Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 czerwca 2024 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sławomir Górny

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 7 czerwca 2024 roku w Sieradzu

sprawy z powództwa G. L.

przeciwko Sądowi Okręgowemu w Ł.

o wynagrodzenie za pracę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli Sądu Pracy

z dnia 18 marca 2024 roku sygn. akt IV P 42/24

oraz zażalenia powódki

na postanowienie zawarte w pkt 3 wyroku Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli Sądu Pracy

z dnia 18 marca 2024 roku sygn. akt IV P 42/24

- z apelacji pozwanego:

1. Oddala apelację.

2. Nie obciąża pozwanego obowiązkiem zwrotu powódce kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

- z zażalenia powódki:

oddala zażalenie.

Sygn. akt IV Pa 65/24

Sygn. akt IV Pz 12/24

UZASADNIENIE

Po ostatecznym sprecyzowaniu żądania powódka G. L. wniosła o zasądzenie od Sądu Okręgowego w Ł.- tytułem wyrównania wynagrodzenia kwot:

-

486,81 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 stycznia 2021 roku do dnia zapłaty,

-

486,81 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 23 lutego 2021 roku do dnia zapłaty,

-

486,81 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 marca 2021 roku do dnia zapłaty,

-

486,81 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 kwietnia 2021 roku do dnia zapłaty,

-

486,81 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 maja 2021 roku do dnia zapłaty,

-

486,81 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 25 czerwca 2021 roku do dnia zapłaty,

-

486,81 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 lipca 2021 roku do dnia zapłaty,

-

486,81 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 sierpnia 2021 roku do dnia zapłaty,

-

486,81 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 września 2021 roku do dnia zapłaty,

-

486,81 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 października 2021 roku do dnia zapłaty,

-

486,81 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 25 listopada 2021 roku do dnia zapłaty,

-

486,81 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 21 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty,

-

1 193,21 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty,

-

1 193,21 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 24 lutego 2022 roku do dnia zapłaty,

-

1 193,21 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 marca 2022 roku do dnia zapłaty,

-

1 193,21 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty,

-1 193,21 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 maja 2022 roku do dnia zapłaty,

-

1 193,21 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 czerwca 2022 roku do dnia zapłaty,

-1 193,21 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 lipca 2022 roku do dnia zapłaty,

-

1 193,21 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty,

-

1 193,21 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 września 2022 roku do dnia zapłaty,

-

1 193,21 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 października 2022 roku do dnia zapłaty,

-

1 193,21 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 25 listopada 2022 roku do dnia zapłaty,

-

1 193,21 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 21 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty,

-

1 087,28 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 grudnia 2023 roku do dnia zapłaty.

W pozostałym zakresie (co do różnicy między żądaniem pozwu, a żądaniem zmodyfikowanym), powódka cofnęła powództwo.

Sąd Okręgowy wŁ. nie uznał powództwa i wniósł o jego oddalenie w całości.

Sąd Rejonowy Sąd Pracy w Zduńskiej Woli, wyrokiem z 18 marca 2024 roku, zasądził od Sądu Okręgowego w Ł. na rzecz powódki G. L. kwoty:

- 486,81 zł (czterysta osiemdziesiąt sześć złotych i osiemdziesiąt jeden groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 stycznia 2021 roku do dnia zapłaty,

- 486,81 zł (czterysta osiemdziesiąt sześć złotych i osiemdziesiąt jeden groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 23 lutego 2021 roku do dnia zapłaty,

- 486,81 zł (czterysta osiemdziesiąt sześć złotych i osiemdziesiąt jeden groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 marca 2021 roku do dnia zapłaty,

- 486,81 zł (czterysta osiemdziesiąt sześć złotych i osiemdziesiąt jeden groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 kwietnia 2021 roku do dnia zapłaty,

- 486,81 zł (czterysta osiemdziesiąt sześć złotych i osiemdziesiąt jeden groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 maja 2021 roku do dnia zapłaty,

- 486,81 zł (czterysta osiemdziesiąt sześć złotych i osiemdziesiąt jeden groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 25 czerwca 2021 roku do dnia zapłaty,

- 486,81 zł (czterysta osiemdziesiąt sześć złotych i osiemdziesiąt jeden groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 lipca 2021 roku do dnia zapłaty,

- 486,81 zł (czterysta osiemdziesiąt sześć złotych i osiemdziesiąt jeden groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 sierpnia 2021 roku do dnia zapłaty,

- 486,81 zł (czterysta osiemdziesiąt sześć złotych i osiemdziesiąt jeden groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 września 2021 roku do dnia zapłaty,

- 486,81 zł (czterysta osiemdziesiąt sześć złotych i osiemdziesiąt jeden groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 października 2021 roku do dnia zapłaty,

- 486,81 zł (czterysta osiemdziesiąt sześć złotych i osiemdziesiąt jeden groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 25 listopada 2021 roku do dnia zapłaty,

- 486,81 zł (czterysta osiemdziesiąt sześć złotych i osiemdziesiąt jeden groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 21 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty,

- 1 193,21 (jeden tysiąc sto dziewięćdziesiąt trzy złote i dwadzieścia jeden groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1 193,21 (jeden tysiąc sto dziewięćdziesiąt trzy złote i dwadzieścia jeden groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 24 lutego 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1 193,21 (jeden tysiąc sto dziewięćdziesiąt trzy złote i dwadzieścia jeden groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 marca 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1 193,21 (jeden tysiąc sto dziewięćdziesiąt trzy złote i dwadzieścia jeden groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1 193,21 (jeden tysiąc sto dziewięćdziesiąt trzy złote i dwadzieścia jeden groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 maja 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1 193,21 (jeden tysiąc sto dziewięćdziesiąt trzy złote i dwadzieścia jeden groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 czerwca 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1 193,21 (jeden tysiąc sto dziewięćdziesiąt trzy złote i dwadzieścia jeden groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 lipca 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1 193,21 (jeden tysiąc sto dziewięćdziesiąt trzy złote i dwadzieścia jeden groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1 193,21 (jeden tysiąc sto dziewięćdziesiąt trzy złote i dwadzieścia jeden groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 września 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1 193,21 (jeden tysiąc sto dziewięćdziesiąt trzy złote i dwadzieścia jeden groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 października 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1 193,21 (jeden tysiąc sto dziewięćdziesiąt trzy złote i dwadzieścia jeden groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 25 listopada 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1 193,21 (jeden tysiąc sto dziewięćdziesiąt trzy złote i dwadzieścia jeden groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 21 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1 087,28 zł (jeden tysiąc osiemdziesiąt siedem złotych i dwadzieścia osiem groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 grudnia 2023 roku do dnia zapłaty (pkt 1).

Umorzył postępowanie w pozostałym zakresie (pkt 2).

Nie obciążył pozwanego obowiązkiem zwrotu opłaty sądowej, od uiszczenia której powódka była zwolniona oraz poniesionymi przez powódkę kosztami zastępstwa procesowego (pkt 3).

Wyrokowi w pkt 1 nadał rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 18 411, 15 złotych (pkt 4).

Wyrok poprzedziły następujące ustalenia i rozważania sądu I instancji:

Powódka jest sędzią Sądu Okręgowego w Ł. w stanie spoczynku. W roku 2021 powódka otrzymywała uposażenie ustalone w oparciu o przeciętne wynagrodzenie z II kwartału roku 2019 (ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu ^Statystycznego) - zgodnie z brzmieniem art. 8 ustawy z 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021. W kolejnym roku, wypłacano powódce uposażenie z uwzględnieniem przeciętnego wynagrodzenia z II kwartału roku 202(1 (ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego) - na podstawie art. 8 ustawy z 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022.

Powyższy stan faktyczny dla Sadu Rejonowego nie był sporny. W odniesieniu do wysokości żądań za poszczególne miesiące, ostatecznie powódka zweryfikowała ich wysokość w spornym zakresie, zgodnie ze stanowiskiem pozwanego.

Powyższe ustalenia doprowadziły sąd pierwszej instancji do przekonania, że powództwo co do zasady zasługiwało na uwzględnienie. Sąd podniósł, że zasady ustalania wynagrodzeń sędziów sądów powszechnych zostały uregulowane w art. 91-9la ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (tj. Dz. U. z 2020 r. poz. 365 z późn. zm.). Wysokość wynagrodzenia sędziów, zajmujących równorzędne stanowiska sędziowskie, różnicuje staż pracy lub pełnione funkcje (art. 91 § 1 u.s.p.). § lc art. 91 stanowi, że podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 53), z zastrzeżeniem § ld. Stosownie do § ld cytowanego przepisu, jeżeli przeciętne wynagrodzenie, o którym mowa w § lc, jest niższe od przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za drugi kwartał roku poprzedzającego - przyjmuje się podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w dotychczasowej wysokości. Z kolei art. 91 § 2 u.s.p. stanowi, że wynagrodzenie zasadnicze sędziego określa się w stawkach, których wysokość ustala się z zastosowaniem mnożników podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego, o której mowa w § lc.Stawki wynagrodzenia zasadniczego na poszczególnych stanowiskach sędziowskich oraz mnożniki, służące do ustalenia wysokości wynagrodzenia zasadniczego sędziów w poszczególnych stawkach, określa załącznik do ustawy. Sędziemu przechodzącemu lub przeniesionemu w stan spoczynku z powodu wieku, choroby lub utraty sił przysługuje uposażenie w wysokości 75% wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za wysługę lat, pobieranych na ostatnio zajmowanym stanowisku (art. 100 § 2). W roku 2020, ustawodawca - w co do zasady epizodycznej regulacji - ustawie z 19 listopada 2020r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. z 2020 r. poz. 2400), zmodyfikował ustrojowy schemat kształtowania wynagrodzenia sędziego, określając (art. 8), że podstawę jego wyliczenia stanowić będzie przeciętne miesięczne wynagrodzenie z II kwartału roku 2019 ogłaszane w trybie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Analogiczne rozwiązanie - stanowiące odstępstwo od uzależnienia wysokości wynagrodzenia sędziego od przeciętnego wynagrodzenia za II kwartał roku poprzedniego - powielono w ustawie z 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. z 2022 r. poz. 2445). W kolejnym roku, ustawodawca zdecydował się powiązać wysokość wynagrodzenia sędziego z kwotą 5 444,42 zł, wprost określoną w art. 8 ustawy z 1 grudnia 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023. Warto w tym miejscu nadmienić, iż w wypadku zastosowania przepisów ustrojowych, pobory ustalano by w korelacji z kwotą 6.156,25 (przeciętne miesięczne wynagrodzenia w II kwartale 2022 r.).

