Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UK 372/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 11 czerwca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Halina Kiryło
SSN Roman Kuczyński
w sprawie z wniosku M. G.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o wstrzymanie wypłaty emerytury,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 11 czerwca 2013 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w […] z dnia 21 czerwca 2012 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 21 czerwca 2012 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
wnioskodawcy M. G. od wyroku Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych z dnia 13 lutego 2012 r., którym oddalono jego odwołanie od decyzji
2
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 25 października 2011 r. wstrzymującej
od dnia 1 października 2011 r. wypłatę emerytury przyznanej od dnia 1 sierpnia
2009 r. w związku z nierozwiązaniem stosunku pracy z Urzędem Miejskim […], w
którym pracuje od dnia 1 września 1995 r. do chwili obecnej.
W bezspornych okolicznościach faktycznych Sądy meriti zaaprobowały
zastosowanie przez organ rentowy art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dodanego od dnia 1
stycznia 2011 r. przez art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie
ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz.
1726), który stanowi o zawieszeniu prawa do emerytury bez względu na wysokość
przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez
uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego
wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w
decyzji organu rentowego. Przepis ten – stosownie do art. 28 ustawy o zmianie
ustawy o finansach publicznych – miał zastosowanie do emerytur przyznanych
przed dniem 1 stycznia 2011 r. (dniem wejścia w życie tej ustawy), poczynając od
dnia 1 października 2011 r.
Sąd drugiej instancji wskazał także, że wobec wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 7 lutego 2006 r., SK 45/04 (OTK-A 2006, nr 2, poz. 15),
uznającego art. 103 ust. 2a ustawy emerytalnej za zgodny z art. 32 Konstytucji RP,
zarzuty apelacji, że zastosowanie tego przepisu wobec wnioskodawcy narusza
zasady konstytucyjne, są nieuzasadnione. Sąd nie uwzględnił także wniosku o
zwrócenie się z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego, wskazując na
toczące się już w Trybunale Konstytucyjnym postępowanie w sprawie wniosku
grupy senatorów o zbadanie zgodności art. 6 ustawy o zmianie ustawy o finansach
publicznych oraz niektórych innych ustaw z art. 2, 21 i 64 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej oraz z art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw
człowieka i podstawowych wolności (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.) - K
24/11 w zakresie, w jakim z powodu uzyskiwania przez emeryta przychodu z tytułu
zatrudnienia kontynuowanego po nabyciu prawa do emerytury bez uprzedniego
rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą następuje zawieszenie prawa do
emerytury również wobec emerytów, którzy nabyli prawo do emerytury na mocy
3
wcześniejszych przepisów, nie przewidujących konieczności rozwiązywania
stosunku pracy.
W skardze kasacyjnej od tego wyroku, zaskarżając go w całości,
pełnomocnik wnioskodawcy zarzucił naruszenie prawa materialnego - art. 103a
ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity
tekst: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym od
dnia 1 stycznia 2011 r. w związku z art. 11, 12, 13, 13a, 14 ustawy z dnia 21
listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223, poz. 1458 ze
zm.), art. 32 Konstytucji RP oraz art. 14 Konwencji o ochronie praw człowieka i
podstawowych wolności z dnia 4 listopada 1950 r. poprzez błędną wykładnię
polegającą na przyjęciu, że „przepis art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o
emeryturach i rentach z FUS w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2011 r.
wprowadzając możliwość uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą,
na rzecz którego ubezpieczony wykonywał zatrudnienie bezpośrednio przed dniem
nabycia prawa do emerytury, nie różnicuje ubezpieczonych według miejsca i
rodzaju ich zatrudnienia”, oraz naruszenie przepisów postępowania – art. 378 § 1 i
382 k.p.c. w związku z art. 391 k.p.c., art. 382 k.p.c. oraz art. 328 § 2 k.p.c. w
związku z art. 391 § 1 k.p.c., wniósł o wydanie orzeczenia co do istoty sprawy
poprzez zmianę wyroku Sądu pierwszej instancji w zaskarżonym apelacją zakresie
i uwzględnienie odwołania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy Sądowi drugiej instancji do ponownego rozpoznania wraz z
orzeczeniem o kosztach postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Po wydaniu zaskarżonego wyroku, Trybunał Konstytucyjny orzeczeniem z
dnia 13 listopada 2012 r., K 2/12 (Dz. U. z 2012 r., poz. 1285) uznał, że art. 28
ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz
niektórych innych ustaw w związku z art. 103a ustawy o emeryturach i rentach
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie
do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., bez
konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony
4
zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2
Konstytucji RP.
W utrwalonej judykaturze przyjmuje się, że skutkiem uznania za
niekonstytucyjne przepisów w określonym zakresie jest obowiązek zapewnienia
przez wszystkie sądy, które orzekały na podstawie niekonstytucyjnych przepisów
prawa, stanu zgodnego z Konstytucją w zakresie wiążąco rozstrzygniętym
wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego (por. uchwałę z dnia 23 stycznia 2001 r.,
III ZP 30/00, OSNAPiUS 2001 nr 23 poz. 685 i wyroki: z dnia 5 września 2001 r.,
II UKN 542/00, OSNAPiUS z 2004 r. nr 2 poz. 36, z dnia 12 czerwca 2002 r.,
II UKN 419/01, OSNAPiUS z 2002 r. nr 23 poz. 58, z dnia 27 września 2002 r.,
II UKN 581/01, OSNAPiUS z 2002 r. nr 23 poz. 581, z dnia 18 grudnia 2002 r.,
I PKN 668/01, OSNAPiUS z 2004 r. nr 3 poz. 47, z dnia 18 maja 2010 r., III UK 2/10,
OSNP 2011 nr 21-22 poz. 278 i z dnia 4 lipca 2012 r., III UK 132/11 -
niepublikowany). Skoro uznane za niezgodne z Konstytucją przepisy prawa
naruszały ustawę zasadniczą już od dnia ich wejścia w życie (ex tunc), to nie mogą
być legalną podstawą orzekania przez sądy powszechne i Sąd Najwyższy. W
wyrokach z dnia 7 marca 2013 r., I UK 519/12 (niepublikowany), z dnia 25 kwietnia
2013 r., I UK 593/12 (niepublikowany) i z dnia 6 czerwca 2013 r., II UK 330/12
(niepublikowany) - wydanych w analogicznych stanach faktycznych i prawnych,
Sąd Najwyższy, uwzględniając art. 190 ust. 4 Konstytucji RP, uchylił wyroki, w
których zastosowano art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS i przekazał
sprawy Sądowi drugiej instancji do ponownego rozpoznania.
Mając na uwadze powyższe Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c.
orzekł jak w sentencji.

II UK 372/12

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia