Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 czerwca 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 31 maja 2017 r. w Lublinie

sprawy T. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w W.

o wysokość świadczenia

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zamościu

z dnia 27 czerwca 2016 r. sygn. akt IV U 340/16

I.  zmienia częściowo zaskarżony wyrok oraz poprzedzające go decyzje w ten sposób, że ustala T. G. prawo do obliczenia emerytury na dzień (...), przy pomniejszeniu o kwotę stanowiącą sumę kwot emerytur pobranych w okresie od 1 stycznia 2013 roku do 31 maja 2014 roku, w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  znosi wzajemnie koszty postępowania apelacyjnego.

Elżbieta Gawda Barbara Hejwowska Krystyna Smaga

III AUa 984/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 stycznia 2016 r Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. ustalił wnioskodawcy T. G. prawo do przeliczenia emerytury według zasad wynikających z art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r, poz. 887) i wyliczył wysokość świadczenie od(...)w kwocie zaliczkowej, z pomniejszeniem o sumę kwot pobranych emerytur w wysokości 213.130,61 zł, (k.-10 tom V a.e.). Przyjął średnie dalsze trwanie życia 179,50 miesięcy - od (...).

Decyzją z dnia 13 stycznia 2016 r Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. z urzędu przeliczył wysokość emerytury z pomniejszeniem o tę samą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości 213.130,61 zł na podstawie ustawy z dnia 5 marca 2015 r o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS, od dnia 1 maja 2015 r (k. -18 tom V a.e.). Przyjął średnie dalsze trwanie życia 170,90 miesięcy. Do obu decyzji organ przyjął kwotę składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji 288.896,71 zł i kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego 789.195,75 zł.

Odwołania od obu decyzji złożył wnioskodawca. Wniósł o ustalenie wysokości emerytury bez potrąceń sumy kwot pobranych wcześniej emerytur, gdyż przepis art. 55a ustawy emerytalnej nie obowiązywał w dacie złożenia przez niego wniosku.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołania wniósł o odrzucenie odwołania od decyzji z dnia 4 stycznia 2016 r, bowiem jest to decyzja zaliczkowa, a więc nieostateczna oraz o oddalenie odwołania od decyzji z dnia 13 stycznia 2016 r, gdyż wysokość emerytury została naliczona na podstawie art. 26 i 25 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach FUS.

Sąd Okręgowy w Zamościu połączył sprawy z obu odwołań o łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Pełnomocnik wnioskodawcy popierał oba odwołania złożone osobiście przez wnioskodawcę i nie kwestionował przyjętej w obu decyzjach kwoty składek zaewidencjonowanych na koncie i kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz wysokości pobranych emerytur, natomiast nie zgadzał się z zastosowaniem znowelizowanych przepisów, pomniejszających świadczenie o kwoty pobrane z tytułu wcześniejszej emerytury. Wnosił o zmianę obu decyzji poprzez niepomniejszanie wysokości emerytury o kwoty wypłaconych emerytur i o zasądzenie kosztów postępowania za oba odwołania od obu decyzji.

Organ rentowy podtrzymywał swoje stanowisko.

Wyrokiem z dnia 27 czerwca 2016 r Sąd Okręgowy w Zamościu: I. zmienił decyzję z dnia 4 stycznia 2016 r oraz decyzję z dnia 13 stycznia 2016 r i przeliczył T. G. emeryturę na podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, bez pomniejszenia o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne, od (...); II. wniosek T. G. o odsetki przekazał Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w W. do rozpoznania; III. zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w W. na rzecz T. G. kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sąd pierwszej instancji oparł swoje rozstrzygnięcie na podstawie następujących ustaleń faktycznych i ich oceny prawnej.

