Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PK 128/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 6 grudnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Hajn (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Zbigniew Korzeniowski
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z powództwa S. Ż.
przeciwko C. Z. Spółce Akcyjnej w Z.
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 6 grudnia 2012 r.,
skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 30 listopada 2011 r.,
1. oddala skargę kasacyjną,
2. nie obciąża powoda kosztami postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Pozwem z 9 lutego 2005 r. powód S. Ż. wniósł o zmianę sposobu
rozwiązania umowy o pracę dokonanego przez pracodawcę C. Z. Spółka Akcyjna w
Z. na podstawie art. 52 § 1 k.p. na rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem
dokonanym przez pracodawcę oraz o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz
309.190 zł z ustawowymi odsetkami od 24 stycznia 2005 roku do dnia zapłaty, na
którą składały się roszczenia o wynagrodzenia i odszkodowania.
Po zapadłych w sprawach dotyczących tych roszczeń prawomocnych
wyrokach Sądu Rejonowego - Sądu Pracy z dnia 11 października 2005 r. oraz
Sądu Okręgowego z dnia 2 czerwca 2010 r. do rozstrzygnięcia pozostało żądanie
zapłaty 209.807,50 zł, stanowiącej odszkodowanie za niedotrzymanie przez
pozwaną gwarancji zatrudnienia obliczonej na podstawie Porozumienia o zakresie
zabezpieczeń interesów pracowników Grupy C. Z. S.A. z 11 lutego 2011 r. oraz
Aneksu nr 1 z 31 marca 2004 r. Orzekając w kwestii tego żądania Sąd Rejonowy -
Sąd Pracy wyrokiem z dnia 21 czerwca 2011 r. oddalił powództwo (pkt 1) oraz
orzekł o kosztach. Wyrokiem zaskarżonym rozpoznawaną skargą kasacyjną Sąd
Okręgowy, wskutek apelacji powoda, oddalił apelację i rozstrzygnął o kosztach
zastępstwa procesowego.
Orzeczenia te zostały wydane w następującym, niespornym stanie
faktycznym. S. Ż. był zatrudniony przez pozwanej Spółce od 22 lipca 2002 r. na
stanowisku kierowniczym, z wynagrodzeniem ostatnio ponad 11 tys. zł. Pozwana
zawarła 11 lutego 2004 r. z działającymi w niej związkami zawodowymi
Porozumienie o zakresie zabezpieczeń interesów pracowników Grupy C. Z. S.A.,
którego celem było stworzenie gwarancji zatrudnienia dla jej pracowników,
zmienione aneksem nr 1 z 31 marca 2004 r. Zgodnie z jego treścią Spółka udziela
gwarancji zatrudnienia wszystkim pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy
o pracę na czas nieokreślony w dniu 4 grudnia 2003 roku i nadal będących
pracownikami Grupy C. Z. S.A. Aneksem nr 1 do Porozumienia z dnia 31 marca
2004 r. doprecyzowano, iż gwarancja zatrudnienia udzielana jest na 60 miesięcy.
Zgodnie z § 3 Porozumienia, niedotrzymanie gwarancji zatrudnienia w okresie 36
miesięcy. tj. do 4 grudnia 2006 r. skutkuje wypłaceniem przez pracodawców
pracowników zwalnianych z przyczyn niedotyczących pracowników dodatkowego
3
odszkodowania w wysokości iloczynu pełnych miesięcy pozostałych do końca 36-
miesięcznego okresu (…) i miesięcznego wynagrodzenia pracownika liczonego jak
za urlop wypoczynkowy (…). Jednocześnie, według § 4 Porozumienia, prawo do
dodatkowego odszkodowania z § 3 nie ma zastosowania do pracowników: a) z
którymi rozwiązano stosunek pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę;
b) którzy rozwiązali stosunek pracy za wypowiedzeniem; c) którzy rozwiązali
stosunek pracy na własny wniosek za porozumieniem stron; d) z którymi
rozwiązano stosunek pracy na podstawie przepisów art. 52 k.p.; e) których umowa
o pracę rozwiązała się z upływem czasu na jaki została zawarta lub wygasła; f) o
których mowa w § 6 (tj. pracowników, którzy nie zaakceptowali nowych warunków
pracy - wypowiedzenia zmieniającego - wynikających ze zmian w strukturze
zatrudnienia związanych z potrzebami pracodawcy). W przepisie tym zastrzeżono,
że w wypadku prawomocnego orzeczenia przez Sąd, że rozwiązanie w okresie
gwarancji zatrudnienia stosunku pracy było nieuzasadnione lub dokonane z
naruszeniem przepisów prawa oraz nieuwzględnienia przez Sąd żądania
pracownika przywrócenia do pracy, pracodawca w miejsce odszkodowania
zasądzonego wypłaci odszkodowanie przewidziane w § 3, chyba że zasądzone
odszkodowanie będzie wyższe (§ 4 ust. 1 Porozumienia). W dniu 9 lutego 2005 r.
