Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 6 lutego 2017 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 23 stycznia 2017 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku M. Z. i H. Z.

przy udziale (...) S.A. w K.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji uczestnika

od postanowienia Sądu Rejonowego w Oławie

z dnia 19 listopada 2014 r.

sygn. akt I Ns 344/12

postanawia:

I. zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie I w ten sposób , że ustanowić na rzecz

(...) S.A. w K. służebność przesyłu obciążającą nieruchomość położoną w J., obejmującą działkę nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Oławie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), polegającą na prawie posadowienia ponad gruntem tej nieruchomości elementów napowietrznej linii elektroenergetycznej oznaczonej symbolem (...) 20 KV oraz na prawie do utrzymywania tej linii elektroenergetycznej, prawie do jej eksploatacji, napraw, konserwacji oraz dostępu w niezbędnym zakresie, w ramach obszaru o powierzchni 47m ^{( 2)} w sposób wskazany w opinii biegłego sądowego Z. T. z dnia 6 czerwca 2016 r. ( k. 303 ) przyjęty do ewidencji materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego pod pozycją (...) w dniu 2 czerwca 2016 r.; zmienić go także w punkcie II w ten sposób, że zasądzić od uczestnika postępowania (...) S.A. w K. solidarnie na rzecz wnioskodawców M. Z. i H. Z. 3498,78 zł ( trzy tysiące czterysta dziewięćdziesiąt osiem złotych siedemdziesiąt osiem groszy ) jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, o której mowa w punkcie I i oddalić wniosek w pozostałym zakresie;

II. oddala apelację w pozostałym zakresie;

III. zasądza od wnioskodawców M. Z. i H. Z. solidarnie na rzecz uczestnika postępowania (...) S.A. w K. 160 zł kosztów postępowania apelacyjnego;

IV. odstąpić od obciążania wnioskodawców brakującymi wydatkami na opinie biegłych sądowych i obciążyć nimi Skarb Państwa.

SSO Małgorzata Dasiewicz – Kowalczyk SSO Małgorzata Brulińska SSO Monika Kuźniar

Sygn. akt II Ca 220/15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 19 listopada 2014r. Sąd Rejonowy w Oławie ustanowił na rzecz (...) S. A. w K. służebność przesyłu obciążającą nieruchomość położoną w J., obejmującą działkę nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Oławie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), polegającą na prawie do posadowienia ponad gruntem tej nieruchomości elementów napowietrznej linii elektroenergetycznej oznaczonej symbolem (...) 20 kV oraz na prawie do utrzymywania tej linii elektroenergetycznej, prawie do jej eksploatacji, napraw, konserwacji oraz dostępu w niezbędnym zakresie, w ramach obszaru i w zakresie wskazanym w opinii biegłego sądowego Z. T. (k. 141-142 akt sprawy) (pkt I); zasądził od uczestnika postępowania solidarnie na rzecz wnioskodawców kwotę 46518,14 zł jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności, o której mowa w punkcie pierwszym postanowienia (pkt II); dalej idący wniosek oddalił (pkt III); zasądził od uczestnika postępowania solidarnie na rzecz wnioskodawców kwotę 2492,33 zł kosztów postępowania (pkt IV); oraz nakazał uczestnikowi postępowania, aby uiścił na rzecz Skarbu Państwa (kasa Sądu Rejonowego w Oławie) kwotę 2.537,84 zł tytułem wydatków na koszty opinii biegłych sądowych poniesione tymczasowo ze środków Skarbu Państwa (pkt V).

Rozstrzygnięcie swoje Sąd I instancji wydał w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:

M. Z. i H. Z. od 1992 r. są właścicielami nieruchomości położonej w miejscowości J., obejmującej działkę nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Oławie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). Nad działką nr (...) przebiega część napowietrznej linii elektroenergetycznej średniego napięcia SN (...) 20 kV. Nad działką nr (...) przebiegają przewody linii średniego napięcia, a najbliższe słupy tej linii zlokalizowane są na działkach sąsiednich. L. ta stanowi własność uczestnika postępowania.

Linia została wybudowana nad nieruchomością wnioskodawców w 1995 r. w oparciu o decyzję nr (...) z 3 lipca 1995 r. Burmistrza Gminy i Miasta J. o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Przed przystąpieniem do wybudowania spornej linii elektroenergetycznej wnioskodawcom nie doręczono w/w decyzji oraz nie prowadzono z nimi negocjacji celem uzyskania zgody na wykonanie prac. Do chwili obecnej w/w linia elektroenergetyczna jest czynna, a także regularnie konserwowana. Przed uchwaleniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wnioskodawcy uzyskali dla w/w nieruchomości decyzję nr (...) z 16 kwietnia 2009 r. o warunkach zabudowy dla inwestycji polegającej na budowie domu mieszkalnego jednorodzinnego, wolno stojącego na działce nr (...) i części działki nr (...). Z uwagi na przebieg spornej napowietrznej linii elektroenergetycznej wnioskodawcy, po konsultacji z architektem, byli zmuszeni zrezygnować z realizacji w/w inwestycji.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego kwalifikuje grunt znajdujący się w obrębie nieruchomości wnioskodawców jako tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej. W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego ustalono strefę ograniczonego użytkowania o szerokości 15 m – po 7,5 m od słupów linii elektroenergetycznej średniego napięcia.

Rozpiętość przewodów spornej linii o napięciu 20 kV, tj. odległość między skrajnymi przewodami roboczym wynosi 3,60 m. Zgodnie z ustaleniami normy (...) realizacja zabudowy w pasie o tej szerokości jest w istotny sposób ograniczona. Ograniczenie to polega m.in. na zakazie wznoszenia pod linią budynków, których wysokość będzie na tyle duża, że przekroczona zostanie najmniejsza wymagana odległości budynku do przewodów linii. Dla linii o napięciu 20 kV przebiegającej przez działkę nr (...) minimalna, wymagana wspomniana norma odległość pionowa przewodów linii wynosi 5,13 m od łatwo dostępnej lub łatwo zapalnej części budynku i 3,63 m od trudno dostępnej lub trudno zapalnej części budynku. Zakładając, że zamiarem wnioskodawców było lub jest wzniesienie budynku, którego wysokość byłaby porównywalna z wysokością zawieszenia przewodów linii, istotne stają się ograniczenia wynikające z konieczności dotrzymania minimalnych odległości poziomych od przewodów linii. Odległość ta przy bezwietrznej pogodzie powinna wynosić , dla linii o napięciu znamionowym 20 kV i odległości pomiędzy przewodami równej 1,80 m, co najmniej: 2,03 m od każdej trudno dostępnej części budynku oraz od krawędzi dachu i 3,03 m od każdej łatwo dostępnej części budynku.

Na skutek obecności linii napowietrznej o napięciu 20kV przebiegającej przez działkę nr (...) po istniejącej trasie, wybudowanie budynku mieszkalnego jednorodzinnego, wolno stojącego na w/w działce umiejscowionego zgodnie z planem zagospodarowania terenu z 2009 r. (k. 16) jest niedopuszczalne.

Obsługa (eksploatacja) linii napowietrznej średniego napięcia sprowadza się do przeprowadzania okresowych oględzin i wykonywania zabiegów konserwacyjno-remontowych, a także usuwania awarii. Oględziny spornej linii napowietrznej nie wymagają wejścia na teren działki nr (...). W przypadku awarii linii polegającej na urwaniu przewodu konieczne jest przejście ekipy monterskiej wzdłuż przewodów linii rozciągniętych między słupkami. Do wymiany przewodu linii wystarczy pas terenu o szerokości 1 m, wzdłuż którego monter będzie mógł przejść.

Przez działkę nr (...) przebiega linia przesyłowa średniego napięcia na długości 47,30 m i szerokości 2,60 m między skrajnymi przewodami.

Zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego dla linii średniego napięcia przebiegającej przez działkę nr (...) ustalono strefę ograniczonego użytkowania o szerokości 15 m (po 7,5 m od osi słupów linii elektroenergetycznej). Strefa ta ma powierzchnię 656 m kwadratowych.

Szerokość pasa niezbędnego do eksploatacji i naprawy spornej linii elektroenergetycznej wynosi 1 m. Przy takim gabarycie obszar konieczny do wykonania w/w czynności ma powierzchnię 47 m kwadratowych.

Obszar ograniczonego wykorzystania między skrajnymi przewodami linii ma powierzchnię 413 m kwadratowych.

Wartość jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu na gruntach wnioskodawców stanowi sumę: 1) wartości szkody trwałej równej zmniejszeniu wartości nieruchomości z tytułu trwałego ograniczenia sposobu jej użytkowania oraz 2) wynagrodzenia za dalsze korzystanie z nieruchomości w strefie ochronnej przez przedsiębiorstwo przesyłowe równe skapitalizowanemu, rocznemu strumieniowi dochodu z czynszu dzierżawy strefy ochronnej.