Z powyższego wynika, iż w trzech kolejnych latach wprowadzono istotne i to niekorzystne z punktu widzenia zatrudnionego, odstępstwa w zakresie kształtowania jego wynagrodzenia. Jednocześnie ustawodawca nie dokonał zmian w ustawie ustrojowej, w tym formalnie nie zawiesił i nie uchylił żadnego z zawartych w niej przepisów. Oczywistym jest, iż w sytuacji wątpliwości dotyczącej mocy obowiązującej przepisów o sprzecznej treści, zawartych w aktach prawnych wydanych w różnym czasie i w wypadku, gdy przepisy późniejsze nie uchylają wcześniejszych, należy przyznać prymat przepisowi późniejszemu (lexposteriori derogat legi priori) - uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 1993 r., I PZP 12/03 nie publ, wyrok z dnia 12 kwietnia 1994 r., I PRN 12/94, OSNAPiUS 1994/4/61, z dnia 21 czerwca 1994 r., I PRN 38/94, OSNAPiUS 1994/10/162). Nie oznacza to jednakże, iż Sąd pozbawiony jest prawa do oceny, czy „nowe” regulacje pozostają w zgodności z normami rangi konstytucyjnej. Skoro Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej, jej przepisy stosuje się bezpośrednio, zaś sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom (art. 178 ust. 1 Konstytucji RP), to istnieje możliwość samodzielnego dokonania przez sąd oceny zgodności przepisów ustawowych z Konstytucją na użytek rozpoznawanej sprawy (wyrok Sądu Najwyższego z 7 kwietnia 2016 roku, III KRS 45/12, Lex nr 2288955). Obowiązkiem sądów jest wymierzanie sprawiedliwości (art. 10 ust. 2 i art. 175 ust. 1 Konstytucji). Sędzia nie może stosować ustaw bez uwzględnienia kontekstu konstytucyjnego. W konsekwencji, w jednostkowej sprawie, Sąd może odmówić stosowania przepisu ustawy lub rozporządzenia, jeżeli stwierdzi jego sprzeczność z prawem hierarchicznie wyższym. Nie narusza to kompetencji Trybunału Konstytucyjnego, który ma inny przedmiot orzekania (art. 188 Konstytucji) - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2012 roku, III PK 87/11 LEX nr 1619703. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wywołuje ten skutek, że zakwestionowane przepisy tracą moc z chwilą wskazaną przez Trybunał, podczas gdy stwierdzenie takiej niezgodności przez sąd jest podstawą do odmowy zastosowania zakwestionowanego przepisu w toku rozpoznawania określonej sprawy, pomimo, że formalnie przepis ten pozostaje w systemie prawnym. Od czasu wejścia w życie noweli z 20 marca 2009 r. (Dz. U. Nr 56, poz. 459), jak sygnalizowano na wstępie, wynagrodzenia sędziów ustalane są jako niewaloryzowany iloczyn przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale roku poprzedzającego i stosownego mnożnika, podczas gdy wcześniej był to, podlegający waloryzacji, iloczyn kwoty bazowej i owego mnożnika. Ustawodawca przyjął więc - jako instrument urealniania płac - nie waloryzację, lecz koncepcję progresywnego wynagrodzenia, stanowiąc jednocześnie, że w razie zmian niekorzystnych (obniżenia się wynagrodzenia w II kwartale w stosunku do roku poprzedniego) wynagrodzenia sędziów pozostają na niezmienionym poziomie (art. 91 § ld u.s.p.). Oczywistym celem tych przepisów jest uniezależnienie wysokości wynagrodzeń sędziów, mających odpowiadać godności urzędu (art. 178 ust. 2 Konstytucji), od wahań koniunktury gospodarczej, w tym przejściowych trudności finansowych kraju. Sędziowie są jedyną grupą zawodową w Polsce, której Konstytucja gwarantuje prawo do wynagrodzenia „odpowiadającego godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków". Art. 178 ust. 2 ustawy zasadniczej wyznacza, chociaż w sposób mało precyzyjny, pewien konieczny standard, który musi być respektowany przez ustawodawcę przy ustalaniu ustawowych zasad wynagradzania sędziów (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 października 2000 r., sygn. P 8/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 189). W istocie to właśnie powiązanie wynagrodzeń sędziów z przeciętnym wynagrodzeniem - chroni je przed związanym z inflacją spadkiem siły nabywczej, a dzięki mechanizmowi swoistej samoczynnej podwyżki wynagrodzenia zasadniczego i dodatków funkcyjnych - gwarantuje, że wynagrodzenie wzrośnie w wypadku dobrej kondycji gospodarki narodowej. Celem mechanizmu jest nie tylko odniesienie wynagrodzeń sędziów do obiektywnego wskaźnika, ale i uniezależnienie procesu ich ustalania od ingerencji władzy wykonawczej i ustawodawczej. Przy takim założeniu, zmiana zasad wynagradzania w epizodycznych ustawach okołobudżetowych, jawi się jako oczywiście sprzeczna z art. 178 ust. 2 Konstytucji. W tym kontekście powód słusznie powołuje argumentację zawartą w uzasadnieniu do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 grudnia 2012 roku wydanego w sprawie K 1/12. Konstrukcja sporu w wymienionej sprawie była co do zasady analogiczna. Kwestionowaną ustawą okołobudżetową ustawodawca unormował bowiem podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego oraz sędziego Sądu Najwyższego (art. 22 ust. 1 i art. 23 ust. 1) w roku 2012, w oparciu o przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2010 r. Odstąpiono tym samym od ogólnej zasady ustalenia wynagrodzenia w korelacji do przeciętnego wynagrodzenie z II kwartału roku poprzedniego. W sferze faktycznej wynagrodzenia tej grupy pozostały w 2012 r. na tym samym poziomie, co w 2011 r. Trybunał Konstytucyjny uznał zakwestionowaną regulację, polegającą w istocie na jednorocznym „zamrożeniu” wynagrodzeń, za zgodną z Konstytucją. W dużej mierze, jak uzasadniał, stanowisko to było efektem incydentalnego charakteru rzeczonego rozwiązania oraz uwzględniało trudną sytuację finansową państwa, zagrażającą równowadze budżetowej, stanowiącej wartość konstytucyjną, konkurencyjną wobec wartości określonych w art. 178 Konstytucji. Jednocześnie organ uszczegółowił warunki, od wystąpienia których uzależniona jest skuteczność następczych działań legislacyjnych ustawodawcy. W ocenie Trybunału: wynagrodzenia powinny być kształtowane w sposób wykluczający jakąkolwiek uznaniowość ze strony władzy wykonawczej, wynagrodzenia powinny w dłuższym okresie czasu wykazywać tendencję wzrostową, nie mniejszą, niż przeciętne wynagrodzenie w sferze budżetowej, w trudnej sytuacji budżetu państwa wynagrodzenia powinny być bardziej, niż wynagrodzenia wszystkich innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej - chronione przed nadmiernie niekorzystnymi zmianami, niedopuszczalne jest obniżenie w drodze normatywnej nominalnej wysokości wynagrodzenia, z wyjątkiem sytuacji, o której stanowi art. 216 ust. 5 Konstytucji (przekroczenia konstytucyjnego limitu zadłużenia). Trybunał podkreślił, że w demokratycznym państwie prawa, opartym na trójpodziale władz, nie jest dopuszczalne, by jedna z nich, była przez pozostałe władze osłabiana, co mogłoby w konsekwencji prowadzić do uzależnienia od pozostałych władz i obniżać jej autorytet. Wskazano w szczególności, że zamrożenie wynagrodzeń może być tolerowane tylko wyjątkowo i nie może w żadnym wypadku stać się ono systematyczną praktyką. Już tylko w oparciu o powołane konstatacje, nie do pogodzenia z wartościami konstytucyjnymi pozostaje trzykrotne odstąpienie przez ustawodawcę od ustrojowego modelu wynagradzania sędziów. W ocenie Sądu, takie działanie ustawodawcy całkowicie przeczy zasadzie z art. 178 Konstytucji. Zdaniem Sądu Rejonowego, niekorzystna zmiana w zakresie wynagradzania sędziów w latach 2020 -2023, nie daje pogodzić się również z art. 2 ustawy zasadniczej. Zgodnie z jego treścią Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. W świetle tej zasady, adresaci norm prawnych mają prawo oczekiwać, że regulacje prawne nie będą zmieniane na ich niekorzyść w sposób arbitralny, w oderwaniu od innych uchwalanych w tym samym okresie regulacji prawnych. Z jednej strony prawodawca odchodzi od ukształtowanych, stabilnych zasad wynagradzania sędziów, z drugiej zaś podwyższa uposażenia innych grup zawodowych. Dla przykładu, „ograniczenia budżetowe” nie przeszkodziły przyjęciu rozwiązań zawartych w ustawie z 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1834), która zmieniła ustawę z 21 listopada 2021 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1282, ost.zm. Dz. U. z 2021 r. poz. 1834). Ustawa nowelizująca i nowe rozporządzenie Rady Ministrów z 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz. U. poz. 1960) weszły w życie w listopadzie 2021 roku. Ze wskazaną datą wprowadzono istotne zmiany dotyczące wynagrodzeń osób wchodzących w skład organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego oraz diet radnych, zwiększając wartość ich uposażeń. Minimalne wynagrodzenie ww. osób nie może być niższe niż 80% maksymalnego wynagrodzenia określonego dla poszczególnych stanowisk w przepisach wydanych na podstawie art. 37 ust. 1 tejże ustawy. Ustalono przy tym, że maksymalne wynagrodzenie na danym stanowisku stanowi suma maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego oraz maksymalnego poziomu dodatku funkcyjnego, a w przypadku wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), starostów oraz marszałków województwa także kwoty dodatku. Po drugie podniesiono poziom maksymalnego wynagrodzenia ww. osób decydując, że nie może ono przekroczyć w okresie miesiąca 11,2-krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw. Przed nowelizacją maksymalny poziom nie mógł przekroczyć 7 krotności kwoty bazowej. W ustawie budżetowej na rok 2021 kwota ta została określona na poziomie 1 789,42 zł. Oznacza to wzrost maksymalnego wynagrodzenia z 12.525,94 zł na 20.041,50 zł. Ustawa nowelizująca dokonała także zmian we wszystkich trzech ustrojowych ustawach samorządowych w zakresie maksymalnego poziomu diet przysługujących radnym. Po nowelizacji wysokość diet przysługujących radnemu nie może przekroczyć w ciągu miesiąca łącznie 2,4 krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2020 r. poz. 1658). Tym samym maksymalna dieta radnego może wynieść 4.294,61 zł zamiast dotychczasowych 2.684,13 zł (1,5 krotności kwoty bazowej). Także w tym przypadku znowelizowane przepisy mają zastosowanie do ustalania wysokości diet od dnia 1 sierpnia 2021 r. Na mocy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 2021 r., (Dz. U. z 2021 r. poz. 1394) z dniem 1 sierpnia 2021 r. zmieniono rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. Jego zapisy w sposób istotny zwiększyły mnożniki kwoty bazowej, stanowiącej podstawę ustalenia wartości uposażenia osób nim objętych. Wreszcie z mocy ustawy z dnia 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1834) ze skutkiem od 1 listopada 2021 r. zwiększono wartość uposażenia Prezydenta RP. Biorąc pod uwagę opisane nowelizacje, trudno mówić o konsekwencji ustawodawcy o korelacji między uzasadnieniem ustaw okołobudżetowych, a faktyczną sytuacją gospodarczą. Dowolność i uznaniowość działania prawodawcy stanowi jednoznaczne odstępstwo od zasady wynikającej z art. 2 Konstytucji. Reasumując, Sąd uznał, iż przepisy okołobudżetowe, stanowiące podstawę wypłacanych powódce uposażeń (w roku 2021 i 2022) są sprzeczne z omówionymi art. 178 ust. 2 i art. 2 ustawy zasadniczej. W odniesieniu do przepisów ustaw okołobudżetowych kształtujących wynagrodzenia sędziów w roku 2023, wypowiedział się ostatecznie Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 8 listopada 2023 roku wydanym w sprawie K 1/23 (uznając je za niekonstytucyjne). Sąd nie pozbawia ustawodawcy prawa do kształtowania wynagrodzenia osób zatrudnionych w szeroko rozumianej sferze publicznej, w tym sędziów. Zdaniem Sądu, wprowadzenie ewentualnych zmian winno nastąpić w drodze nowelizacji ustawy ustrojowej, nie zaś w oparciu o epizodyczne, z istoty swej jednorazowe regulacje okołobudżetowe. W rezultacie powyższych rozważań Sąd uznał z uzasadnione wyrównanie wynagrodzenia powódce zgodnie z brzmieniem art.91-91a w zw. z art. 100 § 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych. Wnosząca, uwzględniając stosowny mnożnik oraz dodatek stażowy, porównała wysokość świadczeń wypłacanych jej w spornym okresie z ich wysokością ustalaną na podstawie powołanych przepisów ustrojowych. Ostatecznie powódka zweryfikowała żądanie za rok 2021, zgodnie z wyliczeniami pozwanego. W rezultacie powyższego, Sąd zasądził kwoty dochodzone przez wnoszącą. O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 k.c. zasądzając je od dnia następującego po dniu wymagalności roszczenia. Z uwagi na to, iż powódka częściowo cofnęła powództwo (co do różnicy między żądaniem pozwu, a żądaniem zmodyfikowanym), w pozostałym zakresie, Sąd postępowanie w sprawie umorzył (art. 355 w zw. z art. 203 § 1 k.p.c.). Wyrokowi w pkt 1 nadano rygor natychmiastowej wykonalności (art. 477 ² k.p.c.). O kosztach orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c., odstępując od obciążenia nimi pracodawcy. W realiach niniejszej sprawy pozwany - dysponent środków budżetowych przekazanych na realizacje wynagrodzeń, nie miał w zasadzie wpływu na faktyczną wysokość wypłacanych uposażeń. Prezes Sądu nie posiada nadto uprawnienia w zakresie oceny zgodności z Konstytucją obowiązujących regulacji prawnych. W konsekwencji, nałożenie na pracodawcę obowiązku zwrotu kosztów byłoby, zdaniem Sądu, krzywdzące.

