Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 23 października 2020r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi po rozpoznaniu spawy z powództwa R. R. i K. R. (1) przeciwko A. L. (1), B. B. (1), K. B., Wspólnocie Mieszkaniowej (...) położonej przy ul. (...) w Ł. o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym orzekł w następujący sposób:

1.  nakazał w dziale II księgi wieczystej (...) rubryce 2.3

a)  w polu 1 w punkcie 3 „wielkość udziału” w miejsce dotychczasowego wpisu umieścić wpis: „ (...)”;

b)  w polu 2 w punkcie 3 „wielkość udziału” w miejsce dotychczasowego wpisu umieścić wpis: „ (...)”;

c)  w polu 3 w punkcie 3 „wielkość udziału” w miejsce dotychczasowego wpisu umieścić wpis: „ (...)”;

d)  w polu 4 w punkcie 3 „wielkość udziału” w miejsce dotychczasowego wpisu umieścić wpis: „ (...)”.

2.  nakazał w dziale I (pierwszym) – SP księgi wieczystej numer (...) w rubryce 1.11 podrubryce 1.11.1 w polu 1 w punkcie 4 „treść prawa” w miejsce dotychczasowego wpisu umieścić wpis: „właściciele objętego tą księgą lokalu są współwłaścicielami w 770/2514 częściach części budynku i innych urządzeń, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli poszczególnych lokali oraz w takiej samej części współwłaścicielami działki gruntu numer (...) z księgi wieczystej (...)” oraz w punkcie 6 „udział związany” w miejsce dotychczasowego wpisu umieścić wpis: „ (...)”;

3.  nakazał w dziale I (pierwszym) – SP księgi wieczystej numer (...) w rubryce 1.11 podrubryce 1.11.1 w polu 1 w punkcie 4 „treść prawa” w miejsce dotychczasowego wpisu umieścić wpis: „właściciele objętego tą księgą lokalu są współwłaścicielami w 782/2514 częściach części budynku i innych urządzeń, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli poszczególnych lokali oraz w takiej samej części współwłaścicielami działki gruntu numer (...) z księgi wieczystej (...)” oraz w punkcie 6 „udział związany” w miejsce dotychczasowego wpisu umieścić wpis: „ (...)”;

4.  nakazał w dziale I (pierwszym) – SP księgi wieczystej numer (...) w rubryce 1.11 podrubryce 1.11.1 w polu 1 w punkcie 4 „treść prawa” w miejsce dotychczasowego wpisu umieścić wpis: „właściciele objętego tą księgą lokalu są współwłaścicielami w 503/2514 częściach części budynku i innych urządzeń, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli poszczególnych lokali oraz w takiej samej części współwłaścicielami działki gruntu numer (...) z księgi wieczystej (...)” oraz w punkcie 6 „udział związany” w miejsce dotychczasowego wpisu umieścić wpis: „ (...)”;

5.  nakazał w dziale I (pierwszym) – SP księgi wieczystej numer (...) w rubryce 1.11 podrubryce 1.11.1 w polu 1 w punkcie 4 „treść prawa” w miejsce dotychczasowego wpisu umieścić wpis: „właściciele objętego tą księgą lokalu są współwłaścicielami w 459/2514 częściach części budynku i innych urządzeń, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli poszczególnych lokali oraz w takiej samej części współwłaścicielami działki gruntu numer (...) z księgi wieczystej (...)” oraz w punkcie 6 „udział związany” w miejsce dotychczasowego wpisu umieścić wpis: „ (...)”;

6.  oddalił powództwo w stosunku do Wspólnoty Mieszkaniowej nieruchomości przy ul. (...) w Ł.;

7.  nie obciążył pozwanych obowiązkiem zwrotu kosztów procesu.

Sąd I instancji oparł swoje rozstrzygniecie na ustaleniach, że w dniu 15 kwietnia 1992 r. H. Z. i K. R. (2) za fundusze pochodzące z ich majątków odrębnych nabyli od E., B. oraz W. R. niezabudowaną nieruchomość położoną w Ł. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Łodzi XX Wydział Ksiąg Wieczystych prowadził księgę wieczystą nr (...), obecnie (...).

W 1995 r. H. Z. oraz K. R. (2) wznieśli na niej budynek mieszkalno-usługowy, w którym znajdowały się dwa lokale mieszkalne oraz dwa lokale usługowe, a także budynek gospodarczy stanowiący zaplecze dla lokali usługowych.

Lokale mieszkalne oraz lokale handlowe znajdujące się w budynku mieszkalnym przy ul. (...) w Ł. są lokalami samodzielnymi.

W dniu 18 września 1995 r. H. Z. oraz K. R. (2) wyodrębnili lokal mieszkalny nr (...) o powierzchni 53,2 m ² wraz z pomieszczeniem przynależnym o powierzchni 25 m ² i sprzedali ten lokal wraz z udziałem wynoszącym 24/100 w częściach wspólnych budynku i innych urządzeń, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli poszczególnych lokali oraz z takiej samej wielkości udziałem we własności działki gruntu oznaczonej nr 161 B. A. L. (2) oraz D. L..

W dniu 23 października 1995 r. H. Z. oraz K. R. (2) ustanowili odrębną własność samodzielnego lokalu mieszkalnego nr (...) o powierzchni 52 m ² wraz ze związanym z nim pomieszczeniem przynależnym o powierzchni 25 m ² oraz sprzedali opisany lokal wraz z udziałem wynoszącym połowę holu i klatki schodowej oraz udziałem wynoszącym 24/100 części działki nr (...) B. L. (1), która dokonała nabycia ze środków pochodzących z majątku odrębnego.

W dniu 18 października 2001 r. B. L. (2) oraz D. L. sprzedali samodzielny lokal mieszkalny oznaczony nr (...) R. R. oraz K. R. (1), którzy nabycia dokonali za fundusze objęte ich wspólnością ustawową.

W dniu 20 grudnia 2001 r. H. Z. oraz K. R. (2) ustanowili odrębną własność lokalu handlowego nr 2a o powierzchni 45 m ² i sprzedali go K. B., który nabył wskazany lokal za fundusze pochodzące z majątku odrębnego. Ponadto przenieśli na K. B. również roszczenia z tytułu wybudowania budynku gospodarczo-składowego, a ponadto strony tej umowy uzgodniły sposób korzystania ze „wspólnej działki” w ten m.in. sposób, że ustaliły, iż do korzystania z owego budynku gospodarczo-składowego uprawniony będzie K. B..

W dniu 21 grudnia 2001 r. H. Z. oraz K. R. (2) ustanowili odrębną własność lokalu handlowego nr 1a o powierzchni 50,30 m ², a następnie K. R. (2) sprzedał należący do siebie udział w w/w lokalu wraz ze związanym z nim udziałem w częściach budynku oraz w prawie własności działki gruntu H. i K. małżonkom Z..

W dniu 27 grudnia 2002 r. B. oraz W. L. sprzedali lokal mieszkalny oznaczony nr (...) w przedmiotowej nieruchomości A. L. (1) wraz z przynależnym doń udziałem w nieruchomości.