Wartość szkody trwałej w obrębie działki nr (...) wynosi:

1) w przypadku wyliczenia za powierzchnię 47 m kwadratowych niezbędną wyłącznie do obsługi, konserwacji i usuwania ewentualnych awarii urządzeń elektroenergetycznych: 3.320,24 zł;

2) w przypadku wyliczenia za powierzchnię 656 m kwadratowych, tj. tzw. strefę ograniczonego użytkowania zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego: 46.342,14 zł,

3) w przypadku wyliczenia za powierzchnię 413 m kwadratowych, tj. tzw. obszar ograniczonego wykorzystania między skrajnymi przewodami linii: 29.175,77 zł.

Wartość wynagrodzenia za dalsze korzystanie z nieruchomości objętej działką nr (...) wynosi:

1) w przypadku wyliczenia za powierzchnię 47 m kwadratowych niezbędną wyłącznie do obsługi, konserwacji i usuwania ewentualnych awarii urządzeń elektroenergetycznych: 176 zł;

2) w przypadku wyliczenia za powierzchnię 656 m kwadratowych, tj. tzw. strefę ograniczonego użytkowania zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego: 2.453 zł,

3) w przypadku wyliczenia za powierzchnię 413 m kwadratowych, tj. tzw. obszar ograniczonego wykorzystania między skrajnymi przewodami linii: 1545 zł.

Przy ustalaniu w/w wynagrodzenia współczynnik k ustalono w wysokości 0,30 (dla obszaru określonego w MPZP jako budownictwo mieszkaniowe, średnia określona na podstawie analizy umów zawieranych przez przedsiębiorstwa przesyłowe z właścicielami gruntów przeznaczonych pod zainwestowanie) jako wielkość związaną z rodzajem urządzenia technicznego oraz częstotliwością prac konserwacyjno-remontowych wykonywanych przez przedsiębiorstwo.

Poprzednikiem prawnym uczestnika był (...), przekształcony w (...) S.A. we W., a następnie w (...) S.A. we W.. Spółka ta z dniem 20 marca 2008 r. zmieniła firmę na (...) S.A. we W., z dniem 31 grudnia 2008 r. na (...) S.A. we W., a z dniem 1 września 2011 r. nazwę i siedzibę na (...) S.A. w K..

W 2009 r. wnioskodawcy zwrócili się do uczestnika z żądaniem uregulowania stanu prawnego linii SN (...) przebiegającej przez działkę nr (...) położoną w J., KW nr (...) poprzez usunięcie linii, ewentualnie przesunięcie jej bądź jej okablowanie i poprowadzenie pod powierzchnia gruntu, bądź nabycie gruntu. Wnioskodawcy domagali się także ustanowienia służebności przesyłu za jednorazowym wynagrodzeniem. Na ich zlecenie rzeczoznawca W. B. sporządził w październiku 2011 r. operat szacunkowy, w którym wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu na spornej działce ustalił na 56.000 z netto. W odpowiedzi na pisma wnioskodawców uczestnik wyraził zgodę na zawarcie umowy o ustanowienie służebności przesyłu za jednorazowym wynagrodzeniem w kwocie 1000 zł oraz odmówił spełnienia roszczeń wnioskodawców w pozostałym zakresie.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał wniosek za zasadny w części.

Sąd Rejonowy wskazał, iż formalne warunki wystąpienia z wnioskiem o ustanowienie służebności przesyłu zostały w sprawie spełnione, a spór między stronami sprowadzał się do wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności, a pośrednio także do sposobu jego wyliczenia. W przekonaniu Sądu wynagrodzenie należne na podstawie art. 305 ² § 2 k.c. powinno uwzględniać cały uszczerbek będący następstwem ustanowienia służebności przesyłu, w tym także zmniejszenie jej wartości. Sąd wskazał, iż przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało bowiem, że ograniczenia właścicieli w wykonywaniu prawa własności odnośnie do działki nr (...) są znaczne i nie zawężały się bynajmniej jedynie do pasa niezbędnego do eksploatacji i naprawy spornej linii elektroenergetycznej. Jak wynika bowiem z dowodów w postaci miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz sporządzonej na potrzeby postępowania opinii biegłego z zakresu elektroenergetyki, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego kwalifikuje grunt znajdujący się w obrębie nieruchomości wnioskodawców jako tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej. Z przesłuchania wnioskodawcy M. Z. oraz decyzji znajdującej się w operacie szacunkowym (k. 16) przed uchwaleniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wnioskodawcy uzyskali dla w/w nieruchomości decyzję nr (...) z 16 kwietnia 2009 r. o warunkach zabudowy dla inwestycji polegającej na budowie domu mieszkalnego jednorodzinnego, wolno stojącego na działce nr (...) i części działki nr (...). Z uwagi na przebieg spornej napowietrznej linii elektroenergetycznej wnioskodawcy, po konsultacji z architektem, byli zmuszeni zrezygnować z realizacji w/w inwestycji. Biegły z zakresu elektroenergetyki wyjaśnił, iż rozpiętość przewodów spornej linii o napięciu 20 kV, tj. odległość między skrajnymi przewodami roboczymi wynosi 3,60 m. Zgodnie z ustaleniami normy PN-E-05100 realizacja zabudowy w pasie o tej szerokości jest w istotny sposób ograniczona. Ograniczenie to polega m.in. na zakazie wznoszenia pod linią budynków, których wysokość będzie na tyle duża, że przekroczona zostanie najmniejsza wymagana odległość budynku do przewodów linii. Jak wskazywał to biegły sądowy z zakresu elektroenergetyki, na skutek obecności linii napowietrznej o napięciu 20kV przebiegającej przez działkę nr (...) po istniejącej trasie, wybudowanie budynku mieszkalnego jednorodzinnego, wolno stojącego na w/w działce zgodnie z zamiarami wnioskodawców stało się niedopuszczalne. Zabudowa omawianego obszaru, niezależnie od postanowień prawa miejscowego, jest zatem wykluczona właśnie z uwagi na posadowioną w obrębie gruntu instalację przesyłową.

Ponadto biegły z zakresu elektroenergetyki wyjaśnił, że obsługa (eksploatacja) linii napowietrznej średniego napięcia sprowadza się do przeprowadzania okresowych oględzin i wykonywania zabiegów konserwacyjno-remontowych, a także usuwania awarii. Oględziny spornej linii napowietrznej nie wymagają wejścia na teren działki nr (...). W przypadku awarii linii do wymiany przewodu linii wystarczy pas terenu o szerokości 1 m, wzdłuż którego monter będzie mógł przejść. Właściciele działki muszą liczyć się w przyszłości z koniecznością udostępnienia gruntów dla ekip technicznych, co implikuje konieczność oznaczenia odpowiedniego pasa gruntu, w ramach którego będzie wykonywana służebność przesyłu.

