Pełny tekst orzeczenia

217/3/B/2015



POSTANOWIENIE

z dnia 3 marca 2015 r.

Sygn. akt Tw 42/14



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Zarządu Głównego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Funkcjonariuszy i Pracowników Więziennictwa o zbadanie zgodności:

1) art. 160 ust. 1-4 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej (Dz. U. z 2014 r. poz. 1415, ze zm.) oraz § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2010 r. w sprawie udzielania zezwoleń na podjęcie zajęcia zarobkowego poza służbą przez funkcjonariuszy Służby Więziennej (Dz. U. Nr 122, poz. 834) z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 45, art. 65, art. 78 i art. 184 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

2) § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2010 r. w sprawie udzielania zezwoleń na podjęcie zajęcia zarobkowego poza służbą przez funkcjonariuszy Służby Więziennej (Dz. U. Nr 122, poz. 834) z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 2, art. 45, art. 65, art. 78 i art. 184 Konstytucji,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.



UZASADNIENIE



10 grudnia 2014 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynął wniosek Zarządu Głównego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Funkcjonariuszy i Pracowników Więziennictwa (dalej: NSZZ FiPW; Związek) o zbadanie zgodności: art. 160 ust. 1-4 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej (Dz. U. z 2014 r. poz. 1415, ze zm.; dalej ustawa o Służbie Więziennej) oraz § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2010 r. w sprawie udzielania zezwoleń na podjęcie zajęcia zarobkowego poza służbą przez funkcjonariuszy Służby Więziennej (Dz. U. Nr 122, poz. 834; dalej: rozporządzenie) z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 45, art. 65, art. 78 i art. 184 Konstytucji, a także § 3 ust. 2 rozporządzenia z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 2, art. 45, art. 65, art. 78 i art. 184 Konstytucji.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. Zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wniosek przedstawiony przez ogólnokrajowe organy związków zawodowych podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego sędziego bada, czy wniosek odpowiada wymogom formalnym (art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o TK), czy nie jest oczywiście bezzasadny (art. 36 ust. 3 ustawy o TK), a w szczególności, czy pochodzi od uprawnionego podmiotu (art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji).



2. Trybunał przypomina, że – po raz pierwszy – wnioskiem z 26 czerwca 2013 r. (Tw 12/13) NSZZ FiPW wystąpił o zbadanie zgodności art. 160 ust. 1-4 ustawy o Służbie Więziennej oraz § 4 ust. 1 rozporządzenia z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 45, art. 65, art. 78 i art. 184 Konstytucji, a także § 3 ust. 2 rozporządzenia z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 2, art. 45, art. 65, art. 78, art. 184 Konstytucji. Jako podstawę złożonego wniosku wskazał dwie uchwały – Prezydium Zarządu Głównego z 5 czerwca 2013 r. oraz Zarządu Głównego z 20 lutego 2013 r.

Postanowieniem z 19 lutego 2014 r. Trybunał odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi, stwierdziwszy, że uchwała w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego została podjęta przez nieuprawniony organ, tzn. Prezydium Zarządu Głównego, oraz że uchwała ta nie konkretyzowała wzorców kontroli, a zatem nie mogła stanowić podstawy złożonego wniosku. Natomiast analiza treści uchwały Zarządu Głównego pozwoliła uznać, że ze względu na niesprecyzowanie przedmiotu i wzorców kontroli również ta uchwała nie zawierała skutecznego oświadczenia woli w sprawie wszczęcia postępowania przed Trybunałem. Należy jednak wyraźnie podkreślić, że Trybunał, rozpoznając poprzedni wniosek, nie badał legitymacji Zarządu Głównego. Kolejną przesłanką odmowy było niewykazanie przez wnioskodawcę, że Związek posiada cechę ogólnokrajowości w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji.

Postanowieniem z 22 lipca 2014 r. Trybunał nie uwzględnił zażalenia wnioskodawcy złożonego na zaskarżone postanowienie.



3. Skoro w sprawie Tw 12/13 Trybunał nie badał kompetencji Zarządu Głównego do podjęcia uchwały o wystąpieniu z wnioskiem o abstrakcyjną kontrolę norm, to w pierwszej kolejności należało ocenić, czy obecnie rozpatrywany wniosek pochodzi od ogólnokrajowego organu związku zawodowego, o którym mowa w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Trybunał ustalił bowiem, że uchwała w sprawie złożenia wniosku do Trybunału Konstytucyjnego została podjęta przez Zarząd Główny.