W dniu 13 marca 2009 r. K. i H. małżonkowie Z. sprzedali K. i B. małżonkom B. należący do nich lokal handlowy nr 1a wraz ze związanym z nim udziałem w częściach budynku oraz w prawie własności działki gruntu nr (...). W umowie zaznaczono, że część działki nr (...) o powierzchni 121 m ² oznaczona jest na chwilę zawierania umowy w ewidencji gruntów jako działka nr (...), w 1961 r. została wywłaszczona na rzecz Skarbu Państwa, że na tej działce znajduje się znaczna część budynku gospodarczo-usługowego oraz że wszelkie związane z tym faktem roszczenia przysługują wyłącznie K. B..

Wyrokiem z dnia 30 marca 2015 r. w sprawie sygn. akt II C 36/12 Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie z powództwa R. R. przeciwko K. R. (1), A. L. (1), B. B. (1), K. B. i Wspólnocie Mieszkaniowej nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym:

1.  nakazał w dziale I (pierwszym) – SP księgi wieczystej numer (...) w rubryce 1.11 podrubryce 1.11.1 w polu 1 w punkcie 4 „treść prawa” w miejsce dotychczasowego wpisu umieścić wpis: „właściciele objętego tą księgą lokalu są współwłaścicielami w 770/2514 częściach części budynku i innych urządzeń, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli poszczególnych lokali oraz w takiej samej części współwłaścicielami działki gruntu numer (...) z księgi wieczystej (...)” oraz w punkcie 6 „udział związany” w miejsce dotychczasowego wpisu umieścić wpis: „ (...)”,

2.  nakazał w dziale I (pierwszym) – SP księgi wieczystej numer (...) w rubryce 1.11 podrubryce 1.11.1 w polu 1 w punkcie 4 „treść prawa” w miejsce dotychczasowego wpisu umieścić wpis: „właściciele objętego tą księgą lokalu są współwłaścicielami w 503/2514 częściach części budynku i innych urządzeń, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli poszczególnych lokali oraz w takiej samej części współwłaścicielami działki gruntu numer (...) z księgi wieczystej (...)” oraz w punkcie 6 „udział związany” w miejsce dotychczasowego wpisu umieścić wpis: „ (...)”,

3.  nakazał w dziale I (pierwszym) – SP księgi wieczystej numer (...) w rubryce 1.11 podrubryce 1.11.1 w polu 1 w punkcie 4 „treść prawa” w miejsce dotychczasowego wpisu umieścić wpis: „właściciele objętego tą księgą lokalu są współwłaścicielami w 459/2514 częściach części budynku i innych urządzeń, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli poszczególnych lokali oraz w takiej samej części współwłaścicielami działki gruntu numer (...) z księgi wieczystej (...)” oraz w punkcie 6 „udział związany” w miejsce dotychczasowego wpisu umieścić wpis: „ (...)”,

4.  nakazał w dziale I (pierwszym) – SP księgi wieczystej numer (...) w rubryce 1.11 podrubryce 1.11.1 w polu 1 w punkcie 4 „treść prawa” w miejsce dotychczasowego wpisu umieścić wpis: „właściciele objętego tą księgą lokalu są współwłaścicielami w 782/2514 częściach części budynku i innych urządzeń, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli poszczególnych lokali oraz w takiej samej części współwłaścicielami działki gruntu numer (...) z księgi wieczystej (...)” oraz w punkcie 6 „udział związany” w miejsce dotychczasowego wpisu umieścić wpis: „ (...)”,

5.  nakazał:

a)  w dziale II księgi wieczystej (...) rubryce 2.3 w polu 1 w punkcie 3 „wielkość udziału” w miejsce dotychczasowego wpisu umieścić wpis: „ (...)”;

b)  w dziale w dziale II księgi wieczystej (...) rubryce 2.3 w polu 2 w punkcie 3 „wielkość udziału” w miejsce dotychczasowego wpisu umieścić wpis: „ (...)”,

c)  w dziale II księgi wieczystej (...) rubryce 2.3 w polu 3 w punkcie 3 „wielkość udziału” w miejsce dotychczasowego wpisu umieścić wpis: „ (...)”,

d)  w dziale II księgi wieczystej (...) rubryce 2.3 w polu 4 w punkcie 3 „wielkość udziału” w miejsce dotychczasowego wpisu umieścić wpis: „ (...)”.

(wyrok k. 484 załączonych akt Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi sygn. akt II C 36/12)

Na skutek apelacji pozwanych B. B. (1) i K. B. od wyroku w sprawie sygn. akt II C 36/12 Sąd Okręgowy w Łodzi wyrokiem z dnia 25 stycznia 2016 r. w sprawie sygn. akt III Ca 1059/15 zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddalił powództwo, jednak nie z przyczyn podnoszonych przez skarżących. Sąd Okręgowy ustalił, że działka nr (...) położona w Ł. przy ul. (...) nadal objęta jest księgą wieczystą nr (...), a w dziale II tej księgi jako właściciel nieruchomości wpisana jest Gmina M. Ł. na podstawie decyzji z dnia 13 marca 2009 r. Sąd Okręgowy wskazał, że przeciwko uwzględnieniu powództwa przemawia fakt, że w przypadku jego uwzględnienia z treści ksiąg wieczystych wynikałoby, że właściciele wyodrębnionych lokali są współwłaścicielami – w postulowanych przez powoda udziałach – także działki nr (...) jako części nieruchomości wspólnej, podczas gdy działka ta w chwili orzekania była wpisana do księgo wieczystej prowadzonej dla nieruchomości, której właścicielem było Miasto Ł..

W dniu 18 sierpnia 2016 r. Gmina Ł. złożyła wniosek o wykreślenie z księgi wieczystej nr (...) działki nr (...) z uwagi na fakt, że nie stanowi ona własności tej gminy i powinna być uregulowana jedynie w księdze wieczystej nr (...). Do wykreślenia doszło 29 września 2016 r.

K. i B. małżonkowie B. są właścicielami lokalu nr 1a o powierzchni 50,30 m ² wraz ze związanym z nim udziałem w częściach wspólnych budynku oraz w prawie własności działki gruntu. Dla wskazanego lokalu jest prowadzona KW nr (...).

K. i B. małżonkowie B. są właścicielami lokalu nr 2a o powierzchni 45,9 m ² wraz ze związanym z nim udziałem w częściach wspólnych budynku oraz w prawie własności działki gruntu. Dla wskazanego lokalu jest prowadzona KW nr (...).

A. L. (1) jest właścicielką lokalu nr (...) o powierzchni 52 m ² wraz ze związanym z lokalem pomieszczeniem przynależnym o powierzchni 25 m ² oraz udziałem w prawie własności działki gruntu. Dla wskazanego lokalu jest prowadzona KW nr (...).

Powodowie są właścicielami lokalu nr (...) o powierzchni 53,20 m ² oraz pomieszczenia przynależnego, tj. strychu o powierzchni 25 m ². Dla wskazanego lokalu jest prowadzona KW nr (...).