pozwana rozwiązała z powodem umowę o pracę bez wypowiedzenia na podstawie
art. 52 § 1 pkt 1 k.p. Wypowiedzenie to, wyrokiem częściowym Sądu Rejonowego z
11 października 2005 r., uznane zostało za dokonane z naruszeniem przepisów
prawa. Dnia 8 kwietnia 2009 r. pozwana wydała S. Ż. świadectwo pracy, w którym
wskazała, że stosunek pracy ustał za wypowiedzeniem dokonanym przez
pracodawcę.
Zdaniem Sądu Okręgowego, S. Ż. objęty został § 3 i 4 Porozumienia,
ponieważ 4 grudnia 2003 r. był zatrudniony u pozwanej na podstawie umowy o
pracę na czas nieokreślony, a pracodawca nie dotrzymał gwarancji zatrudnienia
rozwiązując z nim w dniu 9 lutego 2005 r. umowę o pracę. Ponadto, umowa o pracę
została z nim rozwiązana bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 k.p. Dlatego,
zgodnie z § 4 ust. 1 Porozumienia, dodatkowe odszkodowanie przysługiwało mu
pod warunkiem, że wyrokiem sądowym to rozwiązanie umowy zostanie
prawomocnym orzeczeniem uznane za nieuzasadnione lub dokonane z
4
naruszeniem przepisów prawa, a jednocześnie Sąd nie uwzględni żądania
pracownika przywrócenia do pracy. Według Sądu drugiej instancji z wykładni
Porozumienia wynika, że możliwość wypłaty odszkodowania dotyczy wyłącznie
pracowników, którzy łącznie spełnili powyższe warunki. Sąd podkreślił, że celem tej
regulacji była ochrona zatrudnienia. Dodatkowe odszkodowanie przysługiwało
wyłącznie pracownikowi, który domagał się przywrócenia do pracy, ale z przyczyn
od niego niezależnych nie został do niej przywrócony. Taki cel rozważanych
postanowień Porozumienia potwierdzili świadkowie – uczestnicy negocjacji, którzy
zeznali, że jego celem było zapewnienie i ochrona zatrudnienia. Dlatego dodatkowe
odszkodowanie nie odnosiło się do pracowników, którzy po rozwiązaniu z nimi
umowy o pracę nie wyrazili chęci do pracy. Za chybiony, zdaniem Sądu
Okręgowego, należało również uznać apelacyjny zarzut naruszenia art. 9 § 4 k.p.
Nie można przyjąć, że Porozumienie naruszało zasadę równego traktowania w
zatrudnieniu. Każdy pracownik ma bowiem równe prawa i możliwości i od jego
decyzji należy wybór przysługującego mu roszczenia, a co za tym idzie
konsekwencji z tym związanych. Powód żądał odszkodowania, tj. roszczenia
alternatywnego w stosunku do przywrócenia do pracy, a zatem nie można obecnie
jego oświadczeniu woli nadawać zupełnie odmiennego sensu. Według Sądu
nieuzasadniony był też zarzut naruszenia art. 8 k.p. S. Ż., z powodu
nieuprawnionego rozwiązania z nim umowy o pracę bez wypowiedzenia otrzymał
blisko 100.000 zł. Odmowa wypłaty żądanego świadczenia wynika zatem wyłącznie
z niedopełnienia przez niego warunków jego wypłaty, w tym w szczególności
warunku zgłoszenia roszczenia o przywrócenie do pracy. Zdaniem Sądu, nie
zasługiwał też na uwzględnienie zarzut, że art. 97 § 3 k.p. może stanowić podstawę
do wypłaty dodatkowego odszkodowania, bowiem przepis ten nakazuje
pracodawcy jedynie zamieszczenie w świadectwie pracy informacji, że rozwiązanie
umowy o pracę nastąpiło za wypowiedzeniem dokonanym przez pracodawcę.
