Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 grudnia 2023r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

Protokolant: st. sekretarz sądowy Anna Bańcerowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 grudnia 2023r. w Warszawie

sprawy A. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z udziałem (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania A. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 25 lutego 2022 roku, numer (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, że A. S. jak pracownik płatnika składek (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 sierpnia 2021 roku;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz A. S. kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi za czas od daty uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

UZASADNIENIE

A. S. w dniu 27 kwietnia 2022r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 25 lutego 2022r., znak (...). Zarzuciła naruszenie:



przepisów postępowania, tj. art. 7, art. 75 w związku z art. 77 § 1 k.p.a., poprzez niedopełnienie ciążących na organie rentowym obowiązków polegających na podjęciu wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, w szczególności zebraniu i rozpatrzeniu w sposób wyczerpujący całego istniejącego w sprawie materiału dowodowego, w tym zeznań świadków, szczegółowych wyjaśnień odwołującej się oraz dokumentacji dotyczącej jej ciąży, podczas gdy prawidłowo zebrany materiał dowodowy pozwoliłby na ustalenie, że odwołująca się w dniu zawierania umowy o pracę nie wiedziała o tym, że jest w ciąży, zawarła umowę o pracę z zamiarem jej świadczenia oraz że faktycznie pracę tą świadczyła;



przepisów postępowania, tj. art. 80 k.p.a., poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego, polegające na pominięciu okoliczności, że odwołująca się w chwili zawierania umowy o pracę nie miała wiedzy o ciąży oraz wywiedzenie z zebranego w sprawie materiału dowodowego wniosków nielogicznych oraz sprzecznych z doświadczeniem życiowym, polegających na tym, że rzekomo z niezatrudnienia przez płatnika składek innego pracownika na zastępstwo odwołującej, nieprzedstawienia orzeczenia lekarskiego stwierdzającego u odwołującej się brak przeciwwskazań do pracy, zgłoszenia do ubezpieczeń wysłanego po obowiązującym w tym zakresie ustawowym terminie, braku ochrony ubezpieczeniowej odwołującej się z jakiegokolwiek innego tytułu przed zgłoszeniem jej do ubezpieczeń – wynika fakt, iż dokonane zgłoszenie do ubezpieczeń miało na celu wyłączne uzyskanie prawa odwołującej się do wypłaty świadczeń, podczas gdy z całokształtu, prawidłowo zgromadzonego i ocenionego w sposób zgodny z zasadami logicznego rozumowania, materiału dowodowego wynika, że praca była przez odwołującą się faktycznie świadczona, zaś wszystkie wskazane okoliczności, w zestawieniu z dowodami potwierdzającymi świadczenie przez odwołującą się pracy, są absolutnie irrelewantne z punktu widzenia oceny stanu faktycznego sprawy.

Powyższe naruszenia doprowadziły w ocenie odwołującej do:



błędnego ustalenia stanu faktycznego, polegającego na przyjęciu, że przedstawione w sprawie dokumenty, podpisane przez odwołującą się, zostały sporządzone wyłącznie na potrzeby prowadzonego postępowania i uzyskania świadczeń płynących z ochrony ubezpieczeniowej, gdyż odwołująca się odpowiednio wcześnie poszukiwała zabezpieczenia sytuacji materialnej w związku z przewidywanym okresem macierzyństwa oraz że brak orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwskazań do pracy, rzekomo pozbawiał odwołującą się możliwości wykonywania pracy, podczas gdy z prawidłowej analizy i oceny całości istniejącego w sprawie materiału dowodowego jasno wynika, iż odwołująca się zawarła umowę o pracę z zamiarem jej faktycznego świadczenia i że pracę tę faktycznie wykonywała;



naruszenia przepisów prawa materialnego, tj. art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 22 § 1 kodeksu pracy w związku z art. 58 § 2 kodeksu cywilnego, poprzez ich nieprawidłowe zastosowanie polegające na bezprawnym stwierdzeniu, iż A. S. nie podlega ubezpieczeniu od 1 sierpnia 2021r., podczas gdy prawidłowo ustalony stan faktyczny w sprawie dawał podstawy do przyjęcia, że odwołująca się podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 sierpnia 2021r.

Odwołująca się wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie, że podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 sierpnia 2021r. jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o.o., a uzasadniając swe stanowisko wskazała, że stanowisko organu rentowego należy uznać za całkowicie błędne i niemające odzwierciedlenia w istniejącym w sprawie materiale dowodowym. Organ rentowy dopuścił się nieprawidłowości w zakresie gromadzenia i oceny materiału dowodowego, nieprawidłowo ustalił stan faktyczny w sprawie, jak również naruszył przepisy prawa materialnego. Tymczasem z całokształtu istniejących w sprawie dowodów wywodzić można w sposób niebudzący wątpliwości, że odwołująca się faktycznie świadczyła pracę na rzecz płatnika składek, a płatnik korzystał z efektów jej pracy. Poza tym płatnik dopełnił większości formalnych warunków, towarzyszących nawiązaniu stosunku pracy, w szczególności:

1.  zawarł z odwołującą się pisemną umowę o pracę;

2.  przedstawił jej na piśmie zakres obowiązków;

3.  dokonał zgłoszenia jej do ubezpieczeń;

4.  przedstawił zaświadczenie o przeszkoleniu w zakresie BHP;

5.  przedstawił listę obecności, na której widnieją podpisy odwołującej się, potwierdzające jej obecność w pracy;

6.  przedstawił także listę płac, potwierdzającą wypłatę wynagrodzenia.

Dokumentację powyższą organ zakwestionował, bezpodstawnie twierdząc, iż sporządzona została wyłącznie na potrzeby prowadzonego postępowania i uzyskania świadczeń płynących z ochrony ubezpieczeniowej. Jednocześnie w żaden sposób nie dowiódł prawdziwości tych twierdzeń, przy czym nawet, jeżeli treść przedmiotowych dokumentów nie dowodzi w sposób wystarczający, iż praca była przez odwołującą się faktycznie wykonywana, to w znaczącym stopniu uzupełnia pozostałe dowody, szczególnie ze źródeł osobowych. Z dowodów tych jasno wynika, że po nawiązaniu stosunku pracy odwołująca się codziennie stawiała się w miejscu pracy, gdzie przebywała w godzinach od 8.00 do 16.00, wykonując powierzone jej obowiązki pracownicze pod nadzorem przełożonego D. M..