W treści w/w ksiąg wieczystych oraz w księdze wieczystej nr (...) określono udziały we wspólnej nieruchomości związane z prawem własności poszczególnych lokali w następujący sposób:

1.  właściciel lokalu, dla którego prowadzona jest KW nr (...) jest współwłaścicielem nieruchomości wspólnej oraz działki nr (...) w zakresie 26/100 całości,

2.  właściciel lokalu, dla którego prowadzona jest KW nr (...) jest współwłaścicielem nieruchomości wspólnej oraz działki nr (...) w zakresie 26/100 całości,

3.  właściciel lokalu, dla którego prowadzona jest KW nr (...) jest współwłaścicielem nieruchomości wspólnej oraz działki nr (...) w zakresie 24/100 całości,

4.  właściciel lokalu, dla którego prowadzona jest KW nr (...) jest współwłaścicielem nieruchomości wspólnej oraz działki nr (...) w zakresie 24/100 całości.

W ten sam sposób wpisano wielkość udziałów poszczególnych współwłaścicieli w całej nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) KW nr (...).

W rozważaniach prawnych Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z treścią przepisu art. 10 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tj. Dz. U. z 2019 r. poz. 2204; dalej jako u.k.w.h.) w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej, a rzeczywistym stanem prawnym osoba, której prawo nie jest wpisane lub jest wpisane błędnie albo jest dotknięte wpisem nie istniejącego obciążenia lub ograniczenia, może żądać usunięcia niezgodności.

Księga wieczysta powinna dawać pełny i wierny obraz stanu prawnego nieruchomości. Przez rzeczywisty stan prawny należy rozumieć stan zgodny z prawem materialnym.

Powództwo o usunięcie niezgodności między stanem prawnym ujawnionym w księdze wieczystej, a rzeczywistym jest powództwem o ustalenie. W piśmiennictwie podkreśla się, że powództwo przewidziane w art. 10 ust. 1 u.k.w.h. jest jedyną drogą umożliwiającą trwałe i skuteczne wobec wszystkich obalenie domniemania ustanowionego w art. 3 u.k.w.h., iż prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym. Wprawdzie możliwe jest podważanie tych domniemań także w innych postępowaniach, w których rzeczywisty stan prawny nieruchomości ma znaczenie jako przesłanka zgłaszanych żądań lub obrony przed nimi, jednak wówczas skutki obalenia domniemania ograniczają się do tego postępowania i jego stron, nie uzasadniając zmiany treści wpisów figurujących w księdze. Wyrok wydany w wyniku uwzględnienia powództwa przewidzianego w art. 10 ust. 1 u.k.w.h. powoduje obalenie domniemania przewidzianego w art. 3 u.k.w.h. oraz ujawnienie w księdze wieczystej aktualnego stanu prawnego.

W badanej sprawie w zakresie ustalania wielkości udziału przysługującego w nieruchomości wspólnej właścicielom wyodrębnionych lokali znajduje zastosowanie art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (tj. Dz. U. z 2020 r. poz. 1910; dalej jako u.w.l.). Stanowi on, iż udział właściciela lokalu wyodrębnionego w nieruchomości wspólnej odpowiada stosunkowi powierzchni użytkowej lokalu wraz z powierzchnią pomieszczeń przynależnych do łącznej powierzchni użytkowej wszystkich lokali wraz z pomieszczeniami do nich przynależnymi. Udział właściciela samodzielnych lokali niewyodrębnionych w nieruchomości wspólnej odpowiada stosunkowi powierzchni użytkowej tych lokali wraz z powierzchnią pomieszczeń przynależnych do łącznej powierzchni użytkowej wszystkich lokali wraz z pomieszczeniami do nich przynależnymi.

A zatem, aby ustalić wskazany udział należy zliczyć wielkość powierzchni jaką dysponuje dany lokal (licznik) i porównać ją z łączną powierzchnią wszystkich lokali wraz z pomieszczeniami do nich przynależnymi (mianownik).

Zważyć jednocześnie należy, że art. 3 u.w.l. ma charakter bezwzględnie obowiązujący, zaś wadliwe określenie wielkości udziałów przypadających właścicielom lokali we wspólnej nieruchomości, dokonane przy czynnościach prawnych wyodrębniania i sprzedaży lokali, powoduje nieważność tylko postanowień dotkniętych wadą (tak też Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 14 marca 2002 r., IV CKN 896/00, OSNC 2003 nr 6, poz. 81).

W rozważanej sprawie okolicznością bezsporną jest, że łączna powierzchnia lokali wyodrębnionych w nieruchomości wynosi w sprawie 251,4 m ².

A zatem właściciele lokalu mieszkalnego oznaczonego nr (...) o łącznej powierzchni 78,2 m ² (53,2 m ² + 25 m ²) R. i K. małżonkowie R. posiadają proporcjonalny udział w nieruchomości wspólnej w wysokości (...) (78,2 m ² : 251,4 m ² = 782 : (...) = (...)).

Właścicielka lokalu mieszkalnego oznaczonego nr (...) o powierzchni 77 m ² (52 m ² + 25 m ²) A. L. (1) posiada udział w nieruchomości wspólnej o wielkości (...) (77 m ² : 251,4 m ² = 770 : (...) = (...)).

Właściciele lokalu oznaczonego nr 1a K. i B. małżonkowie B. posiadają udział w nieruchomości wspólnej o wielkości (...) (50,30 m ² : 251,4 m ² = 503 : (...) = (...)).

Właściciele lokalu oznaczonego nr 2a o powierzchni 45,9 m ² K. i B. małżonkowie B. posiadają udział w nieruchomości wspólnej w wysokości (...) (45,9 m ² : 251,4 m ² = 459 : (...) = (...)).

W takich samych częściach są oni współwłaścicielami części budynku i innych urządzeń, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli poszczególnych lokali.

Ustalony przez sąd rzeczywisty stan prawny okazał się tożsamy ze stanem objętym pozwem, w związku z czym sąd nakazał dokonać wpisów zgodnie z żądaniem powodów.

Nie można było zgodzić się ze stanowiskiem pozwanych B. B. (1) i K. B., że roszczenie powodów zostało już prawomocnie rozstrzygnięte w sprawie II C 36/12. Sąd dał już temu wyraz w niezaskarżonym postanowieniu z dnia 11 marca 2020 r., którym odmówił odrzucenia pozwu, w związku z czym na marginesie jedynie odniesie się do tej kwestii. O wystąpieniu stanu powagi rzeczy osądzonej rozstrzyga równocześnie tożsamość stron, podstawy faktycznej i prawnej rozstrzygnięcia (tak np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2011 r., III UK 106/10, L.). Rzeczywiście, w sprawie niniejszej oraz w sprawie II C 36/12 występuje tożsamość stron oraz podstawy prawnej rozstrzygnięcia, jednak nie występuje tożsamość podstawy faktycznej. W chwili orzekania w sprawie II C 36/12 działka nr (...) nadal objęta była księgą wieczystą nr (...), a w dziale II tej księgi jako właściciel nieruchomości wpisana jest Gmina M. Ł.. Po prawomocnym zakończeniu tego postępowania, tj. w dniu 18 sierpnia 2016 r., Gmina Ł. złożyła wniosek o wykreślenie z księgi wieczystej nr (...) działki numer (...) z uwagi na fakt, że nie stanowi ona własności tej gminy i powinna być uregulowana jedynie w księdze wieczystej nr (...), a do wykreślenia doszło 29 września 2016 r. Tym samym podstawa faktyczna obu postępowań była inna, dlatego też nie można było uznać, że wystąpił stan powagi rzeczy osądzonej.

