IV CZ 30/15
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:01-09-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:I CZ 48/14 I CZ 91/14 II CZ 141/12 II CZ 17/14 II CZ 193/12 II CZ 51/13 III CK 161/05 III CZ 51/13 IV CZ 10/15 IV CZ 147/12 IV CZ 68/14 V CZ 156/12 V CZ 61/14 I CKN 486/00 I PK 140/07 II CKN 838/97 II CKN 897/97 III CKN 151/98
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CZ 30/15
POSTANOWIENIE
Dnia 3 lipca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący)
SSN Barbara Myszka
SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa A. G.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej B. w G.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 3 lipca 2015 r.,
zażalenia strony pozwanej
na wyrok Sądu Okręgowego w G.
z dnia 28 października 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i pozostawia rozstrzygnięcie
o kosztach postępowania zażaleniowego w orzeczeniu
kończącym w sprawie.
2
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w G. wyrokiem z dnia 28 października 2014 r., w wyniku
apelacji pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej „B.” w G., uchylił wyrok Sądu
Rejonowego w G. wydany w dniu 25 marca 2014 r. w sprawie z powództwa A. G.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej „B.” w G. o zapłatę. Wyrokiem tym Sąd
Rejonowy zasądził od pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej na rzecz powódki kwotę
18 946,77 zł, stanowiącą różnicę pomiędzy kwotą wierzytelności przyznaną
prawomocnym postanowieniem o dziale spadku po J. S., a kwotą wypłaconą przez
Spółdzielnię Mieszkaniową.
Sąd Okręgowy uchylił wyrok Sądu pierwszej instancji na podstawie art. 386
§ 4 k.p.c. W uzasadnieniu wskazał, że trafny jest zarzut podniesiony w apelacji
pozwanej Spółdzielni, że Sąd pierwszej instancji w istocie nie poczynił własnych
ustaleń odnośnie podstawy faktycznej żądania, błędnie uznając, iż strona pozwana
jest związana ustaleniem wysokości wierzytelności wchodzącej w skład spadku w
prawomocnym postanowieniu o dziale spadku po J. S.
W zażaleniu na wyrok Sądu drugiej instancji powódka A. G. zarzuciła
naruszenie art. 386 § 4 k.p.c. przez niewłaściwe zastosowanie. Wniosła o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
drugiej instancji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że kontrola, której
dokonuje Sąd Najwyższy, rozpatrując zażalenie na orzeczenie kasatoryjne sądu
drugiej instancji, tj. zażalenie określone w art. 3941
§ 11
k.p.c., ma charakter
formalny i odnosi się do przesłanek uchylenia orzeczenia sądu pierwszej instancji.
W postępowaniu wszczętym w wyniku wniesienia zażalenia na podstawie art. 3941
§ 11
k.p.c. Sąd Najwyższy bada jedynie poprawność zastosowania art. 386 § 2 i 4
k.p.c. przez sąd drugiej instancji, innymi słowy, bada, czy rzeczywiście wystąpiły
wskazane przez sąd drugiej instancji przesłanki uchylenia zaskarżonego wyroku,
którymi zgodnie z art. 386 § 2 i 4 k.p.c. mogą być: nieważność postępowania,
nierozpoznanie przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy, konieczność
przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. Zażalenie na orzeczenie
kasatoryjne sądu drugiej instancji ma służyć skontrolowaniu, czy zostało ono
3
prawidłowo wydane w jednej z sytuacji przewidzianych w art. 386 § 2 i 4 k.p.c.
Przedmiotem oceny Sądu Najwyższego nie są natomiast zasadność roszczenia
i stanowisko zajęte przez sąd drugiej instancji co do meritum sprawy. Zażalenie
wniesione na podstawie art. 3941
§ 11
k.p.c. nie jest środkiem prawnym służącym
kontroli materialnoprawnej podstawy wyroku (por. m. in. postanowienia Sądu
Najwyższego: z dnia 7 listopada 2012 r., IV CZ 147/12; z dnia 7 marca 2013 r.;
II CZ 193/12, niepubl.; z dnia 24 maja 2013 r., V CZ 156/12, niepubl.; z dnia
20 września 2013 r., II CZ 51/13, niepubl.; z dnia 15 maja 2014 r., II CZ 17/14,
niepubl.; z dnia 2 października 2014 r., IV CZ 68/14, niepubl.; z dnia 3 października
2014 r., V CZ 61/14, niepubl.).
Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego, nierozpoznanie
istoty sprawy przez sąd pierwszej instancji następuje wówczas, gdy sąd nie odniósł
się do tego co było przedmiotem sprawy, gdy zaniechał zbadania materialnej
podstawy żądania albo oceny merytorycznych zarzutów strony, bezpodstawnie
przyjmując, że istnieje przesłanka materialnoprawna lub procesowa unicestwiająca
roszczenie (por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1998 r.,
II CKN 897/97, OSNC 1999 nr 1, poz. 22; z dnia 15 lipca 1998 r., II CKN 838/97;
z dnia 3 lutego 1999 r., III CKN 151/98; wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 12 lutego
2002 r., I CKN 486/00, OSP 2003 nr 3, poz. 36; z dnia 21 października 2005 r.,
III CK 161/05; z dnia 12 listopada 2007 r., I PK 140/07, OSNP 2009, nr 1-2, poz. 2;
postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 6 sierpnia 2014 r., I CZ 48/14, niepubl.;
z dnia 28 listopada 2014 r., I CZ 91/14, niepubl.; z dnia 21 maja 2015 r., IV CZ
10/15, niepubl.). Wszelkie inne wady, dotyczące naruszeń prawa materialnego, czy
też procesowego (poza nieważnością postępowania i nieprzeprowadzeniem
postępowania dowodowego w całości), nie uzasadniają uchylenia wyroku
i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Wszystkie tego rodzaju braki
powinny być w systemie apelacji pełnej usuwane bezpośrednio w postępowaniu
apelacyjnym (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 19 grudnia 2012 r.,
II CZ 141/12, niepubl.; z dnia 2 października 2014 r., IV CZ 68/14, niepubl.).
Sąd Okręgowy nie wskazał jednoznacznie przyczyn uchylenia wyroku Sądu
Rejonowego na podstawie art. 368 § 4 k.p.c. Stwierdził jedynie, że Sąd Rejonowy
nie poczynił własnych ustaleń odnośnie podstawy faktycznej, błędnie bowiem
4
przyjął fakt związania strony pozwanej (osoby trzeciej) ustaleniami co do wysokości
wierzytelności z tytułu wkładu mieszkaniowego wchodzącej w skład spadku,
zawartymi w prawomocnym orzeczeniu o dziale spadku po J. S. Stwierdzenie to nie
wypełnia żadnej z przesłanek uchylenia orzeczenia sądu pierwszej instancji.
Jednocześnie trzeba mieć na względzie, że przewidziane w art. 386 § 4 k.p.c.
przesłanki uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania
nie powinny być interpretowane rozszerzająco (por. np. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 21 listopada 2013 r., III CZ 51/13, niepubl.; z dnia 7 marca
2013 r., II CZ193/12, niepubl.). W ten sposób może być skutecznie realizowany
obowiązujący model postępowania apelacyjnego oparty na założeniu
merytorycznego rozpoznania sprawy prowadzącego do wydania rozstrzygnięcia
kończącego postępowanie w sprawie.
Z tych względów Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok na podstawie art.
398
15
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
POSTANOWIENIE
Dnia 3 lipca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący)
SSN Barbara Myszka
SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa A. G.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej B. w G.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 3 lipca 2015 r.,
zażalenia strony pozwanej
na wyrok Sądu Okręgowego w G.
z dnia 28 października 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i pozostawia rozstrzygnięcie
o kosztach postępowania zażaleniowego w orzeczeniu
kończącym w sprawie.
2
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w G. wyrokiem z dnia 28 października 2014 r., w wyniku
apelacji pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej „B.” w G., uchylił wyrok Sądu
Rejonowego w G. wydany w dniu 25 marca 2014 r. w sprawie z powództwa A. G.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej „B.” w G. o zapłatę. Wyrokiem tym Sąd
Rejonowy zasądził od pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej na rzecz powódki kwotę
18 946,77 zł, stanowiącą różnicę pomiędzy kwotą wierzytelności przyznaną
prawomocnym postanowieniem o dziale spadku po J. S., a kwotą wypłaconą przez
Spółdzielnię Mieszkaniową.
Sąd Okręgowy uchylił wyrok Sądu pierwszej instancji na podstawie art. 386
§ 4 k.p.c. W uzasadnieniu wskazał, że trafny jest zarzut podniesiony w apelacji
pozwanej Spółdzielni, że Sąd pierwszej instancji w istocie nie poczynił własnych
ustaleń odnośnie podstawy faktycznej żądania, błędnie uznając, iż strona pozwana
jest związana ustaleniem wysokości wierzytelności wchodzącej w skład spadku w
prawomocnym postanowieniu o dziale spadku po J. S.
W zażaleniu na wyrok Sądu drugiej instancji powódka A. G. zarzuciła
naruszenie art. 386 § 4 k.p.c. przez niewłaściwe zastosowanie. Wniosła o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
drugiej instancji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że kontrola, której
dokonuje Sąd Najwyższy, rozpatrując zażalenie na orzeczenie kasatoryjne sądu
drugiej instancji, tj. zażalenie określone w art. 3941
§ 11
k.p.c., ma charakter
formalny i odnosi się do przesłanek uchylenia orzeczenia sądu pierwszej instancji.