Dodatkowo odwołująca się podkreśliła, że uzyskała zgodę uczelni, na której studiowała, na indywidualną organizację studiów właśnie w celu realizacji stałego zatrudnienia. Znamienne jest także i to, że w związku z uzyskaniem stałego źródła dochodu, zrezygnowała z należnych jej alimentów, uzyskiwanych od ojca. Ponadto o tym, że wolą stron było nie tylko zawarcie umowy o pracę, ale również faktyczne jej realizowanie, świadczy to, że płatnik już w przeszłości korzystał z pracy odwołującej się w ramach zawieranych z nią umów zlecenia. W oparciu o te umowy odwołująca się wykonywała wcześniej pracę jak ta, którą powierzył jej płatnik w ramach umowy o pracę. Ilość pracy, koniecznej do wykonania u płatnika w roku 2020 pozwalała na to, aby mogli ją wykonywać ówcześni pracownicy płatnika przy jego osobistym wsparciu oraz dorywczej pracy odwołującej się w ramach zawieranych z nią umów zlecenia. Jednakże wraz z rozwojem firmy zwiększyła się ilość przetargów, w których uczestniczył płatnik oraz ilość ofert koniecznych do przygotowania. Tym samym zaistniała konieczność zatrudnienia odwołującej się na stałe, tak aby odciążyć osoby dotychczas wykonujące powierzoną jej pracę, zwłaszcza, że odwołująca się posiadała już konieczne doświadczenie, które nabyła realizując wcześniejsze zlecenia.

Ani odwołująca się, ani płatnik składek w dniu zawierania umowy o pracę, tj. 30 lipca 2021r., nie mieli świadomości, że A. S. jest w ciąży. Zgodnie z kartą ciąży, podczas wizyty lekarskiej w dniu 31 sierpnia 2021r. stwierdzony został u odwołującej się 10 tydzień ciąży. W dniu zawierania umowy o pracę odwołująca się była zatem w bardzo wczesnym okresie ciąży, tj. ok. 6 tygodnia i nie wiedziała jeszcze o swoim stanie. Nie sposób zatem przypisać jej, aby jedynym celem nawiązania stosunku pracy była chęć zabezpieczenia sytuacji materialnej w związku z przewidywanym okresem macierzyństwa. Jednakże, nawet gdyby odwołująca się w dniu zawierania umowy o pracę wiedziała już o tym, że jest w ciąży, okoliczność ta w żaden sposób nie może stanowić o pozorności zawieranej przez nią umowy o pracę. Odwołująca się, tuż po zatrudnieniu dowiedziała się, że jest w ciąży, a następnie okazało się, że ciąża ta przebiega w sposób nieprawidłowy. Z tego powodu po około dwóch miesiącach od zatrudnienia, z uwagi na komplikacje związane z przebiegiem ciąży, musiała przestać wykonywać pracę i przeszła na zwolnienie lekarskie. Następnie jeszcze wróciła do pracy, ale po miesiącu, z tych samych powodów, zmuszona była ponownie pozostać na zwolnieniu lekarskim. Okoliczności te nie mogą być jednak podstawą do przyjęcia, że od dnia podpisania umowy o pracę tej pracy nie świadczyła i zawarła ją wyłącznie w celu objęcia ubezpieczeniem społecznym.

Za niezgodne z zasadami logicznego rozumowania oraz z doświadczeniem życiowym odwołująca się uznała stanowisko organu rentowego, z którego wynika, że faktycznie nie wykonywała pracy u pracodawcy, a świadczyć miał o tym fakt, iż płatnik zgłosił ją do ubezpieczeń społecznych 5 dni po obowiązującym terminie, na krótko przed powstaniem niezdolności do pracy czy też, że strony nie przedstawiły orzeczenia lekarskiego o braku przeciwskazań do wykonywania pracy na danym stanowisku. Według odwołującej się powyższe świadczy jedynie o tym, że pracodawca nie wywiązał się należycie z ciążących na nim obowiązków w tym zakresie. Nie jest też prawdą, co twierdzi organ, jakoby brak powołanego wyżej orzeczenia lekarskiego pozbawiał pracownika możliwości wykonywania pracy. Poza tym płatnik wyjaśniał organowi przyczyny wysłania zgłoszenia po terminie, do czego organ w żaden sposób się nie odniósł. Odwołująca się zaś wyjaśnia, iż po zawarciu umowy o pracę na prośbę pracodawcy podjęła działania w celu uzyskania stosownego zaświadczenia lekarskiego, jednak zaprzestała ich przejęta informacją o ciąży i komplikacjach z nią związanych.

Odwołująca nie zgodziła się także z twierdzeniem organu, który fakt nieświadczenia pracy wywodzi z okoliczności, iż pracodawca nie zatrudnił pracownika na zastępstwo. W sytuacji, kiedy przyczyną zwolnienia lekarskiego są komplikacje związane z przebiegiem ciąży, trudno przewidzieć, jak długo przyczyna ta będzie trwała. Zaskarżona decyzja wydana została jeszcze przed urodzeniem dziecka przez odwołującą się, a więc w czasie przebywania przez nią na zwolnieniu lekarskim. Warto tu także wspomnieć, iż w związku z urodzeniem dziecka strony stosunku pracy planują powrót odwołującej się do pracy, niezwłocznie jak tylko będzie to możliwe.

Zdaniem odwołującej się za nielogiczny i sprzeczny z doświadczeniem życiowym uznać należy także wniosek organu, że nie mogła faktycznie świadczyć pracy u płatnika, gdyż nie była objęta ochroną ubezpieczeniową z jakiegokolwiek innego tytułu przed zgłoszeniem do ubezpieczeń u płatnika. Trudno zrozumieć, co legło u podstaw takiego wnioskowania organu rentowego. Nie powinien wszak zastanawiać fakt, iż ubezpieczony w pewnym okresie swojego życia, tym bardziej w wieku zaledwie 21 lat, po raz pierwszy zostaje zgłoszony do ubezpieczeń społecznych. Trudno w tej okoliczności dopatrywać się nieuczciwości zamiarów ubezpieczonego.