Fikcja prawna zastosowana w tym przepisie, nie może mieć automatycznego
zastosowania przy badaniu przesłanek uzasadniających wypłatę dodatkowego
odszkodowania na podstawie § 4 Porozumienia, który jako szczególny zakładowy
akt płacowy zawiera odrębne i precyzyjne przesłanki, które muszą zaistnieć, aby
5
roszczenie pracownika o wypłatę odszkodowania zostało uwzględnione, co czym
była już mowa wyżej.
W skardze kasacyjnej powód zaskarżył powyższy wyrok Sądu Okręgowego
w całości zarzucając mu naruszenie prawa materialnego: (-) art. 65 § 1 i 2 k.c. w
związku z art. 300 k.p., przez ich niewłaściwe zastosowanie i uznanie za logiczne
stanowiska, że zgłoszenie przez pracownika roszczenia o przywrócenie do pracy
oraz nieuwzględnienie przez sąd żądania przywrócenia do pracy stanowi
prawidłową wykładnię § 3 Porozumienia i prowadzi do uzyskania przez pracownika
odszkodowania przewidzianego w § 3 Porozumienia. Celem Porozumienia była
gwarancja zatrudnienia udzielona wszystkim pracownikom pozwanego w nim
wymienionych, natomiast wykładnia przesłanek Porozumienia dokonana przez Sąd
doprowadziła do sytuacji, w której - wbrew celowi Porozumienia - nie wszyscy
pracownicy pozwanego mogą skorzystać z takiej gwarancji zatrudnienia, a wśród
takich pracowników jest powód. Zastrzeżenie określone w § 4 in fine Porozumienia
powinno być rozumiane w sposób szeroki i tożsamy z zasądzeniem odszkodowania
na rzecz pracownika, zarówno w ramach pierwotnie zgłaszanego roszczenia bądź
alternatywnie do roszczenia o przywrócenie do pracy. Taką interpretację w
szczególności wzmacnia postępowanie pracodawcy, który w bezprawny sposób
dokonał rozwiązania umowy o pracę z powodem bez wypowiedzenia, przez co
naruszył gwarancje zatrudnienia wobec powoda; (-) - art. 9 § 4 i art. 112
k.p., przez
niezasadne przyjęcie, że prawidłowe jest zróżnicowanie w § 4 Porozumienia praw
pracowników do zwiększonego odszkodowania z tytułu naruszenia gwarancji
zatrudnienia przez pracodawcę, ponieważ przyznanie prawa do odszkodowania
uzależnione zostało od rodzaju roszczenia zgłoszonego przez pracownika przed
sądem, tj. żądania przez pracownika przywrócenia do pracy, które nie zostanie
uwzględnione przez sąd. Wprowadzenie takiego kryterium przez pracodawcę nie
jest przejawem swobody stron uzasadnionym przepisami Kodeksu pracy, ale
przede wszystkim jest nieobiektywne i niesprawiedliwe, albowiem czyni
rozróżnienie pomiędzy podmiotami znajdującymi się w takiej samej sytuacji
prawnej, tj. osobami, wobec których bezprawne działanie pracodawcy doprowadziło
do ustania stosunku pracy. Takie zróżnicowanie praw pracowników narusza zasadę
równego traktowania w zatrudnieniu i w celu zniwelowania negatywnych skutków
6
naruszenia tej zasady pracownikom występującym do sądu pracy o zasądzenie
odszkodowania sąd powinien zasądzić dodatkowe odszkodowanie wynikające z § 3
Porozumienia; (-) art. 8 k.p., przez jego niezastosowanie i przyjęcie, że nie narusza
