Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 kwietnia 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Alicja Podlewska

Sędziowie: SSA Maciej Piankowski

SSA Grażyna Czyżak

po rozpoznaniu w dniu 17 kwietnia 2020 r. w Gdańsku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy B. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o prawo do rekompensaty

na skutek apelacji B. M.

od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy - VI Wydziału Pracy

i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 października 2019 r. sygn. akt VI U 17869/19

I.  oddala apelację:

II.  zasądza od B. M. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń

Społecznych Oddział w B. kwotę 240 złotych (dwieście

czterdzieści 00/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w

postępowaniu apelacyjnym.

SSA Maciej Piankowski SSA Alicja Podlewska SSA Grażyna Czyżak

Sygn. akt III AUa 1849/19

UZASADNIENIE

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z 5 kwietnia 2019 r. odmówił przyznania ubezpieczonej B. M. prawa do rekompensaty argumentując, że od marca 2008 r. miała ona przyznane prawo do wcześniejszej emerytury. Ubezpieczona w odwołaniu podniosła, że nabyła prawo do emerytury w obniżonym wieku w związku z osiągnięciem 55 lat i 30 letnim stażem ubezpieczeniowym.

Wyrokiem z dnia 15 października 2019 r. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy oddalił odwołanie ubezpieczonej, sygn. VI U 1786/19. Sąd ustalił, że ubezpieczona przed 1 stycznia 2009 r. nie wykonywała o najmniej przez 15 lat stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz.U. 2020.53 j.t. – dalej „ueirfus”).

W apelacji ubezpieczona zaskarżyła powyższy wyrok w całości, domagając się jego zmiany oraz

1) uznania wykonywanej pracy na stanowiska muzyka solisty na instrumencie strunowym harfa za pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze a także 2) przyznania rekompensaty. Jej zdaniem pominięcie przez ustawodawcę w katalogu prac w warunkach szczególnych pracy na stanowisku muzyka solisty na instrumencie strunowym harfa jest dyskryminacją i wykluczeniem zawodowym. Harfista tak jak inni muzycy orkiestrowi, którzy do tego katalogu zostali zaliczeni jest narażony na hałas, oślepiające światła, kurz, ma problemy z narządem ruchu. Zdaniem skarżącej prawo Unii Europejskiej nie pozwala na taką dyskryminację. Ubezpieczona podkreśliła, że opłacała składki na emeryturę twórczą oraz że otrzymuje rentę w związku z chorobą zawodową.

W odpowiedzi na apelację pozwany organ emerytalny wniósł o jej oddalenie i zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Powołując się na przepis art. 21 ust 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U.2018.1924 t.j. - dalej „uoep”) wskazał, że ubezpieczona nie spełnia przesłanek do nabycia rekompensaty, bo nabyła prawo do wcześniejszej emerytury, zatem okres pracy w szczególnych warunkach organ uwzględnił przyznając jej emeryturę w obniżonym wieku.

Apelacja została wniesiona po 7 listopada 2019 r. Żadna ze stron nie wniosła o rozpoznanie sprawy na rozprawie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Stosownie do art. 21 uoep, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący, co najmniej 15 lat (ust.1); Rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS (ust. 2)

Prawidłowo Sąd I instancji ustalił, że pozwany przyznał ubezpieczonej od marca 2008 r. prawo do emerytury po ustaleniu, że spełniła ona przesłanki z art. 46 ust 1 w związku z art. 29 ust 1 pkt 1 ueirfus. Zgodnie z powołanymi przepisami prawo do emerytury nabywa kobieta urodzona po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969r., która nie przystąpiła do OFE i do dnia 31 grudnia 2008 r. ukończyła 55 lat oraz osiągnęła, co najmniej 30 letni staż ubezpieczeniowy. Ubezpieczona powyższe warunki spełniła. Jak wynika, bowiem z akt pozwanego i jest to bezsporne, ubezpieczona w dacie złożenia wniosku o świadczenie (marzec 2008r) miała ukończone 55 lat (urodziła się(...)r.), legitymowała się ponad 30 letnim stażem ubezpieczeniowym (35 lat, 4 miesiące 25 dni), nie była też członkiem OFE. Podkreślić należy, że do wniosku o świadczenie ubezpieczona nie dołączyła żadnego dokumentu potwierdzającego, że legitymuje się stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Ze złożonego przez nią wówczas świadectwa pracy z 29 marca 2008 r. wystawionego przez Operę (...)w B. wynika, że w okresie od 1 września 1974r. do 29 marca 2008 r. nie wykonywała prac w szczególnym charakterze lub w szczególnych warunkach (świadectwo k. 97 a.e. plik I). W konsekwencji pozwany nie miał wówczas żadnych podstaw do ustalenia, że ubezpieczona legitymowała się stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze uprawniającym do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 46 w związku z art. 32 ueirfus albo na podstawie art. 184 w związku z art. 32 ueirfus.