Odwołująca się w dniu wskazanym w umowie o pracę jako termin rozpoczęcia pracy, tj. 1 sierpnia 2021r., stawiła się we wskazanym miejscu pracy, tj. w biurze mieszczącym się w W. przy ul. (...). Następnie do czasu przejścia na zwolnienia lekarskie, stawiała się tam każdego kolejnego dnia. W miejscu pracy przebywała od godz. 8.00 do 16.00, wykonując czynności wynikające z przedstawionego jej przez pracodawcę zakresu obowiązków, tj. wyszukując przetargi na roboty budowlane, weryfikując te przetargi, przygotowując oferty do przetargów oraz związaną z tym dokumentację. Pracę swą wykonywała pod nadzorem płatnika, wykonując jego polecenia, za którą to pracę płatnik wypłacał jej określone wynagrodzenie. Nie ulega zatem wątpliwości, iż pomiędzy stronami istniał stosunek pracy, rezultatem czego jest podleganie odwołującej się pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu (odwołanie z dnia 26 kwietnia 2022r., k. 3-14 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o odrzucenie odwołania na podstawie art. 477 ⁹ § 3 k.p.c. ewentualnie o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od odwołującej się na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wskazał, że A. S. została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego przez płatnika składek (...) sp. z o.o. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę od dnia 1 sierpnia 2021r. Dokument ZUS ZUA wpłynął do Zakładu w dniu 13 sierpnia 2021r. (po upływie ustawowego terminu do dokonania zgłoszenia). Od 30 września 2021r. do 22 października 2021r., a następnie od 25 listopada 2021r. ubezpieczona była niezdolna do pracy z powodu choroby. W dniu 25 listopada 2021r. zgłosiła roszczenie o zasiłek chorobowy z uwagi na ciążę. W złożonych przez płatnika składek dokumentach rozliczeniowych (ZUS RCA) zostały wykazane następujące podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne:

- za sierpień 2021r. - 0,00 zł,

- za wrzesień 2021r. - 3.820,49 zł,

- za październik 2021r. - 3.693,14 zł,

- za listopad 2021r. - 1.018,79 zł,

- za grudzień 2021r. - 3.056,39 zł.

W toku postępowania wyjaśniającego przed organem rentowym w sprawie ustalenia prawidłowości zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia ustalono, że A. S. podjęła zatrudnienie u płatnika składek na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony od 1 sierpnia 2021r., w wymiarze pełnego etatu (w godzinach od 8.00 do 16.00), na stanowisku pracownika biurowego, za wynagrodzeniem 3.820,49 zł brutto miesięcznie. Miejsce pracy strony oznaczyły na siedzibę spółki przy ul. (...) w W.. Zgodnie z pisemnym zakresem obowiązków A. S. była odpowiedzialna za: wyszukiwanie przetargów na roboty budowlane, weryfikację przetargów, przygotowywanie ofert, przygotowywanie specyfikacji warunków zamówienia, przygotowywanie pełnomocnictw, przygotowywanie załączników, a także pism dla zamawiających.

Obie strony oświadczyły, że A. S. współpracowała wcześniej z płatnikiem na podstawie umowy zlecenia. Płatnik składek wyjaśnił, że nadzór nad pracą ubezpieczonej sprawował D. M., który wykonywał obowiązki A. S. zarówno przed jej zatrudnieniem, jak i podczas jej nieobecności w pracy. Ponadto w toku postępowania wyjaśniającego strony przedstawiły: kserokopię umowy o pracę i zakresu obowiązków na stanowisku pracownika biurowego, kartę szkolenia wstępnego z zakresu bhp, listy obecności, listy płac oraz dokument zgłoszeniowy ZUS ZUA. Jednak żadna ze stron nie przedłożyła orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy, natomiast zgodnie z art. 229 § 4 k.p. pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie.

W ocenie organu rentowego przedłożone dokumenty zostały sporządzone na potrzeby prowadzonego postępowania i miały na celu uwiarygodnienie nawiązania współpracy pomiędzy stronami, a w konsekwencji otrzymanie nienależnych świadczeń z posiadanej ochrony ubezpieczeniowej. Strony w toku postępowania wyjaśniającego przed organem rentowym, a odwołująca się także w odwołaniu, nie przedstawili dowodów potwierdzających faktyczne wykonywanie pracy. Według organu rentowego, jeżeli ubezpieczona została zatrudniona jako pracownik biurowy, odpowiedzialny za przygotowywanie, opracowywanie i sporządzanie dokumentacji w postępowaniach przetargowych, to powinny istnieć materialne (pisemne) dowody jej pracy na rzecz pracodawcy, przy uwzględnieniu, że pracę świadczyła do czasu powstania niezdolności do pracy, a więc przez okres ok. 2,5 miesiąca.

Organ rentowy zwrócił też uwagę na to, że zgodnie z danymi zewidencjonowanymi w systemie informatycznym, płatnik zgłosił A. S. do ubezpieczeń społecznych od dnia 1 sierpnia 2021r. Ubezpieczona w krótkim okresie od dokonania zgłoszenia, tj. 25 listopada 2021r., wystąpiła o wypłatę zasiłku macierzyńskiego. Jednocześnie bezpośrednio przed zgłoszeniem do ubezpieczeń nie posiadała jakiegokolwiek tytułu do ubezpieczeń społecznych. W tym stanie rzeczy, zdaniem organu rentowego, uprawniony pozostaje wniosek, że A. S. poszukiwała zabezpieczenia sytuacji materialnej w związku z przewidywanym okresem macierzyństwa. Płatnik w związku z jej nieobecnością nie zatrudnił innego pracownika na jej miejsce (także na zastępstwo), mimo że zatrudnienie ubezpieczonej pełnomocnik w odwołaniu uzasadniał rozwojem firmy, zwiększoną ilością przetargów, ilością ofert koniecznych do przygotowania, a także odciążeniem osób dotychczas wykonujących powierzoną odwołującej się pracę. Podczas nieobecności A. S. jej obowiązki wykonywał D. M., będący jednocześnie członkiem zarządu.

Całościowa ocena powyższych okoliczności doprowadziła organ rentowy do wniosku, że zarówno płatnik, jak i odwołująca się nie byli zainteresowani realizowaniem stosunku pracy o treści wynikającej z zawartej umowy. Rzeczywistą ich intencją było sfinansowanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego, brak było bowiem racjonalnej i ekonomicznej potrzeby zatrudnienia A. S. po stronie płatnika.