Nie ma też znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy podnoszony przez pozwanych argument o nabyciu przez K. B. roszczeń z tytułu wybudowania budynku gospodarczo-składowego. Z aktu notarialnego, mocą którego pozwany ten nabył odrębną własność lokalu nr 2a wynika, że przedmiotem tej czynności jest ustanowienie i sprzedaż odrębnej własności lokalu użytkowego o określonej powierzchni, wynika z niego też, że przedmiotowa nieruchomość składa się z działki gruntu, zabudowanej budynkiem usługowo mieszkalnym i budynkiem gospodarczym. Skoro na nieruchomości wyodrębnione są 2 lokale użytkowe i 2 lokale mieszkalne, budynek gospodarczy, który nie jest uwzględniony w powierzchni żadnego lokalu użytkowego, a który pozwany zdaje się traktować jako część składową lub przynależną jego lokalu użytkowego, stanowi po prostu część wspólną nieruchomości i jego powierzchnia nie ma wpływu na wielkość udziału w nieruchomości wspólnej związanego z prawem własności lokalu użytkowego nr 2a. Nabycie roszczeń z tytułu wybudowania tego budynku, jeżeli miało w zamiarze stron umowy wywołać określone skutki, (trudno bowiem odtworzyć na podstawie takiego brzmienia o jakie roszczenia chodzi), to rodzi je albo między stronami umowy, albo wymaga „zmaterializowania” tych roszczeń, zwerbalizowania ich i wyartykułowania wobec konkretnych osób (współwłaścicieli? osób trzecich?). Tymczasem nic takiego, jak się wydaje, nie nastąpiło. Bez wpływu na wielkość udziałów w nieruchomości wspólnej pozostaje też uzgodniony sposób korzystania z tej nieruchomości, zwłaszcza, że dokonany między pozwanym K. B. a zbywcami lokalu 2a, z pominięciem pozostałych współwłaścicieli nieruchomości, nie może mieć skutku wiążącego dla tych współwłaścicieli.

Sąd I instancji wskazał, że w stosunku do Wspólnoty Mieszkaniowej nieruchomości przy ul. (...) w Ł. powództwo należało oddalić z uwagi na brak legitymacji procesowej biernej. W art. 10 ust. 1 u.k.w.h. nie wskazano kręgu osób, które powinny być pozwane w procesie o usunięcie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym. W okolicznościach konkretnej sprawy należy zatem ustalić kręgu osób pozywanych. Udział w nieruchomości wspólnej przysługuje każdemu z właścicieli lokali i jest prawem związanym z własnością lokalu, przy czym własność lokalu jest prawem głównym (nadrzędnym), a udział w nieruchomości wspólnej jest prawem z nim związanym i dzieli jego los. Wskazuje to, iż to właściciele lokali posiadają legitymację do udziału w niniejszym procesie, a nie wspólnota mieszkaniowa. Za przyznaniem wspólnocie mieszkaniowej legitymacji procesowej w niniejszej sprawie nie przemawia również ustawowy zakres uprawnień wspólnoty. Ponadto wspólnota mieszkaniowa nie jest podmiotem wpisanym w księgach wieczystych, których dotyczy proces, wpisy w tych księgach wieczystych nie będą dokonywane na jej rzecz, co również przemawia za uznaniem, że nie należy do kręgu podmiotów legitymowanych biernie w niniejszym procesie.

W powyższych względów stosunku do Wspólnoty Mieszkaniowej nieruchomości przy ul. (...) w Ł. powództwo należało oddalić.

Zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty procesu niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd Rejonowy postanowił jednak nie obciążać pozwanych B. B. (1) i K. B. obowiązkiem zwrotu powodom kosztów procesu. Powołany przepis stanowi, że w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko cześć kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Ocena „wypadków szczególnie uzasadnionych” powinna obejmować zarówno okoliczności danej sprawy, jak i fakty leżące na zewnątrz procesu, w tym sytuację majątkową strony nieobciążonej.

W ocenie Sądu I instancji za odstąpieniem od obciążania pozwanych kosztami procesu w niniejszej sprawie przemawia specyfika niniejszego postępowania. Należy przypomnieć, że w sprawie sygn. II C 36/12 toczyło się już postępowanie w przedmiocie tego samego żądania strony powodowej, co w niniejszym procesie. Toczyło się ono w sytuacji, gdy działka nr (...) nadal objęta była księgą wieczystą Nr (...), a w dziale II tej księgi jako właściciel nieruchomości wpisana jest Gmina M. Ł.. Stan ten skutkował oddaleniem powództwa w sprawie II C 36/12. Do wykreślenia tego wpisu doszło 29 września 2016 r., co otworzyło powodom drogę do ponownego wystąpienia z żądaniem jak w sprawie II C 36/12, czyli do wszczęcia niniejszego postępowania. To zatem nie z winy pozwanych doszło do ponownej konieczności wytoczenia powództwa w przedmiotowej sprawie, stąd sąd odstąpił od obciążania ich kosztami procesu.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożyli pozwani B. B. (1) i K. B., którzy zaskarżyli wyrok w punktach: 1,2,3,4 i 5 . Zaskarżonemu wyrokowi zarzucili:

a)  że został wydany z rażącym naruszeniem ich prawa do obrony i ich zdaniem pierwszoinstancyjne postępowanie Sądu Rejonowego zmierzało do pozbawienia ich prawa do apelacji i dlatego jest objęte nieważnością, jak i zaskarżony wyrok.

b)  że Sąd Rejonowy błędnie ocenił zebrany materiał dowodowy, tj. dowód w postaci wniosku Gminy Ł. z dnia 18 sierpnia 2016r. o wykreślenie jej z księgi wieczystej nr (...) jako właściciela działki nr (...), z uzasadnieniem, że rzekomo, działka ta nie stanowi własności tej Gminy i powinna być uregulowana jedynie w księdze wieczystej nr (...), oraz ustalenie, że skoro, do wykreślenia z księgi nr (...) doszło w dniu 29 września 2016r., to poprzez tę czynność, tym samym, na podstawie swoistego .widzimisię" wnioskodawcy, Gmina Ł. przestała być właścicielem działki nr (...), jednocześnie, całkowicie ignorując ustalenie poczynione przez Sąd Okręgowy w Łodzi w uzasadnieniu prawomocnego wyroku z dnia 25 stycznia 2016r. w sprawie III Ca 1059/15 , że działka nr (...) położona w Ł. przy ul. (...), objęta księgą wieczystą nr (...) w dziale II wpisana jest jako własność Gminy Ł., na podstawie decyzji z dnia 13 marca 2009r.