Z rozstrzygnięciem Sądu Rejonowego w części, tj., co do punktów 1 i 4, nie zgodził się pozwany i wywiódł apelację, gdzie zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci:

1) art. 12 ust. l ustawy z dnia 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach ustawy okołobudżetowej na rok 2021 (Dz.U. z 2020 r, poz. 2400) oraz art. 8 ust. l i 2 ustawy z 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. z 2021 r. poz. 2445) poprzez błędne uznanie, że są one sprzeczne z art. 178 § 1 i 2 oraz art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, a w konsekwencji, że nie mogły i nie mogą stanowić podstawy do ustalenia wysokości i wypłaty należnego powódce uposażenia w okresach obowiązywania wymienionych ustaw;

2) art. 12 ust. l ustawy z dnia 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach ustawy okołobudżetowej na rok 2021 (Dz.U. z 2020 r, poz. 2400) w zw. z art. 91 § 1 c oraz art. 100 § 2 z dnia 27 lipca 2001 roku Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2023 poz. 217), poprzez dokonanie błędnej oceny, że podstawą wyliczenia wynagrodzenia sędziów i uposażenia sędziów w stanie spoczynku - w tym powódki - w 2021 roku winno być przyjęte przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku 2020, mimo, iż art. 12 ust. l ustawy z dnia 19 listopada 2020 roku - stanowiący lex specialis i lex posterium w stosunku do ustawy z dnia 27 lipca 2021 roku - stanowił, iż w roku 2020 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego, o której mowa w art. 91 § l c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 2072), stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2019 r. ogłoszone w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego;

3) art. 8 ust. l i 2 ustawy z 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. z 2021 r. poz. 2445) w zw. z art. 91 § 1 c oraz art. 100 § 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2023 poz. 217) poprzez dokonanie błędnej oceny, że podstawą wyliczenia wynagrodzenia sędziów i uposażenia sędziów w stanie spoczynku - w tym powódki - w 2022 roku winno być przyjęte wynagrodzenie w drugim kwartale roku 2021, mimo, iż art. 8 ust 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 roku - stanowiący lex specialis i lex posterium w stosunku do ustawy z dnia 27 lipca 2021 roku - stanowił, iż w roku 2022 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego, o której mowa w art. 91 § l c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 2072 oraz z 2021 r. poz. 1080 i 1236), stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 r. ogłoszone w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, zwiększone o 26 zł.

W oparciu o powołane zarzuty, apelujący wnosił o zmianę wskazanego wyroku, poprzez oddalenie powództwa w całości. Na wypadek nieuwzględnienia apelacji - na podstawie art. 102 k.p.c. - o nieobciążanie pozwanego kosztami postępowania sądowego, w tym ewentualnymi kosztami zastępstwa procesowego a to wobec faktu, że powódka jest zwolniona od kosztów sądowych w sprawie, a pozwany jest jedynie dysponentem środków budżetowych przekazanych na realizację wynagrodzeń i uposażeń i dysponuje jedynie kwotami odniesionymi do wartości tychże świadczeń ustalonych zgodnie z regulacjami ustaw okołobudżetowych.