Przepis art 21 ust. 2 uoep nie dotyczy każdej osoby uprawnionej do emerytury z FUS, lecz jedynie osób, które nabyły prawo do emerytur w obniżonym wieku emerytalnym z uwagi na prace w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Nabycie prawa na zasadach ogólnych nie wpływa w żaden sposób na uprawnienia do rekompensaty i nie pozbawia osoby ubezpieczonej prawa do otrzymania takiej rekompensaty, co wynika z samej istoty regulacji odnoszących się do rekompensaty wskazanej w art. 2 pkt 5 uoep. W myśl tego przepisu rekompensata oznacza, bowiem odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej (vide np. wyrok SA w Łodzi z 14 grudnia 2015 r., III AUa 1070/15, wyrok TK z 25 listopada 2010 r., K 27/09, OTK-A 2010, Nr 9, poz. 109). Celem rekompensaty jest zatem łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Inaczej rzecz ujmując, przesłanką wyłączającą prawo do rekompensaty zgodnie z art. 21 ust 2 uoep jest nabycie uprawnień do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Nie ma zatem racji pozwany, że nabycie prawa do emerytury przez ubezpieczoną na podstawie art. 46 ust 1 w związku z art. 29 ust 1 pkt 1 ueirfus wyłącza możliwość nabycia przez nią prawa do rekompensaty w oparciu o art. 21 ust 2 uoep.

Przypomnieć jednakże należy, że nabycie prawa do emerytury – również do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze – następuje z mocy prawa tj. automatycznie po spełnieniu ostatniego z wszystkich wymaganych prawem warunków niezbędnych do nabycia tego prawa. Dla zaistnienia przesłanki negatywnej, o której mowa w art. 21 ust 2 uoep wystarczające jest nabycie ex lege prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, bez względu na to czy doszło do realizacji tego prawa przez uprawnionego (tj. bez względu na to czy osoba taka wystąpiła o wypłatę świadczenia i czy do tej wypłaty doszło). Należało zatem ustalić, czy ubezpieczona spełniła ex lege warunki do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Ubezpieczona domagała się zakwalifikowania do prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracy wykonywanej przez nią na stanowisku muzyka solisty na instrumencie strunowym harfa w okresie od 1 grudnia 1971 r. do 29 marca 2008 r. w wymiarze pełnego etatu (od 1 grudnia 1971 r do 31 sierpnia 1974r. ubezpieczona była zatrudniona w Teatrze (...) w P., następnie w Operze (...) w B.).

Zgodnie z przepisami art. 46 w związku z art. 32 ueirfus, prawo do emerytury przysługuje kobiecie urodzonej po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r., która do dnia 31 grudnia 2008 r. osiągnęła wiek emerytalny 55 lat i ma wymagany 20 letni okres zatrudnienia w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz nie przystąpiła do OFE albo złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE na dochody budżetu państwa.

Natomiast na podstawie art. 184 w związku z art. 32 ueirfus, prawo do emerytury przysługuje kobiecie urodzonej po 31 grudnia 1948 r., będącej pracownikiem, jeżeli w dniu 1 stycznia 1999 r. osiągnęła okres ubezpieczenia 20 lat i okres zatrudnienia w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze 15 lat, a ponadto ukończyła 55 lat oraz nie przystąpiła do OFE albo złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE na dochody budżetu państwa. Do dnia 31 grudnia 2012 r. warunkiem nabycia prawa na podstawie art. 184 ueirfus było również rozwiązanie stosunku pracy.

Z powyższych przepisów wynika, że różnica pomiędzy art. 184 ueirfus i art. 46 ueirfus polega wyłącznie na tym, że art. 184 dotyczy osób, które w dniu wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS (1 stycznia 1999 r.) legitymowały się już wymaganymi okresami zatrudnienia, w tym okresem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, ale nie osiągnęły jeszcze wieku emerytalnego. Przepis art. 46 ueirfus ma zastosowanie do ubezpieczonych, którzy wymagany staż ogólny lub szczególny osiągnęli po wejściu w życie ustawy.