c)  że Sąd Rejonowy, ustalając w sposób całkowicie dowolny, że Gmina Ł. nie jest właścicielem działki nr (...), nie wskazał czy, w ocenie Sądu Gmina Ł. w ogóle, nigdy nie była właścicielem tej działki, czy też utraciła własność z dniem wykreślenia 29 września 2016r. i nie wyjaśnił jakie, to rozróżnienie, ma znaczenie dla prawidłowego ustalenia wysokości udziałów poszczególnych współwłaścicieli, w tym ich udziałów oraz udziałów małżonków R.. Ponadto Sąd Rejonowy w ogóle nie ustalił, co stało się z własnością Gminy Ł., która miała podstawę w decyzji z dnia 13 marca 2009r. i według ustaleń Sądu Okręgowego w Łodzi w sprawie III Ca 1059/15, była ujawniona na dzień 25 stycznia 2016r. w powołanej przez Sąd Okręgowy księdze wieczystej, czyżby „wyparowała" ?

d)  że w konsekwencji nieprawidłowej oceny wskazanych wyżej dowodów i nielogicznego rozumowania Sąd Rejonowy błędnie ustalił, że Gmina Ł. nie jest właścicielem działki nr (...) i prowadząc postępowanie bez wezwania Gminy Ł. co udziału w sprawie w sytuacji gdy rozstrzygnięcie dotyczyło praw Gminy Ł.. Sąd ten nieprawidłowo ustalił wysokość udziałów uwzględniając powództwo, wydając zaskarżony wyrok z naruszeniem art.10 ust.1 u.k.w.h.

Skarżący wnosili o zmianę wyroku i oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powodów kosztów procesu.

W uzupełnieniu apelacji pozwani podnosili, że Sąd nie ustosunkował się do ich pisma z 26 września 2020r. , które nie było wpięte do akt sprawy.

Powodowie w odpowiedzi na apelację wnosili o jej oddalenie i zasądzenie solidarnie od pozwanych B. B. (1) i K. B. kosztów postępowanie przed Sądem II instancji , w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Od rozstrzygnięcia zawartego w punkcie 7 wyroku o odstąpieniu od obciążenia pozwanych kosztami postępowania zażalenie złożyli powodowie. Skarżonemu postanowieniu zarzucili naruszenie:

1.art 98 §1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks Postępowania Cywilnego, Dz. u. 2 2014 r. po2. 101 ze zm. (dalej jako k.p.c.) poprzez niezastosowanie go w niniejszym postępowaniu pomimo przegrania przez pozwanych procesu, poniesienia przez powodów kosztów niezbędnych do celowej obrony swoich praw.

2. art. 99 w zw. z art. 98 §3 k.p.c, poprzez nieuwzględnienie jako niezbędnych kosztów procesu po stronie powodowej poniesionych przez nią kosztów zastępstwa procesowego przez profesjonalnego pełnomocnika oraz opłaty sądowej od pozwu, które winny zostać zaliczone do kosztów procesu i zwrócone powodom w związku z uznaniem powództwa.

3. art. 102 k.p.c. poprzez odstąpienie od obciążenia kosztami procesu pozwanych B. B. (1) i K. B., których postawa i stanowisko procesowe uzasadniały zasądzenie od nich na rzecz powodów zwrotu kosztów postępowania.

w związku z powyższym wnosili o:

1. zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez zasądzenie solidarnie od pozwanych B. B. (1) oraz K. B. na rzecz powodów kwoty 2350 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwoty 1800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

2. zasądzenie od pozwanych B. B. (1) oraz K. B. na rzecz powodów kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych;

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanych jest niezasadna i podlega oddaleniu.

W pierwszej kolejności należało odnieść się do podniesionego przez apelujących zarzutu nieważności postępowania przed Sądem I instancji jako najdalej idącego. W okolicznościach przedmiotowej sprawy, po dokonaniu wszechstronnej analizy zgromadzonego materiału procesowego, Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, że postępowanie przed Sądem I instancji, nie było dotknięte nieważnością z przyczyn, o których mowa w treści art. 379 pkt 5 k.p.c., tj. z powodu pozbawienia pozwanych B. i K. B. możności obrony swoich praw w zakresie niemożności złożenia apelacji. Pozwani w apelacji podnosili, że o wydaniu orzeczenia dowidzieli się przypadkowo na skutek doręczenia przez Sąd Okręgowy zażalenia powodów na postanowienie o kosztach zawarte w zaskarżonym wyroku.

W orzecznictwie przyjmuje się, że pozbawienie strony możności obrony swoich praw w rozumieniu art. 379 pkt 5 k.p.c. zachodzi wtedy, gdy z powodu wadliwości procesowych sądu lub strony przeciwnej, będących skutkiem naruszenia konkretnych przepisów kodeksu postępowania cywilnego, strona nie mogła brać i nie brała udziału w postępowaniu lub jego istotnej części (zob. wyrok SN z dnia 10 maja 1974 r., II CR 155/74, opubl. OSP Nr 3/75 poz. 66; postanowienie SN z dnia 6 marca 1998 r., III CKN 34/98, opubl. Prok. i Pr. Nr 5/99 poz. 41; wyrok SN z dnia 13 czerwca 2002 r., V CKN 1057/00, opubl. baza prawna LEX Nr 55517). Analizując, czy doszło do pozbawienia strony możności działania, trzeba w pierwszej kolejności rozważyć, czy nastąpiło naruszenie przepisów procesowych, następnie ustalić, czy uchybienie to wpłynęło na możność strony do działania w postępowaniu, w końcu zaś ocenić, czy pomimo zaistnienia tych okoliczności strona mogła bronić swych praw w procesie. Dopiero w razie kumulatywnego spełnienia wszystkich tych przesłanek można przyjąć, że strona została pozbawiona możności działania (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2008 r., V CSK 488/07, opubl. baza prawna LEX Nr 424315).

Strona apelująca upatruje przyczyny nieważności postępowania w pozbawieniu możliwości złożenia apelacji. Dokonując analizy czynności Sądu Rejonowego należy stwierdzić, że pozwani nie zostali pozbawieni możliwości złożenia apelacji. Należy bowiem wskazać, że na terminie rozprawy, na którym doszło do zamknięcia rozprawy tj. 4 września 2020 roku obecny był pozwany K. B. , pozwana zaś B. B. (1) nie była obecna, o terminie rozprawy została zawiadomiona przez „awizo”, bowiem dla pozwanej zostało uznane za doręczone wezwanie na skutek awizowania przesyłki w urzędzie pocztowym (awizowana przesyłka k. 206). Na tym terminie rozprawy Sąd Rejonowy postanowił odroczyć ogłoszenie orzeczenia do dnia 2 października 2020r.godz. 15.00. W dniu 2 października 2020r. o godz. 15.00 na posiedzeniu jawnym Sąd odroczył ogłoszenie orzeczenia do dnia 14 października 2020r. godz. 15.00. Na terminie tego ogłoszenia nikt się nie stawił. (protokół k. 207) . W dniu 14 października 2020r. o godz. 15.00 również nie doszło do ogłoszenia orzeczenia bowiem sędzia referent przebywał na kwarantannie. Wtedy Sąd jeszcze raz odroczył ogłoszenie orzeczenia do dnia 23 października 2020r.,godz. 15.00. Również tego dnia nikt się nie stawił na ogłoszenie orzeczenia (protokół. 210). W dniu 23 października 2020r. godz. 15.00 doszło do ogłoszenia orzeczenia i wtedy również nikt się nie stawił na ogłoszenie (protokół k. 211). Należy wskazać, że za każdym razem Sąd przesuwając termin ogłoszenia orzeczenia informował o terminie kolejnej publikacji orzeczenia. Skarżący mogli stawiać się na wskazane terminy ogłoszenia orzeczenia, wtedy dowiedzieliby się o kolejnym terminie ogłoszenia orzeczenia, jak również mogli uzyskać stosowne informacje w sekretariacie Sądu. Trzeba przypomnieć, że na stronach postępowania ciąży obowiązek należytej staranności przy prowadzeniu własnych spraw. Skarżący nie interesowali się co dalej dzieje się ze spawa, czy zapadło orzeczenie. Ponadto Sąd Rejonowy przywrócił pozwanym termin do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku z dnia 23 października 2020r. i doręczenie wyroku wraz uzasadnieniem ( postanowienie k. 279. ), tak wiec w efekcie pozwani nie zostali pozbawieni możliwości złożenia apelacji od zaskarżonego przez nich wyroku, co uczynili składając apelację.