Zakład Ubezpieczeń Społecznym podkreślił, że warunkiem objęcia pracowniczym ubezpieczeniem społecznym nie jest samo zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy wynikających z art. 22 § 1 k.p. W tej sytuacji, nie doszło do objęcia A. S. pracowniczym ubezpieczeniem społecznym, a zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych nastąpiło pod pozorem zatrudnienia (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2006r., III UK 32/06, z dnia 10 lutego 2006r., I UK 186/05, z dnia 14 września 2006r., II UK 2/06, z dnia 29 stycznia 2007r., II UK 112/06, z dnia 8 sierpnia 2008r., II UK 25/07 i postanowienie tego Sądu z dnia 14 stycznia 2008r., II UK 232/07) (odpowiedź na odwołanie z dnia 11 maja 2022r., k. 25-29 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) sp. z o.o. została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego w dniu 26 listopada 2001r. Przedmiotem przeważającej działalności spółki są roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych (wydruk z KRS, k. 49-52 a.s.).

A. S., ur. (...), studiuje pedagogikę na Akademii (...) w W. (legitymacja studencka – akta osobowe). W przeszłości przez 3 miesiące świadczyła pracę jako pracownik biurowy w (...) (kwestionariusz osobowy – akta osobowe). W dniu 8 stycznia 2020r. zawarła z M. K., reprezentującym (...) sp. z o.o., umowę zlecenia, w której zobowiązała się do wykonywania pracy na rzecz spółki, tj. przygotowywania dokumentów oferty do zamówienia na roboty budowlane organizowane przez (...) (...) sp. z o.o. Za całościowe wykonanie czynności miało przysługiwać ubezpieczonej jako zleceniobiorcy jednorazowo wynagrodzenie w wysokości 1.000 zł brutto, a w przypadku wygranej zleceniodawcy w przetargu dodatkowo 0,5 % wartości umowy. Zlecenie miało być wykonane do 27 stycznia 2020r. (umowa zlecenia z 8 stycznia 2020r., k. 16 a.s.).

Kolejne umowy zlecenia strony zawarły w dniach 10 marca 2020r. i 1 czerwca 2020r. – obie miały wskazany sposób wynagrodzenia jak w umowie z dnia 8 stycznia 2020r. Umowa z 10 marca 2020r. dotyczyła przygotowania dokumentów oferty na roboty budowalne organizowane przez PAN nr (...) (...), a umowa zlecenia z 1 czerwca 2020r. wskazywała na obowiązek A. S. przygotowania dokumentów (...) i innych, w tym harmonogramu budowy PAN przy ul. (...) nr (...) (...) (umowy zlecenia 10 marca 2020r. i 1 czerwca 2020r., k. 17-18 a.s.).

W 2021 roku A. S. starała się o dziecko. Starania w tym zakresie rozpoczęła na długo przed podjęciem pracy, bo miała problemy zdrowotne. W związku z tym chciała być zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Z tego względu zadzwoniła do D. M., którego poznała w czasie realizacji umów zlecenia dla (...) sp. z o.o., z pytaniem o możliwość podjęcia zatrudnienia w ww. spółce (zeznania A. S., k. 66-67 a.s.).

Członkowie zarządu M. K. i D. M. zdecydowali, że przyda się w spółce pomoc biurowa. W tym czasie spółka przystępowała do dużej liczby przetargów i rozwijała się, dlatego wynajęto biuro w dodatkowej lokalizacji przy ulicy (...). Spółka prowadziła w związku z tym działalność w lokalu nr (...) znajdującym się na parterze budynku oraz w lokalu nr (...). W dniu 30 lipca 2021r. A. S. zawarła z M. K., reprezentującym (...) sp. z o.o. umowę o pracę na stanowisku pracownika biurowego, na czas nieokreślony od 1 sierpnia 2021r. Strony ustaliły wynagrodzenie należne ubezpieczonej w wysokości 3.820,49 zł brutto miesięcznie. Ubezpieczona w ramach zawartej umowy miała wykonywać czynności związane z zamówieniami publicznymi, takie jak: wyszukiwanie przetargów na roboty budowlane, weryfikacja przetargów, przygotowywanie ofert według specyfikacji warunków zamówienia, przygotowywanie pełnomocnictw i załączników oraz pism uzależnionych od potrzeb dla zamawiających (umowa o pracę z 30 lipca 2021r., zakres obowiązków dla pracownika – nienumerowane karty akt ZUS).

W dniu 3 sierpnia 2021r. ubezpieczona odbyła szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Nie posiadała orzeczenia lekarskiego o braku przeciwskazań do podjęcia pracy na danym stanowisku (karta szkolenia BHP - nienumerowane karty akt ZUS). W dniu 9 sierpnia 2021r. D. P. wysłała do ubezpieczonej wiadomość sms, aby w związku z zatrudnieniem w spółce podała adres e-mail w celu przesłania jej formularzy kadrowych. Ubezpieczona taką informację przekazała (korespondencja sms z D. P., k. 21 a.s.).

A. S. pracowała od poniedziałku do piątku w godzinach 8.00-16.00, co potwierdzała podpisem na liście obecności. Zajmowała się wyszukiwaniem przetargów dla pracodawcy oraz przygotowywała wstępną dokumentację. Musiała dotrzeć do dokumentów dotyczących przetargów i jak znalazła przetarg, to przekazywała informacje o nim D. M., wskazując, jakie jest wadium, jakie są wymagane referencje, jaka jest data realizacji i kwota przeznaczona na wykonanie zadania. Znalezione przez ubezpieczoną przetargi weryfikował D. M. wraz z M. K.. Bezpośrednim przełożonym A. S. był D. M., który kontaktował się z nią telefonicznie codziennie, a czasem też osobiście. W okresie pracy A. S. było dużo przetargów. Ubezpieczona poza ich wyszukiwaniem, pomagała innym pracownikom spółki, między innymi D. P.. D. P. jest zatrudniona w (...) sp. z o.o. od 1 kwietnia 2021r. jako specjalista w dziale administracji i zajmuje się kontaktem z biurem (...) S.A. i przekazywaniem informacji o zatrudnieniu. Biuro (...) S.A. prowadzi sprawy kadrowe (...) sp. z o.o. i zajmuje się zgłaszaniem pracowników do ZUS. D. P. w dniu 11 sierpnia 2021r. wystąpiła do ww. biura rachunkowego e-mailem o zgłoszenie A. S. do ZUS. Zgłoszenie zostało wysłane w dniu 13 sierpnia 2021r., tj. po obowiązującym terminie (zeznania A. S., k. 66-67 a.s.; zeznania M. K., k. 67-68 a.s.; zeznania D. M., k. 67 verte - 68 a.s.; zeznania świadka D. P., k. 65 verte - 66 a.s.; lista obecności – nienumerowane karty akt ZUS; pismo (...) S.A. z 16 listopada 2022r., k. 76 a.s.; wyjaśnienia D. M. – nienumerowane karty akt ZUS; zgłoszenie z informacją o wysyłce, k. 77-78 a.s.; korespondencja e-mail, k. 79 a.s.).

