Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 11 kwietnia 2018 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. z dnia 8 maja 2017 r. znak (...)/2017 - (...)2 w ten sposób, że przyznał przyznaje P. P. (1) prawo do:

1)  odsetek ustawowych za okres od 18 czerwca 2014 roku do 31 grudnia 2015 roku i odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 1 stycznia 2016 roku do 11 maja 2017 roku naliczonych od zasiłku chorobowego wypłaconego za okres od dnia 16 kwietnia 2014 roku do dnia 24 kwietnia 2014 roku;

2)  odsetek ustawowych za okres od 18 czerwca 2014 roku do 31 grudnia 2015 roku i odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 1 stycznia 2016 roku do 11 maja 2017 roku naliczonych od zasiłku chorobowego wypłaconego za okres od dnia 24 maja 2014 roku do 15 maja 2014 roku;

3)  odsetek ustawowych za okres od 10 lipca 2014 roku do 31 grudnia 2015 roku i odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 1 stycznia 2016 roku do 11 maja 2017 roku naliczonych od zasiłku chorobowego wypłaconego za okres od dnia 16 maja 2014 roku do 5 czerwca 2014 roku;

4)  odsetek ustawowych za okres od 28 lipca 2014 roku do 31 grudnia 2015 roku i odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 1 stycznia 2016 roku do 11 maja 2017 roku naliczonych od zasiłku chorobowego wypłaconego za okres od dnia 6 czerwca 2014 roku do dnia 26 czerwca 2014 roku;

5)  odsetek ustawowych za okres od 20 sierpnia 2014 roku do 31 grudnia 2015 roku i odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 1 stycznia 2016 roku do 11 maja 2017 roku naliczonych od zasiłku chorobowego wypłaconego za okres od dnia 27 czerwca 2014 roku do dnia 17 lipca 2014 roku;

6)  odsetek ustawowych za okres od 26 listopada 2014 roku do 31 grudnia 2015 roku i odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 1 stycznia 2016 roku do 11 maja 2017 roku naliczonych od zasiłku chorobowego wypłaconego za okres od dnia 18 lipca 2014 roku do dnia 3 sierpnia 2014 roku;

7)  odsetek ustawowych za okres od 19 grudnia 2014 roku do 31 grudnia 2015 roku i odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 1 stycznia 2016 roku do 11 maja 2017 roku naliczonych od zasiłku macierzyńskiego wypłaconego za okres od dnia 4 sierpnia 2014 roku do dnia 31 sierpnia 2014 roku;

8)  odsetek ustawowych za okres od 19 grudnia 2014 roku do 31 grudnia 2015 roku i odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 1 stycznia 2016 roku do 11 maja 2017 roku naliczonych od zasiłku macierzyńskiego wypłaconego za okres od dnia 1 września 2014 roku do dnia 30 września 2014 roku;

9)  odsetek ustawowych za okres od 19 grudnia 2014 roku do 31 grudnia 2015 roku i odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 1 stycznia 2016 roku do 11 maja 2017 roku naliczonych od zasiłku macierzyńskiego wypłaconego za okres od dnia 1 października 2014 roku do dnia 31 października 2014 roku;

10)  odsetek ustawowych za okres od 30 grudnia 2014 roku do 31 grudnia 2015 roku i odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 1 stycznia 2016 roku do 11 maja 2017 roku naliczonych od zasiłku macierzyńskiego wypłaconego za okres od dnia 1 listopada 2014 roku do dnia 30 listopada 2014 roku;

11)  odsetek ustawowych za okres od 30 stycznia 2015 roku do 31 grudnia 2015 roku i odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 1 stycznia 2016 roku do 11 maja 2017 roku naliczonych od zasiłku macierzyńskiego wypłaconego za okres od dnia 1 grudnia 2014 roku do dnia 31 grudnia 2014 roku;

12)  odsetek ustawowych za okres od 2 marca 2015 roku do 31 grudnia 2015 roku i odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 1 stycznia 2016 roku do 11 maja 2017 roku naliczonych od zasiłku macierzyńskiego wypłaconego za okres od dnia 1 stycznia 2015 roku do dnia 31 stycznia 2015 roku;

13)  odsetek ustawowych za okres od 30 marca 2015 roku do 31 grudnia 2015 roku i odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 1 stycznia 2016 roku do 11 maja 2017 roku naliczonych od zasiłku macierzyńskiego wypłaconego za okres od dnia 1 lutego 2015 roku do dnia 28 lutego 2015 roku;

14)  odsetek ustawowych za okres od 30 kwietnia 2015 roku do 31 grudnia 2015 roku i odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 1 stycznia 2016 roku do 11 maja 2017 roku naliczonych od zasiłku macierzyńskiego wypłaconego za okres od dnia 1 marca 2015 roku do dnia 31 marca 2015 roku;

15)  odsetek ustawowych za okres od 1 czerwca 2015 roku do 31 grudnia 2015 roku i odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 1 stycznia 2016 roku do 11 maja 2017 roku naliczonych od zasiłku macierzyńskiego wypłaconego za okres od dnia 1 kwietnia 2015 roku do dnia 30 kwietnia 2015 roku;

16)  odsetek ustawowych za okres od 30 czerwca 2015 roku do 31 grudnia 2015 roku i odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 1 stycznia 2016 roku do 11 maja 2017 roku naliczonych od zasiłku macierzyńskiego wypłaconego za okres od dnia 1 maja 2015 roku do dnia 31 maja 2015 roku;

17)  odsetek ustawowych za okres od 30 lipca 2015 roku do 31 grudnia 2015 roku i odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 1 stycznia 2016 roku do 11 maja 2017 roku naliczonych od zasiłku macierzyńskiego wypłaconego za okres od dnia 1 czerwca 2015 roku do dnia 30 czerwca 2015 roku;

18)  odsetek ustawowych za okres od 31 sierpnia 2015 roku do 31 grudnia 2015 roku i odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 1 stycznia 2016 roku do 11 maja 2017 roku naliczonych od zasiłku macierzyńskiego wypłaconego za okres od dnia 1 lipca 2015 roku do dnia 31 lipca 2015 roku;

19)  odsetek ustawowych za okres od 1 września 2015 roku do 31 grudnia 2015 roku i odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 1 stycznia 2016 roku do 11 maja 2017 roku naliczonych od zasiłku macierzyńskiego wypłaconego za okres od dnia 1 sierpnia 2015 roku do dnia 2 sierpnia 2015 roku (punkt I wyroku);

Nadto Sąd zasądził od organu rentowego na rzecz wnioskodawczyni kwotę 180,00 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne.

Wnioskodawczyni P. P. (1) była zatrudniona w (...) – Finanse spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, na podstawie umowy o pracę zawartej w dniu 2 stycznia 2014 roku, na czas nieokreślony i z tego tytułu podlegała systemowi ubezpieczeń społecznych.

Od dnia 14 marca 2014 roku wnioskodawczyni była niezdolna do pracy z powodu choroby, przypadającej w okresie ciąży.

Organ rentowy przeprowadził kontrolę w firmie zatrudniającej wnioskodawczynię. Kontrola nie wykazała nieprawidłowości.

Decyzją z dnia 15 lipca 2014 roku ZUS wydał decyzję, w której stwierdził, iż P. P. nie podlegała ubezpieczeniom społecznym jako pracownik.

Wnioskodawczyni odwołała się od decyzji ZUS z dnia 15 lipca 2014 roku.

Wyrokiem z dnia 7 marca 2017 roku Sąd Okręgowy w Łodzi, VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 15 lipca 2014 roku i uznał, iż P. P. podlegała ubezpieczeniom społecznym jako pracownik zatrudniony w (...) -Finanse sp. z o.o. od dnia 2 stycznia 2014 roku.

