Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 2 kwietnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Magdalena Bajor-Nadolska

Sędziowie: SSO Sławomir Buras

SSO Rafał Adamczyk (spr.)

Protokolant: st. prot. sądowy Agnieszka Baran

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 2 kwietnia 2015 r. w Kielcach

sprawy z wniosku T. M.

z udziałem (...)

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawcy od postanowienia Sądu Rejonowego w Skarżysku – Kamiennej z dnia 15 października 2014 r., sygn. akt I Ns 764/13

postanawia: oddalić apelację i zasądzić od T. M.na rzecz (...)kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

II Ca 176/15

UZASADNIENIE

Wnioskodawca T. M.domagał się ustanowienia na rzecz uczestnika (...)służebności przesyłu „odpowiadającej treści służebności przechodu i przejazdu”, za miesięcznym wynagrodzeniem w kwocie 200 zł, na nieruchomości gruntowej oznaczonej numerem ewidencyjnym (...)położonej w S.przy ulicy (...) Obszar zajęty pod służebność określił na 100 m ² – pas o szerokości całej działki i długości 10 metrów, licząc od środka zlokalizowanego urządzenia - słupa przesyłowego energii elektrycznej.

Uczestnik (...)domagał się oddalenia wniosku, powołując się na posiadanie tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości wnioskodawcy, wywodzącego się z zasiedzenia przez Skarb Państwa służebności gruntowej o treści odpowiadającej aktualnie służebności przesyłu co najmniej z dniem 24 marca 1987 r. oraz przeniesienia tak nabytej służebności na rzecz poprzednika uczestnika z dniem 5 grudnia 1990 r.

Postanowieniem z dnia 15 października 2014 r. Sąd Rejonowy w Skarżysku - Kamiennej oddalił wniosek (punkt I); orzekł, iż koszty postępowania wnioskodawca i uczestnik ponieśli we własnym zakresie (punkt II).

Sąd Rejonowy ustalił, że nieruchomość położona w S.przy ulicy (...)stanowiąca działkę o numerze ewidencyjnym(...)była pierwotnie własnością rodziców wnioskodawcy - M.i A.małżonków M.. W dniu 21 czerwca 2002 r. na mocy umowy darowizny zawartej w formie aktu notarialnego przed notariuszem G. M., numer rep.(...)wnioskodawca nabył własność tej nieruchomości. Dla nieruchomości prowadzona jest księga wieczysta (...). Na nieruchomości tej została zlokalizowana (wybudowana) linia napowietrzna 15 kv relacji (...) S.- W.(poprzednia nazwa(...)- K.i S.- K.) w 1967 r. W dniu 23 marca 1967 r. wprowadzono linię do rejestru środków trwałych pod numerem inwentaryzacyjnym (...). Na działce T. M.jest posadowiony słup żelbetonowy rozkroczny, stanowiący element tej linii napowietrznej - mniej więcej w środkowej części działki. Pod linią oraz w otoczeniu słupa znajduje się niezagospodarowany przez wnioskodawcę pas gruntu. Linia ta istniała co najmniej od 1967 r. W 1979 r. rozpoczęły się prace związane z modernizacją tej linii. W 1980 r., przed przystąpieniem do tych prac, na działce będącej aktualnie własnością T. M.istniała zlokalizowana linia napowietrzna wraz ze słupem rozkrocznym. Linia S.– K., przebiegająca przez nieruchomość wnioskodawcy wchodziła pierwotnie w skład majątku poprzednika prawnego uczestnika, stanowiącego wówczas państwowe przedsiębiorstwo (...)z siedzibą w R.. Jednym z zakładów wchodzących w jego skład był Zakład (...). (...) S.A.jest następcą prawnym tego przedsiębiorstwa.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał za skuteczny zarzut zasiedzenia przez uczestnika służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu. Sąd pierwszej instancji podkreślił, iż poza sporem pozostawało, że urządzenia linii napowietrznej przebiegającej przez działkę wnioskodawcy stanowią własność uczestnika; niesporna była także historia stanu prawnego nieruchomości T. M. oraz przekształceń prawnych uczestnika i jego poprzedników – wnioskodawca nie kwestionował przeniesienia posiadania urządzeń energetycznych zlokalizowanych na jego nieruchomości, począwszy od posiadania ich przez Skarb Państwa aż do chwili obecnej przez (...) S.A. i nie negował, że istniejący na działce słup przesyłowy jest tym samym, który widnieje na mapie z września 1980 r. Sąd Rejonowy wskazał, iż służebność przesyłu jest odrębnym rodzajem służebności, do którego stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych. Zgodnie z art. 292 k.c., mającym odpowiednie zastosowanie w związku z art. 305 ⁴ k.c., służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio. Powołując się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2008 r., III CZP 89/08, LEX nr 458125, Sąd pierwszej instancji stwierdził, że przed ustawowym uregulowaniem służebności przesyłu z dniem 3 sierpnia 2008 r. (art. 305 ¹ - 305 ⁴ k.c.), było dopuszczalne nabycie w drodze zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa. Sąd pierwszej instancji podniósł, iż linia napowietrzna wraz ze słupem rozkrocznym na działce T. M. są trwałymi i widocznymi urządzeniami a nieruchomość, której właścicielem jest wnioskodawca nie była nigdy przedmiotem własności państwowej. Zdaniem Sądu Rejonowego, na skutek uchylenia z dniem 1 lutego 1989 r. przepisu art. 128 k.c. nie nastąpiło automatyczne nabycie przez przedsiębiorstwa państwowe na własność składników majątkowych znajdujących się dotąd w dyspozycji tych państwowych osób prawnych. Dopiero art. 1 pkt 9 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 1991 r., nr 2, poz. 6) uchylił przepis art. 42 ust. 3 ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (tekst jednolity Dz. U. z 1987 r., nr 35, poz. 201 ze zmianami), zgodnie z którym przedsiębiorstwo państwowe wykonuje wszelkie uprawnienia w stosunku do mienia ogólnonarodowego będącego w jego dyspozycji, z wyjątkiem uprawnień wyłączonych przepisami ustawowymi, a jednocześnie nadano nowe brzmienie przepisowi art. 42 ust. 2 tej ustawy: „przedsiębiorstwo państwowe gospodarując wydzielonym mu i nabytym mieniem, zapewnia jego ochronę”. Sąd pierwszej instancji argumentował, że wraz z linią przesyłową przedsiębiorstwo nabyło automatycznie na skutek „uwłaszczenia” z końcem 1990 r. wszelkie prawa wiążące się z przebiegiem linii, w tym służebność o treści odpowiadającej służebności przesyłu, nabytą wcześniej (najpóźniej z końcem 1987 r. – po upływie 20 lat posiadania służebności w złej wierze, od czasu posadowienia urządzeń w 1967 r.) przez zasiedzenie przez Skarb Państwa. Do nabycia od Skarbu Państwa służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu nie była konieczna szczególna, dodatkowa forma w postaci aktu notarialnego, podobnie jak nie była ona potrzebna dla nabycia własności budynków, budowli, czy urządzeń przesyłowych, gdyż takie nabycie z mocy prawa miało charakter ustrojowy - nastąpiło na podstawie ustaw zmieniających dotychczasowe ramy prawne funkcjonowania przedsiębiorstw państwowych. Wobec uwzględnienia zarzutu zasiedzenia, Sąd Rejonowy uznał za bezcelowe sporządzanie mapy obrazującej pas gruntu zajęty pod służebność oraz dopuszczanie dowodu z opinii biegłego na okoliczność wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu – podnosząc, iż czynności te zwiększyłyby jedynie koszty postępowania, którymi należałoby w efekcie obciążyć wnioskodawcę. Sąd pierwszej instancji podkreślił, że zasiedzenie służebności skutkuje prawem do nieodpłatnego korzystania z nieruchomości przez uczestnika za okres od daty zasiedzenia. Skoro nie doszło do ustanowienia służebności zgodnie z wnioskiem, to nie może być mowy o przyznaniu T. M. wynagrodzenia z tego tytułu. Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania Sąd Rejonowy podał przepis art. 520 § 1 k.p.c.

Wnioskodawca złożył apelację od powyższego postanowienia. Zaskarżył orzeczenie Sądu Rejonowego co do rozstrzygnięcia z punktu I, zarzucając:

- sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego,

- obrazę prawa materialnego przez niewłaściwą interpretację i zastosowanie art. 452 § 1 k.c. w zw. z art. 172 § 1 i 2 k.c. - niewzięcie pod uwagę, że ani Wschodnie Zakłady (...), ani (...), ani (...) S.A nie posiadały nigdy słupa przesyłowego na posesji skarżącego przez okres 30 lat wymaganych do zasiedzenia, a uczestnik ani żaden z jego poprzedników prawnych nigdy nie był posiadaczem samoistnym działki, na której jest posadowiony słup przesyłowy energii elektrycznej;

- obrazę prawa materialnego poprzez pominięcie treści art. 305 ² § 2 k.c. i art. 305 ³ § 2 k.c. przy ocenie stanu faktycznego, co miało wpływ na treść zaskarżonego postanowienia - przez nieuwzględnienie, iż z chwilą likwidacji przedsiębiorstwa służebność przesyłu wygasa z mocy prawa, co oznacza, że okres zasiedzenia winien biec na nowo; z dokumentów wynika natomiast, że (...) jako przedsiębiorstwo państwowe został utworzony w 1984 r., później przekształcony w spółkę akcyjną, a Skarb Państwa linię przesyłową najpierw oddał w zarząd przedsiębiorstwu państwowemu, a później w 1994 r. (umowa spółki) wniósł jako aport rzeczowy do spółki akcyjnej, co oznacza, że nie upłynęło jeszcze 30 lat wymaganych do zasiedzenia nawet dla Skarbu Państwa.

Wskazując na powyższe zarzuty, wnioskodawca domagał się zmiany zaskarżonego postanowienia w całości i uwzględnienia wniosku.

W odpowiedzi na apelację, uczestnik (...)wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestnika kosztów postępowania za obie instancje według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe w sprawie, dokonując następnie oceny wiarygodności i mocy dowodów na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, zgodnie z treścią art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy akceptuje ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji i przyjmuje je za własne. Wypada zauważyć, że również wnioskodawca uznaje ustalony w sprawie stan faktyczny za bezsporny (uzasadnienie apelacji – k. 228), kwestionuje natomiast dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę prawną.

Zdaniem Sądu odwoławczego, Sąd pierwszej instancji nie naruszył przepisów art. 172 k.c., art. 352 § 1 k.c. (w apelacji, najprawdopodobniej na skutek omyłki, wskazano przepis art. 452 § 1 k.c., który nie może mieć zastosowania w niniejszej sprawie) ani art. 305 ² § 2 k.c. czy art. 305 ³ § 2 k.c. W utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, iż przed ustawowym uregulowaniem służebności przesyłu (art. 305 ¹ – 305 ⁴ k.c. dodane do kodeksu cywilnego z dniem 3 sierpnia 2008 r. przez ustawę z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw – Dz. U. nr 116, poz. 731) było dopuszczalne nabycie w drodze zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2008 r., III CZP 89/08, Biuletyn SN 2008/10/7; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2008 r., II CSK 389/08, LEX nr 484715; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 lipca 2010 r., I CSK 606/09, LEX nr 737248; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2012 r., II CSK 120/12, LEX nr 1267161; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2013 r., V CSK 129/12, LEX nr 1294483; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2013 r., III CZP 18/13, OSNC 2013/12/139; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2013 r., V CSK 321/12, LEX nr 1381040; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2013 r., III CZP 31/13, OSNC 2014/2/11; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2014 r., II CSK 551/13, LEX nr 1504752). Zgodnie z zasadą jednolitego funduszu własności państwowej, określoną w art. 128 k.c. w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 lutego 1989 r. – dnia wejścia w życie ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny (Dz. U. nr 3, poz. 11), własność ogólnonarodowa przysługiwała niepodzielnie Państwu, a państwowe osoby prawne, np. przedsiębiorstwa państwowe, wykonywały jedynie uprawnienia płynące z własności państwowej. Wówczas poprzednicy uczestnika (przedsiębiorstwa przesyłowe), korzystając z nieruchomości oznaczonej nr (...), położonej w S., w zakresie niezbędnym do eksploatacji znajdujących się na niej urządzeń infrastruktury elektroenergetycznej (linii napowietrznej 15 kv i słupa żelbetonowego rozkrocznego – według niekwestionowanych ustaleń faktycznych co najmniej od końca 1967 r.), wykonywali jedynie uprawnienia należące do sfery mienia państwowego - co stanowiło przesłankę zasiedzenia służebności w myśl przepisu art. 292 k.c. w zw. z art. 172 § 2 k.c. Objęcie nieruchomości poprzedników wnioskodawcy w posiadanie przez Skarb Państwa w celu budowy, a następnie konserwacji linii energetycznej, nastąpiło w wyniku wykonania państwowych zadań gospodarczych. Dostarczanie przez państwowe przedsiębiorstwa energetyczne energii elektrycznej oraz budowa i konserwacja urządzeń do tego służących należały bowiem do sfery działalności gospodarczej państwa - dominium. Tym samym Skarb Państwa winien być uznany za posiadacza tych urządzeń oraz nieruchomości, na których się znajdują - w zakresie odpowiadającym służebności przesyłowej (por. m. in. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2009 r., III CZP 70/09, OSNC 2010/5/64; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2013 r., IV CSK 672/12, LEX nr 1360293). Sąd Rejonowy słusznie zauważył, że nadanie z dniem 1 lutego 1989 r. nowego brzmienia przepisu art. 128 k.c.: „Własność ogólnonarodowa (państwowa) przysługuje Skarbowi Państwa albo innym państwowym osobom prawnym” nie skutkowało automatycznym nabyciem przez przedsiębiorstwa państwowe na własność składników majątkowych znajdujących się dotąd w dyspozycji tych państwowych osób prawnych. Dopiero art. 1 pkt 9 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 1991 r., nr 2, poz. 6) uchylił z dniem 7 stycznia 1991 r. przepis art. 42 ust. 3 ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (tekst jednolity Dz. U. z 1987 r., nr 35, poz. 201 ze zmianami), zgodnie z którym przedsiębiorstwo państwowe wykonuje wszelkie uprawnienia w stosunku do mienia ogólnonarodowego będącego w jego dyspozycji, z wyjątkiem uprawnień wyłączonych przepisami ustawowymi, a jednocześnie nadano nowe brzmienie przepisowi art. 42 ust. 2 tej ustawy: „przedsiębiorstwo państwowe gospodarując wydzielonym mu i nabytym mieniem, zapewnia jego ochronę”. W uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego – zasadzie prawnej z dnia 18 czerwca 1991 r., III CZP 38/91, OSNC 1991/10-12/118, a także – między innymi - w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2008 r., II CSK 314/08, LEX nr 490513, w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2010 r., II CSK 465/09, LEX nr 738479, w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2011 r., V CSK 502/10, LEX nr 1096048 zaprezentowano stanowisko, iż z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny (Dz. U. nr 3, poz. 11) została zniesiona zasada, że jedynie Skarbowi Państwa może przysługiwać prawo własności mienia państwowego, w wyniku czego państwowe osoby prawne uzyskały zdolność prawną