Sąd powołując się na opinię biegłego z zakresu geodezji wskazał, iż zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego dla linii średniego napięcia przebiegającej przez działkę nr (...) ustalono strefę ograniczonego użytkowania o szerokości 15 m (po 7,5 m od osi słupów linii elektroenergetycznej). Strefa ta ma powierzchnię 656 m kwadratowych. Szerokość pasa niezbędnego do eksploatacji i naprawy spornej linii elektroenergetycznej wynosi 1 m. Przy takim gabarycie obszar konieczny do wykonania w/w czynności ma powierzchnię 47 m kwadratowych. Obszar ograniczonego wykorzystana między skrajnymi przewodami linii ma powierzchnię 413 m kwadratowych. Tak sporządzony operat geodezyjny legł następnie u podstaw opinii biegłego rzeczoznawcy, który bazując na powyższych wyliczeniach ustalił wielowariantowo wartość jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu na gruntach wnioskodawców (uwzględniając powierzchnię 47 m kwadratowych niezbędną wyłącznie do obsługi, konserwacji i usuwania ewentualnych awarii urządzeń elektroenergetycznych; powierzchnię 656 m kwadratowych, tj. tzw. strefę ograniczonego użytkowania zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego oraz powierzchnię 413 m kwadratowych, tj. tzw. obszar ograniczonego wykorzystania między skrajnymi przewodami linii). Sąd wskazał, iż w dwóch pisemnych opiniach uzupełniających biegły z zakresu szacowania nieruchomości odniósł się do zarzutów podnoszonych przez uczestnika. Sąd wyjaśnienia biegłego sądowego uznał za wystarczające dla rozstrzygnięcia sprawy. Sąd wskazał, iż w drugiej pisemnej opinii uzupełniającej biegły podał, że w przypadku dalszych wątpliwości może dokonać stosownych obliczeń przy uwzględnieniu współczynnika „k” na poziomie 0,5. Jednak żadna ze stron, a w szczególności uczestnik nie wnioskowali o dopuszczenie dowodu z kolejnych opinii uzupełniających. Sąd podkreślił że opinia sporządzona przez biegłego miała charakter wielowariantowy, a ostateczną decyzję co do ustalenia wysokości spornego wynagrodzenia i wyboru spośród wariantów wyceny zaprezentowanych przez biegłego podejmował Sąd. W ocenie zaś Sądu za właściwy dla ustalenia spornego wynagrodzenia należało uznać wartość szkody trwałej w obrębie działki nr (...) mający za podstawę wyliczenia dla powierzchni 656 m kwadratowych, tj. tzw. strefy ograniczonego użytkowania zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. W przekonaniu Sądu wynagrodzenie należne na podstawie art. 305 ² § 2 k.c. powinno bowiem uwzględniać cały uszczerbek będący następstwem ustanowienia służebności przesyłu. Sąd nie widział podstaw dla możliwości nieuwzględnienia postanowień prawa miejscowego przy ustalaniu wartości wynagrodzenia za ustanowienie służebności. W ocenie Sądu oczywistym jest bowiem, że możliwość pełnego, zgodnego z przeznaczenie wykorzystania działki wnioskodawców łączy się jednoznacznie z faktem wzniesienia tam elementów linii elektroenergetycznej. Innymi słowy, gdyby nie urządzenia znajdujące się na działce nr (...), nieruchomości ta mogłaby być wykorzystana pod zabudowę jednorodzinną zarówno w ramach obszaru zajętego przez instalację uczestnika jak i w ramach korytarza wyłączonego z zabudowy przez miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, że odnośnie ustalenia pierwszego składnika spornego wynagrodzenia dotyczącego obniżenia wartości nieruchomości na skutek lokalizacji urządzenia przesyłowego najpełniej doznany na skutek tego przez wnioskodawców uszczerbek znalazł swój wyraz w wycenie określonej na kwotę 46.342,14 zł. Jednocześnie Sąd miał na uwadze, że skoro wartości szkody trwałej z tytułu trwałego ograniczenia sposobu użytkowania gruntu zgodnie z miejscowym planem zagospodarowana przestrzennego została już uwzględniona w w/w kwocie 46.342,14 zł, to drugi element spornego wynagrodzenia obejmujący wynagrodzenie za współkorzystanie przez przedsiębiorstwo przesyłowe w przyszłości powinno obejmować jedynie powierzchnię 47 m kwadratowych niezbędną do obsługi, konserwacji i usuwania ewentualnych awarii urządzeń elektroenergetycznych. W ocenie Sądu tylko w tym zakresie w przyszłości faktycznie przedsiębiorstwo przesyłowe będzie współkorzystało z nieruchomości wnioskodawców. Wartość tego drugiego składnika spornego wynagrodzenia została ustalona przez biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości na kwotę 176 zł. Zdaniem Sądu, należało zatem zasądzić na rzecz wnioskodawców kwotę 46518,14 zł, stanowiącą sumę kwoty 46.342,14 zł i 176 zł, za ustanowienie służebności przesyłu. Dalej idący wniosek podlegał oddaleniu. O kosztach Sąd orzekł podstawie art. 520 § 2 k. p. c. w punkcie IV postanowienia. Jednocześnie Sąd w punkcie V postanowienia, orzekł na podstawie art. 113 u.k.s.c.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł uczestnik postępowania zaskarżając je w części tj. co do punktu I,II, IV i V i wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia w części dotyczącej jego punktu II poprzez oddalenie wniosku w części przenoszącej wynagrodzenie w kwocie 3496,24 zł, oraz zasądzenie solidarnie od wnioskodawców na rzecz uczestnika zwrotu kosztów postępowania za obie instancje wg norm przepisanych, w tym zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w potrójnej wysokości oraz kwoty 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Nadto wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów wskazanych w uzasadnieniu apelacji.

W apelacji zarzucono:

1. naruszenie przepisów postępowania – art. 233§1 kpc w zw. z art. 13§2 kpc poprzez ich błędną wykładnię polegającą na uchybieniu zasadom logicznego rozumowania w wyniku stwierdzenia, że źródłem ograniczeń powodowanych przez zapisy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego jest prawo służebności przesyłu ustanowione na nieruchomości wnioskodawców dla linii elektroenergetycznej uczestnika;

2. naruszenie prawa materialnego a to art. 305 ¹ kc w zw. z art. 305 ²§2 kc poprzez ich błędną wykładnię, oraz art. 6 ust 1 w zw. z art. 36 ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym poprzez ich niezastosowanie, co łącznie polegało na błędnym określeniu wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu a to wartości szkody trwałej związanej z ustanowieniem służebności przesyłu w oparciu o zapisy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wyłączające zabudowę przy linii elektroenergetycznej uczestnika w sytuacji, kiedy zapisy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego są uregulowaniami zmiennymi w swej treści, zapisy ustawy planistycznej zupełnie abstrahują od służebności przesyłu, a dodatkowo posiadają własne regulacje odszkodowawcze kompensujące negatywne skutki wprowadzenia oraz zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego,

W uzasadnieniu apelacji uczestnik podniósł , iż ograniczenia dla wnioskodawców w obszarze po 7,5 m w obie strony od osi linii są wynikiem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Nie ma żadnych regulacji powszechnie obowiązującego prawa związanych z potrzebami utrzymywania linii , które tworzyłyby wokół nich 15 metrowej szerokości pasy. Nielogicznym jest zatem przypisanie przez Sąd Rejonowy instytucji służebności przesyłu dla tego rodzaju linii ograniczeń, których ta nigdy nie generowała i nie generuje, gdy jedynym ich źródłem są przepisy regulujące ład przestrzenny. Zdaniem apelującego sposób ukształtowania wynagrodzenia przez Sąd za ustanowienie służebności przesyłu pozostaje błędne już dlatego, że całkowicie odrywa się od ukształtowanej orzeczeniem sądowym służebności. Służebność przesyłu Sąd ukształtował jako pas wzdłuż osi linii elektroenergetycznej uczestnika o łącznej szerokości 1 metra. Tymczasem wynagrodzenie za tak rozpościerająca się służebność przesyłu winno zdaniem Sądu obejmować również wartość szkody trwałej wyliczonej dla powierzchni 656 m kw. W istocie przedsiębiorstwo przesyłowe nie płaci za służebność lecz realizuje obowiązek odszkodowawczy obciążający jednostkę samorządu terytorialnego na gruncie art. 36 upzp. Uregulowania w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego mają charakter abstrakcyjny i nie mogą kreować granic uprawnień służących podmiotom trzecim wobec danego gruntu w odniesieniu do danego konkretnego stanu faktycznego. Wydane orzeczenie powoduje że przedsiębiorstwo przesyłowe płaci za uregulowanie o charakterze czasowym, które w zakresie strefy wolnej od zabudowy wokół linii może się zmienić lub wygasnąć. Obrazuje to to zdaniem uczestnika mapa na karcie 142 akt, gdzie widoczna jest sąsiednia parcela o numerze 3/31 nad którą przebiega linia i gdzie w owym pasie wolnym od zabudowy istnieje budynek mieszkalny. Stoi on wprost pod linią, a mimo to eksploatacja przedmiotowej linii w sposób niezakłócony przebiega. Linie elektroenergetyczne co do zasady nie wyłączają możliwości zabudowy przy nich i pod nimi co potwierdzając dowody z postaci wydruków fotografii i mapa załączone do apelacji.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawcy wnieśli o jej oddalenie oraz zasądzenie od uczestnika postępowania solidarnie na rzecz wnioskodawców kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy ustalił dodatkowo:

Na nieruchomości wnioskodawców przebiega napowietrzna linia 20 kV. Obsługa tej linii sprowadza się do dwóch zasadniczych grup czynności. Jedna to są oględziny, gdyż nad działką przebiegają wyłącznie przewody tej linii w związku z tym oględziny można dokonać za pomocą lornetki bez wkraczania na działkę wnioskodawców. Druga rzecz to usuwanie awarii linii - jest to element zabezpieczenie dostaw energii elektrycznej. Możliwe są dwie awarie - pierwsza to awaria słupa (przechylenie lub złamanie), jednakże na działce wnioskodawców nie są usytuowane słupy. Jedyną rzeczą jak może się zdarzyć na tej linii to konieczność wymiany przewodu. W przypadku utrudnionego dostępu do nieruchomości dokonuje się wymiany przewodu, a nie jego naprawy - polega to na przeciągnięciu linki wstępnej. Pracownik uczestnika może wtedy wejść na nieruchomość, ale nie musi. Jeśli znajdzie inną drogę dojścia od jednego do drugiego słupa to może tego dokonać z pominięciem nieruchomości. Gdy jest możliwość wejścia na nieruchomość to wtedy do takich czynności potrzebny jest pas 1 m wzdłuż tej linii. W przypadku tej linii innych zabiegów się nie przeprowadza. Uczestnik może korzystać z pasa o szerokości 1 metra w przypadku awarii i długości rozciągającej się przez całą działkę.

Ograniczenia dla wnioskodawców, które wynikają z posadowienia infrastruktury energetycznej są dwa. Pierwszy to zakaz realizacji zabudowy w bezpośrednim zbliżeniu do przewodów pod napięciem. Drugie ograniczenie to zakaz dokonywania wysokich nasadzeń w zbliżeniu do linii.