W uzasadnieniu apelacji wskazano, że spór w przedmiotowej sprawie sprowadzał się wyłącznie do dokonania przez sąd oceny, czy wynagrodzenia sędziów i uposażenia sędziów w stanie spoczynku winny być w roku 2021, 2022 i 2023 naliczane według przepisów ustaw okołobudżetowych na 2021, 2022 i 2023 rok, które odpowiednio na okres roku 2021, 2022 i roku 2023 zmieniły podstawę naliczania wynagrodzenia sędziów i uposażenia sędziów w stanie spoczynku. Sąd I instancji dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych co do okoliczności determinujących wysokość uposażenia powódki, co więcej okoliczności te nie były przez pozwanego kwestionowane. Sąd I instancji prawidłowo ustalił, że „w roku 2021 powódka otrzymywała uposażenie ustalone w oparciu o przeciętne wynagrodzenie z II kwartału roku 2019 (ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego) - zgodnie z brzmieniem art. 12 ustawy z 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021. W kolejnym roku, uposażenie powódki wypłacano z uwzględnieniem przeciętnego wynagrodzenia z II kwartału roku 2020 (ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego) - na podstawie art. 8 ustawy z 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022. Gdyby uposażenie wypłacano powódce w wysokości, o której mowa w art. 91 § l c w zw. z art. 100 § 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych, w okresie od 1 stycznia roku 2021 do 31 grudnia 2022 roku, otrzymałaby je w kwocie wyższej o 20 153,76 zl(...) ” Mimo złożonego w odpowiedzi na pozew wniosku o zawieszenie postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 ¹ k.p.c. do czasu rozstrzygnięcia przez Trybunał Konstytucyjny postępowania toczącego się pod sygn. akt K 1/23, tj. sprawy z wniosku Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, rozpoznawanej łącznie ze sprawami K 3/23 z wniosku Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz K 4/32 z wniosku Krajowej Rady Sądownictwa, w sprawie niezgodności z Konstytucją RP określonych przepisów ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz. U. z 2022. poz. 2666), w szczególności, że art. 8 i 9 owej ustawy są niezgodne z art. 178 ust.2 w. zw. z art. 178 ust. 1 oraz art. 173 i art. 10 ust. l, art. 2, art. 31 ust.3 Konstytucji RP - Sąd I instancji odmówił zawieszenia postępowania wskazując, że sąd może odmówić stosowania przepisu ustawy lub rozporządzenia, jeżeli stwierdzi jego sprzeczność z prawem hierarchicznie wyższym i nie narusza to kompetencji Trybunału Konstytucyjnego, który ma inny przedmiot orzekania, określony w art. 188 Konstytucji RP. Sąd I instancji ocenił, że ustawodawca - mimo formalnego wprowadzenia w życie kolejnych ustaw okołobudżetowych zmieniającego na kolejne lata 2021, 2022 i 2023 podstawę wynagrodzenia sędziów przewidzianą od 2009 roku w ustawie z dnia 27 lipca 2001 roku o ustroju sądów powszechnych - dokonał owej zmiany w sposób wadliwy, tj. z naruszeniem art. 178 § 1 i 2 oraz art. 2 Konstytucji RP. Sąd wskazuje m.in. „Oczywistym celem tych przepisów jest uniezależnienie wysokości wynagrodzeń sędziów, mających odpowiadać godności urzędu (art. 178 ust. 2 Konstytucji), od wahań koniunktury gospodarczej, w tym przejściowych trudności finansowych kraju. Sędziowie są jedyną grupą zawodową w Polsce, której Konstytucja gwarantuje prawo do wynagrodzenia „odpowiadającego godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków". Art. 178 ust. 2 ustawy zasadniczej wyznacza, chociaż w sposób mało precyzyjny, pewien konieczny standard, który musi być respektowany przez ustawodawcę przy ustalaniu ustawowych zasad wynagradzania sędziów (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 października 2000 r., sygn. P 8/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 189). W istocie to właśnie powiązanie wynagrodzeń sędziów z przeciętnym wynagrodzeniem - chroni je przed związanym z inflacją spadkiem siły nabywczej, a dzięki mechanizmowi swoistej samoczynnej podwyżki wynagrodzenia zasadniczego i dodatków funkcyjnych - gwarantuje, że wynagrodzenie wzrośnie w wypadku dobrej kondycji gospodarki narodowej. Celem mechanizmu jest nie tylko odniesienie wynagrodzeń sędziów do obiektywnego wskaźnika, ale i uniezależnienie procesu ich ustalania od ingerencji władzy wykonawczej i ustawodawczej. Przy takim założeniu, zmiana zasad wynagradzania w epizodycznych ustawach okołobudżetowych, jawi się jako oczywiście sprzeczna z art. 178 ust. 2 Konstytucji.(...) trudno mówić o konsekwencji ustawodawcy i korelacji między uzasadnieniem ustaw okołobudżetowych, a faktyczną sytuacją gospodarczą. Dowolność i uznaniowość działania prawodawcy stanowi jednoznaczne odstępstwo od zasady wynikającej z art. 2 Konstytucji. Reasumując, Sąd uznał, iż przepisy okołobudżetowe, stanowiące podstawę wypłacanych powódce uposażeń (w roku 2021 i 2022) są sprzeczne z omówionymi art. 178 i art. 2 ustawy zasadniczej. Sąd nie pozbawia ustawodawcy prawa do kształtowania wynagrodzenia osób zatrudnionych w szeroko rozumianej sferze publicznej, w tym sędziów. Zdaniem Sądu, wprowadzenie ewentualnych zmian winno nastąpić w drodze nowelizacji ustawy ustrojowej, nie zaś w oparciu o epizodyczne, z istoty swej jednorazowe regulacje okołobudżetowe. W rezultacie powyższych rozważań Sąd uznał z uzasadnione wyrównanie uposażenia powódki zgodnie z brzmieniem art.91-9la ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych. Wobec tego, iż wysokość żądania za poszczególne miesiące nie była kwestionowana, Sąd zasądził kwoty dochodzone pozwem. ” W ocenie pozwanego, Sąd I instancji po dokonaniu prawidłowych ustaleń faktycznych, dokonał błędnej wykładni przepisów prawa, poprzez uznanie, że przepisy ustaw okołobudżetowych, na podstawie których zmieniono na rok 2021, 2022 i 2023 podstawę naliczania wynagrodzeń sędziów - są sprzeczne z art. 178 § 1 i 2 oraz art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, a w konsekwencji, że nie mogły i nie mogą stanowić podstawy do ustalenia wysokości i wypłaty należnego powódce uposażenia w okresach ich obowiązywania wskazanych w pozwie, tj. w 2021 i 2022 roku. Apelujący przypomniał sądowi, że ustawy okołobudżetowe na rok 2021, 2022 i 2023 wprowadziły odmienne zasady obliczania wynagrodzeń sędziów, a tym samym uposażeń sędziów w stanie spoczynku w roku 2021, 2022 i 2023. Zgodnie z art. 12 ust. l ustawy okołobudżetowej na rok 2021- w roku 2021 podstawą ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziów, o której mowa w art. 91 § lc ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2019 roku ogłoszone w komunikacie przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, a zgodnie z art. 8 ust 1 i 2 ustawy okołobudżetowej na 2022 rok - w roku 2022 podstawą ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziów, o której mowa w art. 91§lc ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 roku ogłoszone w komunikacie przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, zwiększone o 26 zł. Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 1 grudnia 202 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 w 2023 roku podstawę wynagrodzenia zasadniczego sędziego, o której mowa w art. 91 § 1 c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2020 r., poz. 2072, ze zm.: dalej: p.u.s.p.) stanowić kwota w wysokości 5 444,42 zł. Ma mieć ona przy tym zgodnie z art. 8 ust. 2 wspomnianej ustawy zastosowanie jako podstawa określenia wynagrodzenia sędziego, ujętego w odrębnych przepisach. Tym samym - skoro wszystkie wymienione ustawy w powołanych przepisach wprost odnoszą się do art. 91 § 1 c ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku prawo o ustroju sądów powszechnych - to mimo braku jednoczesnych regulacji, że roku 2021, 2022 czy 2023 uchylone, czy też zawieszone jest stosowanie art. 91 § 1 c ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku prawo o ustroju sądów powszechnych - przyjąć należy, że stanowią one wobec owego przepisu uregulowanie szczególne. Przepisy ustaw okołobudżetowych na rok 2021 (art. 12 ust. 1), 2022 ( art. 8 ust. l) oraz na rok 2023 ( art. 8 ust. l i 2 ) jako przepisy szczególne zmieniły na czas określony ogólne zasady ustalania wysokości wynagrodzeń sędziów i uposażeń sędziów w stanie spoczynku, do których prawo nabywane jest co do zasady na podstawie art. 91 § l c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych odpowiednio w roku 2021, 2022 i 2023. Uznając za w pełni zasadny postulat ochrony prawa sędziów do wynagrodzenia ustalanego na podstawie ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U.2023.2017 t.j.), w sposób powiązany na stałe z wysokością przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za pracę za drugi kwartał roku poprzedniego, nie można jednocześnie pominąć faktu, że ustawy okołobudżetowe na rok 2021, 2022 i 2023 zostały uchwalone i opublikowane w Dzienniku Ustaw, każda z nich jest aktem normatywnym powszechnie obowiązującym. Bez względu zatem na ocenę zasadności, czy prawidłowości wprowadzonych owymi ustawami zmian - konieczność stosowania przepisów obowiązujących w danym roku ustawy okołobudżetowej i rozstrzygnięcia kolizji zachodzącej pomiędzy jej przepisami, a przepisami ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U.2023.2017 t.j.) wynika z zasady lex specialis derogat legi generali oraz lex posteriori derogat legi priori. Tym samym Prezes Sądu Okręgowego w Ł., jak również każdy Prezes jakiegokolwiek innej jednostki sądownictwa nie mógł i nie może nie stosować przepisów obowiązującej w danym roku ustawy okołobudżetowej, będącej powszechnie obowiązującym aktem normatywnym. Z tych wszystkich przyczyn, w ocenie pozwanego Sąd I instancji dokonał wadliwej oceny prawnej co do tego, że mimo formalnego obowiązywania obowiązującej w 2021 i 2022 roku ustawy okołobudżetowej i powinności rozstrzygnięcia kolizji zachodzącej pomiędzy jej przepisami, a przepisami ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U.2023.2017 t.j.) na podstawie zasady lex specialis derogat legi generali oraz lex posteriori derogat legi priori -uposażenie powódki winno być wyliczane i wypłacane z pominięciem obowiązującej w danym roku ustawy okołobudżetowej, będącej powszechnie obowiązującym aktem normatywnym. W uzasadnieniu poglądu, że sąd I instancji winien był - zgodnie z wnioskiem pozwanego - zawiesić postępowanie do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia przez Trybunał Konstytucyjny postępowania toczącego się pod sygn. akt K 1/23 - wskazać trzeba, że w dotychczasowym orzecznictwie TK oraz SN przez szereg lat nie utrwalił się jeden pogląd co do kwestii, czy sądy powszechne mogą samodzielnie odmawiać zastosowania przepisu ustawy, jeżeli stwierdzają jego niezgodność z Konstytucją. Przez wiele lat Trybunał Konstytucyjny prezentował pogląd, że bezpośredniość stosowania Konstytucji nie przyznaje kompetencji do kontroli konstytucyjności obowiązującego ustawodawstwa sądom, ani innym organom powołanym do stosowania prawa, bowiem artykuł 188 Konstytucji RP zastrzegł do wyłącznej kompetencji Trybunału Konstytucyjnego orzekanie w wymienionych w nim sprawach bez względu na to, czy rozstrzygnięcie ma mieć charakter powszechnie obowiązujący, czy też ma ograniczać się tylko do indywidualnej sprawy. Wielokrotnie również Sąd Najwyższy wskazywał, że jeżeli sąd jest przekonany o niezgodności przepisu z Konstytucją lub ma w tym względzie wątpliwości, powinien na podstawie art. 193 Konstytucji RP zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego z odpowiednim pytaniem prawnym ( tak m.in. wyroki Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2002 r., III CKN 326/01, z dnia 30 października 2002 r., V CKN 1456/00, z dnia 3 grudnia 2008 r., V CSK 310/08; z dnia 27 stycznia 2010 r., II CSK 370/09, czy z dnia 24 listopada 2015 r., II CSK 517/14, LEX nr 1940564). Jednocześnie bezwzględnie wskazać trzeba, że wielokrotnie prezentowany był i jest pogląd przeciwny, wyrażony choćby w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2001 r., III ZP 12/01, w której Sąd Najwyższy podkreślił, że przedmiotem orzekania sądu jest indywidualny stosunek społeczny, a nie orzekanie o prawie, do czego kompetentny jest Trybunał Konstytucyjny, że praktyka odmawiania stosowania przez sądy ustaw, które są zdaniem sądów niekonstytucyjne, wynika z przywoływanej zasady nadrzędności Konstytucji wyrażonej w art. 8 ust. 1 i nakazu bezpośredniego jej stosowania, wyrażonego w art. 8 ust. 2 Konstytucji RP, że do bezpośredniego stosowania Konstytucji przez sąd (art. 8 ust. 2) dochodzi wówczas, gdy sąd stwierdzi istnienie konfliktu między normami konstytucyjnymi a przepisem ustawy, który ma zastosować, szczególnie gdy owa sprzeczność jest oczywista. Wobec istnienia dwóch odmiennych poglądów co do możliwości niestosowania przez sąd w indywidualnej sprawie przepisu obowiązującej ustawy, która w ocenie sądu jest niezgodna z wartością, czy zasadą Konstytucji, a której niekonstytucyjność nie została stwierdzona wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, na wypadek uznania przez Sąd Okręgowy w Sieradzu, że postępowanie niniejsze winno być zawieszone do prawomocnego rozstrzygnięcia przez Trybunał Konstytucyjny postępowania toczącego się pod sygn. akt K 1/23 - wnoszę o ewentualne zawieszenie postępowania apelacyjnego. Podnoszę, że mimo, że formalnie Trybunał Konstytucyjny orzec ma o zgodności, bądź niezgodności z Konstytucją RP ustawy okołobudżetowej na rok 2023, a nie ustawy okołobudżetowej na rok 2021 czy 2021 - w uzasadnieniu zarzutu niekonstytucyjności szeroko powołane zostały regulacje dotyczące wynagrodzeń sędziów zawarte w ustawach okołobudżetowych na rok 2021 i 2022, będące podstawą roszczeń Pani powódki. Jednoczenie, na wypadek nieuwzględnienia apelacji - analogicznie jak w odpowiedzi na pozew, na podstawie art. 102 k.p.c. apelujący wnosił o nieobciążanie pozwanego kosztami postępowania sądowego, w tym ewentualnymi kosztami zastępstwa procesowego a to wobec faktu, że Pani powódka jest zwolniona od kosztów sądowych, a pozwany jest jedynie dysponentem środków budżetowych przekazanych na realizację wynagrodzeń i uposażeń i dysponuje jedynie kwotami odniesionymi do wartości tychże świadczeń ustalonych zgodnie z regulacjami ustaw okołobudżetowych.