Reasumując, w ocenie Sądu Okręgowego, skarżący w przedmiotowej sprawie nie zostali pozbawieni możności obrony swoich praw w rozumieniu art. 379 pkt 5 k.p.c.

Podniesione przez apelujących dalsze zarzuty dotyczą błędnej oceny materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie a mianowicie oceny dowodu w postaci wniosku Gminy Ł. z dnia 18 sierpnia 2016r. o wykreślenie tejże gminy z księgi wieczystej nr (...) jako właściciela działki nr (...), która to błędna ocena zdaniem skarżących doprowadziła do wadliwego ustalenia, że Gmina Ł. nie jest właścicielem działki nr (...). Zarzuty te dotyczą w istocie naruszenia prze Sąd meriti art. 233 k.p.c. i również nie zasługują na uwzględnienie. Sąd Okręgowy podziela w pełni ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji i przyjmuje je, jako własne, jak również podziela jego ocenę prawną.

Jak wielokrotnie wyjaśniano w orzecznictwie Sądu Najwyższego, zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. może być uznany za zasadny jedynie w wypadku wykazania, że ocena materiału dowodowego jest rażąco wadliwa, czy w sposób oczywisty błędna, dokonana z przekroczeniem granic swobodnego przekonania sędziowskiego, wyznaczonych w tym przepisie. Sąd drugiej instancji ocenia bowiem legalność oceny dokonanej przez Sąd I instancji, czyli bada czy zostały zachowane kryteria określone w art. 233 § 1 k.p.c. Należy zatem mieć na uwadze, że - co do zasady - Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, dokonując wyboru określonych środków dowodowych. Jeżeli z danego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona tylko wtedy, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych (por. przykładowo postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2001 r., I CKN 1072/99, Prok. i Pr. 2001 r., Nr 5, poz. 33, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2000 r., I CKN 1114/99, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2000r., I CKN 1169/99, OSNC 2000 r., nr 7-8, poz. 139).

Jak wskazał Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach (np. wyrok z dnia 16 grudnia 2005 r., sygn. akt III CK 314/05, wyrok z dnia 21 października 2005r., sygn. akt III CK 73/05, wyrok z dnia 13 października 2004 r. sygn. akt III CK 245/04, LEX nr 174185), skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem może być jedynie przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie o innej, niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie, niż ocena sądu. Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 19 czerwca 2008r., I ACa 180/08, LEX nr 468598).

Takiego działania skarżących zabrakło w rozpoznawanej sprawie, bowiem prawidłowo Sąd Rejonowy ustalił, że działka o nr (...) ma uregulowany stan prawny obecnie w jednej księdze wieczystej, a mianowicie w księdze o nr (...) . Ustalenia Sądu Rejonowego, że w dniu 18 sierpnia 2016 r., Gmina Ł. złożyła wniosek o wykreślenie z księgi wieczystej o nr (...) działki numer (...) z uwagi na fakt, że nie stanowi ona własności tej gminy i powinna być uregulowana jedynie w księdze wieczystej nr (...) i, że do wykreślenia tejże działki doszło 29 września 2016 r. znajdują oparcie w zebranym przez Sąd Rejonowy materiale dowodowym, a mianowicie do akt zostały załączone dokumenty z księgi wieczystej o nr (...), a mianowicie przedmiotowy wniosek Gminy Ł. o wykreślenie działki nr (...) o pow. 0,0121 ha z tejże księgi , gdyż nie stanowi ona własności gminy i powinna być uregulowana jedynie w księdze wieczystej nr (...). Do wniosku gminy została załączona mapa tejże działki wraz z aktualnym wypisem i wyrysem z operatu ewidencji z którego wynika, że działka (...) składa się z działek o nr (...) (dokumenty k. 176-179). Ponadto z zupełnego odpisu księgi wieczystej (...) wynika, że 161/3 została prawomocnie wykreślona z tejże księgi wieczystej ( zupełny odpis księgi wieczystej o nr (...) k191-199). Tak wiec ustalenia Sądu I instancji nie są dowolne i znajdują oparcie w zebranym materiale dowodowym. Dalszą tego konsekwencją musi być przyjęcie, że księga wieczysta o nr (...) obecnie odzwierciedla rzeczywisty stan prawny, bowiem osoby ujawnione w jej dziale II są właścicielami działki o nr (...) (a więc, zgodnie z obecnymi oznaczeniami ewidencyjnymi, działek Nr (...)). W świetle powyższego bez znaczenia jest decyzja Wojewody (...) z dnia 13 marca 2009 r., na podstawie której wadliwie została w księdze wieczystej o nr (...) ujawniona działka (...), skoro błąd został przez Gminę M. Ł. naprawiony.

Zdaniem Sądu Okręgowego nie było podstaw do zawiadomienia o toczącym się postępowaniu Gminy Ł., bowiem to na wniosek gminy została wykreślona z księgi wieczystej o nr (...) działka (...) , w którym to wniosku gmina wskazała, że działka nie stanowi własności gminy i powinna być uregulowana jedynie w księdze wieczystej nr (...).

Również należy się odnieść się do zarzutu pozwanych dotyczącego wadliwości uzasadnienia Sadu I instancji poprzez nie ustosunkowanie się do pisma skarżących z 26 września 2020r. , które nie było wpięte do akt sprawy, czyli naruszenia art. 328 § 2 k.p.c.

