Pełny tekst orzeczenia

X Gc 577/18

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 7 lipca 2016r. skierowanym przeciwko Grupie (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P. powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. wniosła o:

I nakazanie pozwanej wydania:

1. zbiornika podziemnego produkcji (...) spółki akcyjnej o pojemności 6 400 litrów nr fabryczny (...) rok produkcji 2009 wraz z przynależną do niego ochroną katodową i paszportem urządzenia w dwóch egzemplarzach;

2. zbiornika podziemnego produkcji (...) spółki akcyjnej o pojemności 6 400 litrów nr fabryczny (...) rok produkcji 2009 wraz z przynależną do niego ochroną katodową i paszportem urządzenia w dwóch egzemplarzach;

3. zbiornika podziemnego produkcji (...) spółki akcyjnej o pojemności 6 400 litrów nr fabryczny (...) rok produkcji 2009 wraz z przynależną do niego ochroną katodową i paszportem urządzenia w dwóch egzemplarzach;

4. zbiornika podziemnego produkcji (...) spółki akcyjnej o pojemności 4 850 litrów nr fabryczny (...) rok produkcji 2008 wraz z przynależną do niego ochroną katodową i paszportem urządzenia w dwóch egzemplarzach i ociepleniem przyłącz;

5. parownika elektrycznego produkcji C., typ (...) wraz z elektrozaworem kołnierzowym AD-PE(EX) nr fabryczny 1979 wraz ze stacją redukcyjną I i II stopnia model C. nr fabryczny (...) z 2009r.;

II zasądzenie od pozwanej kwoty 29 317,05zł. tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie ze wskazanych w pkt I ruchomości za okres od sierpnia 2013r. do czerwca 2016r. Uzasadniając zgłoszone żądanie pełnomocnik powódki podniósł, iż pozwana korzystała z należących do powódki ruchomości na podstawie zawartych z nią umów, po ich wypowiedzeniu zaś w dalszym ciągu korzysta z przedmiotowych ruchomości bez tytułu prawnego (pozew k. 2 – 4).

W odpowiedzi na pozew z dnia 29 sierpnia 2016r. pełnomocnik pozwanej podniósł zarzut przedawnienia i z tej też przyczyny wniósł o oddalenie powództwa w całości (odpowiedź na pozew k. 60 – 65).

Pismem z dnia 17 maja 2018r. pełnomocnik powódki rozszerzył żądanie pozwu do kwoty 132 296,62zł. odpowiadającej odszkodowaniu za bezumowne korzystanie z ruchomości powódki w okresie od sierpnia 2013r. do maja 2018r. (pismo k. 332).

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

W dniu 22 kwietnia 2009r. spółka (...) zawarła z pozwaną umowy na wykonanie instalacji gazowych, sprzedaż urządzeń oraz na dostawy gazu luzem, na mocy której spółka (...) zobowiązała się do sprzedaży gazu na rzecz pozwanej, wydzierżawienia potrzebnych do tego zbiorników jak również do wykonania prac instalacyjnych, pozwana zaś ze swej strony przyjęła na siebie obowiązek zapłaty za dostarczony gaz jak również zapłaty czynszu dzierżawnego za wydzierżawione jej zbiorniki. Część każdej z powyższych umów stanowiły tak zwane ogólne warunki umów na wykonanie instalacji sieci gazowych oraz na dostawy gazu luzem. W par. 3 powyższych ogólnych warunków pozwana zobowiązała się z kolei do przestrzegania limitów ilości nabywanego od spółki (...) gazu, w par. 4 zaś ogólnych warunków uzależniono z kolei wysokość czynszu za używanie zbiorników od zadeklarowanej przez pozwaną ilości gazu, którą pozwana zobowiązywała się nabywać od spółki (...) w skali roku, w przypadku zaś dokonania przez pozwaną zakupów mniejszej ilości gazu od zadeklarowanego, spółka (...) uprawniona była do podwyższenia czynszu dzierżawnego. W par. 7 ust. 2 ogólnych warunków zastrzeżono z kolei dla pozwanej prawo do rozwiązania umowy bez zachowania terminu wypowiedzenia między innymi w przypadku dokonywania przez pozwaną zakupów gazu w ilości mniejszej od deklarowanej w umowie (umowy k. 37 – 46, zeznania świadków T. Z. k. 104, R. K. k. 106).