W odpowiedzi na apelację, powódka domagała się jej oddalenia w całości, zasądzenia kosztów procesu za drugą instancję. Podniosła, że sąd pierwszej instancji nie naruszył przepisów praw a materialnego. Nie można podzielić stanowiska skarżącego, jakoby Sąd I instancji dokonał błędnej wykładni przepisów prawa poprzez uznanie, że przepisy ustaw okołobudżetowych - art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach ustawy okołobudżetowej na rok 2021 (Dz. U. z 2020 r., poz. 2400) oraz art. 8 ust. 1 i 2 ustawy z 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz.U. z 2021 r., poz 2445) - na podstawie których zmieniono podstawę naliczania wynagrodzeń sędziów, są sprzeczne z art. 178 § 1 i 2 oraz art. 2 Konstytucji RP, a w konsekwencji, że nie mogły i nie mogą stanowić podstawy do ustalenia wysokości i wypłaty należnego powódce uposażenia w latach 2021 i 2022. Ocena Sądu Rejonowego była w tym zakresie prawidłowa, a wyrok Sądu I instancji, w zakresie niezaskarżonym przez stronę powodową zażaleniem, winien się ostać. Przede wszystkim słusznie zauważył Sąd I instancji, że w ustawie z dnia 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. z 2020 r. poz. 2400) oraz w ustawie z 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. z 2022 r. poz. 2445) ustawodawca zmodyfikował ustrojowy schemat wynagradzania sędziego, nie dokonując zmian w ustawie ustrojowej, w tym formalnie nie zawiesił i nie uchylił żadnego z zawartych w niej przepisów. W konsekwencji, do obrotu prawnego zostały wprowadzone istotne i niekorzystne z punktu widzenia zatrudnionego, odstępstwa w zakresie kształtowania jego wynagrodzenia. Odstąpiono od ogólnej zasady ustalenia wynagrodzenia w korelacji do przeciętnego wynagrodzenie z II kwartału roku poprzedniego, zawartej w art. 91 § lc ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych. Ustalenie wysokości uposażenia powódki w 2021 roku na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2021 r.. zaś w 2022 roku na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2022 r., co potwierdził Sąd I instancji, uchybia licznym przepisom Konstytucji RP. w tym w szczególności art. 178 ust. 1 i 2 Konstytucji RP oraz art. 2 (zasada ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, zasada ochrony praw słusznie nabytych). Sąd I instancji, powołując się na orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego podkreślił, że art. 178 ust. 2 ustawy zasadniczej wyznacza pewien konieczny standard, który musi być respektowany przez ustawodawcę przy ustalaniu ustawowych zasad wynagradzania sędziów (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 października 2000 r., sygn. P 8/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 189). Powiązanie wynagrodzeń sędziów z przeciętnym wynagrodzeniem chroni je przed związanym z inflacją spadkiem siły nabywczej, a dzięki mechanizmowi swoistej samoczynnej podwyżki wynagrodzenia zasadniczego i dodatków funkcyjnych - gwarantuje, że wynagrodzenie wzrośnie w wypadku dobrej kondycji gospodarki narodowej. Celem mechanizmu jest nie tylko odniesienie wynagrodzeń sędziów do obiektywnego wskaźnika, ale i uniezależnienie procesu ich ustalania od ingerencji władzy wykonawczej i ustawodawczej. Zmiana zasad wynagradzania w epizodycznych ustawach okołobudżetowych jawi się jako oczywiście sprzeczna z art. 178 ust. 2 Konstytucji. Niekorzystna zmiana w zakresie wynagradzania sędziów w oparciu o ustawy okołobudżetowe. nie daje pogodzić się również z art. 2 Ustawy zasadniczej. Z jednej strony prawodawca odszedł od ukształtowanych, stabilnych zasad wynagradzania sędziów, z drugiej zaś podwyższył uposażenia innych grup zawodowych. Dowolność i uznaniowość działania prawodawcy stanowi jednoznaczne odstępstwo od zasady wynikającej z art. 2 Konstytucji. Niezależnie od zaprezentowanej powyżej argumentacji, zaznaczenia wymaga, że rolą tzw. ustaw okołobudżetowych nie jest wprowadzanie zmian w ustawach zwykłych, lecz wyłącznie zapewnienie realizacji, wykonania ustawy budżetowej. Z tego też powodu, wprowadzanie zmian do innych ustaw (w tym przypadku do art. 91 § lc P.u.s.p.), powinno odbywać się poprzez nowelizację danej ustawy, z poszanowaniem obowiązujących procesów legislacyjnych, w tym rygorów zmian ustaw ustrojowych. W roku 2020, ustawodawca - w co do zasady epizodycznej regulacji - ustawie z 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. z 2020 r. poz. 2400), zmodyfikował ustrojowy schemat kształtowania wynagrodzenia sędziego, określając (art. 8), że podstawę jego wyliczenia stanowić będzie przeciętne miesięczne wynagrodzenie z II kwartału roku 2019 ogłaszane w trybie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Analogiczne rozwiązanie - stanowiące odstępstw o od uzależnienia wysokości wynagrodzenia sędziego od przeciętnego wynagrodzenia za II kwartał roku poprzedniego - powielono w ustawie z 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. z 2022 r. poz. 2445). W kolejnym roku ustawodawca zdecydował się powiązać wysokość wynagrodzenia sędziego z kwotą 5 444,42 zł, wprost określoną w art. 8 ustawy z 1 grudnia 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023. W wypadku zastosowania przepisów ustrojowych, pobory ustalano by w korelacji z kwotą 6.156,25 (przeciętne miesięczne wynagrodzenia w II kwartale 2022 r.). Dokonywanie zmian w zakresie zasad kształtowania wynagrodzeń sędziowskich w oparciu o ustawę okołobudżetową, nie może być aprobowane. Ustawa okołobudżetowa nie dotyczy zmian wynagrodzeń sędziów, ale służy zapewnieniu wykonania budżetu. Z formalnego punktu widzenia zmiany wynagrodzeń sędziów nie stanowią materii, jaką powinna regulować ustawa okołobudżetowa.

Dodatkowo powódka przypomniała, że Polska, przystępując do UE, zgodziła się na zasadę pierwszeństwa prawa unijnego nad prawem krajowym (co zostało przypomniane w pkt 157 wyroku TSUE). Prymat prawa UE skutkuje tym, że każdy organ państwa członkowskiego ma obowiązek zapewnić pełną skuteczność norm prawa UE (pkt 158 wyroku TSUE), aż do pomijania niezgodnych przepisów prawa krajowego (pkt 160). Zasada pierwszeństwa prawodawstwa unijnego nakłada na sądy obowiązek dokonywania oceny zgodności prawa krajowego z prawem unijnym i w razie stwierdzenia jego sprzeczności, odmowy zastosowania przepisu prawa państwa członkowskiego. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w swoim orzecznictwie konsekwentnie podkreśla, że w przypadku przepisów krajowych państw członkowskich, prawo traktatowe oraz wydawane na jego podstawie akty pochodnego prawa unijnego wywołują skutek polegający na tym, że normy unijne (od momentu wejścia w życie) automatycznie wykluczają stosowanie jakichkolwiek niezgodnych z nimi nom prawa krajowego. Przepisy art. 8 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2022 rok oraz art. 12 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2021 rok nie powinny zatem znaleźć zastosowania w niniejszej sprawie z powodu ich niezgodności z art. 19 ust. 1 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej z dnia 7 lutego 1992 r. (dalej jako „TUE”) oraz z art. 47 akapit drugi Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej (dalej jako „KPP”). Przepis art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE kreuje obowiązek ustanowienia przez państwa członkowskie "środków" niezbędnych do zapewnienia skutecznej ochrony sądowej. Dla urzeczywistnienia tej ochrony, kluczowe jest zapewnienie obywatelowi dostępu do niezawisłego” sądu w rozumieniu art. 47 akapit drugi KPP. Przepis art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE kreuje obowiązek ustanowienia przez państwa członkowskie "środków" niezbędnych do zapewnienia skutecznej ochrony sądowej. Dla urzeczywistnienia tej ochrony, kluczowe jest zapewnienie obywatelowi dostępu do niezawisłego” sądu w rozumieniu art. 47 akapit drugi KPP. Zdaniem TSUE pojęcie niezawisłości oznacza między innymi, że sąd wypełnia swe zadania w pełni autonomicznie, nie podlegając żadnej hierarchii służbowej ani nie będąc podporządkowanym komukolwiek i nie otrzymując nakazów czy wytycznych z jakiegokolwiek źródła, oraz że jest on w ten sposób chroniony przed ingerencją i naciskami zewnętrznymi mogącymi zagrozić niezależności osądu jego członków i wpływać na ich rozstrzygnięcia (zob. podobnie wyroki: z dnia 19września 2006 r., Wilson, C 506/04, EU:C:2006:587, pkt 51; z dnia 16lutego 2017r., Margarit Panicello, C 503/15, EU:C:2017:126, pkt 37 i przytoczone tam orzecznictwo). TSUE wskazuje przy tym, że nieodłączną gwarancję niezawisłości sędziowskiej stanowi (obok nieusuwalności sędziów) poziom wynagrodzenia odpowiadający wadze wykonywanych przez nich zadań (zob. wyroki: z dnia 19.września 2006 r., C-506/04, pkt 51; z dnia 27 lutego .2018 r., C-64/16, pkt 45; z dnia 24 czerwca 2019 r„ C-619/18, ECLI:EU:C:2019:531, pkt 75; opinia TSUE z dnia 30 kwietnia 2019 r., 1/17, pkt 202). Artykuł 19 ust. 1 akapit drugi Traktatu o UE jest bezpośrednio skuteczny. Wynika z niego roszczenie dla jednostek, by w postępowaniu przed sądem krajowym ich uprawnienia wywiedzione z prawa UE były zawsze skutecznie chronione. Przepis ten może więc stanowić samodzielną podstawę prawną w postępowaniu krajowym do oceny zgodności działań państwa członkowskiego z prawem Unii, (...) Teza ta została po raz pierwszy wyraźnie potwierdzona w wyroku TS w sprawie AB i in. (wyrok TS z 2.03.2021, C-824/18, A.B. i in., pkt 146; por. także wyrok TS z 16.02.2022 r., C-157/21, Rzeczpospolita Polska przeciwko Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, EU:C:2022:98, pkt 198). Co istotne, zaznaczyła powodka, przedmiotowo zarzut może dotyczyć także regulacji prawnej niezwiązanej ze stosowaniem prawa UE, ale mieszczącej się w dziedzinie objętej prawem UE, co czyni zakres zastosowania komentowanego przepisu znacznie szerszym w zestawieniu z art. 51 ust. 1 KPP, który jest uzależniony od zarzucanego naruszenia prawa lub wolności gwarantowanych prawem Unii (por. wyrok TS z 16.05.2017 r., C-682/15, Berlioz Investment Fund S.A. przeciwko Directeur de 1’administration des contributions directes, EU:C:2017:373). Grzeszczak Robert (red.), Kornobis-Romanowska Dagmara (red.), Traktat o Unii Europejskiej. Komentarz Opublikowano: WKP 2023. Z pewnością dziedziną objętą prawem UE jest niezawisłość sędziów i wszelkie gwarancje ich niezawisłości. Jedną z nich jest właśnie prawo do uposażenia wyliczanego i wypłacanego zgodnie z obiektywnym miernikiem, określonym w ustawie ustrojowej - o ustroju sądów powszechnych.

