Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CSK 322/13
POSTANOWIENIE
Dnia 20 grudnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z wniosku A.T.Poland Centrum Podróży sp. z o.o. w W.
przy uczestnictwie M. K.
o zniesienie współwłasności,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 grudnia 2013 r.,
na skutek skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego w K.
z dnia 23 kwietnia 2013 r. i z dnia 13 maja 2013 r.,
1) odrzuca skargę kasacyjną od postanowienia Sądu
Okręgowego w K. z dnia 13 maja 2013 r.,
2) odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej od postanowienia
Sądu Okręgowego w K. z dnia 23 kwietnia 2013 r.,
3) zasądza od wnioskodawcy na rzecz uczestnika kwotę 1.800
zł (jeden tysiąc osiemset) tytułem kosztów postępowania
kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 23 kwietnia 2013 r. Sąd Okręgowy w K. zmienił
postanowienie Sądu Rejonowego w K. z dnia 21 maja 2012 r. w ten sposób, że
zniósł współwłasność wskazanych nieruchomości przez przyznanie ich w całości na
wyłączną własność uczestnikowi, nakazał wnioskodawczyni wydanie
nieruchomości „uczestnikowi, zasądził od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni
tytułem spłaty kwotę 2420000 zł w terminie do dnia 30 kwietnia 2013 r. z
ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w zapłacie oraz obciążył
wnioskodawczynię kosztami postępowania.
Postanowieniem z dnia 13 maja 2013 r. Sąd Okręgowy, w uwzględnieniu
wniosku uczestnika, odroczył termin uregulowania przez niego spłaty do dnia
wydania mu nieruchomości przez wnioskodawczynię.
Skarga kasacyjna wnioskodawczyni objęła oba postanowienia z dnia
13 maja 2013 r., oparta została na obu podstawach przewidzianych w art. 3983
§ 1
k.p.c. We wniosku o przyjęcie tej skargi do rozpoznania wnioskodawczyni powołała
przyczyny objęte art. 3989
§ 2 pkt 1, 2 i 3 k.p.c.
Występowanie istotnego zagadnienia prawnego skarżąca połączyła
z koniecznością wyjaśnienia, czy okolicznością przemawiającą przeciwko
przyznaniu nieruchomości współwłaścicielowi może być jego ewentualny zamiar
sprzedaży tej nieruchomości po jej otrzymaniu, czy też decyzja w tym względzie
stanowi element uprawnień właścicielskich objętych art. 140 k.c.
Potrzeba wykładni art. 212 § 2 k.c. wywołana została wymaganiem
określenia kryteriów jakimi powinien kierować się sąd, dokonując wyboru
współwłaściciela, któremu należy przyznać własność nieruchomości, jeżeli jeden
z nich jest osobą fizyczną, a drugi osobą prawną, w szczególności, czy decydujące
znaczenie powinno mieć przywiązanie do tej nieruchomości, czy też względy
o charakterze ekonomicznym, jeśli współwłaściciele prowadzą działalność
gospodarczą. Ponadto wypowiedzi wymaga, jakie znaczenie ma konflikt między
współwłaścicielami i jego podłoże oraz czy może stanowić przeszkodę
3
w przyznaniu nieruchomości fakt jej zagospodarowania przez spółkę zależną
względem współwłaściciela.
Nieważność postępowania dotyczy wydania przez Sąd Okręgowy w dniu
13 maja 2013 r. na posiedzeniu niejawnym postanowienia o odroczeniu terminu
zapłaty przez uczestnika spłaty do czasu wydania mu nieruchomości przez
wnioskodawczynię, w uwzględnieniu wniosku uczestnika, złożonego po upływie
terminu przewidzianego w art. 351 k.p.c. Okoliczności te łączą się z przyczynami
nieważności postępowania, objętymi art. 379 pkt 4 i 5 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
1.Postanowienie z dnia 13 maja 2013 r. należy do postanowień co do istoty
sprawy z zakresu prawa rzeczowego, w rozumieniu art. 5191
§ 1 k.p.c.,
w odniesieniu do których dopuszczone zostało wniesienie skargi kasacyjnej.
Zgodnie z art. 3985
§ 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. skargę kasacyjną od
tego postanowienia należało wnieść w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia
uczestnikowi postępowania postanowienia z uzasadnieniem, stosownie do art. 387
§ 3 k.p.c. Oznacza to, że tylko doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem, którego
sporządzenia zażądał uczestnik we wskazanym terminie warunkuje
dopuszczalność skargi kasacyjnej. Przyjęte zostało jednolicie w orzecznictwie,
że strona, która zaniechała wystąpienia z żądaniem doręczenia orzeczenia wraz
z uzasadnieniem, nie jest uprawniona do wniesienia skargi kasacyjnej. Termin do
wniesienia skargi w ogóle nie rozpoczyna biegu i jej wniesienie nie jest
dopuszczalne (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 1997 r.,
II UZ 19/97, OSNP 1998/4/137; z dnia 26 kwietnia 2001 r., II CZ 146/00, OSNC
2001 r., nr 12, poz. 180; z dnia 15 listopada 1999 r., III CZ 126/99, niepubl.;
z dnia 10 października 2012 r., I CZ 100/12, niepubl.).