We wrześniu 2009r. spółka (...) przekazała pozwanej konieczne do wykonywania obu umów urządzenia w postaci:

5. parownika elektrycznego produkcji C., typ (...) wraz z elektrozaworem kołnierzowym AD-PE(EX) nr fabryczny 1979 wraz ze stacją redukcyjną I i II stopnia model C. nr fabryczny (...) z 2009r. (protokoły zdawczo – odbiorcze k. 35 – 36).

Urządzenia powyższe nabyte zostały wcześniej, to jest w dniach 6 lipca i 30 września 2008r. przez spółkę (...) od ich producenta – spółki (...), właścicielką zaś parownika (...) spółka (...) stała się nabywając go w dniu 24 sierpnia 2009r. od P. L. (faktura k. 25, dowody dostaw k. 26 – 29, zeznania świadków T. Z. k. 104, R. K. k. 106 - 107).

W przesłanej spółce (...) wiadomości elektronicznej z dnia 18 stycznia 2011r. pozwana powołując się na zgłoszoną wcześniej awarię przekazanych jej zbiorników i parownika wezwała jednocześnie do uzupełnienia stanu gazu w zbiornikach oraz do zabezpieczenia udostępnionej pozwanej przez spółkę (...) instalacji przed dostępem osób trzecich w terminie 7 dni – pod rygorem wypowiedzenia umowy (wiadomość k. 74). Awaria to została przez spółkę (...) usunięta (zeznania świadka T. Z. k. 105).

Doręczonymi pozwanej w dniu 23 lipca 2013r. pismami spółka (...) rozwiązała każdą z wiążących ją z pozwaną umów bez zachowania terminów wypowiedzenia. Jako podstawę dokonanych czynności spółka (...) wskazała każdorazowo par. 7 ust. 2 pkt 1 i 3 zawartych z pozwaną umów (wypowiedzenia wraz z dowodami ich doręczeń k. 30 – 33). Pomimo tego jeszcze do sierpnia 2013r. spółka (...) wystawiała na pozwaną faktury za dzierżawę przekazanego jej majątku, objęte zaś nimi należności były przez pozwaną uiszczane (faktury k. 80 – 85, dowód zapłaty k. 87). Do tego też czasu trwała współpraca stron na zasadach określonych umowami z dnia 7 i 18 maja 2009r. (zeznania świadków T. Z. k. 105, R. K. k. 106 – 107, A. D. k. 108).

Jeszcze w listopadzie 2013r. spółka (...) i pozwana rozważały rozwiązanie sporu polegające na wykupie spornych urządzeń przez pozwaną, nie osiągnięto jednak w tym przedmiocie porozumienia (korespondencja elektroniczna k. 19 – 20, pismo k. 164, potwierdzenie odbioru k. 165). Gotowość spółki (...) do odpłatnego przeniesienia na pozwaną spornych urządzeń podyktowana była trudnościami związanymi z koniecznością ich demontażu (zeznania świadków T. Z. k. 105, R. K. k. 106, A. D. k. 109).

Podjęta przez spółkę (...) w maju 2014r. próba odbioru powyższych urządzeń, o której wcześniej pozwaną uprzedzono, została zniweczona wskutek negatywnego stanowiska pozwanej (notatka k. 18, zeznania świadka A. D. k. 109, pismo k. 166, dowód doręczenia k. 167).

W dniu 2 października 2015r. spółka (...) przejęte została przez powódkę, która w wystosowanym do pozwanej piśmie z dnia 29 marca 2016r. wezwała ją do zwrotu należących do jej poprzednika prawnego urządzeń (postanowienie k. 8, wezwanie k. 16, dowód nadania k. 17). Pomimo tego sporne ruchomości w dalszym ciągu znajdują się w posiadaniu pozwanej (zeznania świadka T. Z. k. 105, K. K. k. 106).

Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie w okresie 35 miesięcy poczynając od sierpnia 2013r. z urządzeń udostępnionych pozwanej na podstawie umów zawartych w dniu 22 kwietnia 2016r. wyraziłoby się kwotami wynoszącymi w skali miesiąca: 2 577,67zł. oraz 522,50zł. licząc osobno za urządzenia stanowiące przedmiot każdej z umów (pisemna opinia biegłego k. 293).