zasad współżycia społecznego sytuacja, gdy pracownik, wobec którego
bezprawnym działaniem pracodawca naruszył gwarancję zatrudnienia, może być
pozbawiony świadczeń wyłącznie z powodu wyboru roszczenia o zapłatę
odszkodowania na podstawie art. 56 k.p. Sąd nie dokonał oceny, z jakiej przyczyny
powód nie żądał przywrócenia do pracy i czy obawy powoda związane z
ewentualnym powrotem do pracy są powodowane obiektywnymi obawami przed
szykanami pozwanego. Sąd przyjął za dopuszczalną taką sytuację, w której mimo
naruszenia przez pozwanego postanowień Porozumienia (udzielonych gwarancji
zatrudnienia) oraz obowiązujących powszechnie przepisów Kodeksu pracy, w
szczególności art. 39 k.p., pracodawca może uniknąć zapłaty pracownikowi
dodatkowego odszkodowania za niedotrzymanie gwarancji zatrudnienia i próbę
niezgodnego z prawem rozwiązania z powodem umowy o pracę bez
wypowiedzenia. Pomimo faktu, że powodowi nie udowodniono działania
naruszającego prawo, czy też „niechęci do powrotu do pracy", pozwany swym
zamierzonym działaniem doprowadził do sytuacji, w której powód obawiał się
wystąpić z roszczeniem o przywrócenie do pracy i realnie oceniając możliwość
dalszej współpracy zdecydował się na wystąpienie o odszkodowanie, co stanowi
nadużycie prawa ze strony pozwanego i nie może korzystać z ochrony.
Skarżący wniósł o uchylenie i zmianę zaskarżonego wyroku, przez
zasądzenie od pozwanego na jego rzecz 209.807,50 zł z ustawowymi odsetkami od
24 stycznia 2005 r. do dnia zapłaty z tytułu odszkodowania za niedotrzymanie
przez pozwanego gwarancji zatrudnienia oraz kosztów procesu wraz z kosztami za
instancję odwoławczą według norm przepisanych, względnie o uchylenie
zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
sądowi, który wydał zaskarżony wyrok lub sądowi równorzędnemu wraz z
rozstrzygnięciem o kosztach procesu za obie instancje oraz postępowanie
kasacyjne, w tym o kosztach zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
7
Pełnomocniczka skarżącego, opierając skargę na założeniu, że po
bezprawnym rozwiązaniu z powodem umowy o pracę bez wypowiedzenia i
zasądzeniu na jego rzecz odszkodowania z tego tytułu powinien on, zgodnie z § 4
in fine Porozumienia, uzyskać od strony pozwanej dodatkowe odszkodowanie
przewidziane w § 3 tego aktu, twierdzi, że Sąd Okręgowy dokonał wykładni
wskazanych postanowień Porozumienia z naruszeniem art. 65 § 1 i 2 k.c. w
związku z art. 300 k.p., a ponadto, przyjmując taką wykładnię, a tym samym
uznając za prawidłowe zgodne z nią zróżnicowanie prawa pracowników, naruszył
zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, obrażając art. 9 § 4 i 112
k.p. oraz
zasady współżycia społecznego, przez niezastosowanie art. 8 k.p. w takiej sytuacji.
Zarzuty te są nieuzasadnione.
W pierwszej kolejności nie można zgodzić się z twierdzeniami strony
skarżącej dotyczącymi błędnego zastosowania art. 65 § 1 i 2 k.c. w związku z art.