Wobec powyższego ZUS wydał sporną decyzję z dnia 8 maja 2017 roku, którą uchylił decyzje z dnia 28 lipca 2014 roku, z dnia 6 listopada 2014 roku oraz z dnia 16 grudnia 2014 roku i przyznał ubezpieczonej P. Z. prawo do zasiłku chorobowego za okres od 16 kwietnia 2014 roku do 3 sierpnia 2014 roku i zasiłku macierzyńskiego za okres od 4 sierpnia 2014 roku do dnia 2 sierpnia 2015 roku z tytułu ubezpieczenia chorobowego wynikające z zatrudnienia w firmie (...) sp. z o.o. oraz wnioskodawczyni prawa do wypłaty ustawowych odsetek od powyższych świadczeń.

Wypłata świadczenia na rzecz wnioskodawczyni miała miejsce w dniu 12 maja 2017 roku.

Daty wymagalności poszczególnych zwolnień lekarskich wnioskodawczyni oraz zasiłku macierzyńskiego wraz podaną datą dokonania wypłaty był następujące:

1.  zasiłek chorobowy:

a.  16.04.2014 do 24.04.2014 wymagalność 18.06.2014; wypłata 12.05.2017 r;

b.  24.05.2014 do 15.05.2014 wymagalność 18.06.2014; wyplata 12.05.2017 r;

c.  16.05.2014 do 05.06.2014 wymagalność 10.07.2014; wypłata 12.05.2017 r;

d.  06.06.2014 do 26.06.2014 wymagalność 28.04.2014; wypłata 12.05.2017 r;

e.  27.06.2014 do 17.07.2014 wymagalność 20.08.2014; wypłata 12.05.2017 r;

f.  18.07.2014 do 03.08.2014 wymagalność 26.11.2014; wypłata 12.05.2017 r.

2.  zasiłek macierzyński:

a.  04.08.2014 do 31.08.2014 wymagalność 19.12.2014; wypłata 12.05.2017 r.;

b.  01.09.2014 do 30.09.2014 wymagalność 19.12.2014; wypłata 12.05.2017 r.;

c.  01.10.2014 do 31.10.2014 wymagalność 19.12.2014; wyplata 12.05.2017 r.;

d.  01.11.2014 do 30.11.2014 wymagalność 30.12.2014; wypłata 12.05.2017 r.;

e.  01.12.2014 do 31.12.2014 wymagalność 30.01.2015; wypłata 12.05.2017 r.;

f.  01.01.2015 do 31.01.2015 wymagalność 02.03.2015; wypłata 12.05.2017 r.;

g.  01.02.2015 do 28.02.2015 wymagalność 30.03.2015; wypłata 12.05.2017 r.;

h.  01.03.2015 do 31.03.2015 wymagalność 30.04.2015; wypłata 12.05.2017 r.;

i.  01.04.2015 do 30.04.2015 wymagalność 01.06.2015; wypłata 12.05.2017 r.;

j.  01.05.2014 do 31.05.2015 wymagalność 30.06.2015; wypłata 12.05.2017 r.;

k.  01.06.2015 do 30.06.2015 wymagalność 30.07.2015; wypłata 12.05.2017 r.;

l.  01.07.2015 do 31.07.2015 wymagalność 31.08.2015; wypłata 12.05.2017 r.;

m.  01.08.2015 do 02.08.2015 wymagalność 01.09.2015; wypłata 12.05.2017 r.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, iż odwołanie było zasadne, co skutkowało zmianą zaskarżonej decyzji i przyznaniem P. P. (1) prawa do odsetek.

