Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 21 listopada 2023 r. w S.

sprawy S. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim

z dnia 12 stycznia 2023 r., sygn. akt VI U 317/22

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 161/23

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 05.05.2022 roku, znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. przyznał S. K. prawo do świadczenia emerytalnego od dnia 01.04.2022 roku. Jednocześnie organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych ze względu na nieudowodnienie 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

S. K. odwołał się od tej decyzji w części odmawiającej prawa do emerytury z rekompensatą wynikającą z art. 21 ustawy z dnia 19.12.2008 roku o emeryturach pomostowych. Wniósł o zmianę decyzji i przyznanie prawa do emerytury z rekompensatą z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W uzasadnieniu podał, że niewątpliwie wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przez okres, co najmniej 15 lat. Przez wiele lat pracował, jako mechanik pojazdów samochodowych, mechanik maszyn budowlanych, czy mechanik diagnosta, co znajduje swój wyraz m.in. w wykazie A dział XIV pkt 16 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jako praca wykonywana w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych.

Pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania. Podał, że zgodnie
z § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 roku, okres pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji - w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Tym samym, dokumentem stwierdzającym wykonywanie pracy w warunkach szczególnych jest świadectwo wydane przez zakład pracy, który wydaje je na podstawie resortowych ustaleń, wykazów stanowisk pracy oraz posiadanej dokumentacji. Nazwa stanowiska, na jakim zatrudniony jest pracownik musi ściśle odpowiadać nazwie w wykazie aktu resortowego, nie może być niepełna ani podobna. Organ rentowy wskazał, iż w niniejszej sprawie S. K. nie przedłożył dokumentów, o których mowa powyżej, potwierdzających, iż przed dniem 01.01.2009 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach bądź w szczególnym charakterze. Dlatego też zaskarżoną decyzją, ZUS odmówił ubezpieczonemu prawa do rekompensaty.

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 12 stycznia 2023 roku oddalił odwołanie.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

S. K. urodził się (...). W dniu 23.10.2018 roku złożył wniosek o emeryturę. Decyzją z dnia 17.12.2018 roku, znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych w G. W., odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, albowiem do dnia 01.01.1999 roku nie osiągnął 25 - letniego okresy składkowego i nieskładkowego, oraz nie udowodnił 15 - letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W dniu 23.03.2022 roku, S. K. ponownie wniósł o ustalenie prawa do emerytury. Pismem z dnia 01.04.2022 roku wniósł nadto o przyznanie prawa do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Decyzją z dnia 05.05.2022 roku, znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych oddział w G. W.., przyznał ubezpieczonemu prawa do emerytury od dnia 01.04.2022 roku, oraz odmówił prawa do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, z uwagi na to, że wnioskodawca nie udokumentował okresu co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, w tym nie przedłożył żadnego świadectwa dokumentującego wykonywanie pracy w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony odwołał się od tej decyzji w zakresie odmowy prawa do emerytury z rekompensatą.

S. K. dotychczas był zatrudniony w:

• (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym (...) w G. W.., (później (...) Kombinacie (...) w G. W..) od dnia 02.09.1973 roku do 09.04.1979 roku, w tym jako - jako uczeń - do 20.06.1976 roku, a następnie mechanik pojazdów samochodowych i mechanik maszyn budowlanych, przy czym od 28.04.1977 roku do 09.04.1979 roku odbywał służbę wojskową w (...) K., gdzie pracował jako mechanik, kierowca pojazdów mechanicznych z urządzeniem hydraulicznym;

• Kombinacie Budownictwa (...), Zakładzie (...)
  w G. W.., od 02.05.1979 roku do 17.11.1979 roku, na stanowisku operatora;

• Ośrodku (...) w G. W.., od 22.11.1979 roku do 30.04.1984 roku, na stanowisku kierowcy;

• Przedsiębiorstwie Handlowym (...), Pawilon Usługowo-Handlowy nr (...) w G. W.., od 01.05.1984 roku do 28.02.1989 roku na stanowisku mechanika pojazdów samochodowych;

• Państwowym Ośrodku (...) w S., od 01.03.1989 roku
  do 30.11.1989 roku na stanowisku mechanik - diagnosta OSO G. W..;

• (...) S. - (...) - Zakład (...) w G. W.., od 01.02.1990 roku do 31.03.1991 roku, na stanowisku mechanika pojazdów samochodowych;

• Ośrodku (...) w G. W.., od 06.02.1992 roku do 12.07.1993 roku, na stanowisko pomocnika kierowcy, kierowcy;

• Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w G. W.., od 20.07.1994 roku do 30.03.2004 roku, na stanowisku mechanika;

• (...) S.A., od 23.10.2006 roku do 22.01.2008 roku, na stanowisku kierowcy - konwojenta;

• Przedsiębiorstwie (...). A. B., J. B. G. W..,
  od 16.03.2009 roku do 31.12.2012 roku na stanowisku kierowcy, mechanika
  – ½ etatu;

- Usługach (...) w G. W..,
od 07.09.2015 roku do 21.03.2022 roku, na stanowisku kierowcy, mechanika.