300 k.p. Sąd Okręgowy swoje stanowisko w kwestii znaczenia treści § 3 i § 4 oparł
na ich skrupulatnej wykładni językowej uzupełnionej, wobec zastrzeżeń powoda,
badaniem woli stron Porozumienia. W rezultacie doszedł do przekonującego
wniosku, że dodatkowe odszkodowanie zgodnie z brzmieniem wskazanych
postanowień oraz zamiarem stron przysługuje tylko tym pracownikom, którzy po
bezzasadnym zwolnieniu ich z pracy żądali przywrócenia do pracy, ponieważ celem
porozumienia była ochrona zatrudnienia. Z tego względu pracownik, który po
niezgodnym z przepisami lub nieuzasadnionym rozwiązaniu umowy nie żądał
przywrócenia do pracy, lecz odszkodowania, ochronie tej nie podlegał. Odwołanie
się w rozważanej sytuacji przez Sąd odwoławczy do zasad wykładni umów
wskazanych w art. 65 k.c., w tym szczególnie zasady badania zgodnego zamiaru
stron i celu umowy, jest zgodne z podzielanym przez Sąd Najwyższy w obecnym
składzie poglądem, według którego przy wykładni zaliczanych do przepisów prawa
pracy postanowień porozumień zbiorowych dopuszczalne jest posiłkowe
stosowanie art. 65 § 2 k.c. w celu ustalenia woli i zamiaru stron porozumienia i
wyjaśnienia treści interpretowanych postanowień tego aktu (zob. np. wyroki SN z
dnia: 10 listopada 1999 r., I PKN 345/99 (OSNP 2001, nr 6, poz. 195; wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 11 stycznia 2006 r., II CSK 48/05, LEX nr 371795; z dnia 19
8
marca 2008 r., I PK 235/07, OSNP 2009 nr 15-16, poz. 190; 4 lutego 2011 r., II PK
187/10, OSNP 2012/7-8/89; 26 lipca 2011 r., I PK 27/11). Wobec tego zarzut
niewłaściwego zastosowania art. 65 § 1 i 2 k.c. jest nieuzasadniony, a także
niekonsekwentny, skoro Autorka skargi sama przyznaje, że „Przy takim źródle
prawa uwzględnienie woli stron Porozumienia i celu jego zawarcia powinno mieć
miejsce w większym stopniu niż przy interpretacji przepisów prawa powszechnie
obowiązującego…” (s. 8 uzasadnienia skargi).
Bezzasadne są także zarzuty naruszenia art. 9 § 4 i art. 112
k.p., przez
uzależnienie prawa do dodatkowego odszkodowania (zróżnicowanie pracowników)
od tego, czy pracownik, z którym pracodawca rozwiązał stosunek pracy bez
wypowiedzenia żądał przywrócenia do pracy, czy nie, co zdaniem skarżącego
doprowadziło do naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu. Przede
wszystkim pełnomocniczka powoda formułując te zarzuty nie wskazała postaci ich
naruszenia przez zaskarżony wyrok, do czego zobowiązuje profesjonalnego
pełnomocnika strony skarżącej art. 3984
§ 1 pkt 2 w związku z art. 3983
§ 1 pkt 1
k.p.c. Braku tego nie usunięto w uzasadnieniu podstaw skargi, które ogranicza się
do prób wykazania nierównego (gorszego) traktowania powoda, bez
przeprowadzenia prawniczego wywodu wykazującego, na czym polegało
naruszenie wymienionych powyżej przepisów prawa. Uniemożliwia to Sądowi
Najwyższemu kontrolę skargi w rozważanym obecnie zakresie. W tej sytuacji
można jedynie na marginesie i ogólnie zauważyć, że treść Porozumienia (którego
charakter jako porozumienia zbiorowego spełniającego warunki zaliczenia do
przepisów prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 k.p. był w sprawie bezsporny i nie
jest kwestionowany w rozpoznawanej skardze), podobnie jak innych
pozaustawowych źródeł prawa pracy, powinna uwzględniać zasady równego
traktowania, unormowaną w art. 112
k.p., i niedyskryminacji w zatrudnieniu, o której
mowa w art. 113
k.p. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2008 r., I PK
261/07, OSNP 2009 nr 19 - 20, poz. 253) i, co za tym idzie, jego postanowienia
naruszające tę zasadę należałoby uznać, zgodnie z art. 9 § 4 k.p., za
nieobowiązujące. Taka sytuacja upoważnia zaś pracownika gorzej traktowanego do
dochodzenia świadczeń przewidzianych w zakwestionowanych przepisach, których
pozbawiono go wskutek naruszenia zasady równego traktowania lub
9
niedyskryminacji (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 września
2006 r., I PK 87/06, OSNP 2007 nr 17-18, poz. 246). W omawianej sytuacji nie
można jednak mówić o naruszeniu zasady niedyskryminacji, czego zresztą