w zakresie nabywania składników majątkowych na własność. Zmiana art 128 k.c. nie spowodowała z mocy prawa przekształcenia przysługujących państwowym osobom prawnym uprawnień do części mienia ogólnonarodowego, pozostających w ich zarządzie w dniu wejścia w życie wymienionej ustawy. Przekształcenie zarządu, w odniesieniu do budynków, innych urządzeń i lokali znajdujących się na gruntach Skarbu Państwa - w prawo własności, następowało na podstawie art 2 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami i wywłaszczeniu (Dz. U nr 79, poz. 464), która weszła w życie w dniu 5 grudnia 1990 r., a co do innych składników majątkowych (w prawo własności) nastąpiło na podstawie ustaw określających ustrój majątkowy państwowych osób prawnych. Prawidłowo zatem przyjął Sąd pierwszej instancji, że nabycie przez zasiedzenie służebności o treści służebności przesyłu dla linii elektroenergetycznej znajdującej się na nieruchomości wnioskodawcy nastąpiło na rzecz Skarbu Państwa z końcem 1987 r. - przed datą uwłaszczenia przedsiębiorstw państwowych. Poprzednik prawny uczestnika nie będąc przed dniem 5 grudnia 1990 r. (ewentualnie 7 stycznia 1991 r.) właścicielem tych urządzeń, nie mógł we wcześniejszym okresie korzystać z gruntu wnioskodawcy w zakresie przebiegu linii napowietrznej i słupa żelbetonowego we własnym interesie i na swoją rzecz. Prowadzący do zasiedzenia okres posiadania służebności przez Skarb Państwa (art. 352 § 1 k.c.) należy liczyć dla posiadacza w złej wierze (art. 352 § 2 k.c. w zw. z art. 172 § 2 k.c.) i wynosi on 20 lat, bowiem zakończył swój bieg przed wydłużeniem do 30 lat okresu posiadania w złej wierze prowadzącego do zasiedzenia, co nastąpiło na skutek zmiany treści przepisu art. 172 § 2 k.c. dopiero z dniem 1 października 1990 r. Wbrew zarzutom skarżącego, w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia nie znalazło się stwierdzenie o samoistnym posiadaniu części nieruchomości wnioskodawcy przez poprzedników prawnych uczestnika. Z przepisu art. 336 k.c. wynika, że kodeks cywilny zna dwa rodzaje posiadania: posiadanie samoistne i posiadanie zależne. Posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten, kto włada nią jak właściciel, natomiast posiadaczem zależnym jest ten, kto włada rzeczą w zakresie innego prawa aniżeli prawo własności. Posiadacz samoistny postępuje z rzeczą tak jak właściciel, wyrażając przy tym wolę wykonywania względem niej prawa własności, a posiadacz zależny władając rzeczą nie rości sobie prawa własności, lecz postępuje z rzeczą tak jak osoba, której przysługuje do niej inne prawo. Skarb Państwa władał nieruchomością poprzedników prawnych T. M. nie jak właściciel, lecz jak podmiot, któremu przysługuje służebność odpowiadająca treści służebności przesyłu i po upływie 20 lat takiego władania nabył tę służebność przez zasiedzenie, a następnie przeniósł ją na Zakład (...) w S. (poprzednika prawnego uczestnika). Następstwo prawne przedsiębiorstw energetycznych wykorzystujących przedmiotową linię przesyłową (k. 81 - 176) nie było sporne w sprawie. Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu pierwszej instancji, iż tryb uwłaszczenia państwowych osób prawnych w 1990 r. prowadzi do konkluzji, że nie było konieczne przenoszenie poszczególnych składników mienia państwowego nabytych przez Skarb Państwa przed datą uwłaszczenia na rzecz uwłaszczanych przedsiębiorstw państwowych w szczególnej formie, np. aktu notarialnego czy decyzji. Z chwilą uwłaszczenia państwowej osoby prawnej będącej poprzednikiem uczestnika doszło do nabycia przez nią wszelkich składników mienia do tej pory państwowego, które miało związek z tym przedsiębiorstwem i było niezbędne do prowadzenia jego działalności. Oczywistym jest, że linia przesyłowa i słup żelbetonowy były nieodzowne dla tej działalności, wchodziły pierwotnie w skład przedsiębiorstwa państwowego i stanowiły majątek Skarbu Państwa, a z chwilą uwłaszczenia przekształciły się w majątek państwowej osoby prawnej, której następcą jest uczestnik. Wraz z tymi liniami przesyłowymi w skład uwłaszczanego przedsiębiorstwa weszły również stany faktyczne w postaci posiadania, tym bardziej gdy przekształciły się już – na skutek upływu czasu - w stany prawne (w zasiedzenie służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu). Dodatkowo należy podnieść, iż przedsiębiorstwo jest traktowane w obrocie prawnym jako całość. W skład przedsiębiorstwa przesyłowego wchodzą zarówno nieruchomości, jak i sieci oraz inne urządzenia przesyłowe. Linie energetyczne stanowią zatem składnik przedsiębiorstwa i stają się elementem połączonego z nim systemu sieci, mają więc oczywisty funkcjonalny związek z innymi urządzeniami tej samej sieci, posadowionymi na innej nieruchomości, bez względu na jej lokalizację względem nieruchomości obciążonej. Właśnie ten funkcjonalny związek urządzeń przesyłowych z siecią przesyłową, wchodzącą w skład przedsiębiorstwa, a tym samym z nieruchomością wchodzącą również w skład przedsiębiorstwa, pozwala