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie załączonych do akt sprawy dokumentów, przeprowadzonych dowodów osobowych, jak również wydanej w sprawie opinii biegłego. Czyniąc w sprawie ustalenia faktyczne sąd nie podzielił jednocześnie stanowiska pełnomocnika pozwanej, jakoby przedmiotowa opinia odwołując się do kryteriów innych aniżeli występujące na rynku czynsze najmu miała nie stanowić dowodu przydatnego dla potrzeb dokonania istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy ustaleń faktycznych (pismo k. 306). W ocenie sądu w sytuacji, która ma miejsce w niniejszej sprawie, takiej zatem, w której oszacowanie wysokości wynagrodzenia za korzystanie z instalacji gazowej w oparciu o stawki rynkowe nie jest możliwe a to z tego względu, iż na rynku krajowym brak jest firm wynajmujących same tylko zbiorniki gazu LPG bez jednoczesnego dokonywania sprzedaży paliwa gazowego jak również świadczenia usług polegających na przeglądach i serwisowaniu służącej do tego instalacji, koniecznym stało się odwołanie do innych, aniżeli rynkowe, kryteriów ustalenia wysokości należnego powódce wynagrodzenia (pisemna opinia biegłego k. 293, 291). W niniejszej sprawie, udostępnianie pozwanej spornych zbiorników było tylko jednym z przewidzianych umowami świadczeń, do których powódka zobowiązała się na rzecz pozwanej, tym zaś, który w pierwszej kolejności wpływał na wysokość obciążeń finansowych pozwanej, była cena sprzedawanego jej gazu, sam czynsz dzierżawny miał natomiast jedynie symboliczne znaczenie, głównym czynnikiem zaś wpływającym na jego wysokość była ilość, gazu której zakup pozwana deklarowała w skali roku (zeznania świadków R. K. k. 107, T. Z. k. 104). Z uwagi na powyższe, nie sposób zatem stawiać zarzutów, iż w oparciu o takie właśnie kryteria, jak cena gazu, nie odwołujące się zatem do stawek czynszu dzierżawnego, biegły podjął próbę wyliczenia wysokości należnego powódce wynagrodzenia, jak bowiem wskazuje się w literaturze prawniczej, jeżeli tylko ustalenie rynkowych stawek czynszu najmu lub dzierżawy nie jest możliwe (w szczególności ze względu na to, że brak jest innych rzeczy o podobnych właściwościach), wówczas sąd powinien ustalić odpowiednie wynagrodzenia, biorąc pod uwagę całokształt okoliczności towarzyszących korzystaniu przez samoistnego posiadacza z rzeczy należącej do właściciela (zob. wyr. SN z 6.10.2006 r., V CSK 192/06, Legalis). Co więcej, wskazuje się nadto, iż gdyby tylko nie było możliwe ustalenie cen rynkowych korzystania z rzeczy, sąd rozstrzyga o wynagrodzeniu, biorąc pod uwagę, zgodnie z art. 322 KPC, całokształt okoliczności towarzyszących korzystaniu z rzeczy przez posiadacza (por. wyr. SN z 6.10.2006 r., V CSK 192/06, Legalis). Tym samym też także w sprawie niniejszej właściwym rozwiązaniem było – po uprzednim stwierdzeniu braku na rynku transakcji polegających na samym tylko wynajmie zbiorników gazu LPG nie obejmujących jednocześnie całego szeregu innych świadczeń - sięgnięcie po jednostkową marżę netto za tonę gazu płynnego, jako podstawę do wyliczenia należnego powódce wynagrodzenia (pisemna opinia biegłego k. 292). Stanowisko odmienne pozbawiłoby powódkę ochrony prawnej, jakiej poszukiwać może ona w oparciu o przepis art. 224 kc. i to pomimo tego, iż w myśl powołanego wyżej przepisu wynagrodzenie należy się powódce bez względu na to, czy poniosła ona jakąkolwiek stratę w związku z faktem niekorzystania z rzeczy. Wysokość wynagrodzenia jest bowiem niezależna od rzeczywistych strat właściciela i rzeczywistych korzyści odniesionych przez posiadacza.