S. K. ukończył zasadniczą szkołę zawodową w kierunku mechanik sprzętu budowlanego. Powtarzał drugą klasę. Po zakończeniu szkoły zawodowej pracował w Kombinacie (...) jako operator koparki. Później pracował jako mechanik. Praca mechanika odbywała się w połowie wymiaru czasu pracy w warsztacie oraz w połowie w terenie. Ubezpieczony naprawiał pojazdy w kanale oraz poza nim. W 1977 roku rozpoczął zasadniczą służbę wojskową, którą ukończył w 1979 roku. Po wyjściu z wojska pracował w Zakładzie (...) jako operator koparki.

Podczas pracy w Ośrodku (...) w G. W.., ubezpieczony pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, jako kierowca samochodu ciężarowego. Na początku zatrudnienia przyuczał się do pracy. Przez pierwsze dwa tygodnie jeździł z drugim kierowcą. Pracował jako kierowca na samochodach (...) i (...). S. K. jeździł tylko samochodami ciężarowymi, o masie całkowitej powyżej 3,5 tony. W trakcie kolejnego zatrudnienia w (...) jeździł, jako kierowca samochodu ciężarowego służącego do wywozu drewna o masie ponad 40 ton.

Podczas zatrudnienia w (...) ubezpieczony pracował, jako mechanik. Naprawy nie odbywały się w kanałach remontowych, a jedynie przy użyciu podnośników.

W trakcie pracy w (...) w S. odwołujący był mechanikiem diagnostykiem. Była to stacja kontroli technicznej. Ubezpieczony naprawiał usterki samochodów w kanale remontowym oraz przy użyciu podnośnika.

Pracując w Przedsiębiorstwie (...) w G. W.. S. K. był mechanikiem. Naprawiał sprzęt - samochody, koparki, spycharki, ładowarki. Praca ta odbywała się w kanałach i poza nimi.

W okresie zatrudnienia w (...) ubezpieczony pracował, jako kierowca. Jeździł samochodami marki (...) i (...). Prowadził tylko samochody ciężarowe.

S. K. nie posiada stażu pracy w szczególnych warunkach wynoszącego co najmniej 15 lat.

Sąd Okręgowy uznał odwołanie za nieuzasadnione podnosząc, iż zgodnie z art. 21 ust. 1 i 2 ustawy z 19.12.2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2022 r., poz. 1340 j.t; dalej jako ustawa pomostowa), rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy z 17.12.1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wynoszący co najmniej 15 lat. Zgodnie zaś z art. 23 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach pomostowych, ustalenie prawa do rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę. Rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy emerytalnej.

Sąd pierwszej instancji wskazał, iż przesłankami nabycia prawa do rekompensaty są zatem:

utrata przez ubezpieczonego możliwości przejścia na emeryturę we wcześniejszym wieku emerytalnym w związku z wygaśnięciem po dniu 31.12.2008 roku - w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po dniu 31.12.1948 roku, a przed dniem 1.01.1969 roku - podstawy prawnej przewidującej takie uprawnienie;

niespełnienie przez ubezpieczonego warunków do nabycia prawa do emerytury pomostowej;

legitymowanie się przez ubezpieczonego co najmniej 15 letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy emerytalnej;

nieuzyskanie przez ubezpieczonego prawa do emerytury według zasad przewidzianych w ustawie emerytalnej.

Sąd meriti zauważył, iż prawo do rekompensaty mają osoby urodzone po 1948 roku, które przed dniem 1.01.2009 roku wykonywały przez co najmniej 15 lat prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy emerytalnej. Przy ustalaniu tego okres stosuje się zatem analogiczne zasady,
jak dla wcześniejszej emerytury na podstawie art. 32 ustawy emerytalnej.

W art. 32 ustawy emerytalnej określono zasady ustalania prawa do emerytury dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Zgodnie z tym przepisem, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1.01.1949 roku, będący pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się zaś pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Sąd Okręgowy wskazał, iż w przedmiotowej sprawie bezsporne było,
że odwołujący się nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Spór między ubezpieczonym i organem rentowym dotyczył posiadania przez ubezpieczonego 15 - letniego stażu pracy w warunkach szczególnych. Koncentrował się na zasadności nieuwzględnienia przez pozwanego do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia ubezpieczonego w: (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym (...), (...) Kombinacie (...), Zakładzie (...) w Kombinacie Budownictwa (...), Ośrodku (...) w G. W.., (...), Państwowym Ośrodku (...) w S., (...) S. - (...), Przedsiębiorstwie (...) w G. W..oraz (...) S.A.

Organ rentowy nie uwzględnił do ustalenia prawa do rekompensaty żadnego okresu zatrudnienia ubezpieczonego, albowiem S. K. nie przedłożył dokumentów (świadectw pracy) potwierdzających, iż przed 01.01.2009 roku wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

Sąd pierwszej instancji wskazał, iż aktem wykonawczym, do którego odsyła ustawa emerytalna jest rozporządzenie Rady Ministrów z 7.02.1983 roku w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43; dalej jako rozporządzenie).

W myśl § 2 ust. 1 cytowanego rozporządzenia okresami uzasadniającymi prawo do świadczeń są okresy, w których praca w warunkach szczególnych
lub szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Natomiast zgodnie z § 2 ust. 2 rozporządzenia, okresy pracy w szczególnych warunkach, na podstawie posiadanej dokumentacji, stwierdza zakład pracy w świadectwie wykonywania prac
w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy.

Sąd meriti zwrócił uwagę na fakt, iż w judykaturze przyjmuje się, że praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie)
i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej
za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik
do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach
lub szczególnym charakterze (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r., I UK 393/10, LEX nr 950426, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2011 r.,
III UK 174/10, LEX nr 901652). Z kolei w uchwale z dnia 27 maja 1985 roku
(III UZP 5/85, LEX nr 14635) Sąd Najwyższy stwierdził, że w postępowaniu
przed okręgowymi sądami pracy i ubezpieczeń społecznych w sprawach
o świadczenia emerytalno-rentowe dopuszczalne jest przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jeżeli zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia z zakładu pracy z powodu likwidacji zakładu pracy lub zniszczenia dokumentów dotyczących takiego zatrudnienia. W uzasadnieniu uchwały, Sąd Najwyższy wskazał, że sąd jest uprawniony do przeprowadzenia dowodu ze świadków na okoliczność takiego zatrudnienia - jeżeli okaże się, że jest to konieczne dla wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności sprawy. Podobny pogląd wyraził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 21 września 1984 roku (III UZP 48/84, LEX nr 14630) oraz w uchwale z dnia 10 marca 1984 roku (III UZP 6/84, LEX nr 14625): „okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 roku mogą być ustalane w postępowaniu odwoławczym także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy.”

Sąd Okręgowy stwierdził, iż za pracę w szczególnych warunkach uznać należy taką pracę, która spełnia kryteria określone w przepisach w/w rozporządzenia Rady Ministrów - a mianowicie na stanowiskach wymienionych w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia. Ponadto powołał się na stanowisko wyrażone przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 10.03.2017 roku w sprawie III AUa 1847/16, wskazujące na to, że tylko okresy wykonywania zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy kreują i wypełniają weryfikowalne kryterium uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości, lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Taki sam warunek odnosi się do wymagania stałego wykonywania takich prac, co oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku), i nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia (vide: wyrok SN z 19 września 2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008/21-22/329).

Jednocześnie Sąd pierwszej instancji przypomniał, że w postępowaniu wszczętym odwołaniem od decyzji organu rentowego sąd kieruje się regułami dowodzenia określonymi w art. 227 - 309 k.p.c., zwłaszcza że w przepisach regulujących postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie ma jakichkolwiek odrębności lub ograniczeń. Przeciwnie, art. 473 § 1 k.p.c. stanowi, że w sprawach z tego zakresu nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i z przesłuchania stron, co oznacza, że fakty, od których uzależnione jest prawo do emerytury i renty oraz wysokość tych świadczeń, mogą być wykazywane wszelkimi środkami dowodowymi, w tym także zeznaniami świadków i stron.

Sąd meriti wyjaśnił, że dla oceny czy odwołujący pracował w szczególnych warunkach, najistotniejsze znaczenie ma nie tyle okoliczność posiadania przez niego świadectwa pracy w warunkach szczególnych, lecz rodzaj i okres rzeczywiście wykonywanych i powierzonych obowiązków. Stąd też, celem ustalenia czy ubezpieczony w spornym okresie wykonywał pracę w warunkach szczególnych, Sąd ten dopuścił dowód dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, aktach organu rentowego oraz aktach osobowych ubezpieczonego, a także dowód z zeznań świadków zawnioskowanych przez odwołującego: C. P. i M. R. oraz dowód z zeznań ubezpieczonego S. K..

Zdaniem Sądu pierwszej instancji, analiza materiału dowodowego prowadzi
do wniosku, że nie ma podstaw do zaliczenia do pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia w:

• (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym (...) ( (...) Kombinacie (...)) - okresy zatrudnienia ubezpieczonego w obu tych podmiotach się pokrywają, co świadczy o tym, że chodzi o ten sam podmiot, a różnica w nazewnictwie jest spowodowana przekształceniami pracodawcy - od 02.09.1973 roku do 20.06.1976 roku, kiedy to S. K. uczył się w przyzakładowej szkole zawodowej i dopiero przyuczał się do zawodu.

