Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 sierpnia 2020 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Ewa Milczarek

Protokolant – starszy sekretarz sądowy Sylwia Sawicka

po rozpoznaniu w dniu 18 sierpnia 2020 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: A. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 21 kwietnia 2020 r., znak: (...)- (...) (...)

w sprawie: A. P.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o przeliczenie emerytury

1)  oddala odwołanie,

2)  wniosek ubezpieczonego A. P. zawarty w piśmie procesowym z dnia 30 lipca 2020 r. – k. 41 akt o przeliczenie emerytury i przyjęcie jako podstawy wymiaru świadczenia za rok 1977 kwoty 94.000 zł przekazuje organowi rentowemu do rozpoznania.

Na oryginale właściwy podpis.

(...)

UZASADNIENIE

Ubezpieczony A. P. wniósł odwołanie od decyzji (...) Oddział w B. z dnia 21 kwietnia 2020 r., którą odmówiono przeliczenia podstawy wymiaru emerytury. Decyzja wydana została na skutek wniosku z dnia 12.09.2019 r. a złożonego w dniu 6.04.2020 r. w którym domagał się uwzględnienia uzyskanych wynagrodzeń za pracę : w miesiącach 1975 r. od I-V średnio 135% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, w miesiącach VI-VIII 160% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, w miesiącach IX-XII 200-220 przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, a miesiącach styczniu i lutym 1976 r. około 170% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Decyzji skarżący zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 114 ust. 1 pkt 1 i 6 ustawy o emeryturach i rentach z FUS poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy wypłacane świadczenie w postaci emerytury zostało błędnie obliczone. Jego zdaniem organ rentowy nie ustalił w sposób prawidłowy wysokości wynagrodzenia składającego się na należną mu emeryturę.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie i wskazał, że ubezpieczony jest uprawniony do emerytury, której wysokość ustalona została na podstawie wyroku Sądu Okręgowego z dnia 7.06.2016 r.

Kolejnym wyrokiem z dnia 27.08.2018 r. w sprawie VIU 109/18 ZUS przeliczył wysokość świadczenia ustalając wwpw na 135,34 % w decyzji z dnia 24.09.2018 r. Organ rentowy powołał się na to, że zeznania świadków na które ubezpieczony wskazywał w swoim wniosku złożonym 6.04.2020 r. nie są wystarczającym dowodem pozwalającym ustalić wyższą podstawę wymiaru świadczenia.

Na rozprawie przed Sadem Okręgowym ubezpieczony sprecyzował żądanie w ten sposób, że za miesiące od VI -VIII 1975 r. domaga się ustalenia 155% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia a za miesiące od IX do XII -200% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia a za styczeń i luty 1976 r. 170% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

Ubezpieczony A. P. w okresie od 2 kwietnia 1971 r. do 30 września 2003 r. pozostawał zatrudniony w (...) S.A. w B. na stanowisku elektromontera. W okresie od 1 stycznia 1973 r. do 30 kwietnia 1973r. jego stawka zaszeregowania wynosiła 8 zł za godzinę. Następnie do 31 stycznia 1975 r. była to stawka 10, 50 zł za godzinę. Od 1 lutego 1975 r. przyznano ubezpieczonemu stawkę zaszeregowania wynoszącą 12 zł za godzinę. W okresie od 1 kwietnia 1975r. do 28 lutego 1976r. stawka wynosiła 13, 30 zł . Od 1 marca 1976 r. uległa ona podwyższeniu do 15 zł za godzinę. Wynagrodzenie było ubezpieczonemu wypłacane w systemie akordowym – w zależności od wyrobionej normy stanowiło procent wynagrodzenia jakie wynikało z przemnożenia stawki godzinowej przez ilość przepracowanych w miesiącu godzin. W godzinach nadliczbowych ubezpieczony pracował sporadycznie, co do zasady wyrabiając się w normatywnym czasie pracy ( po 8 godzin od poniedziałku do piątku oraz 6 godzin w soboty ). W latach 1991 – 1992 ubezpieczony przebywał na budowie eksportowej.

Wyrokiem z dnia 27 sierpnia 2018 r. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy zmienił zaskarżone przez odwołującego decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z dnia 4 grudnia 2017r. i 12 kwietnia 2018r. w ten sposób, że zobowiązał organ rentowy do przeliczenia podstawy wymiaru świadczenia ubezpieczonego przy przyjęciu, że jego wynagrodzenie wynosiło :

za styczeń 1975r. - 2500 zł., za okres od 1 lutego 1975r. do 31 marca 1975r. - 5000 zł., za okres od 1 kwietnia 1975r. do 28 lutego 1976r. - 29 260 zł., za okres od marca do grudnia 1976r. - 50 166 zł, za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1977r. - 65 660 zł i oddalił odwołanie w pozostałej części. Apelacja ubezpieczonego została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 22.5.2019 r. w sprawie o sygn. Sygn. akt III AUa 1444/18.

dowód: okoliczności niesporne, wyroki Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 27.08.2018 r. i Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 22.5.2019 r.