Mając jednocześnie na uwadze, iż reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika pozwana – poza ogólnym zarzutem niezastosowania stawek rynkowych - nie zakwestionowała celowości posłużenia się powyższym kryterium ani prawidłowości jego wykorzystania przez biegłego, jak również nie zgłosiła żadnych zastrzeżeń co matematycznej prawidłowości dokonanych przez biegłego obliczeń, obliczenia te uznać należało za miarodajne dla potrzeb określenia wysokości zasługującego na ochronę roszczenia powódki. Opierając się na przyjętej przez biegłego wysokości możliwego do uzyskania czynszu w kwotach wynoszących 2 577,67zł. oraz 522,50zł., czyli łącznie 3 100,17zł. miesięcznie z tytułu najmu zbiorników będących przedmiotem obu umów, jak również uwzględniając fakt, iż czynsz najmu za miesiąc sierpień został jeszcze przez pozwaną zapłacony, na rzecz powódki tytułem odszkodowania za pozostały objęty żądaniem pozwu okres czasu obejmujący 48 miesięcy w latach 2014 – 2017, ostatnie 4 miesiące roku 2013 oraz pierwsze 5 miesięcy roku 2018r., czyli łącznie za 57 miesięcy, określić należało na kwotę 176 709,69zł., wyższą zatem nawet od dochodzonej przez powódkę. W niniejszej sprawie, jak wynika z przedstawionego przez stronę powodową wyliczenia, po dokonanej przez siebie zmianie powództwa dochodziła ona odszkodowania za okres od sierpnia 2013r. do kwietnia 2015r. w dotychczasowej wysokości, podstawą ustalenia której była pierwotnie przyjęta przez powódkę stawka 837,63zł., rozszerzenie zaś powództwa do stawek wynoszących 3 100,17zł. dotyczyło okresu od maja 2015r. do maja 2018r., czyli 37 miesięcy (pismo k. 332). Za wskazany okres należne odszkodowanie określić należało na 114 706,29zł., ponieważ jednak jak wynika z pisma rozszerzającego powództwo, strona powodowa dochodziła za wskazany okres jedynie kwot 31 675,56zł. oraz 71 303,91zł., dlatego też zgodnie z żądaniem strony powodowej zasądzeniu za wskazane wyżej 37 miesięcy zasądzeniu podlegała suma obu należności wynosząca 102 979,47zł. Ponieważ zaś niezmienione zostało żądanie pozwu za okres wcześniejszy, poprzedzający maj 2015r, czyli za 20 miesięcy pomiędzy sierpniem 2013r. a kwietniem 2015r., dlatego też po odjęciu miesiąca sierpnia 2013r., za który pozwana zapłaciła należne wynagrodzenie, na rzecz powódki zasądzeniu podlegała kwota 15 914,97zł. (837,63zł. razy 19 miesięcy). Ogółem zatem żądaniu zapłaty udzielono ochrony co do kwoty 118 894,44zł. oddalając jednocześnie powództwo o zapłatę w jego pozostałej części.

Udzielając ochrony żądaniu zapłaty sąd nie podzielił jednocześnie stanowiska pozwanej, jakoby ewentualne przedawnienie roszczenia windykacyjnego skutkować miało przedawnieniem roszczenia o zapłatę, jak wskazuje się bowiem w literaturze prawniczej, roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy ma charakter obligacyjny i gdy powstanie, uzyskuje byt samodzielny i niezależny od roszczeń chroniących własność (art. 222 § 1 i 2 KC). Co więcej, nawet utrata własności rzeczy nie powoduje też utraty możliwości żądania wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy w okresie, w którym właścicielowi prawo to przysługiwało (por. uchw. SN z 24.7.2013 r., III CZP 36/13, L.).