Ubezpieczona, poza pracami, o których była mowa, zajmowała się odbiorem materiałów z drukarni bądź załatwianiem spraw spółki na poczcie. Ponadto w związku z przetargami przygotowywała dokumenty, najczęściej w formie elektronicznej, które potem trafiały do D. P.. A. S. ich nie podpisywała i nie wysyłała. To D. P. zajmowała się obrobieniem tych dokumentów, które przekazała jej ubezpieczona, a potem składała je. Prace ubezpieczonej miały charakter pomocniczy (zeznania A. S., k. 66-67 a.s.; zeznania M. K., k. 67-68 a.s.; zeznania D. M., k. 67 verte - 68 a.s.; zeznania świadka D. P., k. 65 verte - 66 a.s.).

W związku z podjęciem zatrudnienia w (...) sp. z o.o. A. S. poinformowała ojca, zobowiązanego do płacenia alimentów na jej rzecz, że wystąpiła do sądu z informacją o rezygnacji z alimentów od 1 października 2021r . (korespondencja sms, k 22 a.s.; zeznania A. S., k. 66-67 a.s.). Ponadto, w związku z pracą oraz ciążą, ubezpieczona wystąpiła do uczelni, na której studiowała, o zgodę na IOS (indywidualna organizacja studiów) na semestr zimowy (...), na co otrzymała zgodę (korespondencja z uczelnią, k. 23-24 a.s.; zeznania A. S., k. 66-67 a.s.).

Wynagrodzenie za pracę było wypłacane ubezpieczonej przez (...) sp. z o.o. gotówką (listy płac – nienumerowane karty akt ZUS).

W dniu 31 sierpnia 2021r., podczas wizyty ginekologicznej, lekarz potwierdził ciążę ubezpieczonej. Ubezpieczona od daty podjęcia pracy w (...) sp. z o.o. do dnia, kiedy rozpoczęło się zwolnienie lekarskie, była zdolna do wykonywania pracy na stanowisku pracownika biurowego. Niezdolność do pracy powstała dopiero od 30 września 2021r. i trwała do 22 października 2021r. Potem A. S. powróciła do pracy i od 25 listopada 2021r. znów była nieobecna z uwagi na problemy z ciążą. W okresie od dnia 26 lutego 2022r. do 15 marca 2022r. była hospitalizowana w (...) Szpitalu (...). W dniu (...) urodziła dziecko, po czym udzielono jej urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego od dnia porodu do 10 marca 2023r. (odpis skrócony aktu urodzenia dziecka, zaświadczenie, wnioski o urlop rodzicielski – akta osobowe; zaświadczenie z konsultacji lekarskiej, k. 96-101 a.s.; karta informacyjna leczenia szpitalnego k. 45-47 a.s.; zeznania A. S., k. 66-67 a.s.; opinia biegłej sądowej D. S., k. 162-166 a.s.).

Obowiązki, które były wykonywane przez A. S., zarówno przed jej zatrudnieniem, jak i w okresie niezdolności do pracy wykonywał D. M., a także D. P. i M. K.. Płatnik składek ciągle miał zamiar kontynuować współpracę z ubezpieczoną A. S. (wyjaśnienia płatnika składek – nienumerowane karty akt ZUS; zeznania M. K., k. 67-68 a.s.).

W dniu 28 grudnia 2021r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. zawiadomił (...) sp. z o.o. o wszczęciu postępowania w sprawie prawidłowości zgłoszenia A. S. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i wysokości podstawy wymiaru składek z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę zawartej z płatnikiem składek (zawiadomienia o wszczęciu postępowania – nienumerowane karty akt ZUS). Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego organ rentowy wydał w dniu 25 lutego 2022r. decyzję nr (...), w której stwierdził, że A. S. jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 1 sierpnia 2021r. W uzasadnieniu decyzji Zakład wskazał, że okoliczności takie jak zgłoszenie po obowiązującym terminie do ubezpieczeń, na krótko przed powstaniem niezdolności do pracy, niezatrudnienie pracownika na zastępstwo, brak ochrony ubezpieczeniowej z jakiegokolwiek innego tytułu przed zgłoszeniem do ubezpieczeń u płatnika składek, a także brak dowodów na świadczenie pracy, wskazują, że dokonanie zgłoszenia do ubezpieczeń miało na celu wyłącznie uzyskanie prawa do wypłaty świadczeń, a nie faktyczne wykonywanie zatrudnienia ( decyzja ZUS z 25 lutego 2022r.– nienumerowane karty akt ZUS).

Decyzja Zakładu została wysłana do A. S. na adres w W. przy ulicy (...), ale nie została podjęta. Po dokonaniu awizacji powróciła do nadawcy w dniu 16 marca 2022r. i została przez organ rentowy uznana za doręczoną w trybie zastępczym (niepodjęta przesyłka - nienumerowane karty akt ZUS). Ubezpieczona w dniu 24 marca 2022r. stawiła się w siedzibie ZUS (...) Oddział w W. i otrzymała poświadczoną za zgodność z oryginałem kopię decyzji wydanej w jej sprawie (notatka z przyjęcia interesanta – nienumerowana karta akt ZUS). W dniu 26 kwietnia 2022r. pełnomocnik reprezentujący ubezpieczoną złożył odwołanie od decyzji z 25 lutego 2022r.