W zakresie zabudowy mogą wystąpić ograniczenia, które wynikają z przepisów prawa budowlanego czy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego Rada Gminy wprowadza pewne ograniczenia nie mające jednak żadnego związku z obecnością infrastruktury, a które wynikają z pewnej koncepcji przestrzennego zagospodarowania obszaru. Wskazane w miejscowym planie nieprzekraczalne linie zabudowy nie mają często związku z linią, jest to kwestia planistyczna. Zdarza się, że w miejscowym planie wprowadza się zapisy dotyczące stref ochronnych wokół linii z nieznanych intencji, zważywszy, że w różnych miejscowych planach zagospodarowania szerokości stref ochronnych są różne dla tych samych napięć linii. Żaden z tych terminów - pas ochronny i pas ograniczonego użytkowania - nie są terminami obowiązującymi w jakimkolwiek prawie, gdyż jest to pewien relikt z przeszłości.

dowód: ustna opinia uzupełniająca biegłego sądowego z zakresu elektroenergetyki M. S. z 28 stycznia 2016r. k. 275 i n.

Projekt przebiegu służebności przesyłu na działce (...) - opracowany przez biegłego sądowego z zakresu geodezji Z. T. na podstawie opinii sporządzonej przez biegłego z zakresu elektroenergetyki M. S. z dnia 10 lutego 2013r. (dla obszaru 47 m kw uwzględniającego pas o szerokości 1 m wzdłuż przebiegu linii) przyjęty został do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego pod numerem (...).

dowód: opinia uzupełniająca biegłego sądowego z zakresu geodezji Z. T. z dnia 6 czerwca 2016r - karta 302 i n. akt.

Wartość jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu na gruntach wnioskodawców stanowi sumę: 1) wielkości zmniejszeniu wartości nieruchomości oraz 2) wynagrodzenia za dalsze korzystanie z nieruchomości w strefie ochronnej przez przedsiębiorstwo przesyłowe.

Wielkość zmniejszenia wartości nieruchomości wynosi:

1) przy uwzględnieniu powierzchni 47 m kwadratowych niezbędnej do obsługi, konserwacji i usuwania ewentualnych awarii urządzeń elektroenergetycznych: 3.210,78 zł;

2) przy uwzględnieniu powierzchni 656 m kw., tj. tzw. strefy ograniczonego użytkowania (pas o szerokości 15 m) zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego: 44814,25 zł,

3) przy uwzględnieniu powierzchni 413 m zgonie z normą PN-E- (...) 28213,85 zł.

Wartość wynagrodzenia za dalsze korzystanie z nieruchomości objętej działką nr (...) wynosi:

1) przy uwzględnieniu powierzchni 47 m kwadratowych niezbędnej do obsługi, konserwacji i usuwania ewentualnych awarii urządzeń elektroenergetycznych: 288 zł;

2) przy uwzględnieniu powierzchni 656 m kw., tj. tzw. strefy ograniczonego użytkowania (pas o szerokości 15 m) zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego: 4016 zł,

3) przy uwzględnieniu powierzchni 413 m zgodnie z normą PN-E-05100 - 2528 zł.

dowód: pisemna opinia uzupełniająca (aktualizacyjna) biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości M. W. z dnia 30 września 2016r k. 325 akt.

Z uwagi na zmianę cen nieruchomości doszło do zmiany w zakresie współczynnika "S" z powodu wzrostu ceny gruntów pod zieleń, co ostatecznie spowodowało obniżkę tego wskaźnika i wpłynęło na wysokość wynagrodzenia.

Dla obliczenia wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu posłużono się także współczynnikiem– K dużym i k małym. Współczynnik „k” małe przyjęty został na poziomie 0,3 i nie zmienił się. Współczynnik ten odzwierciedla możliwość (proporcje) korzystania z pasa gruntu zarówno przez przedsiębiorstwo przesyłowe jak i przez właściciela nieruchomości. Jeśli przedsiębiorstwo korzysta w większym zakresie, to ten współczynnik jest na wyższym poziomie, a jeśli w mniejszym, to na niższym poziomie. Współczynnik ten kształtuje się w przedziale od 0 do 1. Jeśli nieruchomość zabudowana jest słupami, to ten współczynnik wynosi 1. Niski współczynnik od 0,05 do 0,25 zarezerwowany jest dla infrastruktury np. dla dróg.

Wysokie współczynniki od 0,5 do 0,9 są zarezerwowana dla gruntów leśnych albo pod zalesienia, gdzie wyłączona jest możliwość zalesienia pod linią i nie można prowadzić prawidłowej produkcji leśnej. Z kolei dla gruntów zabudowanych, współczynnik przybiera wskaźniki umiarkowane od 0,3 do 0,6. Przyjęty wskaźnik na poziomie 0,3 uzasadniony jest tym, że prawo do zabudowy nieruchomości wnioskodawców zostało już skonsumowane, gdyż nieruchomość jest zabudowana, a przebiegająca linia jest linią średniego napięcia.

Drugi współczynnik K duże – uległ zmianie z uwagi na zmianę wysokości współczynnika S, z uwzględnieniem którego współczynnik K jest liczony.

dowód: ustna opinia uzupełniająca biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości M. W. z dnia 23 stycznia 2017r. k. 339 i n. akt.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja uczestnika postępowania zasługiwała na uwzględnienie prawie w całości.

Sąd II instancji mając nie tylko uprawnienie, ale wręcz obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału dokonał jego własnej, samodzielnej i swobodnej oceny - w tym oceny zgromadzonych w postępowaniu przed Sądem Rejonowym oraz przed Sądem Odwoławczym dowodów – w następstwie, czego uznał, iż Sąd I instancji dokonał częściowo błędnej oceny w przedmiocie żądania, z którym wystąpili wnioskodawcy. Sąd ten, poczynił trafne, lecz niepełne ustalenia faktyczne, a także częściowo błędnie je ocenił, co w konsekwencji doprowadziło do wydania orzeczenia wymagającego zmiany w zakresie wysokości przyznanego wnioskodawcom wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, zgodnie z trafnymi argumentami skarżącego uczestnika postępowania, a także niewielkiej korekty co do rozmiaru i zakresu ustanowionej służebności przesyłu, czego oznaczenia Sąd I instancji dokonał nieprecyzyjnie.

W wypadku żądania ustanowienia służebności przesyłu za odpowiednim wynagrodzeniem na podstawie art. 305 ² § 2 k.c., niewątpliwie do istoty sprawy należą ustalenie treści służebności i wysokości należnego w zamian wynagrodzenia. Rozstrzygnięcie o ustanowieniu służebności przesyłu i o wynagrodzeniu za ustanowienie tego prawa cechuje bez wątpienia integralność, tzn. koniecznymi elementami rozstrzygnięcia jest zarówno ustanowienie prawa jak i równoczesne orzeczenie o wynagrodzeniu, przy czym wysokość tego wynagrodzenia wiąże się nierozerwalnie m.in. z zakresem przestrzennym służebności i ustaloną przez sąd jej treścią. Jeżeli zatem mamy do czynienia z rozstrzygnięciem, którego elementy stanowią iunctim, tzn. oba elementy rozstrzygnięcia stanowią całość i są wzajemnie zależne i wzajemnie uwarunkowane to w razie zaskarżenia apelacją tylko rozstrzygnięcia o wynagrodzeniu, orzeczenie sądu drugiej instancji powinno objąć rozstrzygnięcie dotyczące ustanowienia prawa (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2012 r. V CSK 190/11).. W rozpatrywanej sprawie strona apelująca co prawda zaskarżyła postanowienie Sądu Rejonowego tak co do punktu I i II i, niemniej jednak swoje zarzuty ograniczyła wyłącznie do wysokości należnego wnioskodawcom wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu. Sąd Okręgowy mając na uwadze powyższe wskazania zweryfikował jednak również orzeczenie Sądu I instancji także co do zakresu służebności, uznając je za nieprecyzyjne.