skarżący nie zarzuca, bowiem zróżnicowanie jego położenia nie wynika z którejś z
przyczyn (kryteriów) dyskryminacji, wymienionych w art. 113
k.p., ani z innej cechy
mogącej w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego stanowić podstawę
dyskryminacji. Nie można też mówić o naruszeniu przez rozważane postanowienia
Porozumienia zasady równego traktowania określonej w art. 112
k.p., zgodnie z
którą pracownicy mają równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich
samych obowiązków, będącej więc odniesioną do kategorii pracowników emanacją
konstytucyjnej koncepcji równości (art. 32 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji),
polegającej na podobnym traktowaniu podmiotów podobnych, tj. podmiotów
mających w równym stopniu tę samą cechę istotną. Naruszenie zasady równości
(w rozumieniu art. 32 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji i art. 112
k.p.) bowiem nie
występuje, gdy odmienne potraktowanie podmiotów podobnych jest racjonalne
(znajduje racjonalne uzasadnienie w celu i treści przepisów, w których skład
wchodzi), proporcjonalne (interes, któremu ma służyć różnicowanie sytuacji
adresatów normy prawnej, pozostaje w odpowiedniej proporcji do wagi interesów,
które zostaną naruszone w wyniku nierównego potraktowania podmiotów
podobnych) i nie uwłacza w sposób zasadniczy innym uznanym wartościom, a
zwłaszcza poczuciu sprawiedliwości (por. wyrok SN z dnia 5 maja 2010 r., I PK
201/09, OSNP 2011 nr 21-22, poz. 270; wyrok TK z 16 grudnia 1997 r., K 8/97,
OTK 1997, Nr 5-6, poz. 70; wyrok TK z dnia 5 lipca 2011 r., P 14/10, OTK-A
2011/6/49). Należy dodać, że odnoszenie wskazanej koncepcji równości do
kształtowania sytuacji pracowników w porozumieniach zbiorowych jest od dawna
przyjęte w orzecznictwie Sądu Najwyższego (zob. np. wyrok SN z dnia 23
października 1996 r., I PRN 94/96, OSNP 1997 nr 8, poz. 131; wyrok SN z dnia 12
grudnia 2001 r., I PKN 182/01, OSNP 2003 nr 23, poz. 571; uchwałę SN z dnia 8
stycznia 2002 r., III ZP 31/01, OSNP 2002 nr 12, poz. 284; wyrok SN z dnia 16
maja 2008 r., I PK 261/07, OSNP 2009 nr 19 -20, poz.; wyrok SN z dnia 10 maja
2012 r., II PK 227/11, LEX nr 1212057; wyrok SN z dnia 23 maja 2012 r., I PK
173/11, LEX nr 1219490).
10
Wspólnymi cechami istotnymi grupy pracowników, do której należał powód,
było to że zostali oni objęci gwarancjami zatrudnienia określonymi w Porozumieniu,
gwarancji tych pracodawca (pozwana) nie dotrzymał rozwiązując umowę o pracę
bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 k.p., a sąd uznał to rozwiązanie za
nieuzasadnione lub dokonane z naruszeniem przepisów prawa. Jednocześnie
jednak odstępstwo od obowiązku wypłaty tak określonym pracownikom
dodatkowego odszkodowania w wypadku, gdy nie dochodzą oni przywrócenia do
pracy, wprowadzone w § 4 in fine Porozumienia, nie naruszyło zasady równego
traktowania w zatrudnieniu, ponieważ zostało ono racjonalnie uzasadnione tym, że
celem Porozumienia była ochrona (kontynuacji) zatrudnienia, narusza ono jedynie
interes ekonomiczny pracownika (utrata odszkodowania), który jest interesem
mniejszej wagi niż kontynuacja zatrudnienia, a poza tym może być ono uznane za
sprawiedliwe, skoro pracownik, mogąc żądać przywrócenia do pracy, z roszczenia
tego, jak uczynił to powód, rezygnuje.
Należy też dodać, że w sprawach dotyczących równego traktowania
pracowników w odniesieniu do ich uprawnień zapisanych w porozumieniach
zbiorowych, konieczne jest uwzględnianie autonomii zbiorowej woli pracowników,
reprezentowanej przez związek zawodowy, uzasadniającej założenie, że
ukształtowane w nich prawa są zgodne z odpowiednio wyważonymi indywidualnymi
interesami członków reprezentowanej grupy pracowniczej i tej grupy jako takiej. Do
tej zasady, niezależnie od różnic w sformułowaniach, nawiązywał już Sąd
Najwyższy w podobnych sytuacjach we wcześniejszym orzecznictwie (zob.
uchwałę SN z dnia 8 stycznia 2002 r., III ZP 31/01, OSNP 2002 nr 12, poz. 284
oraz wyroki SN z dnia: 10 maja 2012 r., II PK 227/11, LEX nr 1212057; 11 września
2012 r., II PK 36/12).