Sąd Rejonowy podniósł, że zobowiązania pieniężne na rzecz osób uprawnionych powinny być wykonywane w stosunkach ubezpieczenia społecznego zgodnie z zasadą terminowego spełniania świadczeń. Sankcją nieprzyznania w terminie lub niewypłacenia w terminie świadczenia jest obowiązek zapłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości ustawowej, określonej przepisami prawa cywilnego. Zgodnie bowiem z art.85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz. U. z 2016 roku, poz. 963, z późn zm.) jeżeli Zakład – w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych – nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności. Oznacza to, że odsetki należą się według prawa ubezpieczeń społecznych w istocie za zwłokę, przez którą rozumie się w prawie cywilnym opóźnienie w wykonaniu zobowiązania wskutek okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność. Prawo ubezpieczeń społecznych nie przewiduje bowiem rozróżnienia terminologicznego między opóźnieniem „zwykłym” a „zwłoką”, ograniczając się do ustanowienia obowiązku zapłaty odsetek za opóźnienie w ustalaniu prawa do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego lub w wypłacaniu świadczeń, za które organ ponosi odpowiedzialność (a contrario z art. 85 ust 1 zdanie 2 powołanej ustawy).

W stosunkach ubezpieczeniowych nie może być więc stosowana zasada wynikająca art. 481 §1 k.c. zgodnie z którą, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Sąd podziela tym samym pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 23 marca 1999 roku w sprawie II UKN 544/98(OSNAP 2000/11/434) zgodnie, z którym przepisy kodeksu cywilnego ani wprost ani odpowiednio nie mają zastosowania do stosunków prawa ubezpieczenia społecznego. Prawo ubezpieczenia społecznego jest samodzielną dyscypliną prawa z właściwą sobie, publicznoprawną metodą regulacji stosunków prawnych składających się na jego przedmiot. Jest prawem ścisłym, a stosunki prawne kształtowane są nie wolą jego podmiotów (np. niedopuszczalność ugody), lecz ustawą (przymus ubezpieczenia, zamknięty katalog ryzyk i świadczeń, jednolitość statusu ubezpieczonych). Nadto, w prawie ubezpieczenia społecznego nie ma generalnego odesłania w sprawach jego przepisami nie unormowanych do przepisów Kodeksu cywilnego. Odsetki od opóźnionego świadczenia są uregulowane w przepisach prawnych z ubezpieczeń społecznych wyczerpująco – nie stosuje się więc przepisów prawa cywilnego w zakresie tymi przepisami unormowanymi. Należy także podkreślić, iż charakter akcesoryjny świadczenia z tytułu odsetek nie pozwala na oderwanie go od świadczenia głównego. Tak więc należność ta nie jest należnością cywilno-prawną, gdyż w tym przypadku nie przysługuje na podstawie art. 481 kc, a tylko na mocy przepisów szczególnych w stosunku do kodeksu cywilnego. Jedynie co do wysokości odsetek przepisy te odsyłają do przepisów prawa cywilnego.

Interpretując pojęcie „okoliczności za które organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności” w orzecznictwie podnosi się, że określenie to jest bardziej zbliżone znaczeniowo do używanego w przepisach prawa określenia: „przyczyn niezależnych od organu”, co oznacza, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest obowiązany do wypłaty odsetek nie tylko wtedy, gdy nie ponosi winy w opóźnieniu, lecz także wtedy, gdy opóźnienie w ustaleniu i wypłacie prawa do świadczenia pieniężnego z ubezpieczenia społecznego jest skutkiem innych przyczyn niezależnych od Zakładu. Przesłanki wyłączenia odpowiedzialności ZUS były przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego. W judykaturze przyjmowano jej możliwość, gdy opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczeń było skutkiem przyczyn niezależnych od organu (wyrok SN z dnia 7 października 2004 roku w sprawie II UK 485/03, OSNP 2005 nr 10, poz. 147; wyrok SN z dnia 25 stycznia 2005 roku w sprawie I UK 159/04, OSNP 2005 nr 19, poz. 308).