A. S. w dniu 9 maja 2023r. wróciła do pracy u płatnika składek na stanowisko pracownika biurowego za wynagrodzeniem 3.820,49 zł. Spółce nie udało się zatrudnić innej osoby na stanowisko ubezpieczonej (pismo płatnika składek z dnia 28 września 2023r., k. 212 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o wymienione dokumenty i zeznania świadka D. P., a także w oparciu o zeznania ubezpieczonej A. S. i reprezentujących płatnika składek D. M. i M. K..

Dokumenty zostały ocenione jako wiarygodne, tym bardziej, że ich treść koresponduje z tym na co wskazują osobowe środki dowodowe. Ponadto Sąd dał wiarę zeznaniom osób reprezentujących płatnika składek i ubezpieczonej, którzy przekonująco i spójnie przedstawili okoliczności, które doprowadziły do zawarcia umowy o pracę, a także wykonywane przez ubezpieczoną czynności. Powyższe potwierdzają ponadto zeznania świadka D. P., które Sąd ocenił jako zasługujące na wiarę. Świadek i strony zgodnie wskazali, że A. S. świadczyła pracę na rzecz płatnika składek do daty powstania niezdolności do pracy, a także przedstawili zakres wykonywanych przez nią prac. W zakresie tego dotyczącym, jak i co do pozostałych okoliczności, zeznania są spójne, stąd nie było podstaw, aby ich nie uwzględnić.

Sąd opierał się także na opinii biegłej sądowej z zakresu medycyny pracy D. S., ale tylko w tej części, w której biegła, zgodnie z treścią postanowienia Sądu, odpowiedziała na pytanie dotyczące zdolności A. S. do wykonywania pracy na stanowisku pracownika biurowego w okresie od 1 sierpnia 2021r. We wskazanym zakresie D. S. oparła się na dokumentacji medycznej i uwzględniając posiadaną wiedzę medyczną wskazała na brak podstaw do kwestionowania zdolności ubezpieczonej do wykonywania pracy, wskazanej w umowie o pracę z (...) sp. z o.o. Sąd opinię biegłej w tej części ocenił jako rzetelną i przekonującą. Jeśli chodzi natomiast o stwierdzenie biegłej dotyczące braku zaświadczenia lekarskiego zgodnie z art. 229 § 4 k.p. i związanej z tym niemożności wykonywania pracy, jak również o przyłączenie się przez biegłą do stanowiska ZUS, które zostało wyrażone w zaskarżonej decyzji, to zostały one pominięte, gdyż Sąd nie zlecił biegłej dokonania tego rodzaju oceny. Ocena, której dokonała biegła w zakresie słuszności wyłączenia A. S. z ubezpieczeń społecznych, nie należy do biegłego z zakresu medycyny pracy. Jest to ocena prawna, do której uprawniony jest tylko sąd. Podobnie kwestia dopuszczenia pracownika do pracy bez zaświadczenia lekarskiego, wydanego po przeprowadzeniu badań wstępnych, jest elementem najpierw ustaleń faktycznych sądu, a potem oceny prawnej w kontekście możliwości uznania stosunku pracy za ważny mimo braku takiego dokumentu, jaki wymienia przepis wskazany przez biegłą. Kwestie te będą więc przedmiotem analizy prawnej, ale z pominięciem tego, co w ww. zakresie przedstawiła biegła z dziedziny medycyny pracy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Z uwagi na wniosek organu rentowego, zawarty w odpowiedzi na odwołanie, Sąd w pierwszej kolejności rozważał, czy zachodziły w sprawie podstawy do odrzucenia odwołania. W myśl art. 477 ⁹ § 1 k.p.c. odwołania od decyzji organów rentowych wnosi się na piśmie do organu, który wydał decyzję, lub do protokołu sporządzonego przez ten organ, w terminie miesiąca od doręczenia odpisu decyzji. Ponadto w myśl art. 477 ⁹ § 3 k.p.c. Sąd odrzuci odwołanie wniesione po upływie terminu, chyba że przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się.

Ocena, czy przekroczenie terminu było nadmierne i czy nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się, jest pozostawiona uznaniu sądu (wyrok SN z dnia 21 marca 2006r., III UK 168/05, Lex nr 277825). Do tego terminu nie mają zastosowania przepisy o przywróceniu terminu na zasadach ogólnych (art. 168 i następne k.p.c.) (wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 6 grudnia 1994r., III AUr 344/94, OSA 1995, nr 1, poz. 9). W szczególności nie wydaje się postanowienia o przywróceniu terminu, a także w razie odrzucenia odwołania na podstawie art. 477 ⁹ § 3 k.p.c. ubezpieczonemu nie przysługuje wniosek o przywrócenie terminu na podstawie art. 168 k.p.c. (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 6 czerwca 1994r., III AUz 61/94, Prawo Pracy 1995, nr 5, s. 46).

Użyte w art. 477 ^{( 9)} § 3 k.p.c. sformułowanie "przyczyny niezależne" jest szersze od "braku winy strony" (art. 168 § 1 k.p.c.) i pozwala na uwzględnienie także niektórych przyczyn zawinionych (postanowienie SN z dnia 14 lutego 1996r., II URN 63/95, OSNAPiUS 1996, nr 17, poz. 256). Jeżeli strona była należycie pouczona o trybie i terminie zaskarżenia decyzji organu rentowego, to wniesienie odwołania z kilkumiesięcznym opóźnieniem jest nadmiernym przekroczeniem terminu z przyczyn zależnych od odwołującego się (postanowienie SN z dnia 22 kwietnia 1997r., II UKN 61/97, OSNAPiUS 1998, nr 3, poz. 104). Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Szczecinie w orzeczeniu z dnia 11 kwietnia 2014r. (III AUz 31/14), wymienione w art. 477 ^{( 9)} § 3 k.p.c. przesłanki przyjęcia i rozpoznania odwołania mimo jego złożenia po upływie terminu muszą wystąpić łącznie. Zatem opóźnienie nie może być nadmierne i nie może wystąpić z przyczyn zależnych od odwołującego się.