Bezpodstawny jest wreszcie zarzut naruszenia przez zaskarżony wyrok art.
8 k.p. Należy przypomnieć, że, po pierwsze, ocena, czy w konkretnym wypadku ma
zastosowanie norma art. 8 k.p., mieści się w granicach swobodnego uznania
sędziowskiego, po uwzględnieniu całokształtu okoliczności faktycznych konkretnej
sprawy (zob. wyrok z dnia 9 lutego 2007 r., I BP 15/06, OSNP 2008 nr 7-8, poz. 92;
także wyroki SN z dnia: 11 września 1961 r., I CR 693/61, OSN 1963 nr 2, poz. 31
oraz 6 stycznia 2009 r., I PK 18/08 OSNP 2010 nr 13-14, poz. 156) i, po drugie,
11
ciężar dowodu w zakresie pozwalającym na zakwalifikowanie określonego
zachowania się jako nadużycia prawa obciąża tego, kto zarzuca drugiemu
naruszenie zasad współżycia społecznego (zob. uchwała SN z dnia 21 czerwca
1948 r., C. Prez. 114/48, OSN Nr 3/1948, poz. 61; wyrok SN z dnia z 7 grudnia
1965 r., II CR 278/65, OSNCP nr 7-8/1966). W ocenie Sądu Najwyższego, Sąd
Okręgowy dokonał takiej wszechstronnej oceny, rozważając w szczególności
zarzuty naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 8 k.p., zgłoszone w apelacji
powoda, i przekonująco uzasadnił przyczyny oddalenia tego zarzutu. Nie ma też w
niekwestionowanej przez skarżącego podstawie faktycznej zaskarżonego
orzeczenia ustaleń, które uzasadniałyby podnoszone w skardze obawy powoda
przed szykanami pozwanej po ewentualnym przywróceniu go do pracy. W tej
sytuacji, zważywszy na wskazany powyżej szeroki zakres uznania sędziowskiego
przy ocenie możliwości zastosowania art. 8 k.p., Sąd Najwyższy nie znalazł
podstaw do uwzględnienia zarzutu naruszenia tego przepisu.
Na koniec należy wskazać, że zgodnie z art. 39813
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy
rozpoznaje skargę kasacyjną w granicach zaskarżenia oraz w granicach podstaw, a
w granicach zaskarżenia bierze z urzędu pod rozwagę jedynie nieważność
postępowania. Oznacza to, że Sąd Najwyższy nie poddaje ocenie prawidłowości
zaskarżonego rozstrzygnięcia poza granicami wyznaczonymi przez podstawy
skargi, nawet gdy dostrzega, że narusza ono przepisy prawa w sposób, który przy
odpowiednim sformułowaniu i uzasadnieniu związanych z tym naruszeniem
zarzutów mogły uzasadniać uwzględnienie wniosków skargi. W tej sytuacji, jedynie
dla pełnej jasności, należy zauważyć, że w rozpoznawanej skardze,
pełnomocniczka skarżącego odeszła od formułowanego we wcześniejszych
stadiach postępowania twierdzenia, że skorygowanie świadectwa pracy powoda na
podstawie art. 97 § 3 k.p., w związku z czym strona pozwana wydała mu
świadectwo pracy, w którym wskazała, że stosunek pracy ustał za wypowiedzeniem
dokonanym przez pracodawcę, uprawnia powoda do otrzymania dodatkowego
odszkodowania z tego względu, że w świetle prawa jego stosunek pracy został
wypowiedziany. W skardze nie przedstawiono jednak żadnych zarzutów, które
umożliwiłyby Sądowi Najwyższemu kontrolę zaskarżonego wyroku w tej
płaszczyźnie.
12
Z powyższych względów Sąd Najwyższy, na podstawie 39814
k.p.c., orzekł
jak w sentencji. O kosztach orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c. uznając, iż ze
względu na charakter sprawy, względy słuszności przemawiały za nie obciążaniem
powoda kosztami postępowania kasacyjnego.