Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 października 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że W. P. (1) w okresie od 30 października 2004 r. do 28 lutego 2013 r. nie podlega ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w (...) i wskazał, że podstawy wymiaru składek za okres od 1 do 29 października 2004 r. wynoszą: na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne tj. emerytalne, rentowe i wypadkowe:

- na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, ubezpieczenie chorobowe i ubezpieczenie wypadkowe za miesiące:

* październik 2004 r. – 841,94 zł,

* od listopada 2004 r. do lutego 2013 r. – 0 zł,

- na ubezpieczenie zdrowotne za miesiące:

* październik 2004 r. – 684,41 zł,

* od listopada 2004 r. do lutego 2013 r. – 0 zł,

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że przeprowadził kontrolę w zakresie prawidłowości rzetelności obliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz innych składek, do których pobierania zobowiązany jest Zakład oraz zgłaszania do ubezpieczeń społecznych przez płatnika składek (...) Sp. z o.o. w likwidacji z siedzibą w Ł.. W toku kontroli ustalono, że W. P. (1) w okresie od 30 października 2004 r. był członkiem Zarządu, a jednocześnie pełnił funkcję Dyrektora. Od 1 lipca 2006 r. został zatrudniony na stanowisku Dyrektor. Zawarł umowę o pracę od 14 grudnia 2001 r., od 1 stycznia 2002 r aneksem rozszerzono rodzaj umowy umówionej pracy na pełniący obowiązki dyrektora – podpisany przez pełnomocnika Zarządu J. M. (1). Od 1 maja 2004 r aneksem zmieniono wymiar czasu pracy na ½ etatu oraz zmieniono wynagrodzenie na kwotę 900 zł. Zdaniem organu rentowego od 30 października 2004 r. umowa na podstawie, której pracował W. P. (1) straciła ważność, gdyż zgodnie z art. 22 §1 kodeks pracy przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. Konstytutywnym elementem stosunku pracy jest więc podporządkowanie pracownika pracodawcy w procesie świadczenia pracy. Dla osób sprawujących funkcje w zarządach spółek stroną jest spółka reprezentowana przez osobę wymienioną w art. 210 Kodeksu Spółek Handlowych. Umowę o pracę oraz aneksy podpisywały osoby pełniące funkcję prezesa zarządu lub pełnomocnika zarządu czyli dokumenty te podpisały osoby, które w świetle wymienionych przepisów nie reprezentowały spółki. W ocenie organu W. P. (1) w ramach stosunku pracy podlegał bezpośrednio zarządowi spółki i w związku ze sprawowaniem nadzoru sam nad sobą naruszono art. 22 Kodeksu Pracy.

/decyzja k.118 – 119 akt ZUS/

Odwołanie od w/w decyzji w dniu 13 listopada 2013 r. złożyła Spółka (...) Sp. z o.o. w likwidacji i zarzuciła decyzji naruszenie przepisów postępowania administracyjnego mające istotny wpływ na ustalenia zawarte w skarżonej decyzji, a w szczególności:

- art. 8 kpa przez jego niezastosowanie i prowadzenie postępowania kontrolnego w spółce (...) w sposób budzący wątpliwości, co do intencji organu kontrolnego,

- art. 9 kpa poprzez jego niezastosowanie i nieudzielania w toku postępowania administracyjnego wyczerpujących wyjaśnienie dotyczących podstawy prawnych oraz faktycznych ustaleń poczynionych wtoku kontroli,

-art. 10 kpa poprzez jego niezastosowanie i naruszenie prawa Spółki T. Sp. z 0.0. w Likwidacji do czynnego udziału w postępowaniu administracyjnym przejawiającego się w uniemożliwieniu jej wypowiedzenia się, co do materiału zgromadzonego w sprawie oraz zgłoszonych żądań,

-art. 11 kpa poprzez jego niezastosowanie i niewyjaśnienie w sposób należyty zasadności przesłanek, którymi kierował się ZUS przy załatwieniu sprawy,

- art. 77§ 1kpa przez jego niezastosowanie przejawiające się w dokonaniu dowolnej wykładni zebranego materiału porównawczego i pominięcie części materiału dowodowego przy wydawaniu skarżonej decyzji,

- art. 77§ 2 kpa przez jego niezastosowanie przejawiające się w przyjęciu w skład materiału dowodowego jedynie części dokumentów zgromadzonych w sprawie oraz dokonanie dowolnej wykładni materiału dowodowego zgromadzonego podczas czynności kontrolnych,

-art. 107 § 3 kpa poprzez jego niezastosowanie i sporządzenie uzasadnienia skarżonej decyzji, które nie zawiera wszystkich dowodów, na których ZUS oparł się, przy wydaniu decyzji oraz przyczyn z powodu, których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej.

Ponadto skarżonej decyzji zarzucono istotne naruszenie przepisów prawa materialnego mające wpływ na treści skarżonej decyzji a w szczególności:

- art. 6 ust 1 pkt. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. przez jego niezastosowanie przejawiające się w błędnym ustaleniu, iż Pan W. P. (1) będąc pracownikiem spółki a jednocześnie członkiem jej Zarządu nie podlega ubezpieczeniu społecznemu, jako pracownik,

- art. 22 kp przez jego niezastosowanie przejawiające się w błędnym ustaleniu, iż stosunek pracy łączący od 2001 r. do 2013 r. Pana W. P. (1) oraz Spółkę (...) Sp. z o.o. „utracił ważność” w 2004 r.

- art. 87 w zw. z art. 91 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia z dnia 13 października 1998 r. przejawiające się w przekroczeniu ustawowych uprawnień Inspektora Kontroli ZUS, który jako podmiot do tego nieuprawniony dokonał błędnej interpretacji czynności dokonanych w toku postępowania administracyjnego przez Spółkę (...) Sp. z o.o. w Likwidacji i uznał, iż stanowisko w sprawie całokształtu materiału zgromadzonego w postępowaniu administracyjnym przedstawione przez Spółkę (...) Sp. z o.o. w trybie art. 10 kpa jest zastrzeżeniem do protokołu kontroli zgłoszonym po terminie.

W konsekwencji spółka wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji.

/odwołanie – k. 2 – 10/

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie – k. 15/

Na rozprawie w dniu 8 kwietnia 2014 r pełnomocnik ZUS wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

/e- protokół z dnia 8.04.2014 00:00:47/

Wyrokiem z dnia 5 czerwca 2014 r. Sąd Okręgowy w Łodzi – VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu sprawy z odwołania (...) Sp. z o.o. z udziałem W. P. (1) od decyzji ZUS I Oddział w Ł. o ustalenie podlegania ubezpieczeniu z dnia 10 października 2013 r. oddalił odwołanie i zasądził od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na rzecz ZUS I Oddział w Ł. kwotę 120 zł.

/ wyrok wraz z uzasadnieniem – k. 30, k. 34 – 36/

Apelację od w/w wyroku złożył W. P. (1) i wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

/apelacja – k. 39 – 42/

W toku postępowania apelacyjnego pełnomocnik ZUS wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w kwocie podstawowej.