Za zasadne uznać należało nadto żądanie wydania należących do powódki zbiorników. Dokonując oceny zasadności powyższego żądania pozwana nie kwestionowała służącego powódce względem powyższych zbiorników prawa własności, to zaś oznacza, iż żądanie powyższe znajduje oparcie w przepisie art. 222 par. 1 kc. stanowiącego, iż właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Przyznając w odpowiedzi na pozew fakt utraty tytułu prawnego względem powyższych urządzeń pozwana potwierdziła jednocześnie wymagalność skierowanego przeciwko niej roszczenia wydobywczego. Nie zasługiwało jednocześnie na aprobatę stanowisko pozwanej, wedle którego bieg trzyletniego terminu przedawnienia rozpocząć miał się już na początku maja 2011r., kiedy to – wedle pełnomocnika pozwanej - zakończyć miał swój bieg okres trzymiesięcznego wypowiedzenia zapoczątkowanego przez pozwaną wiadomością przesłaną w dniu 18 stycznia 2011r. (odpowiedź na pozew k. 63). Jak wynika z poczynionych w sprawie ustaleń, pochodzące ze wskazanej wyżej daty oświadczenie pozwanej zawierało jedynie wezwanie do uzupełnienia stanu gazu w zbiornikach oraz do zabezpieczenia udostępnionej pozwanej przez spółkę (...) instalacji przed dostępem osób trzecich w terminie 7 dni – pod rygorem wypowiedzenia umowy (wiadomość k. 74). Tym samym też w ocenie sądu wysłanej do powódki wiadomości o takiej właśnie treści nie sposób nadawać znaczenia, które przypisuje jej pełnomocnik pozwanej, nie sposób w szczególności wiązać z nią skutku w postaci rozpoczęcia biegu wypowiedzenia, skoro sama pozwana jedynie zagroziła powódce dokonaniem takiego wypowiedzenia na wypadek, gdyby ta w zakreślonym przez pozwaną terminie nie podjęła wskazanych w piśmie działań. Jak wynika jednocześnie z pozostałych poczynionych w sprawie ustaleń, po wysłaniu powyższej wiadomości, jak również mimo upływu okresu czasu odpowiadającego umownemu okresowi wypowiedzenia umowy najmu były wykonywane przez obie strony, czego wyrazem ze strony pozwanej było mające miejsce aż do sierpnia 2013r. uiszczanie czynszu najmu. Jak zatem wynika z powyższego, również sama pozwana w dacie wysyłania wiadomości z dnia 18 stycznia 2011r. jak i w okresie późniejszym nie traktowała jej jako czynności mogącej skutkować rozwiązaniem najmu, zmiana stanowiska zaś co do jej charakteru i znaczenia dokonana została wyłącznie na użytek niniejszego procesu dla potrzeb uzasadnienia podniesionego przez pozwaną zarzutu przedawnienia.

Dokonując wykładni złożonego w dniu 18 stycznia 2011r. oświadczenia mieć należało na uwadze art. 65 par. 1 kc., wedle którego oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. Jak wskazuje się w literaturze prawniczej, przy wykładni oświadczenia woli uwzględniać należy okoliczności, w których zostało ono złożone, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. Prowadzi to do wniosku, że za miarodajny dla prawa sens i znaczenie złożonego oświadczenia należy przyjąć sens, na który powołał się jego odbiorca, jeżeli pokrywa się on z sensem ustalonym przy użyciu powszechnie obowiązujących reguł znaczeniowych, Znaczy to, że każdy uczestnik obrotu znajdujący się tych okolicznościach zewnętrznych i dysponujący tą wiedzą o elementach procesu komunikacji (oświadczeniu i jego kontekście) przyjąłby taki sam sens tego oświadczenia (zob. wyr. SN z 19.9.2007 r., II CSK 189/07, Legalis). Podstawową bowiem dyrektywą wykładni jest przypisanie oświadczeniu sensu, jaki z treścią komunikatu wiązać mógł potencjalny, racjonalny odbiorca. W wyroku z 20.2.2003 r. (I CKN 7/01, Legalis) SN zwrócił uwagę, że w celu wykładni oświadczenia woli należy ustalić, jaki sens wiązać mógł z nim adresat. Zdaniem Sądu "decyduje przy tym nie indywidualny, lecz normatywny punkt widzenia odbiorcy oświadczenia, który z należytą starannością wymaganą w obrocie dokonuje interpretacji, zmierzającej do odtworzenia treści myślowej składającego oświadczenie". Trafne jest spostrzeżenie, że o wykładni oświadczenia nie rozstrzyga sens przypisywany temu oświadczeniu przez konkretnego odbiorcę. Nie jest możliwe ustalenie, jak odbiorca rzeczywiście zrozumiał oświadczenie; będzie on bowiem, (tak jak i nadawca wiadomości) interpretował oświadczenie w sposób korzystny ze względu na swój interes. Interpretacja ta odbiegać może od treści komunikatu. Oświadczeniu należy zatem nadać sens, jaki nadałby mu typowy odbiorca, znajdujący się w pozycji adresata. Jak zatem wynika z powyższego, w razie kolizji rzeczywistej woli oświadczającego z wolą rozumianą przez odbiorcę działającego w zaufaniu do złożonego oświadczenia co do intencji nadawcy spornej wiadomości należy dać pierwszeństwo zaufaniu podmiotu trzeciego, czyli jej adresata. Kryterium oceny stanowi tutaj punkt widzenia takiego odbiorcy oświadczenia, który przy zachowaniu należytej staranności dokonuje interpretacji złożonego oświadczenia woli (por. m.in. wyr. SN z 23.11.2011 r., IV CSK 161/11, Legalis; wyr. SN z 3.2.2011 r., I CSK 348/10, Legalis; wyr. SN z 20.1.2011 r., I CSK 193/10, Legalis; wyr. SN z 2.12.2010 r., II PK 134/10, Legalis; wyr. SN z 29.4.2009 r., II CSK 614/08, OSNC 2010, Nr 2, poz. 32; wyr. SN z 21.8.2008 r., IV CSK 159/08, Legalis; wyr. SN z 7.3.2008 r., II CSK 348/06, Legalis; wyr. SN z 31.1.2008 r., II CSK 406/07, Legalis; wyr. SN z 5.12.2007 r., I CSK 261/07, Legalis; wyr. SN z 23.6.2005 r., II CK 739/04, Legalis; wyr. SN z 20.2.2003 r., I CKN 7/01, Legalis; wyr. SN z 7.9.1999 r., I PKN 258/99, OSNP 2001, Nr 1, poz. 15; uchw. SN z 29.6.1995 r., III CZP 66/95, OSNC 1995, Nr 12, poz. 168).