W spornym okresie ( lata 1975-1976 ) ubezpieczony pracował wraz ze świadkami o których przesłuchanie wnosił w niniejszym postepowaniu – Z. M., A. S., A. J., Z. G. i J. K. (1).

Świadkowie przesłuchani przed Sądem Okręgowym zgodnie potwierdzili, że w latach 1975-1976 pracowali razem z ubezpieczonym w (...) S.A. w B. oraz potwierdzili charakter jego pracy jako elektromonter i brygadzista w systemie akordowym. Każdy z pracowników otrzymywał wynagrodzenie według osobistej stawki zaszeregowania ustalanej indywidualnie w odniesieniu do każdego pracownika, Żaden ze świadków nie miał wiedzy co do wysokości stawki zaszeregowania ubezpieczonego ani wysokości otrzymywanego przez niego wynagrodzenia. Wysokość stawki zaszeregowania osobistego uzależniona była od stażu pracy , charakteru wykonywanych obowiązków i stanowiska. Świadek A. S. i J. K. (2) wskazali jedynie, że ubezpieczony zarabiał więcej od nich.

dowód: zeznania świadków Z. M., A. S., A. J., Z. G. i J. K. (2) k.46-49.

Ubezpieczony również nie pamiętał swoich zarobków, które otrzymywał w spornym okresie, wskazywał je tylko w przybliżeniu, we wniosku skierowanym do ZUS operował wielkościami nieprecyzyjnymi, które uszczegółowił dopiero na żądanie Sądu,

dowód: wniosek w aktach rentowych, zeznania ubezpieczonego k.49-50.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów w aktach rentowych, wyroków Sadu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 27.08.2018 r. i Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 22.5.2019 r. oraz zeznań świadków Z. M., A. S., A. J., Z. G. i J. K. (2) oraz ubezpieczonego.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków iż pracowali razem z ubezpieczonym i że ubezpieczony wykonywał bardzo odpowiedzialna pracę w związku z tym mógł zarabiać więcej od świadków A. S. i J. K. (2) ale w pozostałym zakresie zeznania świadków powołanych przez ubezpieczonego nie mogły stać się podstawą ustalenia w sposób precyzyjny wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego w spornym okresie w zakresie w jakim żądał tego ubezpieczony w swoim wniosku doprecyzowanym na rozprawie przed Sądem Okręgowym.

Odwołanie nie zasługiwało więc na uwzględnienie.

Art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS stanowi, że prawo do świadczeń emerytalno-rentowych lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Art. 473 § 1 k.p.c. stanowi natomiast, że w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i z przesłuchania stron. Z tego przepisu, a także z wszystkich przepisów dotyczących zasad postępowania dowodowego obowiązujących w procesie cywilnym, wynika, że sąd ubezpieczeń społecznych, dokonujący kontroli decyzji ustalającej wysokość emerytury, może ustalać wysokość wynagrodzenia otrzymywanego przez pracownika w przeszłości w oparciu o wszelkie środki dowodowe (bez ograniczeń właściwych postępowaniu przed organem rentowym). Wielokrotnie zwracano na to uwagę w utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. wyroki z dnia 2 lutego 1996 r., II URN 3/95, OSNAPiUS 1996 nr 16, poz. 239; z dnia 25 lipca 1997 r., II UKN 186/97, OSNAPiUS 1998 nr 11, poz. 342; z dnia 14 czerwca 2006 r., I UK 115/06, OSNP 2007 nr 17-18, poz. 257; z dnia 8 sierpnia 2006 r., I UK 27/06, OSNP 2007 nr 15-16, poz. 235; z dnia 7 grudnia 2006 r., I UK 179/06, LEX nr 342283; z dnia 6 stycznia 2009 r., II UK 117/08, OSNP 2010 nr 13-14, poz. 167 i z dnia 26 stycznia 2012 r., I UK 218/11, LEX nr 1162650) oraz w orzecznictwie sądów powszechnych (wyroki Sądów Apelacyjnych: w Szczecinie z dnia 17 października 2006 r., III AUa 509/06, LEX nr 253495; w Warszawie z dnia 21 listopada 2008 r., III AUa 809/08, Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Warszawie 2009 nr 2, poz. 6; we Wrocławiu z dnia 12 stycznia 2012 r., III AUa 1450/11, LEX nr 1110002 oraz w Gdańsku z dnia 5 października 2012 r., III AUa 565/12, LEX nr 1223165 i z dnia 6 lutego 2013 r., III AUa 1322/12, LEX nr 1293592). W razie braku dokumentacji płacowej ubezpieczony - w celu wykazania podstawy wymiaru emerytury - może udowadniać wysokość swoich zarobków w oparciu o jakiekolwiek inne środki dowodowe.