Sąd Okręgowy nie sporządził uzasadnienia postanowienia, a zatem rzeczą
wnioskodawczyni było zażądanie dokonania tego, ponieważ nie jest dopuszczalne
wniesienie przez uczestnika skargi kasacyjnej od orzeczenia, które nie zostało
uzasadnione. Uregulowanie art. 387 § 4 k.p.c. ma zastosowanie jedynie
w odniesieniu do skarg kasacyjnych wniesionych przez Prokuratora Generalnego
i Rzecznika Praw Obywatelskich. Zaniechanie zgłoszenia żądania o sporządzenie
4
uzasadnienia postanowienia, spowodowało utratę uprawnienia do wniesienia skargi
kasacyjnej. Z tej przyczyny skarga kasacyjna dotycząca tego postanowienia
podlegała odrzuceniu na podstawie art. 3986
§ 2 i 3 k.p.c.
2. Skarga kasacyjna ukształtowana została w przepisach kodeksu
postępowania cywilnego jako środek zaskarżenia o szczególnym charakterze,
nakierowany na ochronę interesu publicznego przez zapewnienie rozwoju prawa
i jednolitości wykładni oraz eliminację orzeczeń oczywiście wadliwych, bądź
dotkniętych nieważnością postępowania, nie zaś jako ogólnie dostępny środek
zaskarżania orzeczeń niesatysfakcjonujących stron. Realizacji tego celu służy
instytucja tzw. przesądu, ustanowionego w art. 3989
k.p.c., w ramach którego Sąd
Najwyższy dokonuje wstępnej oceny sprawy przedstawionej mu ze skargą
kasacyjną. Zakres przeprowadzanego badania jest ograniczony do kontroli, czy
w sprawie występuje istotne zagadnienie, zachodzi potrzeba wykładni przepisów
prawnych budzących wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie
sądów, zachodzi nieważność postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście
uzasadniona, a zatem okoliczności przewidziane w art. 3989
§ 1 pkt 1 do 4 k.p.c.
Nie podlegają natomiast badaniu podstawy kasacyjne i ich uzasadnienie. Założenie
wymagania objętego art. 3984
§ 2 k.p.c. zostanie spełnione, jeżeli zostaną
przedstawione w skardze kasacyjnej i uzasadnione przesłanki o charakterze
publicznoprawnym, stanowiące podstawę wstępnej, merytorycznej oceny
przesłanek określonych w art. 3989
§ 1 k.p.c.
Powołanie przyczyny objętej art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c. wymaga
przedstawienia tego zagadnienia z powołaniem konkretnych przepisów prawa,
wykazania, że jest istotne, nowe, poważne i nierozwiązanie dotąd w orzecznictwie
sądowym, a wyjaśnienie go ma znaczenie nie tylko dla rozstrzygnięcia sprawy
skarżącego, ale także innych podobnych spraw (por. postanowienia Sądu
Najwyższego: z dnia 9 maja 2006 r., V CSK 75/06, niepubl; z dnia 5 grudnia
2008 r., III CZP 119/08, niepubl.; z dnia 26 czerwca 2008 r. niepubl.; z dnia
26 stycznia 2012 r., I PK 124/11, niepubl.). Sformułowane przez skarżącą
zagadnienie prawne pozbawione jest cech kwalifikujących je jako istotne
w przyjętym rozumieniu. Wywody skarżącej odnoszą się do innej regulacji prawnej,
od będącej przedmiotem sporu, jak też innej sfery faktycznej.
5
Z przesłanką istnienia potrzeby wykładni przepisów prawnych budzących
wątpliwości połączone zostało wymaganie wykazania, że określony przepis prawa,
mimo wyłonienia się takiej konieczności nie doczekał się wykładni albo niejednolita
wykładnia wywołuje wyraźnie wskazane wątpliwości, w odniesieniu do identycznych
lub podobnych stanów faktycznych, które należy przytoczyć (por. postanowienia
Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2002 r., III CKN 570/01, OSNC 2020, nr 12,
poz. 151; z dnia 15 października 2002 r., II CZ 102/02; z dnia 28 marca 2007 r.,
II CSK 84/07; z dnia 11 stycznia 2008 r., I UK 283/07; z dnia 13 czerwca 2008 r.,
III CSK 104/08; z dnia 12 grudnia 2008 r., II PK 220/08, niepubl.; z dnia 8 lipca
2009 r., I CSK 11/09, niepubl.). Podane we wniosku wątpliwości na tle
podejmującego objęte nim kwestie orzecznictwa Sądu Najwyższego nie
dają podstaw do uznania, że zachodzi powołana przyczyna. Oczekiwanie
wskazania konkretnych kryteriów, wyznaczających okoliczności, o jakich mowa
w art. 212 § 2 k.c. nie uwzględnia realnej możliwości dokonania tego, w ramach
wykładni przepisu pozostawiającego sądowi sposobność dokonania oceny
w realiach danej sprawy. Analiza wywodów zawartych w uzasadnieniu wniosku
o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania prowadzi do konkluzji, że skarżąca
nie przytoczyła argumentów, świadczących o występowaniu przyczyny objętej
art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c.
Przyczyna nieważności postępowania dotyczy postanowienia z dnia 13 maja
2013 r., a wobec odrzucenia co do niego skargi kasacyjnej, odnoszenie się
do podniesionych zastrzeżeń było bezprzedmiotowe.
Z powyższych względów na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c. orzeczono
jak w sentencji w odniesieniu do zaskarżonego postanowienia z dnia 23 kwietnia
2013 r. Orzeczenie o kosztach postępowania kasacyjnego oparte zostało
na zasadzie przewidzianej w art. 520 § 2 w związku z art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c.
jw
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13