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego za ugruntowany należy uznać pogląd, że okres nauki zawodu jest co prawda w rozumieniu prawa ubezpieczeń społecznych okresem zatrudnienia w ramach stosunku pracy, ale nie jest to wystarczające do uznania tego okresu za wykonywanie pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu § 2 ust. l rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 22 sierpnia 2012r., I UK 130/12, wyrok z dnia 24 kwietnia 2009 r., II UK 334/08, OSNP 2010 nr 23-24, poz. 294). Na stanowisku pracy ucznia nauki zawodu przewidziana była norma czasu wnikająca z obowiązującego w spornym okresie przepisu prawa, zaś młodociani zatrudnieni w celu nauki zawodu obowiązani byli do dokształcania się w zakresie obranego zawodu przez zajęcia teoretyczne w warunkach szkolnych. A zatem praca na podstawie umowy o naukę zawodu wykonywana była zawsze w rozmiarze mniejszym, niż obowiązujący na danym stanowisku;

• (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym (...) ( (...) Kombinacie (...)) - od 21.06.1976 roku do 27.04.1977 roku, albowiem chociaż w spornym okresie ubezpieczony wykonywał pracę mechanika to jednak jak wynika z jego zeznań, praca ta odbywała się „raz w warsztacie, a raz nie, w kanałach też się pracowało”, a zatem nie ma podstaw do uznania, iż ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę, o których mowa w Dziale XIV, poz. 16 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r. (prace wykonywane w kanałach remontowych);

• okresu od 28.04.1977 roku do 09.04.1979 roku, tj. okresu służby wojskowej ubezpieczonego - co do zasady i pod pewnymi warunkami okres służby wojskowej podlega zaliczeniu ubezpieczonemu do szczególnego stażu pracy, ale w tym zakresie niezbędnym jest dokonanie ustalenia, czy przed powołaniem do służby wojskowej oraz po jej powrocie ubezpieczony wykonywał prace w szczególnych warunkach zgodnie z wówczas obowiązującymi przepisami. Tymczasem jak wskazano powyżej, S. K. przed powołaniem do służby wojskowej nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych, bowiem nie pracował w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku mechanika w kanałach remontowych. Tym samym okres służby wojskowej nie mógł zostać mu zaliczony do szczególnego stażu pracy;

• W (...) od 01.05.1984 roku do 28.02.1989 roku, albowiem
  jak wynika z zeznań ubezpieczonego, podczas pracy w charakterze mechanika u tego pracodawcy, nie wykonywał on żadnych prac w kanałach remontowych („nie pracowałem w kanale”), co uniemożliwia zakwalifikowanie tego okresu, jako pracy o której mowa w Dziale XIV, poz. 16 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r. (prace wykonywane w kanałach remontowych). Również zeznający na tę okoliczność świadek M. R. w żaden sposób nie potwierdził, aby ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w kanałach remontowych;

• Przedsiębiorstwie (...) w G. W.., od 20.07.1994 roku do 30.03.2004 roku, gdyż tak samo jak powyżej z zeznań ubezpieczonego
  jak i innych dokumentów zgromadzonych w sprawie nie wynika, aby S. K. w pełnym wymiarze czasu pracy, pracował jako mechanik
  w kanałach remontowych. Ubezpieczony podał, iż w okresie pracy u tego pracodawcy, był mechanikiem, naprawiał sprzęty - samochody, koparki, spycharki, ładowarki. „Praca ta odbywała się w kanałach i poza nimi. Więcej pracowało się na powietrzu”. Tym samym brak podstaw do zakwalifikowania tego okresu, jako pracy o której mowa w Dziale XIV, poz. 16 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r. (prace wykonywane w kanałach remontowych);

W kontekście powyższego, Sąd Okręgowy podkreślił, iż z zestawienia § 1 i 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest tylko taka praca, która jest świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Zgodnie zaś z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2000 r. II UKN 39/00, (OSNAP 2002/11/272) warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych niezwiązanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W orzecznictwie przyjmuje się, że nie korzysta z uprawnienia do emerytury w niższym wieku emerytalnym pracownik, który nie udowodnił, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku (por. np. wyrok z dnia 15 grudnia 1997 r.,
II UKN 417/97 - OSNP 1998/21/638).

Tylko bowiem stałe wykonywanie prac o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia, zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, spełnia przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych. Praca mechanika jest pracą
w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A działem XIV poz. 16 załącznika
do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. ale tylko wówczas,
gdy jest wykonywana w kanałach remontowych. Z przeprowadzonego postępowania dowodowego, w ocenie Sądu Okręgowego, wynika, że wnioskodawca w okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym (...), (...) oraz Przedsiębiorstwie (...) w G. W.., nie wykonywał prac w kanałach remontowych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Oprócz bowiem prac w kanałach remontowych, które szkodliwie wpływały na jego zdrowie, wykonywał także inne prace naprawcze poza kanałami remontowymi, które takiego wpływu nie miały. Powyższe ustalenia wykluczają zaś możliwość zaliczenia tychże okresów do stażu pracy w warunkach szczególnych.