3.1. Zgodnie z postanowieniami art. 23 statutu wnioskodawcy władzami ogólnopolskimi Związku są: Krajowy Zjazd Delegatów, Zarząd Główny, Główna Komisja Rewizyjna. Najwyższym organem Związku jest Krajowy Zjazd Delegatów (art. 24 ust. 1 statutu), którego uprawnienia obejmują (m.in.) uchylanie uchwał i decyzji Zarządu Głównego podjętych w sprzeczności z prawem, statutem lub uchwałami Krajowego Zjazdu Delegatów (art. 25 ust. 1 pkt 9 statutu).

Natomiast w myśl art. 26 ust. 1 pkt 1 statutu Zarząd Główny „jako organ nadrzędny wobec struktur organizacyjnych, kieruje działalnością Związku, a w szczególności: realizuje uchwały Krajowego Zjazdu Delegatów”. Ponadto, Zarząd „reprezentuje Związek wobec władz resortowych oraz innych władz, organów i instytucji” (art. 26 ust. 1 pkt 2 statutu).



3.2. Z dotychczasowego orzecznictwa Trybunału jednoznacznie wynika, że występowanie z wnioskiem o dokonanie abstrakcyjnej kontroli norm nie mieści się w zakresie kompetencji oznaczonych jako prowadzenie zwykłej (bieżącej) działalności (prac) organizacji w okresie między posiedzeniami jej władzy najwyższej (zob. postanowienia TK z: 14 stycznia 2003 r., Tw 71/02, OTK ZU nr 3/B/2003, poz. 161; 17 lutego 2003 r., Tw 70/02, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 76 oraz 3 lipca 2003 r., Tw 8/03, OTK ZU nr 3/B/2003, poz. 165; 11 grudnia 2006 r., Tw 21/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 5). Trybunał wielokrotnie potwierdzał, że uprawnienie do reprezentowania osoby prawnej należy odróżnić od kompetencji do podjęcia uchwały o skierowaniu wniosku do Trybunału Konstytucyjnego. Wskazywał też, że podjęcie takiej uchwały stanowi „czynność o charakterze nadzwyczajnym”, która z tego powodu nie może być dokonana samodzielnie przez organ wykonawczy organizacji (zob. postanowienia TK z: 11 lipca 2012 r., Tw 12/12, OTK ZU nr 4/B/2012, poz. 319; 9 czerwca 2004 r. i 8 września 2004 r., Tw 33/03, OTK ZU nr 4/B/2004, poz. 227 i poz. 228; 9 czerwca 2004 r., Tw 2/04, OTK ZU nr 5/B/2004, poz. 258).



3.3. Przenosząc powyższe ustalenia na grunt rozpatrywanej sprawy oraz uznając (zgodnie ze statutem) wykonawczy charakter Zarządu Głównego, Trybunał stwierdza, że wnioskodawca nie przedstawił żadnego dowodu na to, iż uchwała Zarządu Głównego (o wystąpieniu z wnioskiem) wykonuje wolę wyrażoną w uchwale podjętej przez Krajowy Zjazd Delegatów. Wnioskodawca nie wykazał również, że postanowienia jego statutu przyznają Zarządowi Głównemu uprawnienie do samodzielnego podjęcia uchwały w sprawie zainicjowania abstrakcyjnej kontroli norm. Okoliczność ta jest podstawą odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).



4. Niezależnie od powyższych ustaleń Trybunał odniósł się do zarzutu niezgodności art. 160 ust. 1-4 ustawy o Służbie Więziennej z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 45, art. 65, art. 78 i art. 184 Konstytucji.