Sąd ustanawiając służebność ustalił w sentencji postanowienia jej treść przez wskazanie rodzaju uprawnień i czynności, przez wykonywanie których służebność będzie realizowana (art. 305 ¹kc). Ich rozmiar i zakres nie został odniesiony jednak do konkretnego obszaru, granice służebności nie zostały zatem właściwie określone. Nie było przy tym wystarczające samo odwołanie się ogólnie do opinii biegłego sądowego z zakresu geodezji Z. T., która zawiera dwie mapy z odmiennym obszarem – odnoszącym się do pasa eksploatacyjnego (k.142 akt) oraz do obszaru ograniczonego użytkowania i wynikającego z MPZP (k.143 akt). Sąd w swym orzeczeniu nie określając obszaru służebności i powołując się jednocześnie na dwie (odmienne) mapy, uniemożliwił stwierdzenie w jakich graniach (w jakim pasie) ustanowienie służebności nastąpiło. Wskazać trzeba, iż pas służebności przesyłu to powierzchnia nieruchomości niezbędna do prawidłowej eksploatacji urządzenia przesyłowego - a ta niezbędna powierzchnia wymaga w niniejszej sprawie pasa o szerokości 1 m w świetle kategorycznej opinii biegłego sądowego z zakresu elektroenergetyki M. S.. Strony postępowania nie negowały w toku postępowania, iż wyłącznie pas o takiej szerokości wzdłuż przebiegu linii (wobec braku posadowionych na nieruchomości wnioskodawców słupów) będzie wystarczającym dla koniecznych ingerencji uczestnika postępowania, które ograniczać się będą jedynie do sytuacji związanych z wymianą przewodu (np. wskutek awarii), co wymaga jedynie przejścia pracownika od jednego słupa do drugiego przez nieruchomość wnioskodawców. Tak wnioskodawcy jak i uczestnik postępowania nie negowali określonego przez biegłego pasa eksploatacyjnego (pasa technologicznego) jako właściwego dla wyznaczenia granic służebności przesyłu. Ustalenie niezbędnego pasa służebności (pasa eksploatacyjnego) o szerokości 1 m wymagało w dalszej kolejności jego naniesienia na mapę geodezyjną przez biegłego z zakresu geodezji, sporządzoną przy tym w sposób umożliwiający wpis w księdze wieczystej. Nie do końca zostało to zrealizowane. Biegły z zakresu geodezji sporządził na zlecenie Sądu opinię, której przedmiotem pozostawało poza określeniem obszaru niezbędnego do eksploatacji i utrzymania urządzeń przesyłowych w świetle opinii biegłego z zakresu elektroenergetyki, również ustalenie obszaru ograniczonego użytkowania gruntu w świetle ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Biegły zgodnie ze zleceniem opracował dwie mapy z wyliczeniem obszarów. Na karcie 142 akt znajduje się mapa odnosząca się stricte do pasa eksploatacyjnego o ustalonej przez biegłego powierzchni 47 m kw i do niej winien był w sposób wyraźny odwołać się Sąd Rejonowy w swym orzeczeniu ze wskazaniem obszaru służebności (47 m kw), zakładając iż mapa ta sporządzona zostałaby w sposób umożliwiający wpis w księdze wieczystej, co w sprawie miejsca nie miało. Wskazać należy, iż mapą do celów prawnych określane jest opracowanie kartograficzne wykonane przez osobę posiadającą uprawnienia zawodowe do wykonywania samodzielnych funkcji w dziedzinie geodezji i kartografii, przedstawiające granice nieruchomości, wybrane dane z ksiąg wieczystych oraz ewidencji gruntów i budynków, zawierające odpowiednie klauzule urzędowe, pieczęcie i podpisy. Geodezyjny operat techniczny musi bowiem pozytywnie przejść kontrolę w powiatowym ośrodku dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej, a dokumentacja powstała w ramach sporządzania operatu musi zostać przyjęta do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, co potwierdzane jest pieczęcią na mapie dotyczącej ustalenia granic nieruchomości, a czego w sprawie niniejszej również zabrakło. Biorąc pod uwagę, że służebność przesyłu jest ograniczonym prawem rzeczowym podlegającym wpisowi w księdze wieczystej oznaczenie jej usytuowania na nieruchomości powinno nastąpić w taki sposób jaki jest przewidziany do oznaczania nieruchomości na mapach sporządzanych dla potrzeb wieczystoksięgowych (por. § 135 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 czerwca 2015 r. - Regulamin urzędowania sądów powszechnych oraz obecnie §155 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 grudnia 2015 r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych). Mapa sporządzona dla potrzeb wieczystoksięgowych jest mapą wprowadzoną do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego i w sentencji postanowienia ustanawiającego służebność ta mapa powinna być powołana jako źródło wskazujące usytuowanie służebności. W uzasadnieniu postanowienia z dnia 18 kwietnia 2012 r. V CSK 190/11 (niepubl.), Sąd Najwyższy mimo braku w obowiązującym porządku prawnym odpowiedniej regulacji, zwrócił uwagę na potrzebę właściwego, w taki właśnie sposób, dokumentowania umiejscowienia infrastruktury przesyłowej na obciążonej nieruchomości; pogląd ten należy w pełni podzielić. Sąd Okręgowy uzupełnił zatem postępowanie dowodowe, zlecając sporządzenie opinii uzupełniającej biegłemu sądowemu z zakresu geodezji Z. T., w zakresie określenie przebiegu służebności wg wariantu zawartego w opinii biegłego sądowego M. S. (pas o szerokości 1 m) w sposób właściwy dla oznaczenia nieruchomości na mapach sporządzonych dla potrzeba ksiąg wieczystych. Biegły sporządził opinię, której częścią jest mapa do ustalenia służebności gruntowych, na której naniesiono przebieg służebności przesyłu oraz przebieg linii napowietrznych. Mapa opatrzona została również pieczęcią o przyjęciu do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego. Opinię Sąd Okręgowy uznał za jasną i rzetelną, a tym samym nie budzącą zastrzeżeń. Stanowiła zatem ona oparcie dla Sądu w niniejszej sprawie.

Uwzględniając powyższe Sąd Okręgowy zweryfikował punkt I zaskarżonego postanowienia przez określenie obszaru służebności przesyłu (47 m kw ) z odwołaniem do prawidłowo sporządzonej opinii biegłego sądowego z zakresu geodezji Z. T. z dnia 6 czerwca 2016r.

Dalej wskazuje Sąd II instancji, iż ustanowienie służebności przesyłu może nastąpić zarówno odpłatnie, jak i nieodpłatnie, ponieważ art. 305 ¹ k.c. tej kwestii nie przesądza. Jeżeli jednak do ustanowienia służebności przesyłu dochodzi w trybie sądowym, jest ona ustanawiana za wynagrodzeniem - art. 305 ² § 1 i 2 k.c. chyba, że uprawniony zrzekł się wynagrodzenia. W kwestii wynagrodzenia powstał spory rozdźwięk między stronami, również i ta kwestia legła u podstaw zarzutów apelacji, które w istocie Sąd Okręgowy uznał za uzasadnione.

Trzeba zauważyć, iż art. 305 ² § 2 k.c. nie precyzuje ustawowych przesłanek do ustalenia wysokości wynagrodzenia. Brak kryteriów określenia rozmiaru wynagrodzenia oznacza, że ustawodawca pozostawił sądowi swobodę polegającą na indywidualizacji ocen w tym zakresie, formułowanych na podstawie określonego stanu faktycznego, które mogą także wynikać z ogólnych reguł porządku prawnego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 2013 r. IV CSK 440/12). Odpowiednie wynagrodzenie sąd ustala więc na podstawie konkretnych okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu kryteriów wypracowanych w orzecznictwie i piśmiennictwie, także na tle art. 145 § 1 k.c., czyli wynagrodzenia za ustanowienie służebności drogi koniecznej. Wskazał na to Sąd Najwyższy w orzeczeniach wydanych już pod rządem art. 305 ² k.c., podkreślając jednak różnicę obu sytuacji w zakresie ingerencji w treść prawa własności, wynikającą z tego, że przy ustanowieniu drogi koniecznej uprawniony zostaje całkowicie pobawiony władztwa nad nieruchomością, a przy ustanowieniu służebności przesyłu z reguły doznaje w tym jedynie ograniczenia (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2010 r., II CSK 444/09 i z dnia 5 kwietnia 2012 r., II CSK 410/11, niepublikowane). Wynagrodzenie powinno być jednorazowe, lecz co do zasady nie wyklucza się przyznania go w postaci świadczeń okresowych (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 1969 r., III CRN 379/68, postanowienie Sądu najwyższego z dnia 20 września 2012 r., IV CSK 56/12). Różnica w sposobie zapłaty nie zmienia faktu, że jest to jedno wynagrodzenie, ustalane przy uwzględnieniu wszystkich czynników wpływających na jego wysokość i mające równoważyć w całości konsekwencje trwałego obciążenia nieruchomości. Wskazuje tu Sąd Okręgowy, iż posiadanie służebności przesyłu, przybiera taką postać, że nie pozbawia w zupełności faktycznego władztwa właściciela nad nieruchomością obciążoną. Dlatego muszą zawodzić kryteria ustalania wysokości wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości oparte wyłącznie na układzie odpowiednich cen rynkowych właściwych dla najmu lub dzierżawy gruntu, które są adekwatne w sytuacjach, kiedy wynajmujący lub wydzierżawiający zostają zupełnie pozbawieni fizycznego władztwa nad rzeczą. Przy ustalaniu wynagrodzenia należy się odwoływać do kryteriów stosowanych przy ustanawianiu innych służebności gruntowych, a nie stosunków obligacyjnych w postaci najmu lub dzierżawy i nie utożsamiać go ze szkodą, mimo powinności uwzględnienia ewentualnego zmniejszenia wartości nieruchomości i ewentualnych utraconych pożytków (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2012 r. V CSK 190/11 ). Oznacza to, że wynagrodzenie powinno być ustalane każdorazowo indywidualnie przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności danej sprawy, interesu stron, społeczno-gospodarczego charakter służebności i rekompensaty należnej właścicielowi nieruchomości obciążonej. Określenie w ustawie tego świadczenia jako wynagrodzenia wskazuje, że powinno odpowiadać wartości świadczenia spełnionego przez właściciela nieruchomości obciążonej na rzecz podmiotu uprawnionego w ramach służebności lub osiągniętej przez niego korzyści.