Odnośnie wniosku o nieobciążanie pozwanego kosztami postępowania sądowego w tym kosztami zastępstwa procesowego i zastosowanie art. 102 k.p.c. – powódka wniosła o nieuwzględnienie tego wniosku i zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu - w tym kosztów zastępstwa procesowego - za postępowanie przed sądem II instancji. Argumentacja merytoryczna przemawiająca za uznaniem roszczeń powodów - w tym powódki G. L. w niniejszej sprawie - została dawno przedstawiona w wyroku Trybunatu Konstytucyjnego z dnia 12 grudnia 2012 r., sygn. akt: K 1/12, oraz wcześniej w postanowieniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 marca 2000 r., sygn. akt: P 12/98 i przytoczono nie tylko w pozwie, ale też w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku I instancji. Mimo to strona pozwana złożyła apelację. W sytuacji, gdy sprawa jest jedną z licznych spraw toczących się na podstawie takiego samego lub zbliżonego stanu faktycznego i tego samego stanu prawnego, nie ma ona charakteru sprawy precedensowej, co mogłoby uzasadniać zastosowanie art. 102 k.p.c. Nawet tam, gdzie rozstrzygnięcie danej kwestii zależy od uznania Sądu, nigdy uznanie to nie oznacza dowolności i arbitralności tego rozstrzygnięcia. Wprawdzie zastosowanie art. 102 kpc zależy w od Sądu, Sąd ten ma jednak obowiązek rozważyć wszystkie okoliczności sprawy oraz porównać sytuację i interesy obu stron postępowania. Wprawdzie pozwany jako dysponent środków budżetowych nie miał wpływu na faktyczną wysokość uposażenia wypłacanego powódce, ale powódka również nie miała na to żadnego wpływu, jak również żadnej innej możliwości przeciwdziałania naruszeniu jej prawa niż wystąpienie do Sądu. Strona pozwana stanowi statio fisci Skarbu Państwa i jako taka jest zwolniona z obowiązku uiszczania kosztów sądowych. Nie oznacza to jednak iż Skarb Państwa jest zwolniony również z obowiązku zwrotu pracownikowi kosztów przegranego procesu, które w takim przypadku pracownik musi pokryć de facto ze swojego uposażenia. Pozwany środki zarówno na wypłatę uposażeń, jak i na zapłacenie kosztów procesu, pozyskuje z budżetu państwa . Jeżeli nawet w planie finansowym pozwanego nie zostały ujęte środki na te cele ( wyrównanie uposażeń i zwrot kosztów procesu) pozwany musi zwrócić się do dysponenta części środków budżetowych w ramach której finansowana jest jego działalność z wnioskiem o wyrażenie zgody na przesunięcie środków budżetu i planu finansowego z innych pozycji lub nawet z budżetów podległych temu dysponentowi innych jednostek.

Z rozstrzygnięciem Sądu Rejonowego, zawartym w punkcie 3 wyroku z 18 marca 2024 r. w sprawie sygn. akt IV P 42/24, nie zgodziła się powódka i wywiodła zażalenie, gdzie zarzuciła sądowi pierwszej instancji naruszenie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie oraz art. 102 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w związku z art. 7 i 2 Konstytucji RP. W związku z ww. zarzutami, wniosła o zmianę postanowienia zawartego w punkcie 3. wyroku z dnia 18 marca 2024 roku wydanym na posiedzeniu niejawnym w trybie art. 148§ 1 k.p.c. uzupełnionym w dniu 25 marca 2024 roku na posiedzeniu niejawnym doręczonym w dniu 23 kwietnia 2024 roku w zakresie nieobciążania strony pozwanej obowiązkiem zwrotu powódce kosztów zastępstwa procesowego poprzez zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powódki zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie przed sądem pierwszej instancji w kwocie 2.700 zł.

W uzasadnieniu wskazała, że w sprawie powództwo zostało uwzględnione w całości, w zakresie w jakim nie zostało cofnięte, wobec czego na podstawie art. 98 k.p.c. zasadnym jest obciążenie pozwanego jako strony przegrywającej proces kosztami zastępstwa procesowego pełnomocnika powódki. Kwota 2.700,00 zł stanowi stawkę wynagrodzenia adwokata obliczoną na podstawie § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015, poz. 1800 ze zm.). Jednakże Sąd I instancji nie obciążył strony pozwanej obowiązkiem zwrotu powódce kosztów zastępstwa procesowego i uzasadnił to rozstrzygnięcie następująco: O kosztach orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c., odstępując od obciążenia nimi pracodawcy. W realiach niniejszej sprawy pozwany - dysponent środkÓM’ budżetowych przekazanych na realizacje wynagrodzeń, nie miał w zasadzie wpływu na faktyczną wysokość wypłacanych uposażeń. Prezes Sądu nie posiada nadto uprawnienia w zakresie oceny zgodności z Konstytucją obowiązujących regulacji prawnych. W konsekwencji, nałożenie na pracodawcę obowiązku zwrotu kosztów byłoby, zdaniem Sądu, krzywdzące. Regulacja zawarta w art. 102 kpc stanowi odstępstwo od ww reguły zawartej w art. 98 kpc ograniczając ją do wypadków szczególnie uzasadnionych: W wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami Trudno jednak zgodzić się ze stanowiskiem Sądu I instancji w tym zakresie w niniejszej sprawie. Nie ma ona charakteru precedensowego. Spraw tego typu jest obecnie w sądach wiele. Argumentacja merytoryczna przemawiająca za uznaniem roszczeń powodów - w tym powódki G. L. w niniejszej sprawie - została dawno przedstawiona w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 grudnia 2012 r., sygn. akt: K 1/12, oraz wcześniej w postanowieniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 marca 2000 r., sygn. akt: P 12/98. Mimo, iż sprawa niniejsza dotyczy innego okresu, uzasadnienie wydanego w niej wyroku zawiera argumenty wskazane w ww orzeczeniach TK. Argumenty te były podniesione w pozwie zawierającym szczegółowe uzasadnienie z wyjaśnieniem podstawy dochodzonych roszczeń. W sytuacji, gdy sprawa jest jedną z licznych spraw toczących się na podstawie takiego samego lub zbliżonego stanu faktycznego i tego samego stanu prawnego, nie ma ona charakteru sprawy precedensowej, co mogłoby uzasadniać zastosowanie art. 102 k.p.c. Należy wskazać, iż zasądzona dla powódki kwota stanowi należną jej część uposażenia - a więc środków jej utrzymania. Strona pozwana jako pracodawca dla realizacji wyroku zasądzającego uzupełniającą część uposażenia sędziego musi pozyskać te środki z budżetu państwa, może więc również zwrócić się o przekazanie jej środków na zapłatę wynagrodzenia pełnomocnika powódki - sędziego - w procesie sądowym. Pozwany jako dysponent środków budżetowych nie miał wpływu na faktyczną wysokość uposażenia wypłacanego powódce, ale powódka również nie miała na to żadnego wpływu, jak również żadnej innej możliwości przeciwdziałania naruszeniu jej prawa niż wystąpienie do Sądu. Strona pozwana nie wykazała, że nie ma środków na zapłacenie takiego zobowiązania. Niezależnie od tego posiada ona wynikające z przepisów o finansach publicznych instrumenty umożliwiające ich pozyskanie, np. w formie uzyskania zgody dysponenta tej części budżetu na przesunięcie środków finansowych pomiędzy poszczególnymi pozycjami. Wnioski w sprawie takich przesunięć mogą być składane po zakończeniu danego kwartału. Kwestia braku samodzielności jednostek budżetowych w kontekście prowadzonej działalności została rozwinięta w orzecznictwie sądowym, w szczególności w jednym z wyroków sąd stwierdził, że „ (...) jednostka budżetowa nie odpowiada też za szkody wyrządzone swoją działalnością, odpowiedzialność tę ponosi wyłącznie gmina. Innymi słowy jednostki budżetowe nie wykonują działalności we własnym imieniu, na własny rachunek i własną odpowiedzialność oraz nie ponoszą związanego z prowadzeniem działalności ryzyka gospodarczego (por. wyrok NSA z dnia 16 czerwca 2016 r., IFSK 1653/14 . Lex nr 1653/14). Salachna Joanna M. (red.), Tyniewicki Marcin (red), Finanse publiczne. Komentarz Opublikowano: WKP 2024 Sytuacji w sprawie niniejszej nie można uznać za wypadek szczególnie uzasadniony w rozumieniu art. 102 kpc. W takiej sytuacji zastosowanie art. 102 jest nieuzasadnione i stanowi premiowanie państwa mimo oczywistego naruszenia przez nie prawa, co narusza zasadę praworządności. Artykuł 7 Konstytucji statuuje zasadę legalizmu, zwaną również zasadą praworządności. Głosi ona, że wszystkie organy władzy publicznej powinny działać na podstawie prawa i w jego granicach.(...) Zasada legalizmu w znaczeniu formalnym nie może w państwie demokratycznym funkcjonować bez jej materialnego komponentu. W przeciwnym razie służyłaby bowiem legalizacji nielegalnych działań organów władzy publicznej, prowadząc do wniosku, że organ działający na podstawie niekonstytucyjnego prawa i w jego granicach działa zgodnie z prawem. Owo materialne znaczenie zasady legalizmu wynika z art. 2 Konstytucji, który stanowi konieczne dopełnienie art. 7 Konstytucji. Respektowanie zasady legalizmu przez organy władzy publicznej służy również realizacji innych zasad wywodzonych z art. 2 Konstytucji, w szczególności zasady ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, a także zasady pewności i bezpieczeństwa prawnego. Z zasady demokratycznego państwa prawnego wynika również wymóg, aby wszelkie postępowania prowadzone przez organy władzy publicznej w celu rozstrzygnięcia spraw indywidualnych odpowiadały standardom sprawiedliwości proceduralnej. Postępowania te powinny być tak ukształtowane, by zapewniały wszechstronne i staranne zbadanie wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Pozwany domagał się oddalenia zażalenia, a na wypadek jego uwzględnienia, wnosił o nieobciążanie pozwanego kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego. Zaznaczył, że sąd pierwszej instancji dokonał prawidłowej i zgodnej z prawem - opartej na treści art. 102 k.p.c. oceny, że przedmiotowej sprawie zachodzą podstawy do nieobciążania pozwanego obowiązkiem zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, a to wobec faktu, że pozwany, jako dysponent środków budżetowych przekazanych na realizacje wynagrodzeń, nie miał wpływu na faktyczną wysokość wypłacanych na rzecz powódki uposażeń. Wskazane przez sąd I instancji uzasadnienie zastosowania art. 102 k.p.c. - wbrew zarzutom podnoszonym w przedmiotowym zażaleniu nie jest „lakoniczne” - jest krótkie, jednakże precyzuje jakie okoliczności faktyczne w sprawie sąd uznał za szczególnie uzasadnione. Jak podkreślają m.in. prof. Tadeusz Ereciński i prof. Małgorzata Manowska, ocena sądu w zakresie art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym, ma charakter dyskrecjonalny, oparty na swobodnym uznaniu, kształtowanym własnym przekonaniem, poczuciem sprawiedliwości oraz analizą okoliczności rozpoznawanej sprawy, wobec czego kontrola instancyjna zastosowania wskazanego przepisu winna prowadzić do zmiany rozstrzygnięcia o kosztach procesu tylko w sytuacji, gdy dokonana przez sąd pierwszej instancji ocena okaże się oczywiście dowolna (tak SN m.in. w postanowieniach: z 27.03.2013 r., V CZ 96/12, LEX nr 1341743; z 17.04.2013 r., V CZ 103/12, LEX nr 1341712; z 29.11.2012 r., V CZ 58/12, LEX nr 1289063; z 10.10.2012 r., I CZ 66/12, LEX nr 1232749; z 5.10.2012 r., IV CZ 63/12, LEX nr 1232814). Zdaniem pozwanego, ocena dokonana przez sąd nie może być uznana za dowolną, a fakt uwzględnienia powództwa powódki w całości pozostaje poza sferą oceny, czy zachodziła i zachodzi podstawa do zastosowania art. 102 k.p.c. Pozwany nie miał i nie ma żadnego wpływu na proces legislacyjny, w tym na treść przepisów kolejnych ustaw okołobudżetowych, a jako dysponent środków budżetowych przekazywanych na realizacje wynagrodzeń i uposażeń sędziów - nie ma możliwości ustalania ich w innej wysokości, niż zgodnie z przepisami powszechnie obowiązującego prawa. Ta właśnie szczególna, specyficzna sytuacja faktyczna została słusznie przez Sąd Rejonowy uznana za wypadek szczególnie uzasadniony w rozumieniu art. 102 k.p.c. i brak jest jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, że ocena ta nosi cechę oczywistej dowolności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego i zażalenie powódki są niezasadne, bowiem sąd pierwszej instancji wydał trafne rozstrzygnięcie, które znajduje oparcie w całokształcie niespornych okoliczności faktycznych sprawy. Zdaniem Sądu Okręgowego, na powyższe wskazuje uzasadnienie wyroku sądu pierwszej instancji, które posiada wszystkie elementy niezbędne, jak też dane pozwalające na kontrolę rozstrzygnięcia w granicach apelacji i zażalenia.

Co do apelacji, zauważenia wymaga, że wniesiona przez fachowego pełnomocnika zarzuca wyłącznie naruszenie przepisów prawa materialnego, natomiast nie formułuje żadnych zarzutów dotyczących naruszenia prawa procesowego, zmierzających do zmiany ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd Rejonowy. W tej sytuacji, skoro apelujący nie sprecyzował żadnego zarzutu naruszenia prawa procesowego, a tym samym nie podważał ustaleń faktycznych dokonanych przez sąd meriti, Sąd Okręgowy brał pod uwagę jedynie zgłoszone zarzuty naruszenia prawa materialnego, które w okolicznościach faktycznych sprawy ocenić należy jako chybione. Watro tu podkreślić, że naruszenie prawa materialnego może polegać na błędnej jego wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu. Błędna wykładnia prawa polega na błędnym zrozumieniu treści lub znaczenia normy prawnej. Z kolei naruszenie prawa przez niewłaściwe jego zastosowanie, to, jak słusznie wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z 25 marca 1999 roku, III CKN 206/98 (OSNC 1999, nr 10, poz. 183), kwestia prawidłowego odniesienia normy prawa materialnego do ustalonego stanu faktycznego, sprawa właściwego skonfrontowania okoliczności stanu faktycznego z hipotezą odnośnej normy prawnej i poddanie tego stanu ocenie prawnej na podstawie treści tej normy.

W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy nie dopuścił się żadnej ze wskazanych postaci naruszenia prawa materialnego. W ocenie sądu odwoławczego, nie tracąc z pola widzenia treści Wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 8 listopada 2023 roku sygn. akt K 1/23 (Dz. U. z 15 listopada 2023 roku poz. 2479), gdzie TK orzekł, że art. 8 i art. 9 ustawy z dnia 1 grudnia 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 są niezgodne z art. 178 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (pkt 1), art. 7 ustawy powołanej w punkcie 1 jest niezgodny z art. 195 ust. 2 Konstytucji (pkt 2), zarzuty apelującego w postaci naruszenia przez sąd pierwszej instancji art. 12 ust. l ustawy z dnia 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach ustawy okołobudżetowej na rok 2021 (Dz.U. z 2020 r, poz. 2400) oraz art. 8 ust. l i 2 ustawy z 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. z 2021 r. poz. 2445) poprzez błędne uznanie, że są one sprzeczne z art. 178 § 1 i 2 oraz art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, naruszenia art. 12 ust. l ustawy z dnia 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach ustawy okołobudżetowej na rok 2021 (Dz.U. z 2020 r, poz. 2400) w zw. z art. 91 § 1 c oraz art. 100 § 2 z dnia 27 lipca 2001 roku Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2023 poz. 217), poprzez dokonanie przez sąd błędnej oceny, że podstawą wyliczenia wynagrodzenia sędziów i uposażenia sędziów w stanie spoczynku - w tym powódki - w 2021 roku winno być przyjęte przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku 2020, naruszenia art. 8 ust. l i 2 ustawy z 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. z 2021 r. poz. 2445) w zw. z art. 91 § 1 coraz art. 100 § 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2023 poz. 217), poprzez dokonanie błędnej oceny, że podstawą wyliczenia wynagrodzenia sędziów i uposażenia sędziów w stanie spoczynku - w tym powódki - w 2022 roku winno być przyjęte wynagrodzenie w drugim kwartale roku 2021, są chybione. Na potrzeby niniejszej sprawy, Sąd Okręgowy w pełni akceptuje poglądy prawne i wykładnię stosowania prawa w zakresie wynagrodzenia sędziów, wyrażone przez Sąd Rejonowy. Przede wszystkim, zasady ustalania wynagrodzeń sędziów sądów powszechnych, tu sędzi w stanie spoczynku, zostały uregulowane w art. 91-91 a w zw. z art. 100 § 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (tj. Dz. U. z 2020 r. poz. 365 z późn. zm.). Wysokość wynagrodzenia sędziów, zajmujących równorzędne stanowiska sędziowskie, różnicuje jedynie staż pracy lub pełnione funkcje (art. 91 § 1 u.s.p.). Art. 91 § lc cyt. ustawy statuuje zasadę, że podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 53), z zastrzeżeniem § ld. Stosownie do § ld cytowanego przepisu, jeżeli przeciętne wynagrodzenie, o którym mowa w §lc, jest niższe od przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za drugi kwartał roku poprzedzającego - przyjmuje się podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w dotychczasowej wysokości. Art. 91 § 2 u.s.p. stanowi, że wynagrodzenie zasadnicze sędziego określa się w stawkach, których wysokość ustala się z zastosowaniem mnożników podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego, o której mowa w §lc. Stawki wynagrodzenia zasadniczego na poszczególnych stanowiskach sędziowskich oraz mnożniki, służące do ustalenia wysokości wynagrodzenia zasadniczego sędziów w poszczególnych stawkach, określa załącznik do ustawy. Sędziemu przechodzącemu lub przeniesionemu w stan spoczynku z powodu wieku, choroby lub utraty sił przysługuje uposażenie w wysokości 75% wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za wysługę lat, pobieranych na ostatnio zajmowanym stanowisku (art. 100§2). Celem tych przepisów było uniezależnienie wysokości wynagrodzeń sędziów, mających odpowiadać godności urzędu (art. 178 ust. 2 Konstytucji), od wahań koniunktury gospodarczej, w tym przejściowych trudności finansowych kraju. Sędziowie są jedyną grupą zawodową w Polsce, której Konstytucja gwarantuje prawo do wynagrodzenia „odpowiadającego godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków”. Art. 178 ust. 2 ustawy zasadniczej wyznacza, chociaż w sposób mało precyzyjny, pewien konieczny standard, który musi być respektowany przez ustawodawcę przy ustalaniu ustawowych zasad wynagradzania sędziów (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 października 2000 r., sygn. P 8/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 189). Powiązanie wynagrodzeń sędziów z przeciętnym wynagrodzeniem - chroni je przed związanym z inflacją spadkiem siły nabywczej, a dzięki mechanizmowi swoistej samoczynnej podwyżki wynagrodzenia zasadniczego i dodatków funkcyjnych - gwarantuje, że wynagrodzenie wzrośnie w wypadku dobrej kondycji gospodarki narodowej. Celem mechanizmu jest nie tylko odniesienie wynagrodzeń sędziów do obiektywnego wskaźnika, ale i uniezależnienie procesu ich ustalania od ingerencji władzy wykonawczej i ustawodawczej. W 2020 roku, pomijając ww. przepisy ustrojowe, ustawodawca, w epizodycznej regulacji - ustawie z 19 listopada 2020r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. z 2020r. poz. 2400), zmodyfikował zagwarantowany schemat kształtowania wynagrodzenia sędziego, określając (art. 8), że podstawę jego wyliczenia stanowić będzie przeciętne miesięczne wynagrodzenie z II kwartału roku 2019 ogłaszane w trybie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Podobna regulacja znalazła się w ustawie z 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. z 2022r. poz. 2445). W kolejnym roku, ustawodawca zdecydował się powiązać wysokość wynagrodzenia sędziego z kwotą 5444,42zł, wprost określoną w art. 8 ustawy z 1 grudnia 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023. Rację ma więc sąd pierwszej instancji, że w trzech kolejnych latach wprowadzono istotne i to niekorzystne z punktu widzenia zatrudnionego sędziego, odstępstwa w zakresie kształtowania jego wynagrodzenia. Co ważne dla sprawy, ustawodawca nie dokonał jednoczesnych zmian w ustawie ustrojowej, w tym formalnie nie zawiesił i nie uchylił żadnego z zawartych w niej przepisów. Oczywistym jest również dla sądu odwoławczego, że w sytuacji wątpliwości dotyczącej mocy obowiązującej przepisów o sprzecznej treści, zawartych w aktach prawnych wydanych w różnym czasie i w wypadku, gdy przepisy późniejsze nie uchylają wcześniejszych, należy przyznać prymat przepisowi późniejszemu (lexposteriori derogat legi priori). Nie oznacza to jednakże, iż sąd pozbawiony jest prawa do oceny, czy „nowe” regulacje pozostają w zgodności z normami rangi konstytucyjnej. W ocenie Sądu Okręgowego, skoro Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej, jej przepisy stosuje się bezpośrednio, zaś sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom (art. 178 ust. 1 Konstytucji RP), to istnieje możliwość samodzielnego dokonania przez sąd oceny zgodności przepisów ustawowych z Konstytucją na użytek rozpoznawanej sprawy (wyrok Sądu Najwyższego z 7 kwietnia 2016 roku, III KRS 45/12, Lex nr 2288955). Obowiązkiem sądów jest wymierzanie sprawiedliwości (art. 10 ust. 2 i art. 175 ust. 1 Konstytucji). Sędzia nie może stosować ustaw bez uwzględnienia kontekstu konstytucyjnego. W konsekwencji, w jednostkowej sprawie, sąd może odmówić stosowania przepisu ustawy lub rozporządzenia, jeżeli stwierdzi jego sprzeczność z prawem hierarchicznie wyższym. Nie narusza to kompetencji Trybunału Konstytucyjnego, który ma inny przedmiot orzekania (art. 188 Konstytucji) - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2012 roku, III PK 87/11 LEX nr 1619703. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wywołuje ten skutek, że zakwestionowane przepisy tracą moc z chwilą wskazaną przez Trybunał, podczas gdy stwierdzenie takiej niezgodności przez sąd jest podstawą do odmowy zastosowania zakwestionowanego przepisu w toku rozpoznawania określonej sprawy, pomimo, że formalnie przepis ten pozostaje w systemie prawnym. Przy takim założeniu, ma rację sąd pierwszej instancji, że zmiana zasad wynagradzania i to w epizodycznych ustawach okołobudżetowych, jawić się musi jako oczywiście sprzeczna z art. 178 ust. 2 Konstytucji.