T. G., urodzony (...), decyzją z dnia 23 lipca 1993 r nabył prawo do renty od 12 czerwca 1993 r, w tym z trwałej częściowej niezdolności do pracy od 1 marca 2003 r. Na wniosek z 20 marca 2009 r decyzją z dnia 14 kwietnia 2009 r nabył prawo do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 29 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej (60 lat i ponad 30 lat stażu) od 20 marca 2009 r (k. 337-8 tomu II a.r.). Wysokość emerytury ustalona została na podstawie art. 53 ustawy: przyjęto 493 miesiące okresów składkowych i 16 miesięcy okresów nieskładkowych, wwpw 210,48% i kwotę bazową 2578,26 zł.

Wnioskodawca, po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego, kontynuował zatrudnienie w Urzędzie Miasta H. od 10 grudnia 2010 r do 9 grudnia 2014 r i podlegał z tego tytułu ubezpieczeniu społecznemu. W dniu 11 czerwca 2014 r złożył wniosek o przyznanie emerytury według nowych zasad. Decyzją z dnia 11 września 2014 r organ odmówił przeliczenia emerytury według art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z FUS. Wnioskodawca złożył odwołanie w sprawie o sygn. IV U 185/15. Wyrokiem z dnia 13 maja 2015 r Sąd Okręgowy w Zamościu zmienił decyzję i ustalił wnioskodawcy prawo do wyliczenia emerytury według metody kapitałowej. Z wyliczenia organu z pisma procesowego wynika, że emerytura, wyliczona według nowych zasad metodą kapitałową z art. 26 ustawy, jest wyższa, niż wyliczona według starych zasad z art. 53 ustawy. W wyniku postępowania odwoławczego, Sąd Apelacyjny w Lublinie wyrokiem z dnia 4 listopada 2015 r uchylił wyrok Sądu Okręgowego w Zamościu przyznając prawo do przeliczenia emerytury według nowych zasad oraz decyzję i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych. W wyniku ponownego rozpoznania sprawy Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. wydał decyzję zaliczkową z dnia 4 stycznia 2016 r, a następnie decyzję z dnia 13 stycznia 2016 r.

Sąd zważył, że uprawnienie do emerytury wyliczonej na podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2013 r, poz. 1440), przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu przed 1 stycznia 1949 r, niezależnie od tego, czy wcześniej złożył wniosek o emeryturę, czy nie, jeśli kontynuował zatrudnienie po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego, a emerytura obliczona na nowych zasadach będzie wyższa od obliczonej na podstawie art. 53. Przepis nie wymaga, aby ubezpieczony nie pobierał wcześniej emerytury, a tylko żeby wniosek o emeryturę w wieku powszechnym złożył po określonej dacie i kontynuował zatrudnienie. Regulacja art. 55 ustawy jest wyjątkiem od zasady ustalania ubezpieczonym urodzonym przed 1 stycznia 1949 r emerytury w wysokości wynikającej z dotychczasowych „starych” zasad określonych w art. 27 w związku z art. 53 tej ustawy. Zawarta w art. 55 regulacja, pozwalająca na wyższe świadczenie emerytalne, skierowana jest do tych ubezpieczonych, którzy pomimo ukończenia zwykłego wieku emerytalnego, nadal kontynuują podleganie ubezpieczeniu społecznemu, przez co uczestniczą w tworzeniu funduszu. Uzyskanie wcześniejszej emerytury nie wyłącza stosowania tej regulacji prawnej (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 4 września 2013 r, II UK 23/13, Lex nr 1375193; z dnia 7 listopada 2013 r, II UK 143/13, Lex nr 1399861; z dnia 19 marca 2014 r, I UK 345/13, Lex nr 1455228; z dnia 18 września 2014 r, I UK 27/14, Lex nr 1537287; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 4 grudnia 2014 r, III AUa 858/14 Lex nr 155477; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 8 stycznia 2014 r, III AUa 691/13, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 19 lutego 2014 r, III AUa 703/13, Lex nr 1451676). Po 31 grudnia 2008 r wnioskodawca kontynuował zatrudnienie do 9 grudnia 2014 r, podlegał z tego tytułu ubezpieczeniu i opłacał składki emerytalne w myśl ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r (Dz. U. z 2015 r, poz. 121).