Sąd Najwyższy w wyroku z 25 stycznia 2005 roku w sprawie I UK 159/04 (OSNP Nr 19/2005, poz. 308) przyjął, że wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem, zwłaszcza gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia, oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można było mu zarzucić niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Najwyższy podniósł, że wówczas, gdy organ rentowy w chwili wydania zaskarżonej decyzji miał wszystkie potrzebne dane pozwalające na wydanie decyzji zgodnej z prawem, a po stronie ubezpieczonego nie występował obowiązek wykazania żadnych innych okoliczności uzasadniających jego wniosek, to dla obowiązku zapłaty odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia, nie mogą mieć znaczenia okoliczności dotyczące przebiegu postępowania sądowego, zwłaszcza gdy w tym postępowaniu nie ustalono żadnych przesłanek wypłaty świadczenia, których wykazanie ciążyło na ubezpieczonym, a które nie były znane (nie mogły być znane) organowi rentowemu. Podobnie orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 14 września 2007 roku w sprawie III UK 37/07 (OSNP Nr 21-22/2008, poz. 328). W uzasadnieniu do wyroku z 5 października2007 roku w sprawie II UK 51/07, którym oddalona została skarga kasacyjna organu rentowego, Sąd Najwyższy wskazał, że wnioskodawczyni oraz zainteresowany nie pozorowali zawarcia umowy o pracę i byli zgodni co do tego, aby ich oświadczenia woli wywołały odpowiadający im skutek, tj. m.in. objęcie ubezpieczeniem społecznym. Dążenie do tego skutku organ rentowy niesłusznie ocenił jako zamiar obejścia prawa, prowadzący do nieważności umowy i w konsekwencji wypłacił wnioskodawczyni należny zasiłek chorobowy wraz z odsetkami.

Sad wskazał również, iż w orzecznictwie utrwalony został pogląd, że zawarte w art. 85 ust. 1 określenie: „nie ustalił prawa do świadczenia” oznacza zarówno niewydanie w terminie decyzji przyznającej świadczenie, jak i wydanie decyzji odmawiającej przyznania świadczenia, mimo spełnienia warunków do jego uzyskania (wyrok SN z dnia 12 sierpnia 1998 roku w sprawie II UKN 171/98, OSNP Nr 16/1999, poz. 521; wyrok SN z dnia 9 marca 2001 roku w sprawie II UKN 402/00, OSNAPiUS Nr 20/2002, poz. 501). Chodzi zatem m. in. o sytuacje, w których organ rentowy odmawiając przyznania świadczenia, naruszył przepisy prawa materialnego określające przesłanki nabycia prawa do świadczenia pieniężnego z ubezpieczenia społecznego, przy czym dla powstania obowiązku wypłaty odsetek konieczne jest stwierdzenie naruszenia prawa przez organ rentowy prawomocnym wyrokiem sądu zmieniającym decyzję organu rentowego i przyznającym prawo do tego świadczenia (wyrok SN z dnia 25 stycznia 2005 roku w sprawie I UK 159/04, OSNP Nr 19/2005, poz. 308; wyrok SN z dnia 7 kwietnia 2010 roku w sprawie I UK 345/09). Zatem jeżeli organ rentowy wydaje decyzję o odmowie wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy możliwe było wydanie decyzji zgodnej z prawem, a w szczególności, gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia, to opóźnienie nie jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności w rozumieniu art. 85 ust. 1 zdanie drugie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Sąd wskazał nadto, iż kwestie związane z terminami wypłaty zasiłku chorobowego i macierzyńskiego regulowane są przez przepisy ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

W przedmiotowej sprawie doszło do wydania decyzji w zakresie niepodlegania przez wnioskodawczynię systemowi ubezpieczeń społecznych. Po odwołaniu od tej decyzji została ona zmieniona wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 7 marca 2017 roku.