Indywidualizowany w konkretnej sprawie sposób obliczenia wynagrodzenia powinien w istocie uwzględniać po stronie właściciela: charakter nieruchomości - położenie, rodzaj, rozmiar, kształt, jej społeczno - gospodarcze przeznaczenie ujęte w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, albo w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, zagospodarowania działki, zakres i sposób ingerencji przedsiębiorcy oraz pozbawienia władztwa nad nią, sposób przebiegu urządzeń, trwałość i nieodwracalność obciążenia w dłuższej perspektywie oraz uciążliwość ustanowionego prawa. Po stronie przedsiębiorcy rozważaniu podlegać powinno, że za pośrednictwem urządzeń realizuje on cele społeczne w odniesieniu do dostarczania energii elektrycznej, wody czy paliw, także właścicielowi nieruchomości obciążonej, doprowadzenie tych nośników tysiącom osób musi odbywać się za pomocą sieci (instalacji i urządzeń), które posadowić trzeba na wielu gruntach stanowiących własność osób trzecich, względy społeczne nakazują ograniczenie ich prawa własności, korzystanie z tych nieruchomości w zakresie ustanowionej służebności wpływa na wartość przedsiębiorstwa i możliwość prowadzenia działalności gospodarczej, jak też, że korzystanie z energii elektrycznej i paliw wpływa na rozwój społeczno-gospodarczy oraz lepsze wykorzystanie nieruchomości. Z uwagi na faktyczną niemożność wyliczenia wynagrodzenia w oparciu o korzyści uzyskiwane przez przedsiębiorcę, na którego działalność wpływa również korzystanie z cudzej nieruchomości, trzeba określić je z perspektywy interesów ekonomicznych właściciela nieruchomości. Przytoczone przykładowo czynniki, podlegające ocenie we wzajemnym powiązaniu, znalazły wyraz w licznych orzeczeniach Sądu Najwyższego, które oddają istotę tej problematyki (por. uchwałę z dnia 5 kwietnia 2012 r., II CSK 410/11, niepubl.; z dnia18 kwietnia 2012 r., V CSK 190/11, niepubl.; z dnia 20 września 2012 r., IV CSK 56/12, niepubl.; z dnia 8 lutego 2013 r., IV CSK 317/12, niepubl.).Wnioski wysnute z rozważenia wszystkich istotnych w konkretnej sprawie wyznaczników stanowią również podstawę do miarodajnego określenia postaci ekwiwalentu - obniżenia użyteczności nieruchomości albo jej wartości.

Wskazać należy, iż opinia opracowana przez biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości M. W. uwzględniała wskazane wyżej kryteria i została ona zaakceptowana przez Sąd Okręgowy. Opinia ta została sporządzona prawidłowo z należytym uwzględnieniem usytuowania, wielkości działki, jej sposobu zagospodarowania (wybudowany juz budynek mieszkalny), oraz z zastosowaniem prawidłowej metody wyceny. Prawidłowo także ustalona została wartość służebności przesyłu polegającej na uwzględnieniu rodzaju nieruchomości, rodzaju urządzenia infrastruktury technicznej, sposobu lokalizacji urządzenia na nieruchomości. Opinia biegłego sporządzona została trzywariantowo, z uwzględnieniem przy określaniu wynagrodzenia (odszkodowania za utratę wartości oraz wynagrodzenia za dalsze współkorzystanie) strefy ograniczeń wynikającej z pasa eksploatacyjnego (47 m kw ), z uwzględnieniem strefy ograniczeń wynikłej z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (656 m kw) oraz uwzględnieniem strefy ochronnej ustalonej w oparciu o normę PN-E-05100-1 (413 m kw).

Opinia biegłego w zakresie prawidłowości jej sporządzenia nie była przedmiotem zarzutów wnioskodawców, optujących za przyjęciem dla ustalania utraty wartości nieruchomości wariantu uwzględniającego strefę ochronną.

Zarzuty do opinii biegłego wywiódł uczestnik postępowania, sprowadzające się w istocie do podnoszenia zasadności wyboru jednego z wariantów opinii bazującego na szerokości pasa eksploatacyjnego, a nie strefy ochronnej, której nie przewidują obowiązujące przepisy prawa, nadto bez uwzględniania wynagrodzenia za zmniejszenie wartości nieruchomości. Zakwestionowano nadto prawidłowość ustalenia współczynnika „k” na poziomie 0,3. Do zarzutów tych biegły ustosunkował się w opinii ustnej. Nieuzasadnionym co oczywista był pogląd uczestnika postępowania, iż utrata wartości nieruchomości nie powinna być uwzględniana przy określaniu wynagrodzenia za ustanowienie służebność przesyłu, bowiem wynagrodzenie powinno uwzględniać cały uszczerbek będący następstwem ustanowienia służebności, a zatem również zmniejszenie wartości nieruchomości. Stanowisko to należałoby uzupełnić jeszcze stwierdzeniem, zaprezentowanym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 września 2011 roku (II CSK 681/10, LEX nr 1043999), iż szkoda w postaci zmniejszenia wartości nieruchomości występuje wtedy, gdy ma charakter trwały i nieodwracalny, a zatem z reguły z momentem obciążania nieruchomości służebnością przesyłu. Jak wskazał w opinii biegły z zakresu szacowania nieruchomości jest to jeden z elementów wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu. Co się tyczy określonych wariantów wskazanych w wycenie to podyktowane one były zleceniem Sądu w kontekście opinii biegłego sądowego z zakresu elektroenergetyki, który w opinii uzupełniającej na zlecenie Sądu odniósł się do wskazywanych przez wnioskodawców stref ograniczonego użytkowania nieruchomości wskutek posadowionych linii energetycznych. Opinia biegłego – poza zatem zarzutami do wysokości współczynnika k – nie była przedmiotem zastrzeżeń stron w zakresie jej prawidłowości, a opowiadały się one jedynie za odmiennymi wariantami dokonanej wyceny.

Rozstrzygając kwestię należnego wnioskodawcom wynagrodzenia z tytułu ustanowienia na ich nieruchomości służebności przesyłu Sąd I instancji winien był rozważać cały zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w tym właściwie oceniać konkluzje płynące ze złożonych w sprawie opinii biegłych, czego zabrakło.

Sąd Rejonowy dokonując ustalenia należnego wnioskodawcom wynagrodzenia uznał, iż winno uwzględniać odszkodowanie za zmniejszenie wartości nieruchomości przy uwzględnieniu powierzchni 656 m kw (pas o szerokości 15 m) zgodnie z MPZP oraz wynagrodzenie za dalsze współkorzystanie w zakresie powierzchni 47 m kw tj. pasa eksploatacyjnego. Sąd I instancji uznał, iż utrata wartości nieruchomości winna być rozpatrywana w kontekście wszelkich ograniczeń wynikłych dla wnioskodawców w związku z przebiegiem linii, a te w najszerszym zakresie uwidaczniał plan zagospodarowania przestrzennego. Zakwestionował to w apelacji uczestnik postępowania za wadliwe uznając odwoływanie się do ograniczeń wynikłych z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a zarzutom tym nie sposób odmówić słuszności.

Podzielić bowiem należy stanowisko skarżącego, że nie ma uzasadnienia uwzględnienie w wysokości wynagrodzenia należnego właścicielowi nieruchomości obciążonej rekompensaty dla uszczerbku jakiego doznaje on w swoim majątku na skutek wprowadzonych przez miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego ograniczeń w zabudowie nieruchomości w oznaczonej odległości od znajdujących się na niej urządzeń przesyłowych, na co wyraźnie wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z 18 maja 2016r. (V CSK 531/15). Wynagrodzenie należne na podstawie art. 305 ² § 2 KC powinno uwzględniać taki uszczerbek (cały uszczerbek), który jest następstwem ustanowienia służebności. Źródło rekompensowanego uszczerbku powinno więc leżeć w zdarzeniu jakim jest powstanie prawa, tu: służebności, przez które to zdarzenie uszczerbek ten staje się trwały i nieodwracalny (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2011 r., II CSK 681/10), a nie w innych zdarzeniach faktycznych lub prawnych czy też w przepisach prawa. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego stanowi prawo miejscowe (art. 94 Konstytucji RP), jest więc prawem obowiązującym na danym obszarze; ograniczenia w korzystaniu z nieruchomości (i będący tego następstwem uszczerbek w majątku właściciela nieruchomości obciążonej), chociażby pozostające w związku z usytuowaniem na nieruchomości infrastruktury przesyłowej, ale wynikające z przepisu prawa, nie mogą być rekompensowane przez przedsiębiorcę przesyłowego. Przedsiębiorca przesyłowy uzyskuje cywilne prawo podmiotowe i za jego uzyskanie ma uiścić wynagrodzenie rekompensujące uszczerbki wynikłe z powstania jego prawa, a nie powstałe na skutek reglamentacji publicznoprawnej (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 czerwca 2015 r. V CSK 468/14, ; uchwała z dnia 11 grudnia 2015 r, III CZP 88/15, Biul.SN 2015/12/10). Słusznie zauważa skarżący, że przepisy ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym zawierają samodzielną regulację dotyczącą wynagradzania właścicielowi nieruchomości szkody jeżeli takiej w korzystaniu z nieruchomości doznaje na skutek wprowadzenia planu zagospodarowania przestrzennego. Art. 36 ust. 1 powołanej ustawy stanowi, że jeżeli, w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą, korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe bądź istotnie ograniczone, właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości może, z zastrzeżeniem ust. 2, żądać od gminy: 1) odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę albo 2) wykupienia nieruchomości lub jej części. Wyłączność gminy jako adresata roszczenia odszkodowawczego za szkodę poniesioną na skutek uchwalenia lub zmiany planu zagospodarowania przestrzennego nie budzi wątpliwości (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 września 2011 r., V CSK 421/10, Biul. SN 2011/9-10/12).

W świetle powyższego wynagrodzenie należne w związku z ustanowieniem służebności przesyłu winno uwzględniać uszczerbek z tej wyłącznie służebności wynikły, a więc nie tylko wynagrodzenie za dalsze współkorzystanie, ale i utrata wartości nieruchomości jako składowa należnego wynagrodzenia, która jednak winna być odniesiona tylko do pasa eksploatacyjnego, bowiem do niego służebność się ogranicza. Zauważyć trzeba, iż zakres ograniczeń wynikłych z przebiegu linii energetycznych i ustanowionej służebności nie miał żadnego związku z ograniczeniami nałożonymi miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, co potwierdził wyraźnie biegły sądowy z zakresu elektroenergetyki M. S.. Słuchany uzupełniająco przed Sądem Okręgowym biegły w sposób jasny i precyzyjny wypowiedział się w kwestii rodzaju urządzeń przebiegających przez nieruchomość wnioskodawców (wyłącznie linia napowietrzna i brak usytuowania słupów na nieruchomości wnioskodawców), jak i czynności niezbędnych dla ich obsługi, z których jedynie awaria może wiązać się z koniecznością wejścia pracownika na działkę wnioskodawców celem wymiany przewodu. Ograniczenia zaś dla wnioskodawców z posadowienia infrastruktury energetycznej na chwilę obecną wynikają z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, które ograniczają zabudowę nieruchomości wnioskodawców i nie mają znaczenia dla wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu.

Powierzchnia nieruchomości zajęta pod służebność powinna odpowiadać warunkom eksploatacji sieci przyjętym w przedsiębiorstwie będącym właścicielem urządzeń przesyłowych. Ustawodawca postrzega w art. 305 ¹ KC służebność przesyłu jako służebność polegającą na korzystaniu przez przedsiębiorcę w oznaczonym zakresie z nieruchomości, zgodnie z przeznaczeniem urządzeń. Są to uprawnienia, które polegają na wykonywaniu przez uczestnika w stosunku do nieruchomości określonych działań mających na celu utrzymanie we właściwym stanie technicznym urządzeń niezbędnych do wykonywania działalności gospodarczej polegającej na dostarczaniu odbiorcom energii Tak ujęta służebność jest służebnością czynną ( art. 285 KC). Niewątpliwie, uprawnieniu przedsiębiorcy do podejmowania określonych działań odpowiada obowiązek właściciela nieruchomości obciążonej ich znoszenia. Wiąże się to także z ograniczeniami właściciela nieruchomości obciążonej co do sposobu korzystania z nieruchomości i takiego jej zagospodarowania, by przedsiębiorca miał zagwarantowaną stałą możliwość dostępu do swoich urządzeń w celu usunięcia awarii, konserwacji, demontażu, wymiany itp. Z istoty służebności przesyłu nie wynikają jednak innego rodzaju ograniczenia właściciela nieruchomości obciążonej w jego uprawnieniach związanych ze sposobem wykonywania władztwa nad tą nią, a w szczególności takie, które odpowiadałyby przewidzianemu w art. 285 § 1 KC pozbawieniu możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań. Jeżeli zatem Sąd Rejonowy ustanawiając służebność przesyłu objął nią również tę przestrzeń, w której właściciel ma obowiązek powstrzymywania się z jej zabudową i dotyczy to pasa gruntu ponad pas niezbędny do prawidłowego korzystania z urządzeń przesyłowych, to prowadzi to do wniosku, że w tej części przypisał służebności przesyłu charakter służebności biernej, wbrew treści ustawy.

Czynny charakter służebności przesyłu (obejmującej upoważnienie do określonych działań na nieruchomości obciążonej w celu utrzymania we właściwym stanie technicznym urządzeń przesyłowych), determinujący również jej przestrzenny zasięg, wskazuje na brak podstawy do objęcia służebnością przesyłu tego gruntu, w obszarze którego miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wprowadził ograniczenia w zabudowie, mimo że ograniczenia te wiążą się z usytuowaniem urządzenia przesyłowego w tym pasie. To jest kwestia innego postępowania i innego żądania. Brak było również podstaw do objęcia służebnością przesyłu obszaru ograniczonej zabudowy na którą powoływali się wnioskodawcy w oparciu o normę prawa budowlanego , a to z uwagi na to, iż ograniczenia w zabudowie w chwili obecnej wynikają z obowiązującego na tym terenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a nie normy prawa budowlanego na którą powoływali się wnioskodawcy, już bez zresztą wgłębiania się w kwestię czy norma ta obowiązuje, czy też nie. Kwestia zatem niezrealizowania zabudowy nieruchomości w oparciu o posiadany projekt budowlany to zupełnie inna sprawa. Okoliczność, iż wnioskodawcy nie mogą postawić budynku mieszkalnego umiejscowionego zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy z 2009r., nie oznacza jeszcze braku możliwości zabudowy w ogóle z racji przebiegu linii i ustanowionej służebności. Ograniczenia te bowiem wprowadza w tym zakresie wyłącznie miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, za co przedsiębiorca przesyłowy jak już wyżej wspomniano – nie może podnosić odpowiedzialności.

Przepis art. 305 ² § 2 k.c., który w rozpoznanej sprawie znajduje zastosowanie przewiduje wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu a nie za oddziaływanie urządzenia, o którym mowa w art. 49 § 1 k.c. poza strefę służebności przesyłu. Granice służebności przesyłu z art. 305 ¹ k.c. w odwołaniu się tylko do pierwszego rodzaju obciążenia z art. 285 § 1 k.c. (do korzystania) i zakreślając wynagrodzenie tylko za ustanowienie tak pojętej służebności przesyłu nie ujmują go szeroko jako ekwiwalent za wszelkie oddziaływania sieci przesyłowej. Wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu nie stanowi więc odszkodowania za wszystkie ograniczenia wiążące się przebiegiem linii energetycznej, jak błędnie twierdzili wnioskodawcy i przyjął Sąd Rejonowy.

Trafnie zatem skarżący zarzuca wadliwe ustanowienie służebności na obszarze w zasadzie przekraczającym powierzchnię potrzebną do korzystania z urządzeń przesyłowych, zgodnie z ich przeznaczeniem. Trafne są też zarzuty dotyczące wysokości wynagrodzenia. Podzielić bowiem należy stanowisko skarżącego, że nie ma uzasadnienia uwzględnianie w wysokości wynagrodzenia należnego właścicielowi nieruchomości obciążonej rekompensaty dla uszczerbku jakiego doznaje on w swoim majątku na skutek wprowadzonych przez miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego ograniczeń w zabudowie nieruchomości w oznaczonej odległości od znajdujących się na niej urządzeń przesyłowych. Wynagrodzenie należne na podstawie art. 305 ² § 2 KC powinno uwzględniać taki uszczerbek (cały uszczerbek), który jest następstwem ustanowienia służebności.