Organ po ponownym rozpoznaniu wniosku decyzją z dnia 4 stycznia 2016 r przyznał wnioskodawcy prawo do przeliczenia emerytury według metody kapitałowej i wyliczył ją według zasad z art. 26 i 25. Podstawa obliczenia emerytury przy przyjęciu kwoty składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji i kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego została pomniejszona o kwotę stanowiąca sumę kwoty pobranych z tytułu wcześniejszej emerytury.

Sąd Okręgowy nie podzielił stanowiska organu, że odwołanie od tej decyzji jako „zaliczkowej” nie przysługuje i podlega odrzuceniu, skoro z treści decyzji wynika, że organ zmienił swoje poprzednie stanowisko i ustalił tą decyzją prawo do przeliczenia emerytury, według nowych zasad, zgodnie z wnioskiem z 11 czerwca 2014 r, po przekazaniu ponownie organowi rentowemu wniosku do rozpoznania przez sąd drugiej instancji. Zdaniem Sądu skarżący, pomimo przyznania mu tą decyzją prawa do przeliczenia, według nowych zasad, nadal ma gravamen, interes w jej zaskarżeniu, skoro pomniejszona została wysokość przeliczonego świadczenia o emerytury pobrane od miesiąca złożenia wniosku, co właśnie kwestionuje skarżący. W przypadku bowiem odrzucenia odwołania, skarżący zostałby pozbawiony możliwości kwestionowana wysokości świadczenia za okres od czerwca 2014 r do kwietnia 2015 r, albowiem kolejna decyzji przelicza wysokość świadczenia poczynając od 1 maja 2015 r. Zatem decyzja z dnia 4 stycznia 2016 r podlegała merytorycznej ocenie.

Sąd Okręgowy ustalił, że odwołania od obu decyzji zostały złożone z nieznacznym parodniowym opóźnieniem po terminie 30 dni po ich łącznym doręczeniu wnioskodawcy w dniu 26 stycznia 2016 r. Pozwany nie zgłosił zarzutu złożenia odwołań po terminie.

Sąd zauważył, że z mocy art. 116 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na wniosek. Ustawa rozróżnia moment powstania prawa z art. 100 ustawy od momenty wypłaty świadczenie, nie wcześniej niż od miesiąca zgłoszenia wniosku lub wydania decyzji z urzędu. Wniosek wnioskodawca złożył w dniu 11 czerwca 2014 r i winien być rozpoznany w oparciu o stan prawny wówczas obowiązujący (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 września 2005 r, I UK 354/04, OSNP 2006/13-14/223; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 6 czerwca 2013 r, III AUa 1806/12, Lex nr 1335638; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lubinie z dnia 9 sierpnia 2014 r, III AUa 122/14, Lex nr 1454569).

Zdaniem Sądu Okręgowego w Zamościu odwołanie jest zasadne, bowiem w dacie złożenia przez wnioskodawcę wniosku w dniu 11 czerwca 2014 r nie istniał przepis art. 55a, wprowadzony na mocy art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 5 marca 2015 r o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r, poz. 552). Zmiana ustawy emerytalnej weszła w życie od 1 maja 2015 r. Dopiero od 1 maja 2015 r, ustawą z dnia 5 marca 2015 r, poprzez dodanie art. 55a w ustawie emerytalnej, nakazuje zmniejszenie wysokości emerytury wyliczonej według zasad z art. 26 o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur. Ustawa nie zawiera przepisów przejściowych, intertemporalnych, zatem znajduje zastosowania do wszystkich wniosków zgłoszonych począwszy od dnia jej wejścia w życie, tj. po dniu 1 maja 2015 r. Z uzasadnienia projektu rządowego wynika, iż jej wprowadzenie uzasadniała zasada zachowania równości wobec prawa ubezpieczonych, w stosunku do regulacji art. 25 ust. 1b, dotyczącej ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r.