/e - protokół z dnia 23.03.2016 00:02:23/

Sąd Apelacyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 5 kwietnia 2016 r. w sprawie III AUa 1207/14 uchylił zaskarżony wyrok znosząc postępowanie w sprawie i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w Łodzi do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za drugą instancję. Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu na wstępie podniósł, że stosownie do treści przepisu art. 378 §1 kpc, sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji, jednakże w granicach zaskarżenia bierze z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. Z unormowania tego wynika, że skarżący nie musi w apelacji podnosić zarzutu nieważności, a nawet gdy zwróci uwagę na takie uchybienie to nie jest zobowiązany wykazywać czy i jaki wpływ wywarło one na wydane rozstrzygnięcie, bowiem jest to bez znaczenia. Przenosząc rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd Apelacyjny zauważył, że analiza akt sprawy prowadzi do wniosku, że w sprawie zachodzi nieważność postępowania skutkująca uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy Sądowi Okręgowemu w Łodzi do ponownego rozpoznania. W związku z tym Sąd Apelacyjny nie badał zasadności zarzutów merytorycznych podniesionych w apelacji. Zdaniem Sądu Apelacyjnego zainteresowany W. P. (1) na etapie postępowania rozpoznawczego został pozbawiony możliwości obrony swoich praw stosownie do przepisu art. 379 pkt 5 kpc. Za takim stanowiskiem przemawia okoliczność, iż zawiadomienia dla zainteresowanego o terminie rozprawy wyznaczonej na dzień 8 kwietnia 2014 r. i 3 czerwca 2014 r. zostały wysłane na błędny adres. Zawiadomienia te winny być wysłane na domowy adres zainteresowanego W. P. (1), nie zaś na nieaktualny adres siedziby spółki (...) sp. z o.o. w likwidacji. Zawiadomienia kierowane do zainteresowanego na adres spółki nie mogły być mu skutecznie doręczone i z tego powodu, że spółka zmieniła siedzibę z Ł. przy ul. (...) lok. 35 na W. przy ul. (...) lok. 9. Konsekwencją błędnego doręczenia zawiadomień była niemożność uczestniczenia W. P. (1) w wyznaczonych na dzień 8 kwietnia 2014 r. i 3 czerwca 2014 r. rozprawach, a zatem faktyczne pozbawienie zainteresowanego możności działania, zaprezentowania swojego stanowiska procesowego w sprawie i zgłoszenia dowodów na poparcie swoich racji. Sąd Apelacyjny dodał, że popełniony przez Sąd meriti błąd w procedowaniu nie jest niczym usprawiedliwiony zważywszy na fakt, iż już w odwołaniu płatnik składek (...) sp. z o.o. wskazał prawidłowy adres zainteresowanego W. P. (1). Adres zainteresowanego widnieje także w piśmie Państwowej Inspekcji Pracy Okręgowego Inspektoratu Pracy w Ł..

W świetle powyższego, w ocenie Sądu Apelacyjnego, brak możliwości uznania, że zainteresowany został prawidłowo zawiadomiony o wyznaczonych terminach rozpraw, w tym o terminie rozprawy wyznaczonej na dzień 3 czerwca 2014 r., podczas której Sąd zamknął rozprawę i odroczył ogłoszenie orzeczenia do dnia 5 czerwca 2014 r, zaś wydane przez Sąd I instancji zarządzenia o uznaniu za doręczone przesyłek listowych, zawierających zawiadomienia o terminie rozprawy dla zainteresowanego, należy uznać za błędne. Wskazane uchybienia w prowadzeniu postępowania doprowadziły w rezultacie do naruszenia prawa zainteresowanego do dochodzenia swoich praw i stanowią o nieważności postępowania w rozumieniu przepisu art. 379 pkt 5 k.p.c. Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny w Łodzi na podstawie art. 386 § 2 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok, zniósł postępowanie w sprawie dotknięte nieważnością i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w Łodzi do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

/wyrok – k. 97, uzasadnienie – k. 100 – 104/

Na rozprawie z dnia 14 października 2016 roku pełnomocnik zainteresowanego W. P. (1) poparł odwołanie płatnika.

/ e -protokół rozprawy z dnia 14.10.2016 00:01:52/

S ąd Okręgowy ustalił co następuje:

Spółka (...) z o.o. (wcześniejsza nazwa „M. - 300”) zajmuje się sprzedażą artykułów gospodarstwa domowego: robotów kuchennych w centrach handlowych.

/okoliczność bezsporna, zeznania W. P. (1) z dnia 14 października 2016 r. – 00:03:41 – 00:31:54 – płyta CD – akta sądowe w zw. z k. 279 verte/

W dniu 14 grudnia 2001 r. W. P. (1) został zatrudniony w firmie (...)-300 Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, na stanowisku specjalisty ds. marketingu w wymiarze czasu pracy wynoszącym ½ etatu za wynagrodzeniem 900 zł. Miejscem wykonywania pracy wnioskodawcy był Oddział w Ł.. W imieniu spółki umowę podpisał Prezes Zarządu U. P..

/umowa o pracę k. 70 akt ZUS, zeznania W. P. (1) z dnia 14 października 2016 r. – 00:03:41 – 00:31:54 – płyta CD – akta sądowe w zw. z k. 279 verte/

Z dniem 1 stycznia 2002 r. firma (...)-300 Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością na mocy aneksu powierzyła W. P. (1) obowiązki specjalisty ds. marketingu pełniącego obowiązki dyrektora.

/aneks do umowy o pracę – k. 69 akt ZUS, zeznania W. P. (1) z dnia 14 października 2016 r. – 00:03:41 – 00:31:54 – płyta CD – akta sądowe w zw. z k. 279 verte/

W dniu 1 sierpnia 2002 r. na mocy kolejnego aneksu powierzono W. P. (1) powyższe obowiązki w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem 1800 zł.

/aneks do umowy o pracę – k. 68 akt ZUS/

Następnie na mocy aneksu z dnia 30 kwietnia 2004 r. z dniem 1 maja 2004 r. zmieniono ubezpieczonemu warunki umowy o pracę i W. P. (1) powierzono pełnienie obowiązków pracowniczych w wymiarze czasu pracy wynoszącym ½ etatu za wynagrodzeniem w kwocie 900 zł. Aneks do umowy w imieniu spółki także podpisała U. P..

/aneks do umowy o pracę – k. 67 akt ZUS/

W dniu 29 października 2004 r. nadzwyczajne zgromadzenie wspólników ,,M.-300 Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością powołało W. P. (1) na członka zarządu spółki.

/protokół nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników – k. 58 akt ZUS, zeznania świadka J. M. (2) z dnia 21 lutego 2017 r. – 00:05:24 – 00:17:53 – płyta CD – k. 268/

Powyższa zmiana została ujawniona w KRS w dniu 23 lutego 2006 r.

/okoliczność bezsporna, odpis z KRS – k. 157/

Uchwałą z dnia 24 stycznia 2005 r Zgromadzenie wspólników M. -300 sp. z oo ustaliło wysokość zryczałtowanego wynagrodzenia dla członków zarządu w 2005 r.

/uchwała – k. 73/

Z dniem 1 lipca 2006 r. firma (...)-300 Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością powierzyła W. P. (1) obowiązki dyrektora w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem 5000 zł oraz premią kwartalną regulaminową w wysokości od 30% do 100% płacy zasadniczej. Aneks został podpisany przez U. P..

/aneks do umowy o pracę k. 66 akt ZUS/

Wynagrodzenie ubezpieczonego było powiązane z obrotami firmy.