Mając na uwadze powyższe okoliczności jak to, iż załączona przez pozwaną treść jej oświadczenia z dnia 18 stycznia 2011r. jednoznacznie określa intencje składającego go podmiotu, dlatego też pominięciu podlegał zgłoszony przez pozwaną wniosek o jej przesłuchanie na okoliczność mającego nastąpić jeszcze w styczniu 2011r. wypowiedzenia umowy przez pozwaną. Dokonując oceny zasadności powyższego wniosku mieć należało na uwadze fakt, iż okoliczności mające zostać stwierdzone powyższym dowodem wyjaśnione zostały pochodzącym od samej pozwanej oświadczeniem z dnia 18 stycznia 2011r. bez konieczności przeprowadzania dowodu z przesłuchania stron, który to dowód – zgodnie z art. 229 kpc. – przeprowadza się wtedy jedynie, jeżeli pozostałe przeprowadzone już w sprawie dowody nie były w stanie wyjaśnić faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, co jednak w sprawie niniejszej nie miało miejsca (odpowiedź na pozew k. 61 – 63, postanowienie k. 110).

Mając na uwadze fakt, iż wiążące strony umowy najmu zniweczone zostały dopiero na skutek jednostronnej czynności powódki dokonanej w dniu 23 lipca 2013r., dlatego też rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia nie sposób wiązać w niniejszej sprawie z oświadczeniem pozwanej z dnia 18 stycznia 2011r.