W ocenie Sądu Okręgowego, art. 25 ust. 1b ustawy, obowiązujący od 1 stycznia 2013 r na mocy ustawy z dnia 11 maja 2012 r o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r, poz. 637), który powołuje ZUS w odpowiedzi na odwołanie, dotyczy emerytur ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r oraz wskazuje podstawy prawne emerytur w tzw. obniżonym wieku, w których nie ma art. 29 ustawy, na podstawie której wnioskodawca nabył prawo do wcześniejszej emerytury. Wnioskodawca urodził się przed 1 stycznia 1949 r, zatem pomniejszenie emerytury nie dotyczyło jego świadczenia według stanu prawnego obowiązującego na datę złożenia wniosku i na datę wydania decyzji.

Zdaniem sądu ZUS, w rozpoznaniu wniosku z 11 czerwca 2014 r, winien ustalić wysokość emerytury według zasad z art. 26 ustawy emerytalnej pod rządem prawa obowiązującego w dacie jego złożenia, albowiem przepis art. 55a ustawy wszedł w życie dopiero w rok po (11 czerwca 2014 r) przez wnioskodawcę wniosku o przeliczenie emerytury według. nowych zasad. Z przepisów ustawy zmieniającej z dnia 5 marca 2015 r i ogólnych zasad prawa międzyczasowego ( lex retro non agit) nie wynika wsteczne działanie dokonanej zmiany. Data złożenia wniosku wskazuje stan prawny, który winien być brany pod uwagę przy ocenie spełnienia przesłanek do przyznania świadczenia, jako kryterium oceny zasadności wniosku. Dopiero po uprawomocnieniu się takiej decyzji, organ rozważy zasadność kolejnego przeliczenia z urzędu, na niekorzyść ubezpieczonego, na podstawie ustawy z dnia 5 marca 2015 r.

Sąd uznał odwołania od decyzji z dnia 4 stycznia 2016 r i z dnia 13 stycznia 2016 r za zasadne co do zarzutu niezasadnego pomniejszenia świadczenia, albowiem według stanu prawnego na datę złożenia wniosku, jak i na datę wydania decyzji nie istniał przepis prawa stanowiący o pomniejszeniu świadczenia o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych wcześniej emerytur przez ubezpieczonych urodzonych przed 1 stycznia 1949 r.

Sąd podniósł, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy nie było już sporne prawo do przeliczenia emerytury według nowych zasad, skoro organ dokonał tego decyzją z dnia 4 stycznia 2016 r. W wyroku z dnia 7 listopada 2013 r, II UK 143/13, Sąd Najwyższy stwierdził, że skorzystanie z możliwości obliczenia wyższej emerytury nie wymaga od ubezpieczonego wskazania „korzystniejszej” metody obliczenia przysługującej mu emerytury w wyższej wysokości (od ustalonej na podstawie dotychczasowych zasad) i nie pozostaje do uznania dla organu rentowego. Art. 55, w którym mowa jest o możliwości obliczenia emerytury na podstawie art. 26, uzależnia przeliczenie emerytury od tego, że będzie ona wyższa od obliczonej zgodnie z art. 53. Jak wynika z o hipotetycznego przeliczenia emerytury przez organ według nowych zasad w sprawie IV U 185/15, jest ona wyższa od obliczonej zgodnie z art. 53.

Z tych też względów Sąd Okręgowy zmienił obie decyzje organu rentowego i ustalił wnioskodawcy prawo do emerytury w wysokości wyliczonej według zasad z art. 26, bez pomniejszenia o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne, poczynając od miesiąca złożenia wniosku z art. 129 ustawy, tj. od(...) i orzekł jak w pkt I wyroku, w trybie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc. Wniosek o odsetki zawarty w odwołaniu za inny okres, niż objęty decyzją przekazał organowi do rozpoznania w trybie art. 477 ¹⁰ § 2 kpc, orzekając jak w pkt II wyroku. Mając na uwadze, że skarżący jest stroną wygrywającą sprawy Sąd zasądził od pozwanego na rzecz wnioskodawcy kwotę 120 zł (60x2) tytułem zwrotu kosztów postępowania z tytułu zastępstwa procesowego pełnomocnika z sprawach z dwóch odwołań od dwóch decyzji, albowiem ich połączenie na podstawie art. 219 kpc jest jedynie zabiegiem technicznym, nie odbierającym ich samodzielnego charakteru. Podstawę rozstrzygnięcia stanowi art. 98 § 1 i 3 kpc w związku z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r, poz. 461), według stanu prawnego obowiązującego w dacie wszczęcia postępowania na skutek złożonego odwołania (pkt III wyroku).