/ zeznania W. P. (1) z dnia 14 października 2016 r. – 00:03:41 – 00:31:54 – płyta CD – akta sądowe, k. 279 verte/

Oprócz ubezpieczonego w spółce było jeszcze trzech dyrektorów: J. M. (1) (dyrektor ds. logistyki), M. W. (1) (dyrektor ds. marketingu) oraz M. M. (1) (dyrektor d.s administracji i sprzedaży). Nie pełnili one żadnych w funkcji w zarządzie spółki. /zeznania W. P. (1) z dnia 14 października 2016 r. – 00:03:41 – 00:31:54 – płyta CD – akta sądowe, k. 279 verte, zeznania świadka M. W. (1) z dnia 10 stycznia 2017 r. – 00:04:58 – 00:25:11 – płyta CD – k. 200, zeznania świadka J. M. (2) z dnia 21 lutego 2017 r. – 00:05:24 – 00:17:53 – płyta CD – k. 268, zeznania świadka M. M. (1) – k. 279 verte/

W latach 2008 – 2012 dyrektorem sprzedaży i rozwoju był M. M. (1).

/zeznania świadka M. M. (1) – k. 279 verte/

W. P. (1) był głównym dyrektorem, objął wszystkie aspekty działalności firmy.

/zeznania świadka M. W. (1) z dnia 10 stycznia 2017 r. – 00:04:58 – 00:25:11 – płyta CD – k. 200/

Na mocy uchwały Zgromadzenia Wspólników P. P. i M. P. z dnia 26 listopada 2007 r. „M. – 300 Spółka z o.o.” w R. spółka zmieniła nazwę na (...) Sp. z o.o. w W..

/uchwała – k. 19 w aktach XI P 368/15, wypis z KRS – k. 157 – 163/

Aneksem z dnia 1 maja 2008 r. podpisanym prze Prezesa Zarządu U. P. przyznano wnioskodawcy wynagrodzenie w wysokości 8000 zł. Pozostałe warunki umowy pozostały bez zmian.

/aneks – k. 18 w aktach XI P 368/15/

W zarządzie spółki były 3 osoby uprawnione do podejmowania decyzji: U. P. jako Prezes Zarządu, odpowiadała za finanse i za marketing, M. Z. był odpowiedzialny za PR oraz W. P. (1) był odpowiedzialny z sprzedaż. Jako członek zarządu ubezpieczony wyznaczał strategię firmy, podejmował decyzje, podpisywał dokumenty, reprezentował spółkę w kontaktach z kontrahentami i urzędami, a jako dyrektor miał zajmować się stroną wykonawczą. Wnioskodawca jako członek zarządu odpowiadał za sprzedaż, za to, żeby obrót był większy niż koszty, wyznaczał sumy, które powinny być osiągnięte.

/zeznania W. P. (1) z dnia 14 października 2016 r. – 00:03:41 – 00:31:54 – płyta CD – akta sądowe, k. 279 verte/

Od dnia 13 października 2009 r ubezpieczony pełnił funkcję prezesa zarządu. Został wykreślony z rejestru z dniem 14 czerwca 2013 roku.

/ odpis z KRS – k. 157/

Zgodnie z Regulaminem Zarządu spółki (...) zarządzanie strategiczne było rozumiane, m.in. jako podejmowanie przez członków zarządu działań związanych z realizacją strategii skutkujących w stosunku do władz spółki oraz na zewnątrz spółki. Wykonywanie zarządu było to podejmowanie uchwał przez zarząd oraz decyzji przez poszczególnych członków zarządu, w ramach zarządzania strategicznego, a także nadzorowania przez zarząd zarządzania operacyjnego przez dyrektorów działów. (§1).

W zakresie zarządzania strategicznego kompetencje wszystkich członków zarządu są takie same (§2).

Zarząd jest organem wykonawczo – zarządzającym Spółki, który prowadzi sprawy Spółki i reprezentuje spółkę.(§3).

Przedsiębiorstwem spółki kierują dyrektorzy działów przy pomocy podległych sobie kierowników pionów, którzy jednoosobowo kierują przydzieloną sferą działalności przedsiębiorstwa. Nadzór nad działalnością działów sprawuje zarząd. Członkowie zarządu mogą równocześnie pełnić funkcje operacyjne. (§6)

Zarząd poprzez realizację zarządzania strategicznego jest w szczególności odpowiedzialny za: realizację przyjętej strategii spółki, stałe zwiększenie skuteczności i efektywności prowadzonej działalności, stałe koncentrowanie spółki na jej działalności kluczowej – sprzedaży bezpośredniej, decydującej o jej pozycji konkurencyjnej i perspektywie rozwojowej, poszukiwanie i/lub inicjowanie produktów zapewniających sprzedaż w zakresie działalności kluczowej. (§7)

Prezes zarządu jest odpowiedzialny za, m.in. kierowanie pracą zarządu, eksport towarów handlowych, nadzorowanie dyrektorów działów: sprzedaży i rozwoju, telemarketingu, wice prezes zarządu – za import towarów handlowych, nadzorowanie dyrektorów działów: Administracji i BOK, a członek zarządu - za zarządzanie sprzedażą B2B, na terenie Polski.(§8)

/regulamin – 49 – 51 akt ZUS/

Ubezpieczony w spółce zajmował się sprzedażą, rekrutacją pracowników, wyznaczał im zadania, prowadził rozmowy coutchingowe, brał w imieniu firmy udział w targach, był odpowiedzialny za stanowisko na targach. Ubezpieczony brał udział w szkoleniach firmy, jeździł w delegacje, które rozliczał.

/zeznania świadka M. W. (1) z dnia 10 stycznia 2017 r. – 00:04:58 – 00:25:11 – płyta CD – k. 200, zeznania świadka J. M. (2) z dnia 21 lutego 2017 r. – 00:05:24 – 00:17:53 – płyta CD – k. 268, zeznania świadka M. M. (1) – k. 279 verte, zeznania W. P. (1) – k. 279 verte, kserokopia paszportu – k. 164 - 178/

W dniu 1 marca 2013 r. spółka (...) wystawiła świadectwo pracy, w którym wskazała, że ubezpieczony był zatrudniony u płatnika składek w okresie od 14 grudnia 2001 r. do 28 lutego 2013 r. w wymiarze: ½ etatu od 14 grudnia 2001 r. do 30 czerwca 2006 r., w pełnym wymiarze czasu pracy od 1 lipca 2006 r. do 28 lutego 2013 r. wskazano, że ubezpieczony pracował na następujących stanowiskach pracy: od 14 grudnia 2001 r. do 30 czerwca 2006 r. na stanowisku specjalisty ds. marketingu, od 1 lipca 2006 r. do 28 lutego 2013 r. na stanowisku dyrektora. Wskazano, że umowa rozwiązała się na mocy porozumienia stron.

/świadectwo pracy – k. 64 akt ZUS/

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. znajduje się w stanie likwidacji. Obecnie jej jedynym wspólnikiem jest D. L., będąca likwidatorem spółki. Uchwałą zgromadzenia wspólników z dnia 12 kwietnia 2013 r. rozwiązano spółkę i otwarto jej likwidację.

/wypis z KRS – k. 52 – 55, protokół – k. 83, k. 157 – 163, zeznania D. L. z dnia 10 stycznia 2017 r. – 00:05:23 – 00:09:22 – płyta CD – k. 226/

W 2001 r. spółka osiągała przychody w wysokości około 150 – 200 tysięcy zł, a w późniejszych latach 1,5 – 2 miliony miesięcznie.

/zeznania W. P. (1) z dnia 14 października 2016 r. – 00:03:41 – 00:31:54 – płyta CD – akta sądowe, k. 279 verte /

Obecnie spółka posiada zadłużenie wobec Urzędu Skarbowego oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

/zeznania D. L. z dnia 10 stycznia 2017 r. – 00:05:23 – 00:09:22 – płyta CD – k. 226/

W dniu 6 sierpnia 2015 r. W. P. (1) złożył pozew o ustalenie istnienia stosunku pracy między W. P. (1) a (...) sp. z o.o. w likwidacji z siedzibą w Ł. w okresie od dnia 30 października 2004 r. do 28 lutego 2008 r. za wynagrodzeniem 8000 zł.

/pozew – k. 3 – 7 w aktach XI P 368/15/

Wyrokiem z dnia 15 grudnia 2015 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi oddalił powództwo W. P. (1) przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w (...) w Ł..

/wyrok – k. 58 w aktach XI P 368/15, uzasadnienie – k. 61 – 65 w aktach XI P 368/15/

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach sprawy oraz w załączonych aktach organu rentowego. Dokumenty te nie budzą wątpliwości, a zatem stanowią w pełni wiarygodne źródło dowodowe.

Sąd Okręgowy zaliczył w poczet materiału dowodowego sprawy zeznania D. L., W. P. (1) oraz świadków w osobach J. M. (2), M. W. (2), M. M. (1) jednakże nie przesądza to przyjęcia zatrudnienia odwołującego się w ramach stosunku pracy. Należy podkreślić, iż świadkowie są osobami obcymi dla ubezpieczonego, a zatem nie mają interesu w tym, aby zeznawać na korzyść którejś z nich.

Wskazana wyżej D. L. jako likwidator spółki jedynie podała, że wnioskodawca był członkiem zarządu spółki. Natomiast nie posiada żadnej wiedzy na temat zatrudnienia ubezpieczonego na podstawie umowy o pracę w spółce (...).

Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd nie dał wiary zeznaniom ubezpieczonego oraz świadków, w którym wskazywali na zatrudnienie skarżącego u płatnika składek na podstawie umowy o pracę od 30 października 2004 r. do 28 lutego 2013 r – w ramach pracowniczego podporządkowania.

W ocenie Sądu Okręgowego brak jest jakichkolwiek wiarygodnych dowodów potwierdzających wykonywanie w spornym okresie pracy przez ubezpieczonego w ramach stosunku pracy. Przeciwko prawdziwości zeznań ubezpieczonego oraz wskazanych świadków, świadczą zdaniem Sądu, ustalone okoliczności faktyczne. Sąd nie neguje, że W. P. (1) wykonywał w spółce czynności w spornym okresie, o których mowa w zeznaniach wnioskodawcy i świadków. Ustalone okoliczności faktyczne nie świadczą jednak o tym, że czynności wykonywane przez ubezpieczonego można uznać za pracę podporządkowaną pracodawcy (pod kierownictwem pracodawcy), wykonywaną w sposób ciągły, odpłatny, na rzecz i ryzyko pracodawcy, a przemawiają za uznaniem, iż czynności wykonywane przez odwołującego miały charakter czynności osoby działającej jako członek zarządu.

Niewątpliwie ubezpieczony nie tylko wykonywał szereg czynności na rzecz spółki, a w istocie to na nim, jako na członku zarządu, spoczywały wszelkie obowiązki związane z prowadzeniem Spółki. W związku z czym nie można przyjąć, że ubezpieczony wykonywał te czynności w ramach podporządkowania pracowniczego. Uznanie, że został nawiązany stosunek pracy, wymaga ustalenia, iż świadczenie pracy odbywało się w reżimie charakterystycznym dla tego rodzaju stosunku.

Podkreślenia wymaga w tym miejscu, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie potwierdza, aby ktokolwiek w jakikolwiek sposób kierował czynnościami wykonywanymi przez ubezpieczonego w szczególności, aby ustalił zakres czynności, jaki miał on wykonywać, oraz wskazywał na konkretne bieżące zadania do realizacji związane z powierzonym stanowiskiem.

Wbrew twierdzeniom wnioskodawcy brak jest w aktach zakresu obowiązków na piśmie. Nie została załączona także ewidencja czasu pracy ani listy obecności, choć wnioskodawca i świadek M. twierdzili, że takie były, nie zostały jednak złożone w toku kontroli przed ZUS, ani w toku procesu. Brak jest sprawozdań, czy konkretnych uchwał, którym miałby podporządkować się ubezpieczony.

W materiale dowodowym są także rozbieżności co do zajmowanego stanowiska. Z dokumentów wynika, że ubezpieczony zajmował stanowisko dyrektora, wnioskodawca zeznał, że był dyrektorem ds. marketingu, podobnie jak świadek M. W. (1), przy czym ta ostania zeznała, że wnioskodawca był od 2009 r dyrektorem głównym, obejmującym wszystkie aspekty firmy, natomiast świadek M. wskazała, że wnioskodawca był przez cały czas dyrektorem ds. sprzedaży, przy czym takim dyrektorom był świadek M..

Należy też zwrócić uwagę, że regulamin zarządu nie wymienia stanowiska dyrektora – przez przypisania do konkretnego działu.

Okoliczność, iż ubezpieczony rozliczał delegacje, nie przesądza o pracowniczym charakterze zatrudnienia, a mogło być związane z dbałością o prawidłowe rozliczenie kosztów ponoszonych przez spółkę.

Dodać należy, że samo sporządzenie dokumentacji pracowniczej nie świadczy o tym, że stosunek pracy był wykonywany w ramach pracowniczego podporządkowania. O tym decydują każdorazowo w konkretnym stanie faktycznym dowody potwierdzające nie tylko to, że osoba zgłoszona do ubezpieczeń społecznych z tytułu pracowniczego stosunku faktycznie wykonywała na rzecz płatnika składek czynności odpowiadające zakresowi obowiązków na powierzonym jej stanowisku pracy, ale również to, że wykonywała je w sposób charakterystyczny dla stosunku pracy.

Należy też zwrócić uwagę, że wynagrodzenie ubezpieczonego było powiązane częściowo z obrotami firmy, zatem nie działał on wyłącznie na ryzyko firmy, ale i własne, skoro był odpowiedzialny za wysokość tego obrotu jako członek zarządu.

Należy przypomnieć, że w zarządzie spółki były 3 osoby uprawnione do podejmowania decyzji: U. P. jako Prezes Zarządu, odpowiadała za finanse i za marketing, M. Z. był odpowiedzialny za PR oraz W. P. (1) był odpowiedzialny z sprzedaż. Jako członek zarządu ubezpieczony wyznaczał strategię firmy, podejmował decyzje, podpisywał dokumenty, reprezentował spółkę w kontaktach z kontrahentami i urzędami, a jako dyrektor zajmował się stroną wykonawczą. Wnioskodawca jako członek zarządu odpowiadał za sprzedaż, za to, żeby obrót był większy niż koszty, wyznaczał sumy, które powinny być osiągnięte.

Z dniem 13 października 2009 r wnioskodawca pełnił już funkcję prezesa zarządu, a został wykreślony z rejestru z dniem 14 czerwca 2013 roku.

Zgodnie z Regulaminem Zarządu spółki (...) zarządzanie strategiczne było rozumiane, m.in. jako podejmowanie przez członków zarządu działań związanych z realizacją strategii skutkujących w stosunku do władz spółki oraz na zewnątrz spółki. Wykonywanie zarządu było to podejmowanie uchwał przez zarząd oraz decyzji przez poszczególnych członków zarządu, w ramach zarządzania strategicznego, a także nadzorowania przez zarząd zarządzania operacyjnego przez dyrektorów działów. (§1). Zatem zakładając, że wnioskodawca był dyrektorem jednego z działów, sam nad sobą miałby sprawować nadzór.

Zarząd jest organem wykonawczo – zarządzającym Spółki, który prowadzi sprawy Spółki i reprezentuje spółkę.(§3). Skoro zatem wnioskodawca zeznał, że zajmował się stroną wykonawczą strategii, wykonywał ją w ramach członkostwa w zarządzie.

Zarząd poprzez realizację zarządzania strategicznego jest w szczególności odpowiedzialny za: realizację przyjętej strategii spółki, stałe zwiększenie skuteczności i efektywności prowadzonej działalności, stałe koncentrowanie spółki na jej działalności kluczowej – sprzedaży bezpośredniej, decydującej o jej pozycji konkurencyjnej i perspektywie rozwojowej, poszukiwanie i/lub inicjowanie produktów zapewniających sprzedaż w zakresie działalności kluczowej. (§7). Zatem wnioskodawca wykonując obowiązki z postaci uczestniczenia w targach, kontaktach z klientami, zajmowaniem się coachingiem pracowników, rekrutacją handlowców realizował strategię zarządzania – w ramach członkowska w zarządzie.

Prezes zarządu jest odpowiedzialny za, m.in. kierowanie pracą zarządu, eksport towarów handlowych, nadzorowanie dyrektorów działów: sprzedaży i rozwoju, telemarketingu, wice prezes zarządu – za import towarów handlowych, nadzorowanie dyrektorów działów: Administracji i BOK, a członek zarządu - za zarządzanie sprzedażą B2B, na terenie Polski.(§8). Skoro wnioskodawca zajmował się sprzedażą i był za nią odpowiedzialny, także wykonywał to w ramach stosunku członkostwa. Nadto z zeznań świadka M. W. wynikało, że od 2009 r był dyrektorem, który obejmował wszystkie aspekty działalności firmy, zatem sprawował funkcje zarządcze.

Należy tez podnieść, że w dniu 6 sierpnia 2015 r. W. P. (1) złożył pozew o ustalenie istnienia stosunku pracy między W. P. (1) a (...) sp. z o.o. w likwidacji z siedzibą w Ł. w okresie od dnia 30 października 2004 r. do 28 lutego 2008 r. za wynagrodzeniem 8000 zł, a wyrokiem z dnia 15 grudnia 2015 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi oddalił powództwo W. P. (1) przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w (...) w Ł.. Wyrok ten jest prawomocny.

Jeszcze raz w tym miejscu należy podkreślić, że zdaniem Sądu ubezpieczony od 30 października 2004 r. do 28 lutego 2013 r. nie wykonywał żadnych czynności, które świadczyłyby o tym, że świadczył ona pracę w ramach stosunku pracy na rzecz płatnika składek.

Wskazać należy, że wnioskodawca nie wykazał, by nie podejmował czynności jako członek zarządu od momentu powołania na mocy uchwały z października 2004 r. Okoliczność, że powołanie na to stanowisko zostało ujawnione w KRS w lutym 2006 r, nie ma znaczenia z uwagi na deklaratoryjny charakter wpisu do tego rejestru. Słusznie podkreślił to Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 lipca 2005 r., sygn. akt. V CK 839/04 ( LEX nr 536022): „ z mocy wyraźnego przepisu art. 201 § 4 k.s.h. członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników; wpis zmian w składzie osobowym zarządu w rejestrze sądowym ma tylko charakter deklaratoryjny. Domniemywa się, że wpis w Krajowym Rejestrze S. jest prawdziwy lecz jest to domniemanie wzruszalne.”

Trzeba też podnieść, że ubezpieczony składając zeznania w sprawie pracowniczej zeznał, że objął funkcję członka zarządu w 2004 roku./k. 57 akt sprawy XI P 368/15/.

Należy podkreślić, że Sąd nie neguje, iż ubezpieczony wykonywał szereg czynności w spornym okresie zatrudnienia na rzecz spółki, rzecz jednak w tym, że zgromadzony materiał dowodowy nie pozwala ustalić, że czynności te wykonywał w reżimie stosunku pracy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie oraz poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych a także oceny przeprowadzonych w sprawie dowodów, odwołanie płatnika nie jest zasadne i jako takie podlega oddaleniu.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1 i art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2016 r., poz. 963 ze zmianami) pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że w myśl art. 38 pkt 8 lit. c ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. z 2013 r. poz. 1203 ze zm.), w dziale 1 rejestru przedsiębiorców zamieszcza się następujące dane: w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością: zgodnie z art. 35, oznaczenie wspólników posiadających samodzielnie lub łącznie z innymi co najmniej 10% kapitału zakładowego oraz ilość posiadanych przez tych wspólników udziałów i łączną ich wysokość,

Zgodnie z art. 210 § 1 kodeksu spółek handlowych w umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników.

W przypadku, o którym mowa w art. 210 § 1 kodeksu spółek handlowych, chodzi o wszelkie umowy, jakie mogą być zawierane przez spółkę z członkami zarządu. Zarówno o takie, które mogą wiązać się z pełnioną funkcją, jak i te, które nie są związane z wykonywaniem funkcji członka zarządu, ale są zawierane przez osobę fizyczną poza źródłem kompetencji (Sąd Najwyższy w wyroku z 11 marca 2010 r., IV CSK 413/09, LEX nr 677902; podobnie Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 4 kwietnia 2013 r., I ACa 1275/12, LEX nr 1313310 oraz Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z 5 grudnia 2013r., I ACa 559/13, LEX nr 1409076). W pierwszym przypadku dotyczy to przede wszystkim umowy o pracę, umowy zlecenia czy umowy o zarządzanie spółką. Skutkiem niezastosowania się do zasad określonych w art. 210 § 1 k.s.h. jest nieważność dokonanej czynności na podstawie art. 58 k.c.

Z poczynionych przez Sąd ustaleń wynika, że W. P. (1) w dniu 29 października 2004 r. został członkiem zarządu spółki (...) będąc jednocześnie zatrudnionym na podstawie umowy o pracę w w/w spółce.

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych przyjęło jednolicie, że o zakwalifikowaniu zatrudnienia jako czynności pracowniczych nie rozstrzygają przepisy prawa handlowego, lecz przepisy charakteryzujące stosunek pracy (por. Sąd Najwyższy w wyroku z dn. 17.12.1996 r., II UKN 37/96, OSNAPiUS 1997 nr 17, poz. 320 oraz z dn. 5.02.1997 r., II UKN 86/96, OSNAPiUS 1997 nr 20, poz. 404). Generalnie stwierdzić należy, że sam fakt wykonywania czynności i pobierania za nie wynagrodzenia nie przesądza o charakterze umowy łączącej członka zarządu ze spółką. W wyroku z dnia 6 października 2004 roku, sygn. akt I PK 488/03 (OSNP 2006 nr 1, poz. 7) Sąd Najwyższy zawarł pogląd, iż ocena, czy z członkiem zarządu spółki handlowej została zawarta umowa o pracę przez dopuszczenie do jej wykonywania, zależy od okoliczności konkretnej sprawy w zakresie dotyczącym celów, do jakich zmierzały strony (czy zawarcie umowy nie stanowiło obejścia prawa) oraz zachowania elementów konstrukcyjnych stosunku pracy, w tym w szczególności cechy podporządkowania pracownika w procesie świadczenia pracy.

O uznaniu stosunku łączącego dwie osoby za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy.

Według art. 22 § 1 kodeks pracy, przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W przedmiotowej sprawie organ rentowy stanął na stanowisku, iż umowa o pracę od dnia 30 października 2004 r. zawarta między W. P. (1) a płatnikiem składek wygasła, bowiem w związku z objęciem funkcji w zarządzie, ubezpieczony wypełniał tożsame obowiązki na stanowisku członka zarządu oraz dyrektora, zatem odpadły cechy konstytutywne dla stosunku pracy, a w konsekwencji brak było podstaw do kontynuowania stosunku ubezpieczenia w oparciu o stosunek pracy.

Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 24 lutego 2010 roku w sprawie o sygn. akt II UK 204/09 (lex nr 590241), iż o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.

Zgodnie z obowiązującą judykaturą, mimo nieważności zawartej umowy o pracę, wynikającej z naruszenia zasad reprezentacji spółki przy czynnościach prawnych między spółką a członkami zarządu, strony mogą nawiązać umowny stosunek pracy przez czynności konkludentne, w szczególności wskutek dopuszczenia pracownika do pracy, przyjmowanie pracy przez pracodawcę i realizowanie takiego stosunku prawnego, który odpowiada cechom stosunku pracy określonym w art. 22 k.p. (por. wyrok Sądu Najwyższego z 8 czerwca 2010 r., I PK 16/10, wyrok Sądu Najwyższego z 16 stycznia 2013 r., II CSK 280/12, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 22 marca 2013 r., III AUa 1142/12).

Ocena, czy z członkiem zarządu spółki handlowej została zawarta umowa o pracę przez dopuszczenie do jej wykonywania, zależy od okoliczności konkretnej sprawy w zakresie dotyczącym celów, do jakich zmierzały strony (czy zawarcie umowy nie stanowiło obejścia prawa) oraz zachowania elementów konstrukcyjnych stosunku pracy, w tym w szczególności cechy podporządkowania pracownika w procesie świadczenia pracy. Dla stwierdzenia, że pracownicze podporządkowanie pracownika pracodawcy występuje w treści stosunku prawnego z reguły wskazuje się na takie elementy, jak: określony czas pracy i miejsce wykonywania czynności, podpisywanie listy obecności, podporządkowanie pracownika regulaminowi pracy oraz poleceniom kierownictwa co do miejsca, czasu i sposobu wykonywania pracy oraz obowiązek przestrzegania norm pracy, obowiązek wykonywania poleceń przełożonych, wykonywanie pracy zmianowej i stała dyspozycyjność, dokładne określenie miejsca i czasu realizacji powierzonego zadania oraz ich wykonywanie pod nadzorem kierownika /por .wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 10 lutego 2014 r., III AUa 707/13 LEX nr 1428168/.

Zgodnie z art. 210 § 1 k.s.h w umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników.

Umowy o pracę i aneksy do nich poza jednym przypadkiem zawierała matka ubezpieczonego jako Prezes Zarządu. W sporze nie przedstawiono żadnej umowy wskazującej zatrudnienie W. P. na stanowisku członka zarządu. W tej sytuacji w chwili uzyskania statusu członka Zarządu W. P. podjął inne zobowiązania wobec spółki, a w sporze nie wykazał, aby realizował zatrudnienie jako podporządkowany pracownik.

Zgodnie z art. 210 § 1 k.s.h. zawierając umowę o pracę z członkami zarządu, rada nadzorcza działa jako organ reprezentujący spółkę, jednak podstawą do tego działania nie jest art. 3 k.p. Uprawnienie do zawierania, rozwiązywania lub modyfikacji umowy o pracę z członkami zarządu nie oznacza, iż rada nadzorcza jest uprawniona do dokonywania wszystkich czynności z zakresu stosunku pracy członków zarządu.

Aby, można było mówić o skutecznym dopuszczeniu pracownika – członka zarządu do pracy, w spółce musi istnieć organ lub pełnomocnik, o którym mowa w art. 210 § 1 k.s.h. Tylko bowiem dopuszczenie pracownika – członka zarządu do pracy za zgodą i wiedzą organu czy reprezentanta, o którym mowa w art. 210 § 1 k.s.h., można uznać za skuteczne nawiązanie stosunku pracy pomimo nieważności umowy o pracę zawartej z naruszeniem art. 210 k.s.h. (R. S., Zawarcie z członkiem zarządu spółki kapitałowej umowy o pracę w sposób dorozumiany, Pr. Sp. 2011, nr 12, s. 46 i n.).

Zawarcie umowy o pracę pomiędzy prezesem zarządu a członkiem zarządu jest nieważne, narusza przepis art. 210 § 1 k.s.h.

W uzasadnieniu wyroku z 30 kwietnia 1997 r., II UKN 82/97, Sąd Najwyższy zaakcentował pogląd, iż art. 203 k.h. (odpowiednik obecnie obowiązującego art. 210 § 1 k.s.h.) ma charakter normy bezwzględnie obowiązującej, co oznacza, że jego moc obowiązująca nie może być wyłączona w drodze czynności stron. Stwierdzenie nieważności umowy o pracę z powodu naruszenia art. 210 § 1 k.s.h. nie powoduje jednak automatycznie uznania, że stosunek pracy nie istniał. (por. wyrok Sądu Najwyższego z 8 czerwca 2010 r., I PK 16/10, wyrok Sądu Najwyższego z 16 stycznia 2013 r., II CSK 280/12, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 22 marca 2013 r., III AUa 1142/12).

Nawet bowiem, zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego nie jest skuteczne, jeśli dotyczy osoby, która nie może być uznana za podmiot tego rodzaju ubezpieczenia, ponieważ nie świadczy pracy w ramach stosunku pracy i przez to nie można jej przypisać cech pracownika. Jak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z 12 maja 2011 r., II UK 20/11, ocena, czy z członkiem zarządu spółki handlowej została zawarta umowa o pracę przez dopuszczenie do jej wykonywania, zależy od okoliczności konkretnej sprawy w zakresie dotyczącym celów, do jakich zmierzały strony (czy zawarcie umowy nie stanowiło obejścia prawa) oraz zachowania elementów konstrukcyjnych stosunku pracy, w tym w szczególności cechy podporządkowania pracownika w procesie świadczenia pracy.

W powołanym wyroku Sąd Najwyższy wskazał przy tym, że w przypadku prezesa zarządu spółki sposób wykonywania obowiązków pracowniczych mieści się w modelu "autonomicznego" podporządkowania pracowniczego osoby zarządzającej zakładem, gdzie podległość wobec pracodawcy (spółki) wyraża się w respektowaniu uchwał wspólników i w wypełnianiu obowiązków wynikających z Kodeksu spółek handlowych.

Ubezpieczony nie wykazał, aby czynności, jakie wykonywał jako członek zarządu w spółce, miały charakteru podporządkowania pracowniczego, nawet przy uwzględnieniu "autonomicznego" podporządkowania pracowniczego osoby zarządzającej zakładem, nie wykazał, aby decyzje jakie podejmował jako zarządzający spółką nie były podjęte w ramach uprawnień właścicielskich.

W rezultacie sporny stosunek faktyczno-prawny nie zawiera w takim układzie elementów stosunku pracy nawet z uwzględnieniem wykonywania obowiązków członka zarządu w modelu "autonomicznego" podporządkowania pracowniczego osoby zarządzającej zakładem pracy, gdzie podległość wobec pracodawcy (spółki) wyraża się w respektowaniu uchwał wspólników i w wypełnianiu obowiązków płynących z Kodeksu spółek handlowych ciążących z jednej strony na spółce, z drugiej zaś na członku zarządu.

Nie można w takiej sytuacji uznać, że istniało rzeczywiste rozdzielenie funkcji i działalności członka zarządu od działalności spółki. Nawet szeroko rozumiane pojęcie podporządkowania pracowniczego, jako element konieczny stosunku pracy, może istnieć wyłącznie w sytuacji rozdzielenia osoby pracodawcy i pracownika, co w tej sprawie nie występowało.