4.1. Wnioskodawca, wskazując jako przedmiot kontroli art. 160 ust. 1-4 ustawy o Służbie Więziennej, kwestionuje tryb rozstrzygania spraw o wydanie funkcjonariuszowi Służby Więziennej zezwolenia na podjęcie zajęcia zarobkowego poza służbą. Zdaniem Związku „niewątpliwie rozstrzygnięcie o wydaniu zezwolenia na podjęcie dodatkowego zajęcia zarobkowego funkcjonariusza SW spełnia wszelkie cechy charakterystyczne dla klasycznej decyzji administracyjnej”. Jak twierdzi, „biorąc pod uwagę pominięcie prawodawcze w zaskarżonych jednostkach redakcyjnych, ustawodawca nie przewidział postępowania odwoławczego oraz kontroli sądowej, czyniąc to wbrew niżej wymienionym przepisom Konstytucji”.



4.2. Artykuł 160 ustawy o Służbie Więziennej dotyczy udzielenia zezwolenia na podjęcie przez funkcjonariusza Służby Więziennej zajęcia zarobkowego poza służbą (ust. 1), wskazuje przesłanki udzielenia przez przełożonego zezwolenia (ust. 2), możliwość cofnięcia zezwolenia w przypadku naruszenia któregokolwiek z tych warunków (ust. 3), upoważnia Ministra Sprawiedliwości do określenia, w drodze rozporządzenia, trybu postępowania w sprawach udzielania zezwolenia, danych, jakie powinien zawierać wniosek funkcjonariusza oraz sposobu i terminu zawiadamiania funkcjonariusza o udzieleniu zezwolenia, odmowie jego udzielenia albo cofnięciu zezwolenia, uwzględniając sprawność postępowania (ust. 4).

Należy jednak zauważyć, że to z treści art. 218 ust. 1 kwestionowanej ustawy wynika, jakie sprawy odnoszące się do funkcjonariuszy Służby Więziennej rozstrzygane są w formie decyzji. Zgodnie z tym przepisem są to sprawy dotyczące: zwolnienia ze służby, przeniesienia z urzędu do pełnienia służby w innej jednostce organizacyjnej, przeniesienia na niższe stanowisko służbowe, zawieszenia w czynnościach służbowych. Co szczególnie istotne, art. 218 ust. 2-5 tej ustawy określa zasady wnoszenia odwołania od decyzji oraz skargi do sądu administracyjnego.

Skoro wnioskodawca dowodzi, że „ustawodawca nie przewidział postępowania odwoławczego oraz kontroli sądowej” w odniesieniu do spraw o wydanie funkcjonariuszowi Służby Więziennej zezwolenia na podjęcie zajęcia zarobkowego poza służbą, to tym samym formułuje zarzut pominięcia prawodawczego pod adresem art. 218 ustawy o Służbie Więziennej.



4.3. Trybunał podkreśla zatem, że do skonstruowania zarzutu stawianego przez Związek niezbędne jest odniesienie się do przepisu ustawy o Służbie Więziennej regulującego kwestie wydania decyzji w sprawach dotyczących funkcjonariuszy Służby Więziennej, tzn. art. 218 tej ustawy. Konkludując, Trybunał stwierdza, że zbyt wąsko wyznaczony przedmiot kontroli przesądził o niedopuszczalności wydania orzeczenia w sprawie zgodności art. 160 ust. 1-4 ustawy o Służbie Więziennej, a w konsekwencji również § 3 ust. 2 i § 4 ust. 1 rozporządzenia, z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 45, art. 65, art. 78 i art. 184 Konstytucji. Okoliczność ta jest podstawą odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).



5. Trybunał zauważa na marginesie, że jedną z przyczyn odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu w sprawie Tw 12/13 było niewykazanie ogólnokrajowego charakteru Związku (a tym samym jego władz).

Na podstawie odpisu aktualnego z Krajowego Rejestru Sądowego (dołączonego do obecnie rozpatrywanego wniosku) Trybunał ustalił, że wnioskodawca nadal nie dokonał wymaganych wpisów w rubryce 3 działu 1 tego Rejestru, które potwierdzałyby ogólnokrajowy charakter Związku i jego organów w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Trybunał podkreśla, że organizacje, które posiadają struktury terenowe (jednostki, oddziały), mają możliwość ich ujawnienia zgodnie z § 147 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 17 listopada 2014 r. w sprawie szczegółowego sposobu prowadzenia rejestrów wchodzących w skład Krajowego Rejestru Sądowego oraz szczegółowej treści wpisów w tych rejestrach (Dz. U. poz. 1667).



W tym stanie rzeczy Trybunał postanowił jak w sentencji.