W ocenie sądu odmiennej oceny dokonać należało natomiast w odniesieniu do możliwości rozpoczęcia biegu przedawnienia w kwietniu 2013r. Wskazując powyższą datę pozwana powołała się na pogląd Sądu Rejonowego w Płocku wyrażony w uzasadnieniu wyroku, jaki zapadł w sprawie V Gc 1518/15, w której to sprawie oddalono powództwo powódki o zasądzenie kar umownych nałożonych na pozwaną z powodu naruszenia przez pozwaną obowiązku dokonania w ciągu kolejnego roku zakupu ilości gazu określonej jako deklarowana ilość zakupu gazu na rok z uwagi na skutecznie podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia. Uwzględniając przedawnienie roszczenia o zapłatę kary umownej Sąd Rejonowy w Płocku przyjął, iż z roszczeniem takim powódka wystąpić mogła najwcześniej z dniem 1 kwietnia 2013r., w tej bowiem dacie powzięła ona wiedzę o tym, iż pozwany nie wywiązuje się z przyjętego na siebie obowiązku zakupu określonych umowami ilości gazu. W ocenie pełnomocnika pozwanej te same okoliczności legły u podstaw nabycia przez powódkę roszczenia o zapłatę kary umownej jak i dokonanego przez nią rozwiązania umowy, a zatem rozpoczęcie biegu przedawnienia zarówno roszczenia o zapłatę jak i roszczenia windykacyjnego wiązać należy z tą samą datą – 1 kwietnia 2013r. (odpowiedź na pozew k. 63, uzasadnienie wyroku k. 122, 126 akt V Gc 1518/15 Sądu Rejonowego w Płocku). Co się tyczy podstawy dokonanych przez powódkę wypowiedzeń umów, to stanowiły ją postanowienia par. 7 ust. 2 pkt 1 i 3 zawartych z pozwaną umów upoważniające powódkę do zakończenia najmu w sytuacji, gdyby pozwana nie dokonała w ciągu kolejnego roku zakupu ilości gazu określonej jako deklarowana ilość jego zakupu na rok, te same zatem okoliczności, których wystąpienie upoważniało powódkę do nałożenia przewidzianych w par. 9 ust. 1 umowy kar umownych (wypowiedzenia wraz z dowodami ich doręczeń k. 30 – 33). Jak zatem wynika z powyższego, rację ma pozwana dopatrując się tożsamości zdarzeń, których wystąpienie stanowić miało podstawę zarówno do rozwiązania umowy jak i nałożenia kary umownej. Także zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy pozwala na przybliżone ustalenie okresu wystąpienia powyższych okoliczności, jak wynika bowiem z zeznań świadka A. D., pozwana już w roku 2012, kiedy to świadek ten jako tak zwany opiekun klienta przejął obsługę pozwanej, nie wywiązywała się ona z obowiązku zakupów gazu w ilościach określonych umową, co potwierdza jedynie sformułowaną w odpowiedzi na pozew tezę, iż co najmnniej w kwietniu 2013r. powódka uprawniona była podjąć decyzję zarówno co do nałożenia kar umownych jak i rozwiązaniu umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia (zeznania świadka A. D. k. 108). Także sama strona powodowa w swoim piśmie z dnia 16 września 2016r. przyznała, iż fakt niewywiązania się przez pozwaną z rocznych limitów zakupowych znany był powódce do końca pierwszego kwartału roku 2013r. (pismo k. 77 – odwrót).

Z powyższych względów podzielić należało zgłoszony przez pozwaną w drugiej kolejności zarzut rozpoczęcia biegu przedawnienia już z chwilą zakończenia pierwszego kwartału roku 2013r.,a nawet jeszcze wcześniej, to jest z chwilą rozpoczęcia roku 2013r. a to z tego względu, iż stan wymagalności roszczenia nie zależy od wiedzy wierzyciela o istnieniu tego roszczenia. Powyższe oznacza, że okres przedawnienia może ubiec, zanim wierzyciel dowie się o możliwości dochodzenia roszczenia, jak wskazano bowiem w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2014r. w sprawie III CSK 36/14, początek biegu przedawnienia jest niezależny od świadomości wierzyciela co do przysługującego mu roszczenia. Za wykładnią taką przemawia cel instytucji przedawnienia, która służy przede wszystkim ochronie dłużnika oraz stabilizacji stosunków prawnych. Także w niniejszej sprawie okoliczności uprawniające powódkę do niezwłocznego jednostronnego zakończenia umów najmu powstały bowiem już z chwilą zakończenia roku 2012r., kiedy to pozwana nie wywiązała się definitywnie z obowiązku zakupu określonych umową ilości gazu. Stanowisko powyższe wynika z braku szczególnych reguł dotyczących przedawnienia roszczenia windykacyjnego odnoszącego się do rzeczy ruchomych, które nie zostały wpisane do krajowego rejestru utraconych dóbr kultury. Roszczenia te jako roszczenia majątkowe, przedawniają się według zasad określonych w art. 117–125 KC., to zaś oznacza konieczność zastosowania w ich odniesieniu także przepisu art. 120 par. 1 kc., wedle którego bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Roszczenie staje się wymagalne wówczas, kiedy wierzyciel może skutecznie żądać od dłużnika zadośćuczynienia jego roszczeniu (wyr. SN z 12.2.1991 r., III CRN 500/90, OSN 1992, Nr 7–8, poz. 137). Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od wykonania określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Dla rozpoczęcia biegu przedawnienia nie jest zatem w ogóle istotne to, czy czynność uprawnionego została podjęta i czy uprawniony w ogóle był świadom tego, że przysługuje mu roszczenie i powinien podjąć jakąś czynność w celu jego zrealizowania (zob. wyr. SN z 24.4.2003 r., I CKN 316/01, OSN 2004, Nr 7–8, poz. 117).