W konsekwencji, Sąd meriti uznał, iż przeprowadzone postępowanie dowodowe nie dało podstaw do stwierdzenia, aby wnioskodawca w nieuwzględnionych przez Sąd okresach, w pełnym wymiarze czasu pracy naprawiał pojazdy samochodowe w kanałach. Z zeznań samego odwołującego bowiem wprost wynika, że dokonywał również innych napraw poza kanałami, bądź wcale nie wykonywał tego typu prac ( (...)). Skoro zatem wnioskodawca w spornych okresach oprócz prac w warunkach szczególnych (prace w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych) wykonywał jeszcze inne prace, które takiego charakteru nie miały (prace mechaniczne poza kanałami remontowymi) to oznacza, że nie pracował on stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach. W ramach, bowiem obowiązującej go dziennej normy czasu pracy wykonywał oprócz prac, które szkodliwie oddziaływały na jego organizm, także prace, które takiego charakteru nie miały. Stałe wykonywanie prac w szczególnych warunkach, w pełnym wymiarze czasu pracy stanowi niezbędny warunek do zaliczenia danego okresu pracy do pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy zauważył, iż poza ww. okresami S. K. w spornym okresie wykonywał pracę:

• Kombinacie Budownictwa (...), Zakładzie (...) w G. W.., od 02.05.1979 roku do 17.11.1979 roku, na stanowisku operatora, gdzie stale w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku wykonywał pracę jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, a zatem pracę wskazaną w Dziale V, poz. 3 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r. (prace w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych). Wynika to bowiem zarówno zeznań samego ubezpieczonego, który wskazywał, że po wyjściu z wojska pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładzie (...) jako operator koparki, jak z dokumentacji zgromadzonej
  w sprawie i jest współmierne z uprawnieniami jakie nabył odwołujący;

• od 05.12.1979 roku do 30.04.1984 roku oraz od 06.02.1992 roku do 12.07.1993 roku w Ośrodku (...) w G. W.., tj. za wyjątkiem dwóch pierwszych tygodni zatrudnienia, gdy był przyuczany i jeździł z drugim kierowcą, gdzie stale w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku wykonywał pracę, jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, a zatem pracę wskazaną w Dziale VIII, poz. 2 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r. (prace w transporcie i łączności). Wskazany okres pracy został potwierdzony znajdującymi się w aktach sprawy dokumentami, a także zeznaniami ubezpieczonego oraz świadka C. P., którzy wprost wskazali, iż S. K. w trakcie zatrudnienia w (...) G. W.., jeździł wyłącznie samochodami ciężarowymi - i nie wykonywał żadnej innej pracy. Ze złożonych zeznań wynika także, iż ubezpieczony na początku przyuczał się do pracy. Przez dwa tygodnie jeździł z drugim kierowcą (zeznania ubezpieczonego), co skutkowało modyfikacją tego okresu;

• od 01.04.1989 roku do 30.11.1989 roku oraz od 01.02.1990 do 31.03.1991
  w Państwowym Ośrodku (...) w S. i (...) S. - (...), gdzie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku wykonywał pracę jako mechanik pojazdów samochodowych, a zatem pracę wskazaną w Dziale XIV, poz. 16 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r. (prace różne). Sąd Okręgowy zauważył, że szczególnie istotnie w kontekście zaliczenia tego okresu zatrudnienia do pracy w warunkach szczególnych, ubezpieczony wyraźnie wskazał, iż praca mechanika w tychże okresach odbywała w kanałach remontowych;

• od 23.10.2006 roku do 22.01.2008 roku, w (...) S.A. w W., gdzie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę kierowcy - konwojenta, a zatem pracę wskazaną w Dziale VIII, poz. 2 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r. (prace w transporcie i łączności). W zeznaniach ubezpieczonego, podał on,
  iż w okresie zatrudnienia w (...) pracował jako kierowca. Woził złom od klientów. Jeździł (...) i (...). Prowadził tylko samochody ciężarowe. Nadto jak wynika z uchwały Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 31 stycznia 2018 roku w sprawie III UZP 8/17 „praca w transporcie kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, który ubocznie wykonywał czynności konwojenta, ładowacza lub spedytora w odniesieniu do przewożonych towarów, jest pracą w szczególnych warunkach”.

Mając powyższe okoliczności na uwadze, Sąd Okręgowy uznał, że nawet
przy uwzględnieniu tych okresów pracy jako pracy w warunkach szczególnych ubezpieczony nie wykazał, co najmniej 15 lat pracy uprawniającej do rekompensaty.

Sąd pierwszej instancji wskazał, iż ustalając stan faktyczny dał wiarę zeznaniom świadków i ubezpieczonego albowiem te wzajemnie się uzupełniały tworząc logiczną całość. Świadek M. R., choć pracował wspólnie z ubezpieczonym to jednakże nie był w stanie dokładnie opisać charakteru jego pracy, co zdaniem Sądu meriti, znalazło odzwierciedlenie w poczynionych ustaleniach. Sąd Okręgowy wskazał, że dał również wiarę dokumentom zgromadzonym w sprawie, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy
orzekł jak w sentencji wyroku.

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodził się ubezpieczony, zarzucając mu:

naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy
w postaci art. 233 § 1 k.p.c. przez sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego wyprowadzenie z materiału dowodowego przez Sąd faktu braku stałego i w pełnym wymiarze czasu wykonywania pracy w kanałach remontowych, podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że praca ubezpieczonego w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym (...), (...) oraz Przedsiębiorstwie (...) w G. W.., praca ubezpieczonego polegała głównie na wykonywaniu pracy w kanałach remontowych, a jedynie incydentalnie, krótkotrwale i ubocznie ubezpieczony wykonywał prace naprawcze poza kanałami naprawczymi, a także pominięcie faktu pracy ubezpieczonego ponad wymiar czasu pracy;

naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci:

art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zw. z załącznikiem do powyższego rozporządzenia w postaci wykazu A dział XIV poz. 16 poprzez niewłaściwą wykładnię sprowadzającą się do stwierdzenia przez sąd, że wykonywanie w ramach napraw wymagających użycia kanału remontowego także czynności wykonywanych poza kanałem naprawczym nie stanowi pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu, podczas gdy za pracę wykonywaną w kanale remontowym przy naprawie ciężkich pojazdów mechanicznych wykonywaną stale i w pełnym wymiarze czasu jest także prowadzenie naprawy, która w przeważającej części wykonywana jest w kanale naprawczym, ale przeprowadzenie całościowej naprawy pojazdu wymaga wykonania także części czynności poza kanałem naprawczym;

art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, poprzez ich niewłaściwą wykładnię, polegającą na przyjęciu, że wykonywanie incydentalnie, krótkotrwałe lub uboczne czynności naprawczych poza kanałem remontowym pozbawia pracę wykonywaną w warunkach szczególnych charakteru pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu, podczas gdy wykonywanie incydentalnych, ubocznych lub krótkotrwałych czynności poza kanałem remontowym uzasadnia przyjęcie zaliczenia tych okresów pracy, do okresu pracy w warunkach szczególnych wymaganych do uzyskania prawa do emerytury wraz z rekompensatą.

W oparciu powyższe zarzuty apelujący wniósł o:

zmianę wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. z dnia 12 stycznia 2023r. sygn. akt VI U 317/22 w całości poprzez orzeczenie o zmianie decyzji organu rentowego w ten sposób aby ponownie przeliczyć kapitał początkowy
i przyznać ubezpieczonemu emeryturę wraz z rekompensatą z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze;

zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie, uwzględniając treść art. 387 § 2 ¹ pkt 1 k.p.c., wskazać należy, że Sąd Apelacyjny dokonując własnej oceny przedstawionego pod osąd materiału procesowego stwierdził, że Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe, a poczynione ustalenia faktyczne (zawarte w wyodrębnionej redakcyjnie części uzasadnienia zaskarżonego wyroku) nie są wadliwe i znajdują odzwierciedlenie w treści przedstawionych w sprawie dowodów. Również ocena prawna przedstawiona przez Sąd pierwszej instancji jest prawidłowa. Sąd odwoławczy ustalenia Sądu Okręgowego i jego rozważania prawne czyni częścią uzasadnienia własnego wyroku, nie znajdując potrzeby ponownego ich szczegółowego przytaczania.

Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się zarzucanych Sądowi pierwszej instancji błędów
w zakresie postępowania dowodowego. Przeciwnie, stwierdzić należy, iż Sąd meriti zebrał i szczegółowo rozważył wszystkie dowody oraz ocenił je w sposób nienaruszający swobodnej oceny dowodów, uwzględniając w ramach tejże oceny zasady logiki i wskazania doświadczenia życiowego. Wobec tego nie sposób jest podważać adekwatności dokonanych przez Sąd pierwszej instancji ustaleń do treści przeprowadzonych dowodów. Sąd odwoławczy podziela stanowisko Sądu Najwyższego, wyrażone w orzeczeniu z dnia 10 czerwca 1999 r. (II UKN 685/98 OSNAPiUS 2000/17/655), zgodnie z którym normy swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. W ocenie Sądu odwoławczego brak jest w niniejszej sprawie podstaw do uznania, iż Sąd pierwszej instancji postąpił wbrew którejkolwiek ze wskazanych wyżej reguł.

Odnośnie zarzutu sprzecznego z zasadami logiki i doświadczenia życiowego wyprowadzenia przez Sąd Okręgowy z materiału dowodowego faktu braku stałego i w pełnym wymiarze czasu wykonywania pracy w kanałach remontowych, należy zauważyć, że ma on czysto polemiczny charakter. Stanowi również powtórzenie zarzutów i argumentów podniesionych w odwołaniu od spornej decyzji organu rentowego, co do których Sąd Okręgowy w sposób drobiazgowy odniósł się
w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy prawidłowo uznał, że do ustalenia prawa do rekompensaty ubezpieczonego nie mógł zostać uwzględniony jako praca
w warunkach szczególnych żaden z okresów jego zatrudnienia przed dniem 1 stycznia 2009 roku z uwagi na brak jakichkolwiek dokumentów potwierdzających, iż pracę tę wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Sąd Okręgowy, czyniąc w powyższym zakresie szczegółowe ustalenia, w sposób prawidłowy odniósł się do każdego z okresów zatrudnienia. W ocenie Sądu Apelacyjnego, poczyniona przez Sąd pierwszej instancji ocena charakteru czynności wykonywanych przez ubezpieczonego w zakwestionowanych przez organ rentowy okresach zatrudnienia zasługiwała w pełni na aprobatę, przez co, wbrew odmiennym twierdzeniom apelującego, słusznie nie uznano spornych okresów za okresy wykonywania przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach.

Ubezpieczony S. K. w okresie od 2 września 1973 roku do 20 czerwca 1976 roku był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym (...) ( (...) Kombinacie (...)). W tym okresie kształcił się
on w przyzakładowej szkole zawodowej, a co za tym idzie jak słusznie ustalono - dopiero przyuczał się do zawodu. Sąd pierwszej instancji, słusznie zatem uznał, że wykonywana wówczas przez ubezpieczonego praca związana z nauką zawodu, niewątpliwie świadczona w rozmiarze mniejszym, niż obowiązujący na danym stanowisku – nie mogła zostać uznana za pracę w warunkach szczególnych wykonywaną stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Odnosząc się zaś do zatrudnienia S. K. w okresie od 21 czerwca 1976 roku do 27 kwietnia 1977 roku w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym (...) ( (...) Kombinacie (...)), Sąd Apelacyjny odmiennie niż skarżący nie powziął również w tym zakresie wątpliwości
co do prawidłowości poczynionych przez Sąd pierwszej instancji ustaleń, bowiem
już z samych zeznań ubezpieczonego wynikało, że nie sposób było uznać,
że ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę, o których mowa w Dziale XIV, poz. 16 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia
z dnia 7 lutego 1983 r. (prace wykonywane w kanałach remontowych). Zaznaczenia
w tym miejscu wymaga, że ubezpieczony sam wskazał, że pracę w tym okresie wykonywał częściowo w warsztacie, a częściowo w kanałach, co wyklucza więc stwierdzenie, że czynności wykonywane były przez niego każdego dnia, przez całą dniówkę w kanałach remontowych a inne czynności wykonywane były incydentalnie. Zatem również ten okres nie mógł być wzięty pod uwagę przy ustalaniu prawa do rekompensaty.

Mając natomiast na uwadze okres służby wojskowej, a mianowicie okres od 28 kwietnia 1977 roku do 9 kwietnia 1979 roku, należy wskazać, iż także w tym zakresie należało przyznać rację Sądowi pierwszej instancji. Zaznaczenia bowiem wymaga,
iż zgodnie z ugruntowanym w tym zakresie orzecznictwem zarówno Sądu Najwyższego, jak i sądów powszechnych ( wyrok Sądu Najwyższego z 5 sierpnia 2014 r., I UK 442/13, oraz uchwały Sądu Najwyższego z 2 lipca 2015 r., III UZP 4/15), zaliczenie czasu odbywania zasadniczej służby wojskowej do okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie uprawnień do emerytury w niższym wieku emerytalnym z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach, może mieć miejsce zarówno wtedy, gdy ubezpieczony przed powołaniem do zasadniczej służby wojskowej i po zwolnieniu z tej służby pracował u tego samego pracodawcy w szczególnych warunkach, jak i wtedy, gdy pracował w szczególnych warunkach tylko bezpośrednio przed powołaniem do odbywania zasadniczej służby wojskowej lub tylko bezpośrednio po zwolnieniu z tej służby. W zastanych w przedmiotowej sprawie okolicznościach niewątpliwie nie mamy do czynienia z tego typu sytuacją, albowiem ubezpieczony zarówno przed powołaniem do służby wojskowej, jak i po jej zakończeniu, nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych, gdy z nie pracował w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku mechanika w kanałach remontowych. W związku z powyższym Sąd Okręgowy słusznie uznał, że okres służby wojskowej nie mógł zostać mu zaliczony do szczególnego stażu pracy.