W okolicznościach rozpatrywanej sprawy Sąd ustalił, że organ rentowy wysłał do ubezpieczonej decyzję z 25 lutego 2022r. na prawidłowy adres, ale nie została ona przez ubezpieczoną odebrana ze względu na pobyt w szpitalu, podczas którego ubezpieczona urodziła dziecko. Poród nastąpił w dniu 12 marca 2022r., zaś przesyłka z decyzją ZUS została zwrócona do nadawcy w dniu 16 marca 2022r. Czas awizacji przypadał zatem na okres, kiedy A. S. przebywała w szpitalu, który opuściła właśnie w dniu 16 marca 2022r. Po opuszczeniu szpitala była zabsorbowana sprawami związanymi z macierzyństwem, dlatego opóźnienie w złożeniu odwołaniu, które było tylko kilkudniowe nie było nadmierne, ale także nastąpiło z przyczyn od ubezpieczonej niezależnych. Sąd przystąpił więc do rozpoznania odwołania, oceniając że nie ma podstaw do jego odrzucenia.

Przed przystąpieniem do analizy okoliczności, jakie zaistniały w rozpatrywanej sprawie, tytułem wstępu wskazać należy, że zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym reguluje ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2023r., poz. 1230 – dalej u.s.u.s. lub ustawa systemowa). Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. Na podstawie ww. ustawy, tj. w myśl art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1, pracownicy podlegają również ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowemu. Objęcie ubezpieczeniem z tytułu zatrudnienia, zgodnie z art. 13 pkt 1 u.s.u.s., następuje od dnia nawiązania stosunku pracy do jego ustania. Sam stosunek pracy i definicję pracownika określa ustawa z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 2023r., poz. 1465 – dalej k.p.). Zgodnie z art. 2 k.p. pracownikiem jest osoba zatrudniona między innymi na podstawie umowy o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, tj. stosunku pracy. Istotą tego stosunku jest – w świetle art. 22 § 1 k.p. – uzewnętrznienie woli umawiających się stron, z których jedna deklaruje chęć wykonywania pracy określonego rodzaju w warunkach podporządkowania pracodawcy, natomiast druga – stworzenia stanowiska pracy i zapewnienia świadczenia pracy za wynagrodzeniem. Celem i zamiarem stron umowy o pracę winna być każdorazowo faktyczna realizacja treści stosunku pracy, przy czym oba te elementy wyznaczają: ze strony pracodawcy – realna potrzeba ekonomiczna i umiejętności pracownika, zaś ze strony pracownika – ekwiwalentność wynagrodzenia uzyskanego za pracę.

W przedmiotowej sprawie Zakład Ubezpieczeń Społecznych ocenił, że zawarcie przez A. S. umowy o pracę z płatnikiem składek było na podstawie art. 58 § 2 k.p. czynnością prawną nieważną, mającą umożliwić ubezpieczonej uzyskanie dodatkowych korzyści materialnych w postaci świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Wedle przepisów Kodeksu cywilnego o nieważności oświadczeń woli można mówić w trzech przypadkach. Z art. 83 § 1 k.c. wynika, że nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność umowy wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych przy jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Przy czym należy odróżnić nieważność spowodowaną pozornością czynności prawnej od nieważności czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy (art. 58 § 1 k.c.). Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z formalnego punktu widzenia nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez ustawę zakazane. Pojęcia obejścia prawa i pozorności są sobie znaczeniowo bliskie i niejednokrotnie pokrywają się. Ustalenie, czy umowa zmierza do obejścia prawa, czy jest pozorna wymaga poczynienia konkretnych ustaleń faktycznych dotyczących okoliczności jej zawarcia, celu jaki strony zamierzały osiągnąć, charakteru wykonywanej pracy i zachowania koniecznego elementu stosunku pracy, jakim jest wykonywanie pracy podporządkowanej (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 1995r., I PZP 7/95, OSNAPiUS 18/95, poz. 227, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1997r., I PKN 276/97, OSNAPiUS13/98, poz. 397). Czynność prawna może być również sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, przez które rozumie się na ogół obowiązujące w stosunkach między ludźmi reguły postępowania, które za podstawę mają uzasadnienie ocenne, a nie prawne. Odwołują się one do powszechnie uznawanych w całym społeczeństwie lub w danej grupie społecznej wartości i ocen właściwego, przyzwoitego, rzetelnego, lojalnego czy uczciwego zachowania. Zasady te obejmują nie tylko reguły moralne, lecz także obyczajowe (por. np. Z. Radwański (w:) System prawa prywatnego, t. 2, 2002, s. 240 i n.; M. Safjan (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2008, s. 327).

W analizowanej sprawie, uwzględniając poczynione ustalenia faktyczne, Sąd Okręgowy nie podzielił stanowiska organu rentowego. W oparciu o cytowane na wstępie przepisy, dla objęcia ubezpieczeniem społecznym z tytułu wykonywania pracy zasadnicze znaczenie ma nie to, czy umowa o pracę została zawarta i czy jest ważna, ani również faktyczny cel zgłoszenia danej osoby do ubezpieczeń społecznych (jako nienaruszające art. 58 § 1 lub 2 k.c. albo 83 § 1 k.c.), lecz tylko to, czy strony umowy pozostawały w stosunku pracy (art. 8 ust. 1 u.s.u.s.). O tym zaś, czy strony istotnie w takim stosunku pozostawały i stosunek ten stanowi tytuł ubezpieczeń społecznych, nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy (essentialia negotii), a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Dla objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi wymagane jest zatem ustalenie, czy zatrudnienie miało charakter rzeczywisty i polegało na wykonywaniu odpłatnej pracy określonego rodzaju, na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem.