Konsekwencją zastosowania w niniejszej sprawie całości przepisów regulujących instytucję przedawnienia była jednak także konieczność rozważenia, czy bieg rozpoczętego przedawnienia nie został przerwany. Okoliczności świadczące o wystąpieniu takiej możliwości ujawnione zostały w zeznaniach świadków powódki, z których to zeznań jednoznacznie wynika, iż po dokonanym w lipcu 2013r. rozwiązaniu umowy przez powódkę, strony prowadziły rozmowy co do wykupu przez pozwaną spornych zbiorników na własność. Rozmowy takie trwały jeszcze do końca roku 2013 i to pomimo tego, iż jeszcze we wrześniu tego roku wiadomym było, iż pozwana nie akceptuje ceny oczekiwanej przez powódkę za sprzedaż należących do niej urządzeń (zeznania świadków T. Z. k. 105, K. K. k. 106 – 107, A. D. k. 108). W ocenie sądu podejmowane tego typu ze strony pozwanej działania, polegające na podjęciu negocjacji co do możliwości wykupu spornych urządzeń kwalifikowane mogą być jako przerywające bieg terminu przedawnienia uznanie niewłaściwe roszczenia, uznanie takie bowiem jest oświadczeniem wiedzy zobowiązanego, wyrazem jego świadomości istnienia skierowanego przeciwko niemu roszczenia (podobnie wyr. SN z 7.3.2003 r., I CKN 11/01, Legalis). Dla skuteczności uznania niewłaściwego nie jest wymagane istnienie po stronie zobowiązanego zamiaru wywołania skutku prawnego (przerwania biegu przedawnienia), a to z tego względu, iż Jak trafnie zwrócił uwagę SN: "Okoliczność, że dłużnik nie miał woli uznania roszczenia jest obojętna, jak też jest rzeczą obojętną, czy zdawał sobie sprawę z tych skutków. Następują one niezależnie od woli stwierdzającego" (uzasadnienie uchw. SN z 26.4.1995 r., III CZP 39/95, OSNC 1995, Nr 9, poz. 120).

Uznanie niewłaściwe może zatem przybrać postać zarówno wypowiedzi jak i innego działania, dla oceny zaś, czy mamy do czynienia z uznaniem roszczenia, istotne jest to, czy zachowanie zobowiązanego, interpretowane zgodnie z powszechnie obowiązującymi regułami znaczeniowymi, mogło uzasadniać przekonanie osoby uprawnionej, iż zobowiązany jest świadom swojego obowiązku, a w konsekwencji oczekiwanie uprawnionego, że świadczenie zostanie spełnione (podobnie wyr. SN z 25.3.2010 r., I CSK 457/09, MoP 2011, Nr 3, oraz z 16.2.2012 r., III CSK 208/11, Legalis). Na tej podstawie kwalifikuje się jako uznanie niewłaściwe roszczenia takie zachowania zobowiązanego, jak podjęcie przez niego rozmów o odroczeniu terminu płatności, czy też o rozłożeniu długu na raty czy o umorzenie go w całości lub części (zob. wyr. SN z 19.9.2002 r., II CKN 1312/00, OSN 2003, Nr 12, poz. 168). Także w niniejszej sprawie, skoro strony podjęły po dokonanym przez powódkę wypowiedzeniu obu umów negocjacje mające na celu wykup urządzeń przez pozwaną, to powódka żywić mogła uzasadnione udziałem pozwanej w takich negocjacjach oczekiwania, iż ta zaspokoi jej roszczenia względem spornych rzeczy poprzez zapłatę ich równowartości. Mając przeto na uwadze dokonaną po lipcu 2013r. przerwę biegu przedawnienia i w związku z tym ponowne rozpoczęcie jego biegu, przyjąć należało, iż do dnia wniesienia pozwu nie upłynął trzyletni termin przedawnienia przewidziany dla roszczeń związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, co skutkować musiało uwzględnieniem także roszczenia windykacyjnego.

Wobec utrzymania się przez powódkę z żądaniem pozwu w 91% na podstawie art. 100 kpc. orzeczono o stosunkowym rozdzieleniu kosztów pozostawiając jednocześnie szczegółowe ich rozliczenie referendarzowi sądowemu.

Z/ odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanej.

X GC 577/18

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE