącznej, nie upoważnia do uwzględnienia powództwa o odprawę pie-
niężną z art. 8 w związku z art. 10 ust. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych.
W ocenie Sądu Okręgowego w świetle poczynionych w sprawie ustaleń,
uwzględniając że pozwana nie wskazała, z jakiej innej przyczyny niedotyczącej pra-
cownika nastąpiło wypowiedzenie jej umowy o pracę, zasadne było żądanie powoda
zwrotu nienależnie spełnionego świadczenia.
4
W skardze kasacyjnej pozwana, zaskarżając wyrok Sądu drugiej instancji w
całości, wskazała na naruszenie przepisów: 1) art. 365 § 1 k.p.c., poprzez przyjęcie,
że w niniejszej sprawie Sąd był związany ustaleniami zawartymi w uzasadnieniu do
wyroku Sądu Rejonowego w Warszawie z dnia 13 maja 2009 r. w sprawie […], w
sytuacji, gdy Sąd ten nie wskazał na żadne okoliczności uzasadniające takie postę-
powanie, powołując się jedynie na brak stosownych wniosków dowodowych ze
strony pozwanej; 2) art. 410 § 2 k.c. w związku z art. 300 k.p., polegające na błędnej
wykładni i uznaniu, że wobec uprawomocnienia się wyroku Sądu Rejonowego wypła-
cona pozwanej w związku z rozwiązaniem umowy o pracę za wypowiedzeniem od-
prawa stała się świadczeniem nienależnym, co uzasadniało roszczenie powoda o jej
zwrot.
Z powołaniem się na powyższe podstawy pozwana wniosła o uchylenie
zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi Okręgowemu w Warszawie.
W uzasadnieniu skargi wskazała, między innymi, że z ustaleń faktycznych,
poczynionych przez Sąd Rejonowy w sprawie […] wynika, iż w Ministerstwie Finan-
sów rzeczywiście doszło do zmian organizacyjnych, tyle że zmiany te nie uzasadniały
rozwiązania stosunku pracy z pozwaną, bo nie nastąpiła likwidacja jej stanowiska
pracy. Zdaniem skarżącej, mimo wadliwości formalnych w postaci braku konsultacji
związkowej oraz niezasadności wypowiedzenia pozwana została zwolniona z przy-
czyn leżących wprost po stronie Ministerstwa Finansów. Potwierdza to materiał do-
wodowy zgromadzony zarówno w aktach niniejszej sprawy, jak i sprawy […], z które-
go wynika, że nie było podstaw do przyjęcia, iżby przyczyny rozwiązania umowy o
pracę za wypowiedzeniem leżały w jakiejkolwiek mierze po stronie Magdaleny D.
Według skarżącej Sąd bezpodstawnie przerzucił ciężar dowodu w tym zakresie na
stronę pozwaną. Zgodnie z regułą zawartą w art. 6 k.c., to powód winien wykazać, że
z pozwaną rozwiązano stosunek pracy z przyczyn innych niż wynikające z ustawy o
zwolnieniach grupowych, a strona powodowa swoich twierdzeń nie udowodniła, a co
za tym idzie - powództwo powinno zostać oddalone.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw. Wadliwe (niezgodne z
prawem) wypowiedzenie umowy o pracę jest czynnością skuteczną w tym sensie, że
5
prowadzi do rozwiązania stosunku pracy. Jeżeli u podłoża oświadczenia woli praco-
dawcy w tym przedmiocie leżą przy tym przyczyny niedotyczące pracownika, to
choćby były one pozorne, w dniu rozwiązania stosunku pracy aktualizuje się obowią-
zek wypłaty pracownikowi odprawy pieniężnej przewidzianej przez art. 8 ustawy o
zwolnieniach grupowych. Stwierdzenie, że wypowiedzenie umowy o pracę naruszało
obowiązujące przepisy, może być dokonane wyłącznie w postępowaniu sądowym
toczącym się na skutek powództwa pracownika o przywrócenie do pracy albo o od-
szkodowanie (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z 25 lutego 2009 r., II PK 164/08,
OSNP 2010 nr 19-20, poz. 227 i z 4 listopada 2010 r., II PK 112/10, LEX nr 707870).
Badanie rzeczywistości przyczyn wypowiedzenia może odnosić się przy tym tylko do
okoliczności, które zostały przedstawione w piśmie pracodawcy zawierającym
oświadczenie o wypowiedzeniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia
2009 r., II PK 108/08, LEX nr 738347).
W myśl art. 365 § 1 k.p.c., orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i
sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy
administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.
Z prawomocnością orzeczenia sądowego (zarówno w ujęciu materialnym, jak i for-
malnym) związana jest powaga rzeczy osądzonej (art. 366 k.p.c.), przy czym jest to
konstrukcja prawna odmienna - choć ściśle powiązana - z regulacją art. 365 § 1
k.p.c. Wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w
związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko mię-
dzy tymi samymi stronami.
Moc wiążąca orzeczenia (art. 365 § 1 k.p.c.) może być rozważana tylko wtedy,
gdy rozpoznawana jest inna sprawa niż ta, w której wydano poprzednie orzeczenie
oraz gdy kwestia rozstrzygnięta innym wyrokiem stanowi zagadnienie wstępne. Moc
wiążąca prawomocnego orzeczenia sądu charakteryzuje się dwoma aspektami.
Pierwszy z nich odnosi się tylko do faktu istnienia prawomocnego orzeczenia. Zda-
niem Sądu Najwyższego ten aspekt występuje, gdy w poprzednim postępowaniu, w
którym zapadło prawomocne orzeczenie nie brała udziału choćby jedna ze stron no-
wego postępowania, a nie jest ona objęta prawomocnością rozszerzoną. Nie można
bowiem takiej strony obciążać dalszymi skutkami wynikającymi z prawomocnego
orzeczenia. Drugi aspekt mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia jest określony
jako walor prawny rozstrzygnięcia (osądzenia) zawartego w treści orzeczenia. Jest
on ściśle związany z powagą rzeczy osądzonej (art. 366 § 1 k.p.c.) i występuje w
6
nowej sprawie pomiędzy tymi samymi stronami, choć przedmiot obu spraw jest inny.
W nowej sprawie nie może być wówczas zastosowany negatywny (procesowy) sku-
tek powagi rzeczy osądzonej polegający na niedopuszczalności ponownego roz-
strzygania tej samej sprawy. Występuje natomiast skutek pozytywny (materialny)
rzeczy osądzonej przejawiający się w tym, że rozstrzygnięcie zawarte w prawomoc-
nym orzeczeniu (rzecz osądzona) stwarza stan prawny taki, jaki z niego wynika.
Sądy rozpoznające między tymi samymi stronami nowy spór muszą przyjmować, że
dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak przyjęto to w prawomocnym, wcześniej-
szym wyroku, a więc w ostatecznym rezultacie procesu uwzględniającym stan rzeczy
na datę zamknięcia rozprawy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2009 r., II
CSK 12/09, LEX nr 515722). Taka jest treść prawomocnego orzeczenia, o którym
stanowi art. 365 § 1 k.p.c., a więc treść wyrażonej w nim indywidualnej i konkretnej
normy prawnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 2009 r., II PK
302/08, LEX nr 513001). A zatem w kolejnym postępowaniu, w którym pojawia się ta
sama kwestia, nie może być ona już ponownie badana. Związanie orzeczeniem
oznacza zatem zakaz dokonywania ustaleń sprzecznych z uprzednio osądzoną kwe-
stią, a nawet niedopuszczalność prowadzenia w tym zakresie postępowania dowo-
dowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2007 r., II CSK 452/06,
OSNC-ZD 2008 nr 1, poz. 20 oraz uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów
Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2008 r., III CZP 72/08, OSNC 2009 nr 2, poz.
20; Glosa 2009 nr 3, s. 24, z glosą M. Sieradzkiej).
Chociaż powagą rzeczy osądzonej objęta jest w zasadzie jedynie sentencja
wyroku, a nie jego uzasadnienie, to jednocześnie w orzecznictwie trafnie zwraca się
uwagę, że powaga rzeczy osądzonej rozciąga się również na motywy wyroku w ta-
kich granicach, w jakich stanowią one konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia, nie-
zbędne dla wyjaśnienia jego zakresu (tak np. Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 15
marca 2002 r., II CKN 1415/00, LEX nr 53284 oraz z dnia 29 marca 2006 r., II PK
163/05, OSNP 2007 nr 5-6, poz. 71). W szczególności, powagą rzeczy osądzonej
mogą być objęte ustalenia faktyczne w takim zakresie, w jakim indywidualizują one
sentencję jako rozstrzygnięcie o przedmiocie sporu i w jakim określają one istotę da-
nego stosunku prawnego. Chodzi jednak tylko o elementy uzasadnienia dotyczące
rozstrzygnięcia co do istoty sprawy, w których sąd wypowiada się w sposób stanow-
czy, autorytarny o żądaniu (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2004 r., V
CK 528/03, LEX nr 188496 oraz z dnia 21 września 2005 r., V CK 139/05, LEX nr
7
186929). Tak zwanej prekluzji ulega więc tylko ten materiał procesowy, który dotyczy
podstawy faktycznej w zakresie hipotezy normy materialnoprawnej zastosowanej
przez sąd, natomiast twierdzenia i dowody dotyczące innej podstawy prawnej są dla
konkretnej sprawy obojętne (uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 12
marca 2003 r., III CZP 97/02, OSNC 2003 nr 12, poz. 160).
Taka wykładnia przeważa w orzecznictwie i Sąd Najwyższy w składzie rozpo-
znającym niniejszą sprawę uznaje jej trafność. Nie podziela natomiast poglądów od-
miennych, które w szczególności zostały przedstawione w wyroku Sądu Najwyższe-
go z dnia 13 marca 2008 r., III CSK 284/07, LEX nr 380931 i postanowieniu Sądu
Najwyższego z dnia 3 czerwca 2009 r., IV CSK 511/08, LEX nr 511989.
Mając to na uwadze należy stwierdzić, że pomiędzy stronami niniejszego pro-
cesu (który dotyczy zwrotu odprawy jako świadczenia nienależnego) został już roz-
strzygnięty spór, w którym wydano prawomocny wyrok. Przedmiotem wcześniejsze-
go postępowania między tymi samymi stronami była ocena, czy pozwanej przysłu-
guje odszkodowanie przewidziane w art. 45 § 1 k.p. na wypadek nieuzasadnionego
rozwiązania z nią przez stronę powodową stosunku pracy za wypowiedzeniem.
Sprawa ta została ostatecznie rozstrzygnięta przez Sąd Rejonowy prawomocnym
wyrokiem z dnia 13 maja 2009 r. […], którym zasądzono na rzecz pracownicy od-
szkodowanie w związku z pozornością przyczyny wypowiedzenia. Prawomocność
zapadłego w tej sprawie orzeczenia ma ten skutek w obecnym postępowaniu, że
orzekające w nim Sądy są: po pierwsze związane oceną (stanem prawnym), że po-
zwanej przysługują roszczenia z tytułu nieuzasadnionego rozwiązania umowy o
pracę za wypowiedzeniem (a więc, że wypowiedzenie umowy o pracę było nieuza-
sadnione); a po drugie (co w kontekście rozważanego problemu ważniejsze) obo-
wiązkiem Sądów jest respektowanie tych okoliczności faktycznych ustalonych w spo-
sób stanowczy we wcześniejszej sprawie, które określały istotę sporu i uzasadniały
uwzględnienie zgłoszonego w niej roszczenia. Inaczej rzecz ujmując, w rozpoznawa-
nej sprawie należało ocenić, jakie były istotne ustalenia i oceny prawne, które spo-
wodowały uwzględnienie powództwa w poprzedniej sprawie między stronami, przyjąć
związanie nimi w rozpoznawanej sprawie i dokonać ich kwalifikacji z punktu widzenia
prawa pozwanej do odprawy. Trafne jest zatem stanowisko Sądu Okręgowego, że „w
toku niniejszego postępowania Sąd Rejonowy nie był obowiązany badać kwestii do-
tyczących przyczyn wypowiedzenia pozwanej umowy o pracę, gdyż te kwestie były
8
przedmiotem postępowania w sprawie […]”. Zarzut naruszenia art. 365 § 1 k.p.c. jest
więc nieuzasadniony.
Skutkiem ustalenia w toku procesu sądowego braku przyczyn niedotyczących
pracownika, które uzasadniałyby wypowiedzenie powodowi umowy o pracę, musi być
uznanie bezpodstawności wypłaty odprawy pieniężnej, skoro świadczenie to przysłu-
guje wówczas, gdy rozwiązanie umowy o pracę następuje właśnie z tych przyczyn.
Wyrok sądu zasądzający na rzecz pracownika odszkodowanie z tytułu tego rodzaju
niezgodności z prawem oświadczenia woli pracodawcy przesądza zatem o koniecz-
ności zakwalifikowania wypłaconej pracownikowi odprawy jako świadczenia niena-
leżnego, oznacza bowiem stwierdzenie odpadnięcia istniejącej w chwili ustania sto-
sunku pracy podstawy do wypłaty tej należności (art. 410 § 2 k.c.). Świadczenie ma-
jące charakter nienależnego powinno być zaś zwrócone osobie, która dokonała jego
wypłaty (art. 410 § 1 k.c. w związku z art. 405 k.c.).
Stan faktyczny ustalony w tej sprawie odpowiada wprost opisanemu powyżej.