Analizując ustalone w toku postępowania okoliczności Sąd orzekający uznał, iż brak jest podstaw do obronienia stanowiska, iż opóźnienie w ustaleniu i wypłacie zasiłku macierzyńskiego nastąpiło z przyczyn niezależnych od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Okolicznością niekwestionowaną w sprawę było bowiem, iż wymienione w § 12 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 2 kwietnia 2012 roku w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tj. Dz.U. z 2014 r. poz. 1594, ze zm.) dowody stanowiące podstawę przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego zostały przedłożone organowi rentowemu. W konsekwencji, Sąd stwierdził, iż w chwili wydawania błędnej decyzji, organ rentowy dysponował wszelkimi danymi, niezbędnymi do wydania decyzji o właściwej treści. Okoliczności pozwalające na ustalenie uprawnień odwołującej do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego mogły zostać prawidłowo ustalone i wyjaśnione w postępowaniu administracyjnym wszczętym przez organ rentowy.

W związku z powyższym, Sąd uznał, że żądanie odsetek ustawowych od należnych ubezpieczonej zasiłków jest zasadne. Odsetki ustawowe, Sąd zasądził od dnia ustalonych dat wymagalności poszczególnych zasiłków. Zgodnie bowiem z § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych z dnia 1 lutego 1999 r. (Dz. U. Nr 12, poz. 104) , odsetki wypłaca się za okres od dnia następującego po upływie terminu na ustalenie prawa do świadczeń lub ich wypłaty, przewidzianego w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń – do dnia wypłaty świadczeń, z uwzględnieniem ust. 2-5. Na mocy zaś ust. 4 § 2, okres opóźnienia w wypłaceniu świadczeń okresowych, liczy się od dnia następującego po ustalonym terminie ich płatności.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c., Sąd przyznał wnioskodawczyni prawo do odsetek ustawowych od dnia wskazanego przez organ rentowy jako daty wymagalności do dnia poprzedzającego dzień wypłaty należnych zasiłków.

O kosztach procesu – kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804).

Apelację od powyższego orzeczenia w zakresie daty początkowej zasądzonych odsetek wniósł organ rentowy.

Zaskarżonemu wyrokowi w tej części zarzucił:

-naruszenie prawa materialnego a w szczególności § 2 ust. 1 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 lutego 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 1999 r. nr 12 poz. 104) poprzez błędne przyjęcie za datę początkową naliczenia ostatniego dnia wymagalności zasiłku chorobowego i macierzyńskiego. Biorąc powyższe pod uwagę skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w tym zakresie.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. 2015 poz. 121 ze zm.), jeżeli Zakład - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia, w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności. Przesłanką powstania obowiązku organu rentowego wypłaty odsetek jest więc opóźnienie tego organu w ustaleniu prawa do świadczenia pieniężnego lub wypłaty tego świadczenia. (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2011 r. II UK 22/11).

Błędy organu rentowego rodzące jego odpowiedzialność w postaci zapłaty odsetek można zakwalifikować jako błędy w wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu prawa oraz błędy w ustaleniach faktycznych, będące skutkiem naruszenia przepisów proceduralnych. Błąd w wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu prawa jest popełniany wówczas, gdy na podstawie prawidłowo i kompletnie zebranego materiału dowodowego oraz po ustaleniu niezbędnych okoliczności organ rentowy wydaje decyzję odmawiającą ustalenia prawa, ponieważ błędnie dokonuje interpretacji obowiązujących regulacji, w przedmiotowym stanie faktycznym. W takiej sytuacji sąd nie uzupełnia ustaleń faktycznych dokonanych przez organ rentowy. Jeżeli zatem organ rentowy dokonał nieprawidłowej wykładni lub błędnego zastosowania prawa, to ubezpieczonemu należą się odsetki od kwoty świadczenia przyznanego wyrokiem sądu, liczone od upływu terminu, w którym organ rentowy powinien był wydać prawidłową decyzję uwzględniającą wniosek. Bardziej złożoną jest prawna kwalifikacja błędu w ustaleniach faktycznych, jako przesłanki uzasadniającej odpowiedzialność organu rentowego z tytułu wypłaty odsetek za opóźnienie. Możliwa jest bowiem sytuacja, iż przyznanie prawa do świadczenia nastąpi na skutek ustaleń faktycznych sądu. Aby stwierdzić w takiej sytuacji, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za to opóźnienie, konieczne jest wykazanie, że w przepisanym terminie organ rentowy nie dysponował materiałem umożliwiającym przyznanie świadczenia z uwzględnieniem jednakże tego, czy organ rentowy w ramach swoich kompetencji i nałożonych obowiązków poczynił wszystkie możliwe ustalenia faktyczne i wyjaśnił wszystkie okoliczności konieczne do wydania decyzji. Jeżeli bowiem zmiana decyzji w postępowaniu odwoławczym będzie uzasadniona ustaleniami co do takich okoliczności, które nie były i nie mogły być znane organowi rentowemu, to nie będzie podstaw do uznania, iż opóźnienie jest następstwem okoliczności, za które ponosi on odpowiedzialność. (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 maja 2014 r. III AUa 2071/13 LEX nr 1483723).