W okresie od 1 maja 1984 roku do 28 lutego 1989 roku S. K.
był zatrudniony w (...). Odnosząc się do tego okresu, ubezpieczony sam wskazał, że pracując wówczas na stanowisku mechanika, nie wykonywał jakichkolwiek czynności w kanałach remontowych. Podobne wnioski należało wywieść z treści zeznań przesłuchanego w toku postępowania przed Sądem Okręgowym świadka M. R., który w żaden sposób nie potwierdził, jakoby S. K. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w kanałach remontowych W związku z powyższym również ten okres nie mógł być uznany za okres świadczenia pracy, o której mowa w Dziale XIV, poz. 16 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. (prace wykonywane w kanałach remontowych).

Odnosząc się zaś do zatrudnienia ubezpieczonego w Przedsiębiorstwie (...) w G. W.. w okresie od 20 lipca 1994 roku do 30 marca 2004 roku, Sąd Apelacyjny również i w tym zakresie podzielił ustalenia Sądu Okręgowego. Mając na uwadze fakt, iż sam ubezpieczony wskazywał, że w powyższym okresie naprawiając sprzęty (samochody, koparki, spycharki, ładowarki), pracował zarówno
w kanałach, jak i poza nimi, podnosząc przy tym, że „więcej pracowało się
na powietrzu”, nie sposób było także zakwalifikować zatrudnienia we wskazanym okresie jako pracę, o której mowa w Dziale XIV, poz. 16 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r. (prace wykonywane w kanałach remontowych).

Mając na uwadze powyższe, należy zatem stwierdzić, iż dokonana przez Sąd Okręgowy ocena zgromadzonego w postępowaniu materiału dowodowego jest – wbrew twierdzeniom apelującego – prawidłowa. Sąd pierwszej instancji odniósł się
do wszystkich zgromadzonych w postępowaniu dowodów. Apelujący natomiast przeciwstawił bowiem ocenie dokonanej przez Sąd pierwszej instancji, własną analizę zgromadzonego materiału dowodowego i własny pogląd na sprawę, z pominięciem okoliczności dla niego niewygodnych lub nieodpowiadających pasującej mu wersji. Ponadto, nie zaoferował jakichkolwiek innych dowodów na poparcie swoich zeznań, zaś te przeprowadzone w toku postępowania niewątpliwie potwierdzały zasadność poczynionych przez Sąd Okręgowy ustaleń.

Przypomnieć należy, iż zgodnie z treścią art. 2 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych, rekompensata w rozumieniu tej ustawy stanowi odszkodowanie
za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Przepis art. 21 powyższej ustawy stanowi,
iż rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy
o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat (ust. 1). Rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy emerytalnej (ust. 2). Jak trafnie wskazał Sąd Okręgowy, w niniejszej sprawie wymagało ustalenia, czy ubezpieczony legitymuje się okresem co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze. W niniejszej sprawie Sąd pierwszej instancji poczynił wystarczające ustalenia co do zakresu wykonywanych przez ubezpieczonego prac, odnosząc je do wykazów stanowiących załączniki do rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. Podkreślenia wymaga, że instytucja rekompensaty związanej z pracą w warunkach szczególnych jest instytucją wyjątkową, określającą szczególne uprawnienia uprzywilejowanego kręgu podmiotów, stąd wymaga ścisłej wykładni i pewnego ustalenia przesłanek prawa. Należy pamiętać, że praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionychw szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 ze zm.).

Sąd Apelacyjny również podziela utrwalone w orzecznictwie stanowisko przedstawione w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2014 r., II UK 395/13 (LEX nr 1455235), że w świetle art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej oraz § 1 ust. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r., pracami w szczególnych warunkach
nie są wszelkie prace wykonywane w narażeniu na kontakt z niekorzystnymi
dla zdrowia pracownika czynnikami lub prace charakteryzujące się znacznym wysiłkiem fizycznym, lecz jedynie takie, które zostały wymienione w § 4-15 tego rozporządzenia i wykazach stanowiących załącznik do niego. Mając zatem na uwadze fakt, że w zakwestionowanych okresach ubezpieczony, wyłącznie częściowo wykonywał tego typu prace, wykonując przy tym jednocześnie szereg innych czynności, które nie stanowiły pracy w warunkach szczególnych, to niemożliwym było uwzględnienie danych okresów zatrudnienia przy ustalaniu okresu pracy w szczególnych warunkach, gdyż nie były one wykonywane przez S. K. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Prezentowane w apelacji oraz w toku postępowania przed Sądem drugiej instancji zarzuty okazały się więc nieuzasadnione, a ponieważ brak jest też innych podstaw do wzruszenia trafnego rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji, które Sąd odwoławczy bierze pod rozwagę z urzędu, apelację jako bezzasadną na podstawie
art. 385 k.p.c. oddalono w całości.

Gabriela Horodnicka-Stelmaszczuk