Biegły z zakresu szacowania nieruchomości w swej opinii z 15 stycznia 2014r. wskazał, iż uwzględniając pas eksploatacyjny 47 m kw odszkodowanie za utratę wartości nieruchomości wynieść winno 3320,24 zł, zaś wynagrodzenie za dalsze współkorzystanie w tym pasie 176 zł. Nie mógł wartości tych jednak automatycznie uwzględnić Sąd Okręgowy. Należało mieć bowiem na uwadze, iż stosownie do przepisów zawartych w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, operat szacunkowy - sporządzona na piśmie przez rzeczoznawcę majątkowego opinia o wartości nieruchomości (art. 156 ust. 1 u.g.n.) - może być wykorzystywany do celu, dla którego został sporządzony, przez okres 12 miesięcy od chwili jego sporządzenia, chyba że wystąpiły zmiany uwarunkowań prawnych lub istotne zmiany czynników, przewidzianych w art. 154 u.g.n. (art. 156 ust 3 u.g.n. Po upływie tego okresu operat szacunkowy - w myśl art. 156 ust 4 u.g.n. - może być wykorzystany po potwierdzeniu jego aktualności przez rzeczoznawcę majątkowego. Potwierdzenie aktualności operatu następuje przez umieszczenie stosownej klauzuli przez rzeczoznawcę, który go sporządził. Co za tym idzie Sąd Okręgowy uwzględniając datę sporządzonej opinii (15 stycznia 2014r.) oraz przeprowadzone postępowanie dowodowe obligowany był dokonać aktualizacji wyceny zważywszy na upływ czasu przenoszący 12 miesięcy. Biegły sądowy M. W. nie potwierdził aktualności poprzedniej opinii i sporządził opinię nową w tożsamym trzywariantowym ujęciu, z nieco jednak odmiennymi wartościami w zakresie każdego z nich niż w opinii uprzedniej. Strona apelująca do wskazanej opinii wywiodła zarzuty, kwestionując bezpodstawne wyznaczanie stref ochronnych i bezzasadne wyznaczenie pasa służebności w oparciu o polską normę, tym samym negując wariant B i C, jako właściwy dla ustalania wynagrodzenia. W odniesieniu do wariantu A przyjmującego pas 47 m kw podniesiono zarzut przyjęcia zawyżonej wartości współczynnika „k” na poziomie 0,3. Sąd Okręgowy uwzględniając zarzuty strony apelującej dopuścił dowód z ustnej opinii uzupełniającej biegłego sądowego M. W.. Biegły w ustnej opinii uzupełniającej wskazał, iż różnice w opiniach (pierwotnej i aktualizacyjnej) wynikają ze zmiany cen nieruchomości, skutkujących koniecznością dokonania ponownego przeliczenia. Biegły odniósł się też wyczerpująco do każdego zarzutu szczegółowo i wnikliwie wyjaśniając wszystkie podnoszone kwestie i odpierając zarzuty, dotyczące przede wszystkim znaczenia przyjętych współczynników i sposobu ich ustalania i nie można uznać by przyjęte wartość zastosował dowolnie. Oczywiście zawsze przyjęte przez biegłego wartości mogą być przedmiotem polemiki, bo nie zawsze dają się one analitycznie, czyli sprawdzalnie wyznaczyć. Nie oznacza to jednak, by właściwe uzasadnienie przyjętych przez biegłego danych, pozwalające na weryfikacje toku myślenia biegłego, wykluczało zaakceptowanie jego wniosków. W stosunku do pierwszej opinii uległ zmianie współczynnik S, wobec zmiany cen gruntów pod zieleń. Odnośnie współczynnika K, w opinii posłużono się dwoma współczynnikami – K dużym i k małym. Współczynnik „k” małe przyjęty został już w pierwszej opinii na poziomie 0,3 i co więcej nie zmienił się w opinii aktualizacyjnej. Współczynnik ten odzwierciedla możliwość (proporcje) korzystania z pasa gruntu zarówno przez przedsiębiorstwo przesyłowe, jak i przez właściciela nieruchomości. Jeśli przedsiębiorstwo korzysta w większym zakresie, to ten współczynnik jest na wyższym poziomie, a jeśli w mniejszym, to na niższym poziomie. Współczynnik ten kształtuje się w przedziale od 0 do 1. Jeśli nieruchomość zabudowana jest słupami, to ten współczynnik wynosi 1. W niniejszej sprawie brak posadowienia słupów na nieruchomości wnioskodawców, biorąc pod uwagę, iż grunt jest już zabudowany, a linia jest średniego napięcia, spowodowało, iż biegły w opinii przyjął wskaźnik najniższy na poziomie 0,3. Uwzględniając powyższe oczekiwania uczestnika postępowania ustalenie rzeczonego wskaźnika na poziomie 0,1 były nieuzasadnione, zważywszy na charakter nieruchomości (grunt zabudowany). Drugi współczynnik K duże – uległ zmianie w opinii aktualizacyjnej, bowiem zmienił się współczynnik S, z uwzględnieniem którego współczynnik K jest liczony. Przy określaniu współczynnika K wzięta została pod uwagę wielkość nieruchomości, jej charakter oraz fakt, iż jest (już) zabudowana. Podstawą wyceny pozostawał zatem nie hipotetyczny (jak wskazywali wnioskodawcy), a aktualny stan nieruchomości wnioskodawców, która pozostaje jedną działką (niepodzieloną) o konkretnej powierzchni składającą się z jednej działki zabudowanej już budynkiem mieszkalnym.

Biegły sporządził zgodnie ze zleceniem Sądu wycenę wariantową, a metodologię wyceny zastosowaną przez biegłego Sąd Okręgowy uznał za prawidłową. Zgodnie z opinią biegłego sądowego wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu przy uwzględnieniu obszaru pasa eksploatacyjnego kształtuje się na poziomie 3498,78 zł, czego składową pozostaje odszkodowanie za utratę wartości nieruchomości w wysokości 3210,78 zł oraz wynagrodzenie za dalsze korzystanie z nieruchomości w kwocie 288 zł.

Wszystko to spowodowało, że zasadną okazała się prawie w całości apelacja uczestnika wraz z jej wnioskami domagającymi się zasądzenia dużo niższej kwoty wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu niż przyjął Sąd Rejonowy. Skutkowało to zmianą orzeczenia Sądu Rejonowego także i w tym zakresie, w zakresie minimalnie mniejszym niż wnioskowano w apelacji, co było wynikiem w istocie aktualizacji opinii przez biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 386§1 kpc orzekł jak w punkcie I sentencji.

Sąd Okręgowy mimo ostatecznego zasądzenia na rzecz wnioskodawców wynagrodzenia znacznie niższego niż przez nich wnioskowane, nie znalazł podstaw do oczekiwanej przez apelującego zmiany rozstrzygnięcia w zakresie kosztów postępowania pierwszoinstancyjnego.

Zgodnie z art. 305 ² § 2 k.c. jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem. W rozpatrywanej sprawie bezsporne było, iż na nieruchomości wnioskodawców znajdują się urządzenia przesyłowe od co najmniej 20 lat, a stan prawny w zakresie korzystania z nieruchomości, na której są posadowione nie został dotąd uregulowany. Bezspornym też było iż strony nie doszły do porozumienia i nie zawarły umowy o ustanowienie służebności, bowiem uczestnik postępowania oferował w tym zakresie wnioskodawców jedynie kwotę 1000 zł, która co potwierdziło postępowania dowodowe nie stanowiła wynagrodzenia odpowiedniego. W świetle powyższego, wywiedziony wniosek o ustanowienie służebności był w pełni zasadny i został przez Sąd uwzględniony. Nie pozwala to uznać wnioskodawców za przegrywających sprawę co do zasady, a tym samym nie ma podstaw do obciążenia ich całością kosztów postępowania zgodnie z art. 520§2 kpc, a koszty te winien ponieść uczestnik postępowania. Przyznanie wynagrodzenia jest konsekwencją ustanowienia służebności a jego wysokość w postępowaniu sądowym wobec sporu między stronami ustalona została przez Sąd. Kwestia wysokości wynagrodzenia pozostawała w sprawie drugorzędną i nie mogła przesądzać rozstrzygnięcia o kosztach postępowania, skoro przedmiotem sprawy nie było żądanie zapłaty, a ustanowienie służebności, a w tym zakresie wniosek uwzględniono.

W świetle powyższego apelacja uczestnika postępowania odnosząca się do rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego jako niezasadna została oddalona na podstawie art. 385 kpc, co znalazło wyraz w punkcie II sentencji.

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego (pkt III sentencji) znalazło oparcie w przepisie art. 520 §2 kpc. Uwzględnienie apelacji w przeważającej części czyniło uczestnika postępowania wygrywającym, co uzasadniało zasądzenie na jego rzecz od wnioskodawców całości kosztów postępowania apelacyjnego na które złożyły się opłata od apelacji oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości zgodnej z § 12 w zw. z §7 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu

W punkcie IV postanowienia Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 113 ust. 1 uksc w zw. z art. 102 kpc, uznając iż zaszły podstawy do odstąpienia od obciążania wnioskodawców jako przegrywających brakującymi kosztami sądowymi na rzecz Skarbu Państwa, na które złożyło się wynagrodzenie biegłych sądowych za opinie wydane w toku postępowania apelacyjnego. W ocenie Sądu Okręgowego obciążenia wnioskodawców brakującymi kosztami sądowymi rzędu prawie 3.000 zł zniweczyłoby sens inicjowania przez wnioskodawców niniejszego postępowania, zważywszy na wysokość ostatecznie zasądzonej na ich rzecz kwoty wynagrodzenia tytułem ustanowienia służebności przesyłu, który to wniosek co do zasady był przecież słuszny. Co więcej uwzględnił Sąd II instancji, iż pogłębienie postępowania dowodowego na etapie postępowania apelacyjnego (co generowało koszty) było następstwem błędów Sądu Rejonowego wymagających naprawy, a także upływu czasu w odniesieniu do opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości, tym bardziej więc koszty w tym zakresie nie powinny obciążyć w tej konkretnej sprawie wnioskodawców.

SSO Małgorzata Dasiewicz- Kowalczyk SSO Małgorzata Brulińka SSO Monika Kuźniar