Na gruncie rozpoznawanej sprawy na etapie apelacji skarżący organ rentowy nie kwestionuje już faktu, iż w ramach swych kompetencji – mógł doprowadzić do wyjaśnienia wszystkich niezbędnych okoliczności pozwalających na wydanie prawidłowej decyzji w sprawie, a co za tym idzie żądanie zasądzenia odsetek w przedmiotowej sprawie jest uzasadnione. Niemniej jednak podnosi, iż Sąd Rejonowy w sposób nieprawidłowy z naruszeniem prawa materialnego a w szczególności § 2 ust. 1 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 lutego 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 1999 r. nr 12 poz. 104) naliczył należne odsetki od ostatniego dnia wymagalności zasiłku chorobowego i macierzyńskiego, zamiast od dnia następnego po ustalonym terminie płatności.

Odnosząc się do powyższego, wskazać należy, iż zgodnie z § 2 ust. 1 wskazanego rozporządzenia odsetki wypłaca się za okres od dnia następującego po upływie terminu na ustalenie prawa do świadczeń lub ich wypłaty, przewidzianego w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń - do dnia wypłaty świadczeń, z uwzględnieniem ust. 2-5.

Okres opóźnienia w ustaleniu prawa do świadczeń i ich wypłacie, dla których przepisy, określające zasady ich przyznawania i wypłacania przewidują termin na wydanie decyzji, liczy się od dnia następującego po upływie terminu na wydanie decyzji (ust 2.)

Okres opóźnienia w ustaleniu świadczeń zleconych Zakładowi do wypłaty z mocy umów międzynarodowych liczy się od dnia następującego po upływie terminu na wydanie decyzji, liczonego od daty wpływu z zagranicznej instytucji ubezpieczeniowej pełnej dokumentacji oraz należności (ust. 3).

Okres opóźnienia w wypłaceniu świadczeń okresowych, liczy się od dnia następującego - po ustalonym terminie ich płatności (ust.4.)

Okres opóźnienia w wypłaceniu świadczeń emerytalnych lub rentowych, zleconych Zakładowi do wypłaty na mocy odrębnych przepisów, liczy się od dnia następującego po najbliższym terminie płatności tych świadczeń, przypadającym po upływie 30 dni od wpływu do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych decyzji zlecającej wypłatę świadczenia (ust. 5).

Jeżeli świadczenie jest wypłacane osobie uprawnionej za pośrednictwem poczty lub na rachunek bankowy, za dzień wypłaty świadczeń uważa się dzień przekazania należności na pocztę lub do banku (ust. 5).