Wykładnia i sposób zastosowania art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS były przedmiotem licznych wypowiedzi w orzecznictwie (przykładowo wyroki Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2004 r., II UK 228/03, OSNP 2004 nr 19, poz. 341; OSP 2006 nr 10, poz. 118, z glosą R. Babińskiej oraz z dnia 25 maja 2004 r., III UK 31/04, OSNP 2005 nr 1, poz. 13, a także postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2004 r., II UK 404/03, OSNP 2005 nr 4, poz. 58; a na gruncie stanu prawnego obowiązującego przed wejściem w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS - por. także uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 1997 r., III ZP 40/97, OSNAPiUS 1998 nr 14, poz. 429) oraz i w literaturze (w szczególności R. Babińska: Wzruszalność prawomocnych decyzji rentowych, Warszawa 2007; K. Antonów [w:] K. Antonów, M. Bartnicki, B. Suchacki: Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Komentarz, Warszawa 2009; K. Antonów: Sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych. Pojęcie oraz właściwości postępowań przedsądowych i ochrony cywilnosądowej, Warszawa 2011; R. Babińska-Górecka: Uwagi na temat projektu nowelizacji art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (nowa podstawa i przesłanki wzruszalności prawomocnych decyzji rentowych), PiZS 2013 nr 11, s. 12). Dokonując pewnych uogólnień, przyjmuje się, że zwrot "przedłożenie nowych dowodów" użyty w treści art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, oznacza zgłoszenie każdego prawnie dopuszczalnego środka dowodowego stanowiącego potwierdzenie okoliczności faktycznych istniejących przed wydaniem decyzji, a mających wpływ na powstanie prawa do świadczenia (jego wysokości). Natomiast użyty w tym przepisie termin "ujawnienie okoliczności" generalnie oznacza powołanie się na fakty dotyczące ogółu wymagań formalnych i materialnoprawnych związanych z ustalaniem przez organ rentowy prawa do emerytur (rent) lub wysokości tych świadczeń. Są to więc określone w przepisach prawa materialnego fakty warunkujące powstanie prawa do świadczenia i/lub jego wysokości (np. staż pracy, wiek, niezdolność do pracy), a także uchybienia normom prawa procesowego lub materialnego przez organ rentowy, wpływające potencjalnie na dokonanie ustaleń w sposób niezgodny z ukształtowaną z mocy prawa sytuacją prawną zainteresowanych.

Mając to na uwadze trzeba podkreślić, że skoro postępowanie zostało wszczęte w oparciu o wniosek z art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, to obowiązkiem organu rentowego a następnie Sądu, była w pierwszej kolejności ocena, czy wystąpiły określone w tym przepisie przesłanki umożliwiające merytoryczne rozpoznanie wniosku. Należało zatem ustalić i ocenić, czy wnioskodawca przedłożył nowe dowody mogące mieć wpływ na zmianę poprzedniej decyzji ustalającej wysokość emerytury. Ocena, że przesłanki te nie były spełnione (wnioskodawca po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczenia nie przedłożył nowych dowodów ani nie ujawnił okoliczności istniejących przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość) prowadzi do odmowy ponownego ustalenia świadczenia przez organ rentowy oraz oddalenia odwołania przez Sąd. Bez spełnienia bowiem przesłanek formalnych wniosku z art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, prowadzenie postępowania dotyczącego merytorycznej oceny wysokości świadczenia, jest bezcelowe i bezprzedmiotowe

Sąd Okręgowy analizując środki dowodowe zaoferowane przez ubezpieczonego w niniejszym postepowaniu w postaci zeznań osób, które pracowały z nim w spornym okresie a które to osoby , jak się okazało w toku ich zeznań złożonych przed Sądem Okręgowym nie miały konkretnej wiedzy na temat wysokości otrzymywanego przez ubezpieczonego wynagrodzenia doszedł do przekonania, że ubezpieczony nie przedłożył żadnych nowych dowodów na okoliczność wykazania zarobków, jakie rzeczywiście osiągał w latach 1975-1976.

Podkreślić trzeba, że aby dokonać przeliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury trzeba mieć konkretne i rzeczywiste dowody na okoliczność uzyskiwania zarobków w danej wysokości i wdanym okresie. Nawet fakt, że inny pracownik w danym zakładzie osiągał wynagrodzenie w danej wysokości nie stanowi żadnej postawy do ustalenia iż takie wynagrodzenie otrzymywał ubezpieczony. W niniejszej sprawie powołani przez ubezpieczonego świadkowie nie orientowali się co do wysokości zarobków ubezpieczonego a i on sam nie potrafił wskazać poszczególnych wielkości, posługując się wartościami przybliżonymi di przeciętnej miesięcznej płacy nie wskazując nawet, czy ma na myśli przeciętną płacę w tym zakładzie czy też np. płacę w danej gałęzi przemysłu.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uznał, że zaskarżona decyzja odpowiadała prawu i na podstawie art.477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie oddalił.

Z uwagi na to, ze ubezpieczony w toku postępowania przed Sądem Okręgowym, we wniosku z dnia 30.07.2020 r. zażądał przeliczenia emerytury i przyjęcia jako wynagrodzenia za rok 1977 r. kwoty 94 000 zł, Sąd Okręgowy na podstawie art.477 ¹⁰ § 2 k.p.c. przekazał nowe żądanie ubezpieczonego do rozpoznania organowi rentowemu.

SSO Ewa Milczarek