II CZ 64/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-12-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 64/12
POSTANOWIENIE
Dnia 20 lipca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Anna Owczarek (sprawozdawca)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z wniosku W. B.
przy uczestnictwie A.S., M. B.,
M. P. oraz W. B.
o dział spadku,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 lipca 2012 r.,
zażalenia uczestnika postępowania M. B.
na postanowienie Sądu Okręgowego
z dnia 31 stycznia 2012 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 31 stycznia 2012 r. odrzucił skargę
kasacyjną uczestnika postępowania M. B. od postanowienia Sądu Okręgowego z
dnia 14 września 2011 r. jako niedopuszczalną, wskazując iż zgodnie z art. 5191
§ 4
k.p.c. skarga kasacyjna nie przysługuje w sprawie dotyczącej działu spadku, gdy
wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż sto pięćdziesiąt tysięcy złotych.
Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł uczestnik postępowania.
Wnosząc o uchylenie orzeczenia skarżący przyznał, że wprawdzie w skardze
kasacyjnej wskazał jako wartość przedmiotu zaskarżenia kwotę 58.076,73zł, ale
w rzeczywistości wynosiła ona 619.485 zł. To wyliczenie opierał uczestnik na
twierdzeniu, że przedmiotem postepowania było obok działu spadku zniesienie
współwłasności, ponadto w toku postępowania nie zgadzał się, żeby cała
nieruchomość o tej łącznej wartości (619.485 zł) przypadła wnioskodawczyni W. B.,
gdyż wnosił o wyodrębnienie i przyznanie mu jednego z lokali, stosownie do udziału
wynoszącego 3/32 części. Dodatkowo uczestnik postępowania podnosił, iż Sąd
powinien z urzędu sprawdzić wartość przedmiotu zaskarżenia, albo wezwać go do
sprecyzowania wartości przedmiotu zaskarżenia.
Sąd Najwyższy zważył:
Chybiony jest zarzut naruszenia art. 3986
§ 2 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c..
Zgodnie z art. 5191
§ 4 pkt 4 k.p.c. skarga kasacyjna nie przysługuje w sprawie
dotyczącej działu spadku i zniesienia współwłasności, jeżeli wartość przedmiotu
zaskarżenia jest niższa niż sto pięćdziesiąt tysięcy złotych. W obu kategoriach
spraw przewidziana jest taka sama wartość przedmiotu zaskarżenia (ratio valoris),
która nie podlega sumowaniu. Niezależnie od tego stwierdzić należy że, jak wynika
z treści orzeczenia, przedmiotem rozstrzygnięcia nie było postępowanie
o zniesienie współwłasności, a jedynie o dział spadku po W. B. W skład spadku
wchodził zaś jedynie udział wynoszący ½ we współwłasności odrębnego prawa do
lokalu mieszkalnego nr 1 z udziałem w nieruchomości wspólnej oraz udział we
współwłasności zabudowanej działki gruntu, na której posadowiony jest budynek, w
którym znajduje się wyodrębniony lokal. Uczestnik zajmował w przedmiotowym
lokalu mieszkalnym dwa pomieszczenia i w istocie wnosił o wyodrębnienie w jego
ramach dalszych lokali, bądź o wyodrębnienie własności budynków użytkowych
znajdujących się na nieruchomości nie kwestionując, że wartość jego udziału w
3
spadku wyrażała się kwotą 58.076,73 zł. Wnioskodawczyni ani żaden z
uczestników postępowania nie tylko nie wnosili o zniesienie współwłasności, ale
wręcz takiemu rozszerzeniu postępowania się sprzeciwiali. Jak zgodnie wskazuje
orzecznictwo sądowe zasadą jest, że w tzw. sprawach działowych wartość
przedmiotu zaskarżenia wyraża się nie wartością całego dzielonego majątku, a
wartością konkretnego interesu skarżącego, którego środek odwoławczy dotyczy.
Konsekwentnie nie może ona wykraczać poza wartość udziału skarżącego
uczestnika. Reguła ta ma zastosowanie także wówczas, gdy postanowienie jest
zaskarżone w całości i skarżący dochodzi jego uchylenia w całości. Odstępstwo od
tej zasady dopuszcza się jedynie wówczas, gdy uczestnik podważa samą zasadę
podziału majątku objętego postępowaniem, kwestionuje jego skład, zaskarża
rozstrzygnięcie dotyczące roszczeń z tytułu posiadania rzeczy wspólnej, zwrotu
pożytków bądź rozliczenia nakładów (por. postanowienia Sądu Najwyższego z
dnia 21 stycznia 2003 r., III CZ 153/02, OSNC 2004, nr 4, poz. 60, z dnia 1
czerwca 2011 r., II CZ 27/11, nie publ., z dnia 6 maja 2010 r., II CZ 38/10, z dnia 3
czerwca 2009 r., IV CSK 107/09, nie publ., z dnia 11 sierpnia 2008 r., V CSK
136/08, nie publ., z dnia 24 lipca 2008 r., IV CZ 53/08, nie publ., z dnia 11 czerwca
2008 r., V CZ 29/08, nie publ. i inne). W sprawie niniejszej brak podstaw do
przyjęcia wskazanego wyjątku.
Nie znajdują prawnego uzasadnienia również dalsze zarzuty. Skarżący
jednoznacznie określił w skardze kasacyjnej wartość przedmiotu zaskarżenia
kwotą odpowiadającą wartości jego udziału w spadku. Zmiana stanowiska nastąpiła
dopiero po odrzuceniu przez Sąd Okręgowy skargi kasacyjnej i instrumentalnie była
związana z tym postanowieniem. Brak podstaw do przyjęcia, że sąd z urzędu
winien wszcząć czynności w celu prawidłowego ustalenia wartości przedmiotu
zaskarżenia, w szczególności podejmować działania naprawcze wobec
kompletności skargi w zakresie tego wymagania. Powinnością skarżącego była
prawidłowa ocena własnego interesu majątkowego już na etapie wnoszenia skargi.
Mając na uwadze powyższe Sąd Najwyższy na podstawie art. 39414
w zw.
z art. 3941
§ 1 pkt 2 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
Dnia 20 lipca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Anna Owczarek (sprawozdawca)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z wniosku W. B.
przy uczestnictwie A.S., M. B.,
M. P. oraz W. B.
o dział spadku,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 lipca 2012 r.,
zażalenia uczestnika postępowania M. B.
na postanowienie Sądu Okręgowego
z dnia 31 stycznia 2012 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 31 stycznia 2012 r. odrzucił skargę
kasacyjną uczestnika postępowania M. B. od postanowienia Sądu Okręgowego z
dnia 14 września 2011 r. jako niedopuszczalną, wskazując iż zgodnie z art. 5191
§ 4
k.p.c. skarga kasacyjna nie przysługuje w sprawie dotyczącej działu spadku, gdy
wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż sto pięćdziesiąt tysięcy złotych.
Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł uczestnik postępowania.
Wnosząc o uchylenie orzeczenia skarżący przyznał, że wprawdzie w skardze
kasacyjnej wskazał jako wartość przedmiotu zaskarżenia kwotę 58.076,73zł, ale
w rzeczywistości wynosiła ona 619.485 zł. To wyliczenie opierał uczestnik na
twierdzeniu, że przedmiotem postepowania było obok działu spadku zniesienie
współwłasności, ponadto w toku postępowania nie zgadzał się, żeby cała
nieruchomość o tej łącznej wartości (619.485 zł) przypadła wnioskodawczyni W. B.,
gdyż wnosił o wyodrębnienie i przyznanie mu jednego z lokali, stosownie do udziału
wynoszącego 3/32 części. Dodatkowo uczestnik postępowania podnosił, iż Sąd
powinien z urzędu sprawdzić wartość przedmiotu zaskarżenia, albo wezwać go do
sprecyzowania wartości przedmiotu zaskarżenia.
Sąd Najwyższy zważył:
Chybiony jest zarzut naruszenia art. 3986
§ 2 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c..
Zgodnie z art. 5191
§ 4 pkt 4 k.p.c. skarga kasacyjna nie przysługuje w sprawie
dotyczącej działu spadku i zniesienia współwłasności, jeżeli wartość przedmiotu
zaskarżenia jest niższa niż sto pięćdziesiąt tysięcy złotych. W obu kategoriach
spraw przewidziana jest taka sama wartość przedmiotu zaskarżenia (ratio valoris),
która nie podlega sumowaniu. Niezależnie od tego stwierdzić należy że, jak wynika
z treści orzeczenia, przedmiotem rozstrzygnięcia nie było postępowanie
o zniesienie współwłasności, a jedynie o dział spadku po W. B. W skład spadku
wchodził zaś jedynie udział wynoszący ½ we współwłasności odrębnego prawa do
lokalu mieszkalnego nr 1 z udziałem w nieruchomości wspólnej oraz udział we
współwłasności zabudowanej działki gruntu, na której posadowiony jest budynek, w
którym znajduje się wyodrębniony lokal. Uczestnik zajmował w przedmiotowym
lokalu mieszkalnym dwa pomieszczenia i w istocie wnosił o wyodrębnienie w jego
ramach dalszych lokali, bądź o wyodrębnienie własności budynków użytkowych
znajdujących się na nieruchomości nie kwestionując, że wartość jego udziału w
3
spadku wyrażała się kwotą 58.076,73 zł. Wnioskodawczyni ani żaden z
uczestników postępowania nie tylko nie wnosili o zniesienie współwłasności, ale
wręcz takiemu rozszerzeniu postępowania się sprzeciwiali. Jak zgodnie wskazuje
orzecznictwo sądowe zasadą jest, że w tzw. sprawach działowych wartość
przedmiotu zaskarżenia wyraża się nie wartością całego dzielonego majątku, a
wartością konkretnego interesu skarżącego, którego środek odwoławczy dotyczy.
Konsekwentnie nie może ona wykraczać poza wartość udziału skarżącego
uczestnika. Reguła ta ma zastosowanie także wówczas, gdy postanowienie jest
zaskarżone w całości i skarżący dochodzi jego uchylenia w całości. Odstępstwo od
tej zasady dopuszcza się jedynie wówczas, gdy uczestnik podważa samą zasadę
podziału majątku objętego postępowaniem, kwestionuje jego skład, zaskarża
rozstrzygnięcie dotyczące roszczeń z tytułu posiadania rzeczy wspólnej, zwrotu
pożytków bądź rozliczenia nakładów (por. postanowienia Sądu Najwyższego z
dnia 21 stycznia 2003 r., III CZ 153/02, OSNC 2004, nr 4, poz. 60, z dnia 1
czerwca 2011 r., II CZ 27/11, nie publ., z dnia 6 maja 2010 r., II CZ 38/10, z dnia 3
czerwca 2009 r., IV CSK 107/09, nie publ., z dnia 11 sierpnia 2008 r., V CSK
136/08, nie publ., z dnia 24 lipca 2008 r., IV CZ 53/08, nie publ., z dnia 11 czerwca
2008 r., V CZ 29/08, nie publ. i inne). W sprawie niniejszej brak podstaw do
przyjęcia wskazanego wyjątku.
Nie znajdują prawnego uzasadnienia również dalsze zarzuty. Skarżący
jednoznacznie określił w skardze kasacyjnej wartość przedmiotu zaskarżenia
kwotą odpowiadającą wartości jego udziału w spadku. Zmiana stanowiska nastąpiła
dopiero po odrzuceniu przez Sąd Okręgowy skargi kasacyjnej i instrumentalnie była
związana z tym postanowieniem. Brak podstaw do przyjęcia, że sąd z urzędu
winien wszcząć czynności w celu prawidłowego ustalenia wartości przedmiotu
zaskarżenia, w szczególności podejmować działania naprawcze wobec
kompletności skargi w zakresie tego wymagania. Powinnością skarżącego była
prawidłowa ocena własnego interesu majątkowego już na etapie wnoszenia skargi.
Mając na uwadze powyższe Sąd Najwyższy na podstawie art. 39414
w zw.
z art. 3941
§ 1 pkt 2 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.