Zgodnie z art. 32 ust 3 pkt 3 ueirfus, dla celów ustalenia uprawnień do emerytury w wieku niższym niż powszechny, o których mowa w art. 32 ust. 1, pracowników wykonujących działalność twórczą lub artystyczną uważa się za pracowników zatrudnionych w szczególnym charakterze. Wyjaśnić też w tym miejscu trzeba, że przepis art. 33 ueirfus nie ma w sprawie zastosowania, gdyż normuje prawo do emerytury osób realizujących działalność twórczą lub artystyczną w ramach niepracowniczego zatrudnienia.

Podkreślić należy, że art. 32 ust. 1 ueirfus wprowadza – jako kryterium dyferencjacji wieku emerytalnego określonego w art. 27 ueirfus – rodzaj wykonywanej pracy (tj. szczególne warunki, w jakich jest ona świadczona lub szczególny jej charakter). Przepis ten nie precyzuje jednak szczegółowych przesłanek nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku. Aktem prawnym normującym tę problematykę jest z mocy odesłania zawartego w art. 32 ust. 4 ueirfus, rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. 1983.43 ze zm. – dalej „rozporządzenie”).

W myśl art. 32 ust 4 ueirfus, wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Przepisami dotychczasowymi w rozumieniu powołanego unormowania są przepisy powołanego już rozporządzenia Rady Ministrów z 1983 r.

Zgodnie z § 1 ust 1 rozporządzenia, stosuje się je do pracowników wykonujących prace w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia. Dodać należy, że zgodnie z § 2 ust 1 rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się jednolicie, że przewidziane w art. 32 ueirfus prawo do emerytury w niższym niż określony w art. 27 tej ustawy wieku emerytalnym jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 ustawy, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo (por. między innymi wyroki z dnia 22 lutego 2007 r., I UK 258/06, OSNP 2008 nr 5-6, poz. 81; z dnia 17 września 2007 r., III UK 51/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 328; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 62/07, LEX nr 375653; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 13 listopada 2008 r., II UK 88/08, niepublikowany; z dnia 5 maja 2009 r., I UK 4/09, LEX nr 509022). Skoro przepisy art. 32 ust. 2 i 4 ueirfus w związku z § 2 ust. 1 rozporządzenia uznają za pracę w szczególnych warunkach wyłącznie zatrudnienie przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, to oznacza to, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku) lub periodyczne (okresowe), a nie stałe świadczenie pracy w warunkach narażających na szybszą utratę zdolności do zarobkowania wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 19 września 2007 r., III UK 38/07 i z dnia 8 czerwca 2011 r., I UK 393/10). Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 325; z dnia 19 września 2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 329; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75; z dnia 24 marca 2009 r., I PK 194/08, LEX nr 528152 i dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10, LEX nr 619638). Powyższe orzecznictwo ma analogiczne zastosowanie również do kwalifikowania pracy o szczególnym charakterze.

Z przepisu § 12 ust 1 rozporządzenia, wynika która działalność twórcza lub artystyczna została zakwalifikowana przez ustawodawcę jako praca w szczególnym charakterze uprawniająca do emerytury we wcześniejszym wieku. W myśl tego przepisu, pracownik wykonujący działalność twórczą lub artystyczną w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym twórców i ich rodzin nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący dla:

a) tancerza, akrobaty, gimnastyka, ekwilibrysty, kaskadera - 40 lat dla kobiet i 45 lat dla mężczyzn,

b) solisty wokalisty, muzyka grającego na instrumentach dętych, tresera zwierząt drapieżnych - 45 lat dla kobiet i 50 lat dla mężczyzn,

c) artysty chóru, żonglera, komika cyrkowego, aktora teatru lalek - 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn,

d) aktorki, dyrygentki - 55 lat,

e) muzyka grającego na instrumentach smyczkowych, perkusyjnych oraz klawiszowych, operatora obrazu filmowego, fotografika - 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) wiek emerytalny osiągnął w czasie zatrudnienia lub w ciągu 5 lat od ustania zatrudnienia,

3) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat działalności twórczej lub artystycznej.

Z przytoczonych unormowań wynika, że warunkiem uzyskania prawa do emerytury jest nie tylko posiadanie wymaganego okresu zatrudnienia (20 lat dla kobiet - § 3 rozporządzenia), ale również wymaganie, by w okresie zatrudnienia przypadało co najmniej 15 lat działalności twórczej lub artystycznej, o której mowa w § 12 ust 1 pkt 1 rozporządzenia.

Przepis § 12 ust 1 rozporządzenia nie wymienia muzyków grających na instrumentach strunowych, zatem wykonywanie przez ubezpieczoną pracy muzyka grającego na harfie nie jest pracą w szczególnym charakterze, uprawniającą do emerytury w obniżonym wieku. Z niekwestionowanych ustaleń faktycznych Sądu I instancji wynika, że jako muzyk grający na instrumentach klawiszowych ubezpieczona pracowała w okresie od 1 września 1974r. do 31 sierpnia 1989r. ale nie stale, gdyż grała wówczas także na harfie. Z okoliczności przyznanych przez skarżącą wynika, że gra na harfie nie była wykonywana incydentalnie – połowę tygodnia pracy ubezpieczona grała na tym instrumencie, a drugą połowę na instrumentach klawiszowych. Zatem, w świetle tych niekwestionowanych przez ubezpieczoną ustaleń faktycznych, brak jest podstaw do ustalenia, że w spornym okresie wykonywała ona stale pracę w szczególnym charakterze, o której mowa w § 12 ust 1 rozporządzenia.

Ubezpieczona nie nabyła zatem uprawnień emerytalnych na podstawie art. 46 w związku z art. 32 ueirfus jak również na podstawie art. 184 w związku z art. 32 ueirfus, z uwagi na brak wymaganego 15 letniego stażu działalności artystycznej kwalifikowanej jako praca w szczególnym charakterze na podstawie § 12 ust 1 rozporządzenia. W świetle powyższego, nie było podstaw do ustalenia, że przesłanka negatywna z art. 21 ust 2 uoep zaistniała.

Jednakże, nieposiadanie przez ubezpieczoną 15 letniego stażu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS oznacza, że nie spełniła ona warunku pozytywnego nabycia prawa do rekompensaty wynikającego z art. 21 ust 1 uoep, co prawidłowo ustalił Sąd I instancji.

Jak wynika z powołanych wyżej przepisów pojęcie praca w szczególnym charakterze i praca w warunkach szczególnych zostały uregulowane normatywnie. Zatem nie każda praca, która obiektywnie wykonywana jest w narażeniu jest pracą uprawniającą do emerytury w obniżonym wieku na podstawie art. 32 ueirfus, ale tylko taka praca, którą ustawodawca wymienił w rozporządzeniu z 1983 r. jako pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

W polskim systemie prawa, ustawodawca nie przyznał sądom uprawnienia w zakresie stanowienia norm prawa. Zadaniem sądów jest ich stosowanie. Uprawnieniem i obowiązkiem sądu ubezpieczeń społecznych jest sprawdzenie, czy organ rentowy, w konkretnym stanie faktycznym, prawidłowo zastosował prawo wydając zaskarżoną decyzję. Zgodnie z aktualnym stanem prawnym rolą sądu ubezpieczeń w sprawie o rekompensatę jest m.in. weryfikowanie, czy osoba ubiegająca się o nią legitymuje się co najmniej 15 letnim stażem pracy na stanowiskach wymienionych w rozporządzeniu (§ ust 1 rozporządzenia). Jeszcze raz podkreślić należy, że ustawodawca nie przyznał sądowi uprawnienia do kwalifikowania konkretnej pracy jako wykonywanej w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze ze względu na jej obiektywną szkodliwość dla zdrowia, czy ze względu na niebezpieczeństwo z jakim praca ta jest związana, dlatego dokonywanie takich ustaleń przez sąd, w tym Sąd Apelacyjny, nie jest dopuszczalne. Sąd nie może zatem ustalić, że dana praca jest pracą w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, jeżeli za taką nie uznał jej ustawodawca i nie wymienił jej w rozporządzeniu. Podkreślić należy, że przepisy prawa ubezpieczenia społecznego mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Tworzą system prawa ścisłego, zamkniętego. Nie mogą być interpretowane rozszerzająco, zwłaszcza przy zastosowaniu wykładni aksjologicznej (wyrok SN z 8 grudnia 2005 r. I UK 104/05, LEX nr 176312).

Ustawodawca zakwalifikował osoby wykonujące działalność twórczą lub artystyczną nie jako osoby wykonujące pracę w warunkach szczególnych, a jako wykonujące pracę o szczególnym charakterze (art. 32 ust 3 ueirfus). Przesłanką przyznania takim osobom uprawnienia do emerytury w obniżonym wieku nie było zatem wykonywanie jej w warunkach uciążliwych, szkodliwych dla zdrowia, a ze względu na to, że wykonywanie jej wymaga wysokiej sprawności psychofizycznej (vide art. 32 ust 2 i 3 ueirfus i art. 3 ust 1 i 3 uoep). Z tego względu argument skarżącej, że swoją pracę jako harfistka wykonywała w warunkach otoczenia tożsamych co reszta muzyków orkiestry nie jest skuteczny. Nie jest uprawnieniem sądu ubezpieczeń społecznych, co należy jeszcze raz podkreślić, ustalenie czy katalog prac kwalifikujących do emerytury w rozporządzeniu jest pełny i czy przesłanki, którymi kierował się ustawodawca ustalając go są racjonalne i słuszne. Dodać należy, że prawo Unii Europejskiej pozostawia ustawodawcom poszczególnych państw członkowskich regulację przesłanek nabycia uprawnień emerytalnych. W judykaturze od dawna utrwalone jest stanowisko, że utrzymanie w przepisach o rentach i emeryturach z FUS uprzywilejowanego nabycia prawa do wcześniejszej emerytury nie narusza konstytucyjnych zasad sprawiedliwości i równości. Na takim stanowisku stanął również Trybunał Konstytucyjny (por. wyrok Sądu Najwyższego z 29 czerwca 2005 r., I UK 300/04, OSNP 2006 nr 5-6, poz. 94 i powołane tam wyroki Trybunału Konstytucyjnego; zob. również wyrok Sądu Najwyższego z 12 lutego 2004, II UK 246/03, OSNP 2004 nr 20, poz. 358).

Fakt że skarżąca opłacała składki z tytułu pracy artystycznej pozwalał jej na uzyskanie stażu niezbędnego do nabycia i zrealizowania prawa do wcześniejszej emerytury, gdyż wysokość tego świadczenia ustalono w systemie zdefiniowanego świadczenia (decyzja z 25 marca 2008 r. k. 83 a.e.)

Natomiast stwierdzenie u ubezpieczonej choroby zawodowej i przyznanie jej w związku z tym renty jest okolicznością, która – świetle powołanych na wstępie przepisów art. 21 i art. 2ust 5 uoep - pozostaje bez wpływu na ocenę zasadności dochodzonego przez nią prawa do rekompensaty.

Wyjaśnić jeszcze trzeba, że istota decyzji organu rentowego polega na rozstrzygnięciu o prawie do konkretnego świadczenia jako całości, a nie o poszczególnych elementach składających się na to prawo (wyrok Sądu Najwyższego z 15 grudnia 2000 r., II UKN 147/00, OSNP 2002, Nr 16, poz. 389). Z tego względu zarówno rozstrzygnięcie Sądu I instancji, jak i Sądu Apelacyjnego, dotyczyć mogło wyłącznie prawa do rekompensaty, którego pozwany odmówił ubezpieczonej zaskarżoną decyzją, a nie poszczególnych przesłanek przyznania tego prawa np. ustalenia stażu pracy ubezpieczonej w szczególnym charakterze.

Z uwzględnieniem powyższych ustaleń Sąd odwoławczy uznał za prawidłowe ustalenia faktyczne i prawne Sądu I Instancji, co czyniło zbędnym ich ponowne powoływanie. Wyrok odpowiadał prawu. Z tych względów, na podstawie art. 385 kpc Sąd II instancji oddalił apelację jako niezasadną. Zgodnie z art. 374 zd. 1 kpc, wyrok wydano na posiedzeniu niejawnym, gdyż przeprowadzenie rozprawy nie było konieczne, nie zachodziła również przesłanka negatywna wymieniona w ust 2 powołanego przepisu.

O kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu II instancyjnym Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art.108 §1 kpc, art. 99 kpc w związku z art. 98 § 1 i 3 kpc, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu zasądzając je od ubezpieczonej na rzecz pozwanego (pkt II sentencji). Wysokość kosztów zastępstwa procesowego pozwanego Sąd Apelacyjny ustalił w stawce minimalnej mając na uwadze niezbędny nakład pracy, charakter sprawy i wkład pracy pełnomocnika w przyczynienie się do wyjaśnienia sprawy i rozstrzygnięcia, działając na podstawie § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804).

SSA Maciej Piankowski SSA Alicja Podlewska SSA Grażyna Czyżak