Trzeba wskazać, że naruszenie to wtedy tylko może mieć istotny wpływ na wynik sprawy, jeśli braki lub inna wadliwość uzasadnienia zaskarżonego wyroku uniemożliwiają Sądowi II instancji dokonanie kontroli instancyjnej (por. wyrok SN z dnia 06.08.2015 V CSK 671/14, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 14 lipca 2015 r. VI ACa 1112/14 – legalis). Obecnie w orzecznictwie dominuje stanowisko, że obraza art. 328 § 2 k.p.c. może być zarzucana w apelacji lub skardze kasacyjnej tylko w wyjątkowych okolicznościach, tj. wtedy gdy wady uzasadnienia uniemożliwiają dokonanie kontroli instancyjnej lub kasacyjnej (por. np. wyr. SN: z 11 maja 2000 r., I CKN 272/00, niepubl.; z 14 listopada 2000 r., V CKN 1211/00, niepubl.; z 18 lutego 2005 r., V CK 469/04, LexPolonica nr 1631507, MoP 2009, nr 9, s. 501). Powołany przepis określa bowiem elementy, jakie powinno zawierać uzasadnienie wyroku, a jego naruszenie może polegać na braku w uzasadnieniu któregoś z tych elementów. Zarzut jego naruszenia może stać się zasadniczo wówczas przedmiotem skutecznej apelacji, jeżeli treść uzasadnienia dotknięta jest tak kardynalnymi brakami, że nie pozwala na dokonanie weryfikacji innych zarzutów apelacji oraz zastosowania przez sąd drugiej instancji prawa materialnego. Zwykle sprowadza się to do konkluzji, że z uzasadnienia sądu nie wynika, jaki w istocie stan faktyczny został ustalony [M. M., Apelacja w postępowaniu cywilnym. Komentarz. Orzecznictwo, W. K., wyd. 3, W. 2016, komentarz do art. 368]. O tego typu wadach nie mogło być mowy w przedmiotowym przypadku, bowiem uzasadnienie Sądu Rejonowego poddaje się kontroli instancyjnej zawiera wszystkie niezbędne elementy. Pismo pozwanych, które ich zdaniem nie było wpięte do akt spawy znajduje się na k. 200-202 akt sprawy. Ponadto w uzasadnieniu Sąd I instancji ustosunkował się do treści tego pisma między innymi do podnoszonej przez pozwanych kwestii nabytych przez skarżącego roszczeń z tytułu wybudowania budynku gospodarczego i wielkości udziałów w nieruchomości wspólnej . Dlatego też powyższy zarzut należało uznać za niezasadny.

Przechodząc do zarzutu naruszenia przepisu prawa materialnego Sąd Okręgowy nie podzielił stanowiska apelujących, jakoby Sąd Rejonowy naruszył art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 2204). Konstrukcja z art. 10 tejże ustawy znajduje zastosowanie w razie istnienia rozbieżności między treścią wpisów w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym. Niezgodność ta sprowadza się zatem do różnicy między stanem prawnym ujawnionym w księdze a stanem materialnoprawnym dotyczącym nieruchomości. W światle powyższych rozważań Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej oceny prawnej, uznając, że wystąpiły przesłanki do uzgodnienia treści ksiąg wieczystych z rzeczywistym stanem prawnym nieruchomości zgodnie z żądaniem zawartym w pozwie. Należy bowiem wskazać, że zabudowana nieruchomość, w której doszło do wyodrębnienia własności choćby jednego lokalu podlega od tego momentu reżimowi rzeczowo prawnemu określonemu w ustawie z dnia 24 czerwca 1994r. o własności lokali ( Dz.U. nr 85 poz 388 z póź zm.).Poza wyodrębnionym już lokalem, w takiej nieruchomości wyróżnić trzeba nieruchomość wspólną oraz inne (przynajmniej jeszcze jeden) samodzielne lokale, mające potencjał do ustanowienia na ich bazie kolejnej odrębnej własności. Nieruchomość wspólną definiuje art. 3 ust. 2 ustawy o własności lokali. Ma ona określony zakres przestrzenny, więzi prawne w niej określa zaś art. 3 ust. 1 ustawy o własności lokali, stanowiąc, że udział właściciela wyodrębnionego lokalu w nieruchomości wspólnej, obliczony zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawą o własności lokali, jest prawem związanym z własnością lokalu. Jako całość zatem nieruchomość wspólna jest stosunkiem prawnym współwłasności, zaś udział właściciela w tej współwłasności, wobec brzmienia art. 50 KC, ma status części składowej nieruchomości lokalowej. W tym układzie odrębna własność lokalu jest prawem głównym, nieruchomość wspólna jest zaś prawem niesamodzielnym, a jej funkcja w stosunku do prawa głównego jest służebna (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z 24 listopada 2010 r., II CSK 267/10). Zgodnie z art. 3 ust. 2 w związku z art. 4 ust. 1 ustawy o własności lokali elementem nieruchomości wspólnej nie są lokale niewyodrębnione, spełniające wymaganie samodzielności w rozumieniu art. 2 ust. 2 ustawy o własności lokali należące do dotychczasowego właściciela nieruchomości, w której część lokali została wyodrębniona i sprzedana (por. uchwały Sądu Najwyższego z 9 grudnia 1999 r., III CZP 32/99, OSNC 2000 r. Nr 6, poz. 104; wyroki Sądu Najwyższego z 2 grudnia 1998 r., I CKN 903/97, OSNC 1999, nr 6, poz. 113, z 21 października 2003 r., I CK 156/02, OSNC 2004, nr 11, poz. 185 i z 21 lutego 2002 r., IV CKN 751/00, OSNC 2003, nr 2, poz. 21).

Gdy chodzi o wielkość udziału w nieruchomości wspólnej, jaki ma być związany z każdym lokalem, którego własność została wyodrębniona lub może być wyodrębniona w przyszłości, gdyż lokal cechuje się samodzielnością, to jest on determinowany brzmieniem ustawy i wartościami technicznymi, do których ustawa się odwołuje. Do sytuacji sprzecznych z ustawą prowadziłoby przyjęcie, że właściciel zabudowanej nieruchomości, który ze swego zasobu wyodrębnia własność lokalu, może w umowie z nabywcą dowolnie określić wartość zbywanego jednocześnie udziału w nieruchomości wspólnej. Wadliwe określenie wielkości udziałów przypadających właścicielom lokali we wspólnej nieruchomości, dokonane w czynnościach prawnych wyodrębnienia i sprzedaży lokali, powoduje nieważność tylko postanowień dotkniętych wadą, a odnoszących się do określenia wielkości udziału w nieruchomości wspólnej, jaki wiąże się z konkretnym lokalem (patrz postanowienia Sądu Najwyższego z 14 marca 2002 r., IV CKN 896/00, OSNC 2003, nr 6, poz. 81, z 26 września 2013 r., II CSK 43/13, OSNC 2014, nr 6, poz. 64, wyrok Sądu Najwyższego z 31 marca 2016 r., IV CNP 33/15, nieopubl). Tylko takie stanowisko pozwala dokonywać kolejnych wyodrębnień lokali, szczególnie na rzecz osób, którym ustawa przyznaje roszczenie o ich nabycie, z zachowaniem wymagań określonych w art. 3 ust. 3 ustawy o własności lokali.

Na koniec trzeba zauważyć, że skoro ustawodawca w art. 3 ust. 3 ustawy o własności lokali odwołuje się do przesłanek technicznych i na ich podstawie nakazuje określić wielkości udziałów poszczególnych właścicieli wyodrębnionych i zdatnych do wyodrębnienia lokali w nieruchomości wspólnej, to podstawą do określenia tych wielkości może być stwierdzająca ich wysokość dokumentacja techniczna, nie zaś oświadczenia woli stron czynności prawnych oraz stwierdzające te oświadczenia dokumenty. Do stosownej dokumentacji technicznej sięgają zresztą także organy administracji publicznej, wydające zaświadczenia o samodzielności poszczególnych, zdatnych do wyodrębnienia lokali. Dane stwierdzone zaświadczeniem, w razie gdy budzą wątpliwości, mogą być weryfikowane w postępowaniu sądowym, w szczególności z wykorzystaniem dowodu z opinii biegłego (szerzej Sąd Najwyższy w postanowieniu z 26 września 2013 r., II CSK 43/13, OSNC 2014, nr 6, poz. 64).