W rezultacie w okolicznościach sprawy brak było podstaw do uznania, że ubezpieczony świadczył w spółce pracę na podstawie ważnej umowy o pracę, ponieważ ustalone w sprawie okoliczności faktyczne wskazują, że nie odpowiadała ona cechom stosunku pracy określonym w art. 22 k.p. w okresie od chwili objęcia funkcji członka zarządu tj. od 30 października 2004r.

Tam, gdzie status wykonawcy pracy (pracownika) zostaje zdominowany przez właścicielski status wspólnika spółki z o.o.(którym W. P. także był) nie może być mowy o zatrudnieniu w ramach stosunku pracy wspólnika, który w takiej sytuacji wykonuje czynności (nawet typowo pracownicze) na rzecz samego siebie (we własnym interesie) i na swoje własne ryzyko produkcyjne, gospodarcze i socjalne.

Podporządkowanie jest tylko jedną (aczkolwiek najistotniejszą) z konstytutywnych cech stosunku pracy i może istnieć wyłącznie w przypadku rozdzielenia osoby pracodawcy i pracownika.

W judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się, że dla włączenia do pracowniczego ubezpieczenia społecznego i pozostawania w nim niezbędna jest przynależność do tej grupy podmiotów, które wykonują zatrudnienie w ramach stosunku pracy, a więc w warunkach faktycznego i rzeczywistego realizowania elementów charakterystycznych dla tego stosunku, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Stosownie do tego przepisu przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Elementami, bez istnienia których stosunek prawny nie może być uznany za stosunek pracy są więc:

1) osobiste wykonywanie przez osobę zatrudnioną pracy zarobkowej (za wynagrodzeniem),

2) na rzecz podmiotu zatrudniającego, a zatem "na ryzyko" socjalne, produkcyjne i gospodarcze (ekonomiczne) tego podmiotu,

3) w warunkach podporządkowania jego kierownictwu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2010 r., II UK 357/09, OSNP 2011, nr 19-20, poz. 258).

Inaczej mówiąc, tam gdzie status wykonawcy pracy (pracownika) zostaje zdominowany przez właścicielski status wspólnika spółki z o.o. nie może być mowy o zatrudnieniu w ramach stosunku pracy wspólnika, który w takiej sytuacji wykonuje czynności (nawet typowo pracownicze) na rzecz samego siebie (we własnym interesie) i na swoje własne ryzyko produkcyjne, gospodarcze i socjalne. Wspólnik jest od pracodawcy (spółki z o.o.) niezależny ekonomicznie, gdyż - skoro do przesunięcia majątkowego dochodzi w ramach majątku samego wspólnika - nie zachodzi przesłanka odpłatności pracy, a nadto dyktuje mu sposób działania, jako zgromadzenie wspólników.

Z tego względu judykatura Sądu Najwyższego przyjmuje, że co prawda wspólnicy wieloosobowych spółek z o.o. mogą wykonywać zatrudnienie na podstawie umów o pracę zarówno w charakterze członków zarządu, jak i na stanowiskach wykonawczych, gdyż w takiej sytuacji wspólnika nie można traktować, jako podmiotu, którego praca polega na obrocie jego własnym kapitałem (por. powołane przez skarżącego wyroki z dnia 16 grudnia 2008 r., I UK 162/08, Monitor Prawa Pracy 2009, nr 5, s. 268-271 i z dnia 9 czerwca 2010 r., II UK 33/10, LEX nr 598436 oraz wyrok z dnia 12 maja 2011 r., II UK 20/11, OSNP 2012, nr 11- 12, poz. 145 i powołane w nich orzeczenia), jednakże nie dotyczy to już sytuacji, gdy udział innych wspólników jest iluzoryczny. Taka konfiguracja oznacza bowiem połączenie pracy i kapitału, co wyklucza dopuszczalność nawiązania stosunku pracy z własną spółką i podleganie takiego wspólnika pracowniczym ubezpieczeniom społecznym, niezależnie od rodzaju czynności (wykonawcze czy zarządzające), jakie miałyby być realizowane w ramach umowy o pracę (por. wyroki z dnia 7 kwietnia 2010 r., II UK 177/09, LEX nr 599767 i z dnia 3 sierpnia 2011 r., I UK 8/11, OSNP 2012, nr 17-18, poz. 225).

Mając na uwadze dotychczas poczynione rozważania prawne należy podkreślić, że w realiach niniejszej sprawy Sąd Okręgowy w celu dokonania kontroli prawidłowości zaskarżonej decyzji organu rentowego musiał zatem badać, czy pomiędzy ubezpieczonym a płatnikiem składek istotnie doszło do realizacji stosunku pracy w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p, poczynając od momentu, gdy został powołany na stanowisko członka zarządu.

W tej sytuacji do Sądu należało przeprowadzenie oceny, czy analizowany stosunek prawny nosił konstytutywne cechy stosunku pracy.

W tym celu Sąd zbadał, czy ubezpieczony osobiście świadczył pracę podporządkowaną pracodawcy (pod kierownictwem pracodawcy) w sposób ciągły, odpłatny, na rzecz i ryzyko pracodawcy. Dokonanie powyższego ustalenia miało bowiem znaczenie dla objęcia zainteresowanego obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi: emerytalnym, rentowymi, chorobowym oraz wypadkowym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.

Zdaniem Sądu analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że ubezpieczony w spornym okresie zatrudnienia bez wątpienia wykonywał czynności w imieniu (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Należało jednak zważyć, czy przy uwzględnieniu całokształtu treści stosunku prawnego realizowanego przez strony, czynności były świadczone w ramach zatrudnienia pracowniczego.

Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczony nie był kontrolowany z realizacji powierzonego mu zakresu obowiązków, ze złożonych przez świadków zeznań oraz z zeznań samego zainteresowanego wynika bowiem, że zainteresowany sam określał swoje zadania, a następnie je realizował i kontrolował (określenie strategii sprzedaży, wykonanie jej i odpowiedzialność za jej wykonanie).

Zdaniem Sądu Okręgowego, elementem charakterystycznym umowy o pracę, którego analizowany stosunek prawny na pewno nie zawierał, jest wykonywanie pracy w ramach podporządkowania pracowniczego i pod kierownictwem pracodawcy. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie potwierdza, aby pracodawca kierował pracą ubezpieczonego, w szczególności, aby wskazywał na konkretne bieżące zadania do realizacji związane z powierzonym stanowiskiem, które by modyfikował biorąc pod uwagę ilość i wyniki pracy dotychczas wykonanej. Jest to istotne, jeżeli uwzględni się, że zatrudnienie pracownicze odwołuje się do staranności, a nie rezultatu. Ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika także, aby płatnik składek wydawał polecenia, co do bieżącego wykonywania pracy. Wręcz przeciwnie natomiast okazuje się, że to ubezpieczony był osobą, która podejmowała strategiczne decyzje dotyczące działalności spółki poprzez realizację przyjętej strategii spółki, stałe zwiększenie skuteczności i efektywności prowadzonej działalności, stałe koncentrowanie spółki na jej działalności kluczowej – sprzedaży bezpośredniej, decydującej o jej pozycji konkurencyjnej i perspektywie rozwojowej, poszukiwanie i/lub inicjowanie produktów zapewniających sprzedaż w zakresie działalności kluczowej.

Ustawodawca zastrzegł w przepisie art. 22 § 1 k.p., że pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy, przy czym nie zdefiniował tej cechy zatrudnienia.