na stosowanie art. 285 i 292 k.c. przez analogię, umożliwiającą ustanowienie służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu, na rzecz przedsiębiorstwa, bez potrzeby wskazywania i określania w orzeczeniu nieruchomości władnącej (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2013 r., V CSK 321/12, LEX nr 1381040). Zbycie przedsiębiorstwa dotyczy co do zasady wszystkich jego składników, bez potrzeby zawierania odrębnych umów w zakresie poszczególnych elementów składowych, w tym służebności przesyłu. Potwierdza to regulacja art. 305 ³ § 1 k.c., stanowiącego, że służebność przesyłu przechodzi na nabywcę przedsiębiorstwa lub nabywcę urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 k.c. Jest to nabycie z mocy prawa wraz z przedsiębiorstwem. Jeśli taki skutek następuje nawet w przypadku czynności prawnych, to tym bardziej należy go przyjmować w razie sukcesji uniwersalnej jaką jest uwłaszczenie państwowych osób prawnych w 1990 r. Skoro w jego efekcie doszło do przeniesienia własności samych urządzeń przesyłowych, w tym linii przesyłowej i słupa żelbetonowego, to musiało mu towarzyszyć przeniesienie związanych z nimi służebności, które nie funkcjonują samodzielnie w obrocie i byłyby nieprzydatne Skarbowi Państwa z chwilą utraty związanych z nimi urządzeń przesyłowych. Sukcesja prawna przedsiębiorstw państwowych nie zmierzała w swej istocie do pogorszenia warunków ich funkcjonowania w porównaniu z tymi sprzed uwłaszczenia. Z faktu, że służebność na nieruchomości poprzedników wnioskodawcy znajdowała się pierwotnie w posiadaniu Skarbu Państwa i została przez Skarb Państwa nabyta przez zasiedzenie, a obecnie znajduje się w posiadaniu uczestnika - w powiązaniu z okolicznością, iż mienie przedsiębiorstwa, w skład którego wchodzą urządzenia usytuowane na nieruchomości T. M., zostało wskutek działań podejmowanych przez organy państwowe przeniesione na rzecz poprzednika prawnego uczestnika - pozwala na skonstruowanie domniemania faktycznego (art. 231 k.p.c.), że wraz z przeniesieniem składników majątkowych doszło do przeniesienia przez Skarb Państwa na Zakład (...) w S. (czyli podmiot, z którego powstał uczestnik) służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu, polegającej na utrzymywaniu na nieruchomości wnioskodawcy instalacji elektroenergetycznych, połączonych w jedno przedsiębiorstwo z innymi urządzeniami wchodzącymi w skład przenoszonego przedsiębiorstwa (por. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 29 listopada 2013 r., I ACa 1175/13, LEX nr 1489098). Istnieje związek techniczny i gospodarczy pomiędzy elementami sieci energetycznej, do których niewątpliwie należą linie energetyczne, utrzymujące je słupy, stacje transformatorowe i inne urządzenia. Po wybudowaniu stanowią składnik przedsiębiorstwa włączony do sieci. Jeżeli zatem przedsiębiorstwo energetyczne funkcjonuje i prowadzi działalność gospodarczą polegającą na przesyłaniu energii elektrycznej, to korzysta z urządzeń stanowiących sieć energetyczną, łącząc je z innymi elementami instalacji (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 19 grudnia 2012 r., II CSK 218/12, LEX nr 1288630). Wadliwe jest rozumowanie skarżącego, że służebność przesyłu wygasła na skutek przekształceń przedsiębiorstw energetycznych - te zmiany podmiotowe nie mogą być bowiem kwalifikowane jako sytuacja objęta hipotezą przepisu art. 305 ³ § 2 k.c. Przysługujące przedsiębiorstwu państwowemu prawo zarządu gruntami oraz budynkami, innymi urządzeniami i lokalami znajdującymi się na tych gruntach, o którym mowa w art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. nr 79, poz. 464 ze zmianami), przechodzi - na podstawie art. 8 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. nr 51, poz. 298 ze zmianami) - na jednoosobową spółkę Skarbu Państwa, powstałą w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1992 r., III CZP 49/92, OSNC 1992/11/200). Przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego ( Zakładu (...) w S.) w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa nastąpiło w 1993 r., po dniu wejścia w życie ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, co sprawia, iż spółka ta, z mocy art. 8 ust. 2 i 3 ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, wstąpiła we wszystkie prawa i obowiązki przekształconego przedsiębiorstwa, tym samym nabyła również przedmiotową służebność o treści odpowiadającej służebności przesyłu. Uczestnik, poprzez ciąg sukcesji, nabył tę służebność na swoją rzecz.

Podzielając argumentację prawną zaprezentowaną przez Sąd pierwszej instancji, uzupełnioną powyższymi rozważaniami, Sąd Okręgowy oddalił apelację jako bezzasadną - na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 § 3 k.p.c. w związku z art. 108 § 1 k.p.c., art. 391 § 1 k.p.c., art. 13 § 2 k.p.c. oraz § 7 pkt 3, § 12 ust. 1 pkt 1 i § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 490), zasądzając od T. M.na rzecz (...)kwotę 120 zł, obejmującą wynagrodzenie pełnomocnika uczestnika.