Powódka słusznie powołuje argumentację zawartą w uzasadnieniu do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 grudnia 2012 roku wydanego w sprawie K 1/12. Tamże, kwestionowaną ustawą okołobudżetową ustawodawca unormował podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego oraz sędziego Sądu Najwyższego (art. 22 ust. 1 i art. 23 ust. 1) w roku 2012, w oparciu o przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2010 r. Odstąpiono tym samym od ogólnej zasady ustalenia wynagrodzenia w korelacji do przeciętnego wynagrodzenie z II kwartału roku poprzedniego. Trybunał podkreślił, że w demokratycznym państwie prawa, opartym na trójpodziale władz, nie jest dopuszczalne, by jedna z nich, była przez pozostałe władze osłabiana, co mogłoby w konsekwencji prowadzić do uzależnienia od pozostałych władz i obniżać jej autorytet. Wskazano w szczególności, że zamrożenie wynagrodzeń może być tolerowane tylko wyjątkowo i nie może w żadnym wypadku stać się ono systematyczną praktyką, jak w niniejszej sprawie. Nawiązując do powyższego, należy zaakceptować pogląd Sądu Rejonowego, że nie do pogodzenia z wartościami konstytucyjnymi pozostaje trzykrotne odstąpienie przez ustawodawcę od ustrojowego modelu wynagradzania sędziów. Takie działanie władzy ustawodawczej całkowicie przeczy zasadzie z art. 178 Konstytucji.

Ma również rację sąd pierwszej instancji twierdząc, że wskazana niekorzystna zmiana w zakresie wynagradzania sędziów w latach 2020 -2023, nie daje pogodzić się z art. 2 Konstytucji. Zgodnie z jego treścią, Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. W świetle tej zasady, adresaci norm prawnych mają prawo oczekiwać, że regulacje prawne nie będą zmieniane na ich niekorzyść w sposób arbitralny, w oderwaniu od innych uchwalanych w tym samym okresie regulacji prawnych. Co ważne, z jednej strony prawodawca odchodzi od ukształtowanych, stabilnych zasad wynagradzania sędziów, z drugiej zaś podwyższa uposażenia innych grup zawodowych, jak to przytoczył sąd meriti.

Ostatecznie, Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, że przepisy okołobudżetowe, stanowiące podstawę wypłacanych powódce uposażeń w roku 2021 i 2022, są sprzeczne z art. 178 ust. 2 i art. 2 ustawy Zasadniczej, a wprowadzenie ewentualnych zmian winno nastąpić w drodze nowelizacji ustawy ustrojowej, nie zaś w oparciu o epizodyczne, z istoty jednorazowe regulacje okołobudżetowe. Trybunał Konstytucyjny, w powołanym na wstępie wyroku z 8 listopada 2023 roku, zajął tożsamy pogląd na wysokość wynagrodzenia sędziów w roku następnym, 2023. Przedmiotem zainteresowania Trybunału była podobna konstrukcja prawna, tj. regulacja ujęta w kolejnej czasowo ustawie, ustawie z 1 grudnia 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023.

W konsekwencji powyższego, na podstawie art. 385 k.p.c., sąd odwoławczy oddalił apelację pozwanego jako bezzasadną. Nie obciążył apelującego obowiązkiem zwrotu powódce kosztów zastępstwa procesowego za II instancję, a to w myśl art. 102 k. p. c. Pozwany, jako dysponent środków budżetowych przekazanych na realizację wynagrodzeń sędziów, niezależnie od prawnego poglądu na materię przedmiotu sporu, nie miał żadnego wpływu na faktyczną wysokość wypłacanych uposażeń. Nałożenie na pracodawcę obowiązku zwrotu kosztów, byłoby zdaniem Sądu Okręgowego krzywdzące i to w rozumieniu cyt. przepisu. Przeto, Sąd Okręgowy uznał, że w sprawie ma zastosowanie art. 102 k.p.c. Jak stanowi art. 98 § 1 k.p.c., strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Z kolei, w myśl § 3 wskazanego przepisu, do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach. W myśl natomiast art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Należy podkreślić, że przepis art. 102 k.p.c. urzeczywistnia zasadę słuszności i jako wyjątkowy, stanowiący wyłom w zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu - nie podlega wykładni rozszerzającej i wyklucza uogólnianie, a może być stosowany jedynie w zależności od konkretnego wypadku (tak postanowienie Sądu Najwyższego z 13 października 1976r. sygn. IV Pz 61/76, LEX nr 7856, postanowienie Sądu Najwyższego z 16 lutego 1981r. sygn. IV Pz 11/81, LEX nr 8307). Wobec tego, przy ocenie przesłanek z art. 102 k.p.c. należy przede wszystkim wziąć pod uwagę fakty związane z samym przebiegiem procesu, tj. podstawę oddalenia bądź uwzględnienia żądania, zgodność zamiarów stron w sprawach dotyczących stosunku prawnego, który może być ukształtowany tylko wyrokiem, szczególną zawiłość lub precedensowy charakter sprawy albo subiektywne przekonanie strony co do zasadności zajmowanego stanowiska - trudne do zweryfikowania a limine (tak wyrok S.A. w Katowicach z 18.07.2013 r. I ACa 447/13 LEX nr 1349918). W niniejszej sprawie, pozwany wykazał, że po jego stronie zachodzą owe "szczególne okoliczności", które uzasadniają zwolnienie go z obowiązku ponoszenia kosztów procesu w drugiej instancji i to pomimo oddalenia apelacji w całości. Art. 102 k.p.c. daje sądowi możliwość całkowitego lub częściowego odstąpienia od obciążania strony przegrywającej kosztami procesu. Sąd nie jest zobligowany do zastosowania tego przepisu a jedynie ma taką możliwość, po rozważeniu całokształtu okoliczności sprawy, co uczynił. Co ważne, sądy posiadają swobodę kształtowania orzeczeń o kosztach procesu, a więc i kosztach zastępstwa procesowego, samodzielnie decydują czy na gruncie konkretnej sprawy zachodzą owe "szczególne okoliczności" o jakich mowa w powoływanym wyżej przepisie pozwalające na odstąpienie od obciążania strony przegrywającej kosztami postępowania. Jak wskazał Sąd Najwyższy „zastosowanie przez sąd art. 102 k.p.c. powinno być oceniane w całokształcie okoliczności, które by uzasadniały odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu tych okoliczności należy zaliczyć zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu jak i fakty leżące na zewnątrz procesu. Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (postanowienie z 14 stycznia 1974r., II CZ 223/73, LEX nr 7379, postanowienie Sądu N. 13 października 1976r. sygn. IV Pz 61/76, LEX nr 7856, postanowienie Sądu Najwyższego z 16 lutego 1981r. sygn. IV Pz 11/81, LEX nr 8307). Te zaś na gruncie rozpoznawanej sprawy wystąpiły, o czy Sąd Okręgowy zważył wyżej.

Rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego, zawarte w punkcie 3 wyroku z 18 marca 2024 r. w sprawie niniejszej, zasługuje na akceptację, a zażalenie powódki w tej materii podlega oddaleniu. Zarzuty naruszenia przepisów prawa procesowego w postaci art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 5. w zw. z § 9 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, poprzez ich niezastosowanie i nieobciążenie strony pozwanej obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego na rzecz powódki oraz w postaci art. 102 k.p.c., poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i odstąpienie od obciążania pozwanego kosztami zastępstwa procesowego na rzecz powódki, podczas gdy według słusznośćiowego kryterium rozłożenia obowiązku ponoszenia kosztów, w szczególności z uwagi na fakt, iż pozwany uległ w całości żądaniu powódki, na stronie pozwanej powinien ciążyć obowiązek zwrotu kosztów procesu na rzecz powódki, nie mogą odnieść zamierzonego skutku. Wskazane przez sąd I instancji uzasadnienie zastosowania art. 102 k.p.c. trafnie precyzuje jakie to okoliczności faktyczne w sprawie sąd uznał za szczególnie uzasadnione. Faktycznie, pozwany nie miał i nie ma żadnego wpływu na proces legislacyjny, w tym na treść przepisów kolejnych ustaw okołobudżetowych, a jako dysponent środków budżetowych przekazywanych na realizacje wynagrodzeń i uposażeń sędziów - nie ma możliwości ustalania ich w innej wysokości, niż zgodnie z przepisami powszechnie obowiązującego prawa. Ta właśnie szczególna, specyficzna sytuacja została słusznie przez Sąd Rejonowy oceniona i uznana za wypadek szczególnie uzasadniony w rozumieniu art. 102 k.p.c. Brak jest jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, że ocena ta nosi cechę oczywistej dowolności. Przeto, Sąd Okręgowy uznał również, że w sprawie ma zastosowanie art. 102 k.p.c. Jak stanowi art. 98 § 1 k.p.c., strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Z kolei, w myśl § 3 wskazanego przepisu, do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach. W myśl natomiast art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Należy podkreślić, że przepis art. 102 k.p.c. urzeczywistnia zasadę słuszności i jako wyjątkowy, stanowiący wyłom w zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu - nie podlega wykładni rozszerzającej i wyklucza uogólnianie, a może być stosowany jedynie w zależności od konkretnego wypadku (tak postanowienie Sądu Najwyższego z 13 października 1976r. sygn. IV Pz 61/76, LEX nr 7856, postanowienie Sądu Najwyższego z 16 lutego 1981r. sygn. IV Pz 11/81, LEX nr 8307). Wobec tego, przy ocenie przesłanek z art. 102 k.p.c. należy przede wszystkim wziąć pod uwagę fakty związane z samym przebiegiem procesu, tj. podstawę oddalenia bądź uwzględnienia żądania, zgodność zamiarów stron w sprawach dotyczących stosunku prawnego, który może być ukształtowany tylko wyrokiem, szczególną zawiłość lub precedensowy charakter sprawy albo subiektywne przekonanie strony co do zasadności zajmowanego stanowiska - trudne do zweryfikowania a limine (tak wyrok S.A. w Katowicach z 18.07.2013 r. I ACa 447/13 LEX nr 1349918). W niniejszej sprawie, pozwany wykazał, że po jego stronie zachodzą owe "szczególne okoliczności", które uzasadniają zwolnienie go z obowiązku ponoszenia kosztów procesu w pierwszej instancji i to pomimo uwzględnienia pretensji powódki w całości. Art. 102 k.p.c. daje sądowi możliwość całkowitego lub częściowego odstąpienia od obciążania strony przegrywającej kosztami procesu. Sąd nie jest zobligowany do zastosowania tego przepisu a jedynie ma taką możliwość, po rozważeniu całokształtu okoliczności sprawy, co uczynił. Sądy posiadają swobodę kształtowania orzeczeń o kosztach procesu, a więc i kosztach zastępstwa procesowego, samodzielnie decydują czy na gruncie konkretnej sprawy zachodzą owe "szczególne okoliczności" o jakich mowa w powoływanym wyżej przepisie pozwalające na odstąpienie od obciążania strony przegrywającej kosztami postępowania. Jak wskazał Sąd Najwyższy „zastosowanie przez sąd art. 102 k.p.c. powinno być oceniane w całokształcie okoliczności, które by uzasadniały odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu tych okoliczności należy zaliczyć zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu jak i fakty leżące na zewnątrz procesu. Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (postanowienie z 14 stycznia 1974r., II CZ 223/73, LEX nr 7379, postanowienie Sądu N. 13 października 1976r. sygn. IV Pz 61/76, LEX nr 7856, postanowienie Sądu Najwyższego z 16 lutego 1981r. sygn. IV Pz 11/81, LEX nr 8307). Te zaś na gruncie rozpoznawanej sprawy wystąpiły. Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 3 k.p.c., zażalenie powódki podlegało oddaleniu.