Apelację od powyższego wyroku wniósł Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W., zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jedn. tekst Dz. U. z 2009 r Nr 153, poz. 1227, ze zm.) zwanej dalej ustawą emerytalną, poprzez przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury kapitałowej, mimo że miał już ustalone prawo do emerytury przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę, o której mowa w art. 27.

Mając powyższe na uwadze apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od odwołującego na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję według norm przewidzianych.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł, że na skutek złożonego odwołania Sąd Okręgowy w Zamościu zmienił zaskarżone decyzje w ten sposób, że ustalił T. G. emeryturę obliczoną według metody kapitałowej na podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy emerytalnej od 1 czerwca 2014 r. Sąd zastosował art. 55 ustawy emerytalnej i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury kapitałowej, mimo że miał już ustalone prawo do emerytury przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę, o której mowa w art. 27. Powołał się na bogate orzecznictwo Sądu Najwyższego.

Apelujący zauważył, że stanowisko judykatury w zakresie stosowania art. 55 ustawy emerytalnej jest mu znane. Nie uwzględnia ono jednak nowelizacji ustawy emerytalnej dokonanej ustawą z dnia 5 marca 2015 r o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. poz. 552), która wejdzie w życie 1grudnia 2015 r. W art. 1 ust. 2 tej ustawy dodano art. 55a, który w ust. l stanowi, że przepis art. 55 stosuje się również do ubezpieczonego, który miał ustalone prawo do emerytury przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę, o której mowa w art. 27. W uzasadnieniu nowelizacji ustawodawca stwierdził, że propozycja dodania art. 55a wynika z faktu, iż obecnie przepis art. 55 ustawy nie ma zastosowania do ubezpieczonego urodzonego przed 1949 r, który przed osiągnięciem wieku emerytalnego, miał ustalone prawo do wcześniejszej emerytury i pobierał to świadczenie. Dyspozycja art. 55 nie obejmuje potencjalnie szerokiego kręgu osób, które są uprawnione do wcześniejszej emerytury, a jednocześnie kontynuują zatrudnienie lub inną pracę podlegającą ubezpieczeniu. Przepis ten niezasadnie wyklucza takie osoby od prawa do ubiegania się o przyznanie emerytury obliczonej na podstawie art. 26 ustawy. Zaproponowana zmiana umożliwi zastosowanie tzw. nowych zasad wymiaru do obliczenia emerytury z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego, również wtedy, gdy emeryt przed jej uzyskaniem był uprawniony do wcześniejszej emerytury. Oznacza to, że sam ustawodawca przyznał, że przed nowelizacją art. 55 nie ma zastosowania do osób mających ustalone prawo do emerytury.

W odpowiedzi na apelacje wnioskodawca, reprezentowany przez adwokata, wniósł o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pisma procesowego wskazał, że podnoszone w apelacji zarzuty nie znajdują uzasadnienia w obowiązującym stanie prawnym i w zebranym w sprawie materiałem dowodowym, który Sąd Okręgowy w Zamościu w wymagany przepisami prawa sposób przeprowadził i ocenił, a zarzuty apelacyjne strony pozwanej stanowią wyłącznie wyraz polemiki z ustaleniami poczynionymi przez Sąd Okręgowy w Zamościu i w związku z tym zasadny jest wniosek o oddalenie apelacji jako oczywiście bezzasadnej. Wyrok jest prawidłowy i został wydany na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, w tym wnikliwej oceny stanu faktycznego i prawnego.