W literaturze przedmiotu wyinterpretowano, że kierownictwo pracodawcy przejawia się w poleceniach, podporządkowaniu organizacyjnym oraz podporządkowaniu represywnym i dystrybutywnym. Nie jest jednak jasne, czy wszystkie przejawy kierownictwa pracodawcy muszą występować jednocześnie i z pełnym nasileniem. Zmieniające się warunki i potrzeby świadczenia pracy zrodziły dylemat. Sprowadza się on do pytania czy niewystępowanie w trakcie zatrudnienia (lub występowanie w ograniczonym rozmiarze) poleceń podmiotu zatrudniającego, jak również pozostałych cech kierownictwa, pozwala na uznanie istnienia stosunku pracy. Wydaje się, że odpowiedzią orzecznictwa jest konstrukcja podporządkowania autonomicznego. Sąd Najwyższy przyjął, że podporządkowanie pracownika (art. 22 § 1 k.p.) może polegać na określeniu przez pracodawcę czasu pracy i wyznaczeniu zadań, natomiast co do sposobu ich realizacji pracownik ma pewien zakres swobody(Wyrok SN z dnia 7.09.1999 r., I PKN 277/99, OSNAPiUS 2001 nr 1, poz. 18, wyrok SN z dnia 04.04.2002 r., I PKN 776/00 OSNP 2004 nr 6, poz.94.).

Do koncepcji tej nawiązywał Sąd Najwyższy również w późniejszych orzeczeniach (Wyrok SN z dnia 7.03.2006 r., I PK 146/05,OSNP 2007, nr 5-6, poz. 67, postanowienie SN z dnia 11 października 2007 r., III UK 70/07, OSNP 2008, nr 23-24, poz. 366).

W literaturze przedmiotu (T. Liszcz, W sprawie podporządkowania pracownika , (w:) Współczesne problemy prawa pracy i ubezpieczeń społecznych , red. L. Florka i Ł. Pisarczyka, Warszawa 2011, s.120-121) można odnaleźć stanowiska wyrażające dezaprobatę dla wskazanej linii orzeczniczej. Wskazuje się, że koncepcja podporządkowania autonomicznego może prowadzić do rozmycia pojęcia podporządkowania i do otwarcia prawa pracy dla stosunków samodzielnego zatrudnienia, które nie powinny korzystać z ochrony właściwej dla stosunku pracy(A. Musiała, Glosa do wyroku SN z dnia 7 marca 2006 r., I PK 146/05, Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa 2009, nr 1, poz. 127).

W dyskusji dotyczącej relacji zachodzących miedzy stronami stosunku pracy nie brak również wypowiedzi, że koncepcja podporządkowania autonomicznego koresponduje z dokonującymi się przemianami na rynku pracy (L. Mitrus, Podporządkowanie pracownicze jako zmieniająca się cecha stosunku pracy , (w:) Współczesne problemy prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, red. L. Florka i Ł. Pisarczyka, Warszawa 2011, s.126-130). Pomijając wskazane spory, oczywiste jest, że konstrukcja podporządkowania autonomicznego przybliża umowę o pracę do rozwiązań zastrzeżonych dla umów cywilnoprawnych (szczególnie umowy zlecenia). Oznacza to, że w wielu wypadkach niemożliwe będzie precyzyjne odróżnienie podporządkowania pracowniczego od zależności właściwych dla zobowiązania cywilnoprawnego. Przyjmując za punkt odniesienia elastyczną koncepcję podporządkowania autonomicznego, wypada dostrzec, że w jej ramach kierownictwo pracodawcy polega na określeniu czasu i skonkretyzowaniu zadań, przy jednoczesnym nie ingerowaniu w sposób ich realizacji. Analiza dowodów zaoferowanych w trakcie postępowania przez strony, nie pozwala na przyjęcie, że ubezpieczony pracował według takiego modelu. Brak jest dowodu, by płatnik stosował jakieś sposoby rozliczenia z wykonania zadań przez ubezpieczonego, czy rozliczał go z czasu pracy.

Należy przyjąć, że samodzielne określanie przez pracownika zadań, jak również nie stosowanie żadnego sposobu weryfikacji i rozliczania wyników pracy ubezpieczonego, w sytuacji, gdy zakres zadań i ich sprecyzowanie w czasie, nie było w żaden sposób wyznaczone przez płatnika składek, przesądza o tym, że sporny stosunek prawny od 30 października 2004 r. nie nosił cechy pracowniczego podporządkowania, a z drugiej strony kierownictwa pracodawcy nad pracą wykonywaną przez ubezpieczonego. Konkluzja ta oznacza również, że wnioskodawca nie wykonywał czynności w reżimie stosunku pracy.

W rezultacie Sąd uznał, że wykonywanie na rzecz płatnika składek czynności przez zainteresowanego w spornym okresie nie odbywało się w reżimie charakterystycznym dla stosunku pracy, tj. zgodnie z dyspozycją art. 22 k.p.

Dodać należy, że swoboda kontraktowa stron nie jest wartością absolutną. Strony mogą łączyć się dowolną więzią prawną, w tym umową o pracę, ale wybierając ten model zatrudnienia zobowiązane są przestrzegać jego cech charakterystycznych. O wykreowaniu stosunku pracy nie decyduje wyłącznie wola stron. Jest ona nieodzowna przy nawiązaniu zatrudnienia pracowniczego, jednak w sytuacji, gdy strony realizują więź prawną w oderwaniu od jej konstrukcyjnych cech, możliwe i konieczne jest zweryfikowanie charakteru prawnego zobowiązania. Zapatrywanie to wynika z przyjęcia założenia, że o rodzaju umowy decydują w pierwszej kolejności przepisy prawa.

Czynność prawna – jaką jest w realiach niniejszej sprawy umowa o pracę zawarta przez strony – jest sprzeczna z ustawą tzn. przepisem art. 22 § 1 k.p. w tym znaczeniu, że strony zawarły i realizowały w istocie inne zobowiązanie, którego przedmiotem było świadczenie usług zarządczych, ale nie w reżimie stosunku pracy.

W ocenie Sądu pomimo, że motywacja towarzysząca zawarciu umowy o pracę jest nieistotna, to jednak należy wskazać, że wykonywanie przez ubezpieczonego czynności na rzecz płatnika nie odpowiada reżimowi stosunku pracy, co skutkuje przyjęciem, że zainteresowany i Spółka nie realizowali więzi o znamionach pracowniczych.

Z powyższych względów, Sąd Okręgowy uznał, że strony nie były związane umową o pracę od 30 października 2004 r. do 28 lutego 2013 r., gdyż sporny stosunek prawny nie nosił konstytutywnej cechy umowy o pracę, wynikającej z art. 22 § 1 k.p., jaką jest pracownicze podporządkowanie, nadto brak jest dowodów, by ubezpieczony wypełniał odmienne obowiązki na stanowisku członka zarządu/prezesa oraz na stanowisku dyrektora.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy orzekł jak w pkt 1 sentencji wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c, uznając w konsekwencji, że brak było podstaw do objęcia W. P. obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi oraz ubezpieczeniem zdrowotnym w związku ze stosunkiem pracy.

W pkt 2 sentencji wyroku orzeczono o kosztach zastępstwa procesowego na rzecz strony pozwanej, obciążając nimi ubezpieczonego oraz płatnika, na podstawie art. 98 k.p.c., w zw. z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09. 2002 r w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu / Dz.U. z 2013 r poz. 490 z póź.zm./ w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22.10.2015 r Dz. U. 2015 poz. 1804//60 zł /, § 10 ust. 1 w zw. z § 9 ust. 2, § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22.10.2015/ 2 razy za I instancję oraz za II instancję./

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi zainteresowanego.

K.K.-W.