W związku z tym, że udziały we współwłasności nieruchomości wspólnej zostały ustalone w sposób wadliwy i z naruszeniem bezwzględnie obowiązujących przepisów ustawy, to skutkuje to – jak słusznie podniósł Sąd I instancji – nieważnością przedmiotowych czynności prawnych tylko w zakresie tych postanowień, które są dotknięte wadą, a w myśl art. 58 § 1 in fine k.c. w ich miejsce wchodzi odpowiednie unormowanie ustawowe. Oznacza to, że przy sukcesywnym wyodrębnianiu i sprzedaży lokali na miejsce udziałów określonych w umowach z naruszeniem art. 3 ust. 3 ustawy o własności lokali – jeśli nie zachodzą przesłanki wskazane w hipotezie art. 3 ust. 7 ustawy o własności lokali – wchodzą udziały obliczone zgodnie z wyrażoną w tym przepisie regułą (tak np. w wyroku SN z dnia 8 października 2002 r., IV CKN 1304/00, niepubl., w wyroku SN z dnia 3 września 2009 r., I CSK 6/09, niepubl. lub w postanowieniu SN z dnia 26 września 2013 r., II CSK 43/13, OSNC Nr 6 z 2014 r., poz. 64). W takiej sytuacji rzeczywisty stan prawny w zakresie wielkości udziałów w nieruchomości wspólnej był inny niż ujawniony w księgach wieczystych na podstawie dokumentów stanowiących podstawę tych wpisów i w konsekwencji doszło do obalenia domniemania z art. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 707 ze zm.). Udziały te już w chwili ustanowienia lokali powstały w rozmiarze przewidzianym regułami ustawowymi i jako prawa związane z prawami do lokalu przechodziły na nabywców lokali w tym właśnie rozmiarze, niezależnie od treści zapisów dotyczących ich wielkości zawartych w umowach sprzedaży, zaś udziały te co należy wskazać prawidłowo obliczył Sąd I instancji.

W rzeczywistości bowiem wraz z prawami do samego lokalu przechodzi zawsze na jego nabywcę związany z tym prawem udział w nieruchomości wspólnej w takim rozmiarze, w jakim z mocy bezwzględnie obowiązujących przepisów ustawowych powstał w momencie wyodrębnienia lokalu i zawsze będzie z nim związany (jeśli tylko nie dojdzie do umownej zmiany w tym zakresie związanej ze zmianą powierzchni użytkowej lokali). Nie można również zgodzić się z poglądem , że art. 5 w/w ustawy o księgach wieczystych i hipotece chroni nabywców lokalu w sytuacji nabycia w dobrej wierze i w zaufaniu do treści księgi wieczystej praw do lokali wraz z ujawnionymi w księdze w udziałami we współwłasności nieruchomości wspólnej wpisanych tam w określonej wysokości. W orzecznictwie wyrażono bowiem trafny pogląd, że na podstawie rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych nie można nabyć prawa, które od początku nie mogło powstać (tak np. w wyroku SN z dnia 18 lipca 2000 r., IV CKN 67/00, niepubl.) i wydaje się, że tę regułę można zastosować również do nabycia tej części udziału we współwłasności nieruchomości wspólnej, która przewyższała wielkość ustaloną zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy o własności lokali i tym samym nie mogła powstać z powodu sprzeczności określenia wielkości udziału z przepisami tej ustawy.

Rację ma Sąd I instancji, że z aktu notarialnego, mocą którego pozwany nabył odrębną własność lokalu nr 2a wynika, że przedmiotem tej czynności jest ustanowienie i sprzedaż odrębnej własności lokalu użytkowego o określonej powierzchni, wynika z niego też, że przedmiotowa nieruchomość składa się z działki gruntu, zabudowanej budynkiem usługowo mieszkalnym i budynkiem gospodarczym. Skoro na nieruchomości wyodrębnione są 2 lokale użytkowe i 2 lokale mieszkalne, budynek gospodarczy, który nie jest uwzględniony w powierzchni żadnego lokalu użytkowego, a który pozwany zdaje się traktować jako część składową lub przynależną jego lokalu użytkowego, stanowi po prostu część wspólną nieruchomości i jego powierzchnia nie ma wpływu na wielkość udziału w nieruchomości wspólnej związanego z prawem własności lokalu użytkowego nr 2a.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację, jako bezzasadną orzekając o powyższym w punkcie I wyroku.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł w punkcie II wyroku na postawie art. 98 §1 k.p.c. obciążając pozwanych solidarnie, stosownie do wniosku powodów kosztami postepowania apelacyjnego mając na uwadze wynik tegoż postepowania. Na koszty postepowania apelacyjnego złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika powodów w kwocie 900 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt 4 w zw. z § 5 pkt 8 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018r., poz. 265).

Sąd Okręgowy oddalił zażalenie powodów na postanowienie o kosztach zawarte w punkcie 7. zaskarżonego wyroku jako niezasadne i orzekł o powyższym w punkcie III wyroku. Zgłoszone przez skarżących powodów zarzuty i argumenty na jego uzasadnienie są nie trafne.

Odstępstwo od zasady odpowiedzialności za wynik sporu, przewidziane w art. 102 k.p.c., jest uzasadnione tylko, jeśli przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, przemawiają za nim szczególne względy. Stanowią je zarówno fakty związane z samym procesem, tj. wynikające z charakteru żądania poddanego rozstrzygnięciu, jego znaczenia dla strony, przedawnienia, prekluzji itp., jak i leżące poza nim, a dotyczące sytuacji życiowej, stanu majątkowego stron, które powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (tak SN w postanowieniu z dnia 16 lutego 2011 r., sygn. akt II CZ 203/10, opubl. LEX nr 738399). Okoliczności sprawy powinny przekonywać o tym, że w danym przypadku obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu na rzecz przeciwnika byłoby niesłuszne, niesprawiedliwe.

W niniejszej sprawie powodowie dochodzili uzgodnienia treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym nieruchomości. Podkreślić przy tym należy, iż istotnym i niezbędnym elementem poprawnej oceny czy zachodzą szczególne okoliczności uzasadniające skorzystanie przez Sąd z dobrodziejstwa wynikającego z art. 102 k.p.c. są również interesy strony wygrywającej. Powodowie na skutek rozstrzygnięcia mają uregulowane wpisy w księgach wieczystych. Ponadto jak podniósł Sąd Rejonowy nie z winy pozwanych doszło do ponownej konieczności wytoczenia powództwa w przedmiotowej sprawie.

Mając na uwadze wszystko powyższe, Sąd Okręgowy uznał, że ocena Sądu Rejonowego o odstąpieniu od obciążenia pozwanych kosztami procesu była prawidłowa na etapie postepowania pierwszoinstancyjnego. Dlatego też Sąd Okręgowy oddalił zażalenie powodów jako niezasadne na postawie art. 385 k.p.c. w zw. z art 397§3 k.p.c.