Przepisy ustalają termin wypłaty świadczeń z ubezpieczenia chorobowego przez podmioty do tego zobowiązane (płatników składek i ZUS). Ci płatnicy składek, którzy są uprawnieni ustawowo do wypłaty zasiłków osobom ubezpieczonym, dokonują wypłaty świadczeń z ubezpieczenia chorobowego w tych terminach, które są u nich przyjęte dla wypłaty wynagrodzeń. Natomiast ZUS wypłaca świadczenia ubezpieczeniowe "na bieżąco" po stwierdzeniu nabycia do nich uprawnień, a więc niezwłocznie po ustaleniu prawa do tych świadczeń. Odsetki za zwłokę w wypłacie świadczenia przez organ rentowy wypłaca się więc za okres od dnia następującego po upływie terminu na ustalenie prawa do świadczeń lub ich wypłaty, przewidzianego w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń - do dnia wypłaty świadczeń. Okres opóźnienia w wypłaceniu świadczeń okresowych liczy się od dnia następującego po ustalonym terminie ich płatności. (Wyrok
Sądu Apelacyjnego w Poznaniu - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 2 września 2015 r. III AUa 1986/14 Legalis Numer 1360586). Odsetki za zwłokę w wypłacie świadczenia przez organ rentowy naliczane są za okres od dnia następującego po upływie terminu na ustalenie prawa do świadczeń lub ich wypłaty, przewidzianego w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń - do dnia faktycznej wypłaty świadczeń. W przypadku jednak, gdy wypłata winna być dokonana na podstawie wydanej decyzji, moment rozpoczęcia okresu, za który naliczane są odsetki, liczony jest od dnia następującego po upływie terminu wydania decyzji. Z kolei okres opóźnienia w wypłaceniu świadczeń okresowych liczy się od dnia następującego po ustalonym terminie ich płatności. (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21 lutego 2013 r. III AUa 762/12 Legalis Numer 744906)

Na gruncie rozpoznawanej sprawy, Sąd Rejonowy zobowiązał organ rentowy do podania pierwotnych dat wymagalności świadczeń z ubezpieczenia objętych zaskarżoną decyzją oraz dat wypłaty ww. świadczeń. Organ rentowy wykonując zobowiązanie Sądu podał jako datę wymagalności świadczeń ostatni dzień, do którego powinien wypłacić zasiłek chorobowy i macierzyński -k. 60. W zaskarżonym wyroku Sąd zasądził odsetki właśnie od wskazanych dat, tymczasem co wyżej podniesiono zgodnie z powołanym przepisem w przypadku świadczeń okresowych jakim niewątpliwie jest zasiłek chorobowy i macierzyński odsetki powinny zostać naliczone od dnia następnego po ustalonym terminie płatności.

Apelacyjne zarzuty w tym zakresie są zatem w pełni uzasadnione.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok w pkt I w zakresie daty przyznania P. P. (1) prawa do odsetek w ten sposób, że zasądził je od dnia następnego po ustalonym terminie płatności zasiłku chorobowego i macierzyńskiego tj. w podpunkcie 1 i 2 – od dnia 19 czerwca 2014 roku; w pdpk. 3 – od dnia 11 lipca 2014 roku; w pdpk. 4 – od dnia 29 lipca 2014 roku; w pdpk. 5 – od dnia 21 sierpnia 2014 roku; w pdpk. 6 – od dnia 27 listopada 2014 roku; w pdpk. 7, 8, 9 – od dnia 20 grudnia 2014 roku; w pdpk. 10 – od dnia 31 grudnia 2014 roku;

w pdpk. 11 – od dnia 1 lutego 2015 roku; w pdpk. 12 – od dnia 3 marca 2015 roku; w pdpk. 13 – od dnia 1 kwietnia 2015 roku; w pdpk.14 – od dnia 1 maja 2015 roku; w pdpk. 15 – od dnia 2 czerwca 2015 roku; w pdpk. 16 – od dnia 1 lipca 2015 roku; w pdpk. 17 – od dnia 1 sierpnia 2015 roku; w pdpk. 18 – od dnia 1 września 2015 roku; w pdpk. 19 – od dnia 2 września 2015 roku.

SSO Monika Pawłowska-Radzimierska SSO Barbara Kempa del. SSR Anna Przybylska

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS

J.L.