Strona powodowa wypowiedziała skarżącej umowę o pracę zawartą na czas nieo-
kreślony z powołaniem się na przepisy ustawy o zwolnieniach grupowych i wypłaciła
jej w związku z tym odprawę pieniężną w dniu rozwiązania stosunku pracy. W toku
postępowania sądowego ustalono pozorność takiej przyczyny decyzji pracodawcy,
czego skutkiem było zasądzenie na rzecz pracownicy odszkodowania za niezgodne
z prawem wypowiedzenie umowy o pracę. Jak zaś słusznie podkreślono w wyrokach
Sądu Najwyższego z 3 października 2005 r., III PK 82/05 (OSNP 2006 nr 15-16, poz.
239) i 5 października 2007 r., II PK 29/07 (M.P.Pr. 2008 nr 1), odszkodowanie z tytułu
nieuzasadnionego rozwiązania umowy o pracę na podstawie ustawy o zwolnieniach
grupowych i odprawa pieniężna wypłacana z tytułu takiego zwolnienia to dwie odręb-
ne instytucje prawne, a prawo do nich powstaje w ściśle określonych przypadkach. Z
logicznego punktu widzenia pomiędzy zakresami zastosowania obu regulacji zacho-
dzi relacja alternatywy rozłącznej. Jeśli bowiem pracodawca rozwiązał umowę na
podstawie ustawy o zwolnieniach grupowych i przyczyny wypowiedzenia są praw-
dziwe, to powstaje obowiązek zapłaty odprawy. W takiej sytuacji pracownik nie na-
bywa prawa do odszkodowania z tytułu nieuzasadnionego rozwiązania umowy o
pracę z tej przyczyny. Jeśli zaś przyczyny, o których mowa w powołanej regulacji, są
nieprawdziwe, to wówczas pracownik nabywa uprawnienia wskazane w art. 45 k.p.,
tracąc jednocześnie prawo do świadczeń na podstawie ustawy o zwolnieniach gru-
powych. A zatem Sąd drugiej instancji prawidłowo przyjął, że zasądzenie na rzecz
9
pracownika odszkodowania w związku z ustaleniem braku przyczyn niedotyczących
pracownika do wypowiedzenia mu umowy o pracę jest równoznaczne z konieczno-
ścią stwierdzenia, iż odpadła podstawa do wypłaty odprawy pieniężnej, w związku z
czym przybrała ona charakteru świadczenia nienależnego w myśl art. 410 § 2 k.c. w
związku z art. 300 k.p., które pozwana obowiązana była zwrócić pracodawcy sto-
sownie do treści art. 410 § 1 k.c. w związku z art. 405 k.c. w związku z art. 300 k.p.
W konsekwencji nie ma żadnych przesłanek do stwierdzenia, ażeby Sąd Okręgowy
dokonał błędnej wykładni art. 410 § 2 k.c. w związku z art. 300 k.p., wobec czego
zarzut naruszenia tego przepisu nie zasługuje na uwzględnienie.
Z uwagi na to, że Sąd Najwyższy, zgodnie z art. 39813
§ 1 k.p.c., rozpoznaje
sprawę w granicach zaskarżenia oraz w granicach podstaw; jest więc związany gra-
nicami skargi kasacyjnej wyznaczonymi jej podstawami, co oznacza, że nie może
uwzględniać naruszenia żadnych innych przepisów niż wskazane przez skarżącego,
jedynie na marginesie zwraca uwagę, że zgodnie z art. 411 pkt 1 k.c., nie można żą-
dać zwrotu świadczenia, jeżeli spełniający je wiedział, że nie był do niego zobowią-
zany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu
uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej. W kontekście tej
regulacji, w sytuacji, gdy przyczyna niedotycząca pracownika wskazana w oświad-
czeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę okazuje się pozorna, rozważyć
więc należałoby, czy pracodawca nie miał świadomości, że nie był do wypłaty od-
prawy zobowiązany, skoro świadczenie to przysługuje w razie rozwiązania stosunku
pracy z przyczyn niedotyczących pracownika, które w dacie wypowiedzenia umowy o
pracę faktycznie nie zachodziły. Kwestia ta w niniejszej sprawie uchyla się jednak
spod kontroli kasacyjnej z uwagi na brak zarzutu naruszenia art. 411 pkt 1 k.c. przy
wskazanym wyżej związaniu Sądu Najwyższego granicami skargi kasacyjnej wyzna-
czonymi jej podstawami.
Mając to na uwadze, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 39814
k.p.c.).
========================================