Strona pozwana w apelacji bezpodstawnie stawia zarzut obrazy prawa materialnego, tj. art. 55 ustawy o emeryturach i rentach, poprzez przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury kapitałowej, mimo iż miał już ustalone prawo do emerytury przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę. Jest to twierdzenie sprzeczne z istniejącym stanem prawnym, w sytuacji, gdy bezspornie wcześniejsze przyznanie prawa do emerytury nie pozbawiało prawa do ponownego przeliczenia tej emerytury, a powód ma prawo do jej wyliczenia na podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r Nr 153, poz. 1227 ze zm.), niezależnie od tego, czy wcześniej złożył wniosek o emeryturę w niższym wieku emerytalnym lub o emeryturę wcześniejszą, co jednoznacznie wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 4 lipca 2013 r, II UZP 4/13, a także w sytuacji, gdy nabycie prawa do wcześniejszej emerytury oraz pobranie jej lub niepobranie nie ma znaczenia z punktu widzenia art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Bezzasadna i niezgodna z obowiązującymi zasadami oraz przepisami prawa, jak i ukształtowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego jest też argumentacja, że „nie uwzględniono jednak nowelizacji ustawy emerytalnej dokonanej ustawą z dnia 5 marca 2015 r o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r, poz. 552) i dodanego art. 55a” w sytuacji, gdy wniosek o przyznanie emerytury został złożony w roku 2014, przywołane przepisy nie mają zastosowania do sytuacji faktycznej i prawnej powoda, jak i przedmiotu rozstrzygnięcia, a uzasadnienie do ustawy trudno jest traktować jako wiążące normy prawne. W dacie złożenia wniosku przez Wnioskodawcę 11 czerwca 2014 r nie istniał przepis art. 55a wprowadzony na mocy art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 5 marca 2015 r o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r, poz. 552). Zmiana ustawy emerytalnej weszła w życie od 1 maja 2015 r i z tą datą wszedł w życie art. 55a, nakazujący zmniejszanie wysokości emerytury wyliczonej według zasad z art. 26 o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur. Ustawa, jak to co słusznie podkreślił Sąd, nie zawiera przepisów przejściowych, intertemporalnych, zatem należy ją stosować do wszystkich wniosków zgłoszonych od dnia wejścia jej w życie, tj. po dniu 1 maja 2015 r. Niewątpliwie zastosowanie powinna też znaleźć ustawowa zasada, że emerytura powinna być ustalona w oparciu o przepisy korzystniejsze, a takimi są te sprzed nowelizacji.

Powód we wniosku żądał przyznania mu prawa do emerytury na zasadzie art. 55 ustawy obliczonej zgodnie z art. 26 ustawy, co sąd zgodnie z wyżej powołanymi przepisami prawa uczynił przyznając powodowi emeryturę obliczoną na zasadzie art. 55 ustawy obliczonej zgodnie z art. 26 ustawy czyli według metody kapitałowej w określonej wysokości co sąd prawidłowo ustalił i w wymagany prawem sposób uzasadnił.

Tak więc zarzuty apelacyjne nie mają żadnego odniesienia zarówno do stanu prawnego jak i do zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i zdają się w wyłącznie polemizować z prawidłowymi ustaleniami sądu.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest częściowo zasadna. Przy czym Sąd Apelacyjny akceptuje ustalenia faktyczne dokonane przez sąd pierwszej instancji, zatem nie zachodzi konieczność ich powtarzania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1998 r, II CKN 923/97, OSNC 1999/3/60). Istotne znaczenie ma natomiast ocena tego stanu faktycznego, zastosowanie odpowiednich przepisów prawa i ich prawidłowej wykładni.

Przede wszystkim podkreślić należy, że trafnie sąd pierwszej instancji rozpoznawał odwołanie wnioskodawcy również od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ustalającej zaliczkowo wysokość emerytury, to jest decyzji z dnia 4 stycznia 2016 r. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego nie ma wątpliwości, że od decyzji o charakterze zaliczkowym również przysługuje odwołanie do sądu.