W postępowaniu wszczętym w wyniku wniesienia zażalenia na podstawie art. 3941
§ 11
k.p.c. Sąd Najwyższy bada jedynie poprawność zastosowania art. 386 § 2 i 4
k.p.c. przez sąd drugiej instancji, innymi słowy, bada, czy rzeczywiście wystąpiły
wskazane przez sąd drugiej instancji przesłanki uchylenia zaskarżonego wyroku,
którymi zgodnie z art. 386 § 2 i 4 k.p.c. mogą być: nieważność postępowania,
nierozpoznanie przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy, konieczność
przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. Zażalenie na orzeczenie
kasatoryjne sądu drugiej instancji ma służyć skontrolowaniu, czy zostało ono
3
prawidłowo wydane w jednej z sytuacji przewidzianych w art. 386 § 2 i 4 k.p.c.
Przedmiotem oceny Sądu Najwyższego nie są natomiast zasadność roszczenia
i stanowisko zajęte przez sąd drugiej instancji co do meritum sprawy. Zażalenie
wniesione na podstawie art. 3941
§ 11
k.p.c. nie jest środkiem prawnym służącym
kontroli materialnoprawnej podstawy wyroku (por. m. in. postanowienia Sądu
Najwyższego: z dnia 7 listopada 2012 r., IV CZ 147/12; z dnia 7 marca 2013 r.;
II CZ 193/12, niepubl.; z dnia 24 maja 2013 r., V CZ 156/12, niepubl.; z dnia
20 września 2013 r., II CZ 51/13, niepubl.; z dnia 15 maja 2014 r., II CZ 17/14,
niepubl.; z dnia 2 października 2014 r., IV CZ 68/14, niepubl.; z dnia 3 października
2014 r., V CZ 61/14, niepubl.).
Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego, nierozpoznanie
istoty sprawy przez sąd pierwszej instancji następuje wówczas, gdy sąd nie odniósł
się do tego co było przedmiotem sprawy, gdy zaniechał zbadania materialnej
podstawy żądania albo oceny merytorycznych zarzutów strony, bezpodstawnie
przyjmując, że istnieje przesłanka materialnoprawna lub procesowa unicestwiająca
roszczenie (por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1998 r.,
II CKN 897/97, OSNC 1999 nr 1, poz. 22; z dnia 15 lipca 1998 r., II CKN 838/97;
z dnia 3 lutego 1999 r., III CKN 151/98; wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 12 lutego
2002 r., I CKN 486/00, OSP 2003 nr 3, poz. 36; z dnia 21 października 2005 r.,
III CK 161/05; z dnia 12 listopada 2007 r., I PK 140/07, OSNP 2009, nr 1-2, poz. 2;
postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 6 sierpnia 2014 r., I CZ 48/14, niepubl.;
z dnia 28 listopada 2014 r., I CZ 91/14, niepubl.; z dnia 21 maja 2015 r., IV CZ
10/15, niepubl.). Wszelkie inne wady, dotyczące naruszeń prawa materialnego, czy
też procesowego (poza nieważnością postępowania i nieprzeprowadzeniem
postępowania dowodowego w całości), nie uzasadniają uchylenia wyroku
i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Wszystkie tego rodzaju braki
powinny być w systemie apelacji pełnej usuwane bezpośrednio w postępowaniu
apelacyjnym (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 19 grudnia 2012 r.,
II CZ 141/12, niepubl.; z dnia 2 października 2014 r., IV CZ 68/14, niepubl.).
Sąd Okręgowy nie wskazał jednoznacznie przyczyn uchylenia wyroku Sądu
Rejonowego na podstawie art. 368 § 4 k.p.c. Stwierdził jedynie, że Sąd Rejonowy
nie poczynił własnych ustaleń odnośnie podstawy faktycznej, błędnie bowiem
4
przyjął fakt związania strony pozwanej (osoby trzeciej) ustaleniami co do wysokości
wierzytelności z tytułu wkładu mieszkaniowego wchodzącej w skład spadku,
zawartymi w prawomocnym orzeczeniu o dziale spadku po J. S. Stwierdzenie to nie
wypełnia żadnej z przesłanek uchylenia orzeczenia sądu pierwszej instancji.
Jednocześnie trzeba mieć na względzie, że przewidziane w art. 386 § 4 k.p.c.
przesłanki uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania
nie powinny być interpretowane rozszerzająco (por. np. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 21 listopada 2013 r., III CZ 51/13, niepubl.; z dnia 7 marca
2013 r., II CZ193/12, niepubl.). W ten sposób może być skutecznie realizowany
obowiązujący model postępowania apelacyjnego oparty na założeniu
merytorycznego rozpoznania sprawy prowadzącego do wydania rozstrzygnięcia
kończącego postępowanie w sprawie.
Z tych względów Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok na podstawie art.
398
15
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.