Niezasadny jest zarzut naruszenia art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r, poz. 887.). W świetle tego przepisu, ubezpieczonemu spełniającemu warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27, który kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu przewidzianego w tym przepisie wieku emerytalnego i wystąpił z wnioskiem o przyznanie emerytury po dniu 31 grudnia 2008 r, może być obliczona emerytura na podstawie art. 26, jeżeli jest wyższa od obliczonej zgodnie z art. 53. Dokonując wykładni tego przepisu, Sąd Okręgowy prawidłowo odwołał się do jednolitego orzecznictwa Sądu Najwyższego (uchwała z dnia 4 lipca 2013 r, II UZP 4/13 OSNP 2013/21-22/257, wyrok z dnia 10 lipca 2013 r, II UK 424/12 r Lex nr 1341674, wyrok z dnia 7 listopada 2013 r, II UK 143/13 Lex nr 1399861 i wyrok z dnia 19 marca 2014 r, I UK 345/13 Lex nr 1455228).

Okoliczność pobierania emerytury przyznanej przed emeryturą ustaloną w związku z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, nie stoi na przeszkodzie wyliczeniu emerytury na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej, pod warunkiem, że ubezpieczony urodzony przed 1 stycznia 1949 r kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe po spełnieniu przesłanek wymienionych w art. 27 cytowanej ustawy i wystąpił z wnioskiem o przyznanie emerytury po dniu 31 grudnia 2008 r. Dla możliwości wyliczenia emerytury w trybie art. 26 ustawy emerytalnej istotne jest to, że ubezpieczony odprowadza składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe, zatem uczestniczy w tworzeniu Funduszu. Pozbawienie go prawa do wyliczenia emerytury w trybie art. 26 tylko z tego powodu, że pobierał świadczenie emerytalne wcześniej przyznane, nie znajduje żadnego umocowania prawnego.

Zauważyć jednak należy, że po ponownym rozpoznaniu sprawy niniejszej, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, zarówno decyzją zaliczkową z dnia 4 stycznia 2016 r, jak i decyzją z dnia 13 stycznia 2016 r, wyliczył wnioskodawcy emeryturę stosownie do zasad wskazanych w art. 55 ustawy emerytalnej. Spełnione zostały wszystkie warunki do nabycia emerytury kapitałowej, w tym ustalone zostało, że emerytura obliczona na podstawie art. 26 była świadczeniem wyższym, niż obliczona zgodnie z art. 53. Na obecnym etapie postępowania nie jest już przedmiotem sporu to, czy wnioskodawca ma prawo do emerytury wyliczonej stosownie do art. 55 w związku z art. 26 ustawy emerytalnej.

Aktualnie istota sporu w sprawie sprowadza się do oceny, czy przy wyliczeniu wysokości emerytury według zasad kapitałowych należy odliczyć kwoty pobranej przez wnioskodawcę emerytury wcześniejszej, do której miał prawo przed osiągnięciem zwykłego wieku emerytalnego.

Stosownie do art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach, jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę na podstawie przepisów art. 26b, 46, 50, 50a, 50e, 184 lub art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2014 r. poz. 191 i 1198, z 2015 r. poz. 357, 1268 i 1418 oraz z 2016 r. poz. 668), podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Sąd Apelacyjny w Lublinie podziela stanowisko Sądu Najwyższego, wyrażone w wyroku z dnia 6 kwietnia 2016 r, II UK 78/15 (Lex nr 2041117), w świetle którego moc obowiązująca art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej rozciąga się także na osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r, które przed złożeniem wniosku, o którym mowa w art. 55, pobierały emerytury na podstawie art. 29, 32, 33 i 39, a dodanie art. 55a ust. 2 stanowi zwerbalizowanie treści normatywnej, która do tej pory wynikała z wykładni systemowej i funkcjonalnej. W istocie dodanie art. 55a ust. 2 ma charakter jedynie porządkujący, natomiast podstawę do obliczenie emerytury dla osób urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r stanowi art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, obligujący do pomniejszenia podstawy obliczenia emerytury o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Wysokość emerytury wnioskodawcy, wyliczona według powyższych zasad na dzień(...) (miesiąc złożenia wniosku), po pomniejszeniu o sumę kwot pobranych przez wnioskodawcę emerytur za okres od 1 stycznia 2013 r do 31 maja 2014 r, stanowi kwotę 5488,98 zł (pismo ZUS z 7 marca 2017 r, k. 137 akt sprawy) i jest wyższa od obliczonej w trybie art. 53 ustawy emerytalnej (4431,84 zł, pismo ZUS z 2 kwietnia 2015 r w aktach IV U 632/15 Sądu Okręgowego w Zamościu). Tym samym zachodzą podstawy do częściowej zmiany zarówno zaskarżonego wyroku jak i zaskarżonej decyzji.

Przepis art. 25 ust. 1b wszedł w życie od 1 stycznia 2013 r na mocy art. 1 ust. 6 b ustawy z dnia 11 maja 2012 r o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r, poz. 637). Ustawa wprowadzająca zmianę nie zawiera przepisów o charakterze przejściowym, zatem nowy przepis powinno stosować się od dnia jego wejścia w życie, a więc od 1 stycznia 2013 r. Negatywne skutki stosowania tego przepisu nie powinny sięgać wstecz. Oznacza to, że przy wyliczaniu emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z tytułu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego, można odliczyć kwoty wcześniejszej emerytury pobrane dopiero od 1 stycznia 2013 r, od daty wejścia w życie art. 25 ust. 1b. Brak natomiast podstaw do pomniejszenia podstawy obliczenia emerytury o kwotę stanowiącą sumę kwot emerytur pobranych za okres przed datą wejścia w życie powołanego przepisu, tj. przed 1 stycznia 2013 r. Obowiązujące wówczas przepisy nie zawierały takiej regulacji.

Pomniejszenie podstawy emerytury przyznanej w zwykłym wieku emerytalnym o sumę kwot emerytur pobranych przed dniem 1 stycznia 2013 r, tj. przed dniem wejścia w życie przepisu nakazującego odliczenie od podstawy wymiaru emerytury kwoty pobranej emerytury wcześniejszej, powodowałoby działanie prawa wstecz, a także sprzeczne byłoby z zasadą pewności prawa.

Ubezpieczony, wiedząc że suma kwot pobranych emerytur wcześniejszych będzie powodowała zmniejszenie wysokości emerytury przyznanej następnie w zwykłym wieku emerytalnym, być może nie złożyłby wniosku o emeryturę wcześniejszą.

Niepomniejszanie zaś emerytury kapitałowej o kwoty emerytur pobranych przez wnioskodawcę od dnia 1 stycznia 2013 r sprzeczne byłoby z treścią art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, który ma zastosowanie w stanie faktycznym sprawy.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny w Lublinie na podstawie art. 386 § 1 kpc, zmienił częściowo zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję w ten sposób, że ustalił wnioskodawcy prawo do obliczenia emerytury na dzień(...), przy pomniejszeniu o kwotę stanowiącą sumę kwot emerytur pobranych w okresie od 1 stycznia 2013 r do 31 maja 2014 r, w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Brak bowiem podstaw do ustalenia wysokości emerytury bez jakiegokolwiek pomniejszenia o sumę kwot pobranych przez wnioskodawcę emerytur, bowiem w dacie złożenia wniosku, tj. w dniu 11 czerwca 2014 r, obowiązywał od 1 stycznia 2013 r przepis art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Natomiast nie ma podstawy do pomniejszenia emerytury kapitałowej o kwoty wcześniejszych emerytur przed dniem 1 stycznia 2013 r, bowiem nie było do tego podstawy prawnej. Z tych względów i na mocy art. 385 kpc Sąd Apelacyjny oddalił apelację w pozostałej części.

Sąd Apelacyjny częściowo uwzględnił żądania apelacji, częściowo zmieniając zaskarżony wyrok sądu pierwszej instancji, dlatego na podstawie art. 100 kpc, zniósł wzajemnie koszty postępowania apelacyjnego.