W przedmiotowej sprawie zgromadzony materiał dowodowy potwierdza, że strony kwestionowanej przez ZUS umowy faktycznie realizowały taki stosunek prawny, który posiada cechy typowe dla stosunku pracy. Potwierdzili to zeznający w sprawie świadek D. P. oraz strony. Świadek, jako zajmująca się w (...) sp. z o.o. kontaktami z biurem rachunkowym oraz przygotowywaniem dokumentacji do przetargów, zeznała o swoich kontaktach z ubezpieczoną odnośnie sporządzenia dokumentów kadrowych oraz o korespondencji skierowanej do (...) S.A. w sprawie zgłoszenia ubezpieczonej do ZUS. Faktem jest, że takie zgłoszenie zostało dokonane po terminie, co będzie jeszcze przedmiotem analizy, jednakże okoliczność zatrudnienia A. S. od początku sierpnia 2021r. została potwierdzona przez D. P. oraz przez jej korespondencję sms z ubezpieczoną i korespondencję e-mail z biurem rachunkowym. Ponadto świadek znała i opisała zakres czynności realizowanych przez ubezpieczoną, a wiedza świadka w tym zakresie wynika z kontaktów, jakie miała z A. S.. Kontakty te polegały na tym, że wskazane pracownice płatnika składek widywały się w pracy. Ubezpieczona, stawiając się w miejscu wskazanym przez pracodawcę, przychodziła przywitać się z osobami pracującymi w lokalu wynajmowanym przez spółkę na parterze budynku znajdującego się przy ulicy (...). Stąd D. P. miała wiedzę o codziennej obecności ubezpieczonej w pracy i godzinach, w których świadczyła pracę. Ponadto A. S., ponieważ została zatrudniona do wykonywania prac biurowych, zdarzało się, że była proszona o udanie się na pocztę czy odbiór materiałów z drukarni. Dodatkowo pomagała D. P., która była osobą przygotowującą i składającą dokumenty do przetargów, co D. P. potwierdziła. Wskazała również na godziny pracy ubezpieczonej między 8.00 i 16.00, na nadzór nad jej pracą sprawowany przez D. M. oraz na podpisywanie listy obecności przez ubezpieczoną.

Wskazane okoliczności, przedstawione przez świadka, w części potwierdzają dokumenty, w części zaś zeznania stron, które w taki sam sposób opisały zakres prac realizowanych przez A. S. oraz sposób organizacji jej pracy. Oczywiście prawdą jest, co wskazał organ rentowy, że strony spornej umowy o pracę nie przedstawiły materialnych dowodów potwierdzających czynności realizowane przez ubezpieczoną. Zdaniem Sądu istotne jest jednak to, że A. S. to osoba bardzo młoda, o niewielkim doświadczeniu, która w przeszłości pracowała przez krótki czas w spółce (...), a poza tym trzykrotnie realizowała umowę zlecenia dla (...) sp. z o.o. Podejmując pracę u płatnika składek na podstawie umowy o pracę miała więc niewielkie doświadczenie i kwalifikacje. Pracodawca powierzył jej wykonywanie prac biurowych, na jakie wskazuje zakres obowiązków, ale prace te nie wymagały podpisywania dokumentów, co tym samym powoduje, że brak jest takich, które mogłyby zostać przedstawione w toczącym się postępowaniu. Jeśli chodzi o wyszukiwanie i weryfikację przetargów, to pamiętać należy, że ubezpieczona w ramach wskazanych zadań tylko wstępnie sprawdzała, czy dana oferta odpowiada potrzebom i możliwościom spółki, w której została zatrudniona i o wynikach swoich poszukiwań i ustaleń w formie ustnej informowała przełożonego. Z kolei jeśli chodzi o przygotowanie ofert i innych dokumentów, na jakie wskazuje zakres obowiązków, to ważne jest, że A. S., choć takie dokumenty przygotowywała, głównie w formie elektronicznej, to ich nie podpisywała. To co przygotowała przekazywała D. P., która to weryfikowała i składała. Z tego względu brak jest namacalnych, materialnych dowodów pracy wykonywanej przez ubezpieczoną, tym bardziej że ubezpieczona – co już było podkreślane – jest osobą młodą. Podejmując pracę w spółce miała 22 lata, była studentką i mogła wykonywać proste zadania biurowe, w tym związane z przetargami, ale nie była przygotowana do realizacji tej pracy samodzielnie. Z tego względu zatrudniono ją nie jako specjalistę, jak D. P., tylko jako pracownika biurowego, który miał realizować zadania o charakterze pomocniczym. Do ich realizacji zdaniem Sądu dochodziło, co potwierdzają omówione dowody, fakt zaś braku dokumentów podpisywanych przez ubezpieczoną nie przeczy temu, że praca była wykonywana.

O niewykonywaniu pracy przez ubezpieczoną nie świadczy również i to, że ubezpieczona przed podjęciem pracy w (...) sp. z o.o. nie była zgłoszona do ubezpieczeń. Znów istotny jest argument wieku A. S. i związany z tym brak możliwości nabycia doświadczenia i wcześniejszego zgłoszenia do ubezpieczeń, szczególnie że ubezpieczona po ukończeniu liceum rozpoczęła studia, a jako studentka, nawet jak podejmowała prace dorywcze w oparciu o umowy zlecenia, to nie musiała podlegać zgłoszeniu do ubezpieczeń. Oczywiście rację ma organ rentowy, że nigdy wcześniej przed 1 sierpnia 2021r. nie nastąpiło zgłoszenie A. S. jako pracownika, ale ponownie trzeba pamiętać o okolicznościach, które zostały wskazane oraz o tym, że osoba tak młoda jak A. S. kiedyś musi być po raz pierwszy zgłoszona do ZUS jako pracownik. W analizowanym przypadku nastąpiło to w wieku 22 lat i trudno mieć w tym zakresie wątpliwości czy zastrzeżenia.

Zdaniem Sądu zastrzeżeń nie budzi również i to, że A. S. w niedługim czasie od zawarcia umowy o pracę stała się niezdolna do pracy. Niezdolność do pracy wiązała się z ciążą, jednak zgromadzony materiał dowodowy wskazuje, że o takim stanie ubezpieczona dowiedziała się pod koniec sierpnia 2021r., podczas wizyty ginekologicznej. To z kolei oznacza, że zawierając umowę o pracę nie miała wiedzy o swoim stanie. Być może miała przypuszczenia, bo jak zeznała już od pewnego czasu starała się o dziecko, nie ma jednak dowodu, że z pełną świadomością swojego stanu podpisała z płatnikiem składek umowę o pracę. Nawet jednak, gdyby wiedziała, że znajduje się w ciąży i w związku z tym poszukiwała zatrudnienia, to brak byłoby podstaw do uznania umowy o pracę zawartej z (...) sp. z o.o. za nieważną. Jak wskazuje orzecznictwo, o pozorności umowy o pracę nie może świadczyć to, że została zawarta w czasie trwającej ciąży. Dążenie kobiety ciężarnej do uzyskania ochrony ubezpieczeniowej (bez ustalenia wynagrodzenia za pracę na nadmiernie rażąco wysokim poziomie) jest zachowaniem rozsądnym i uzasadnionym, zarówno z osobistego, jak i społecznego punktu widzenia. Między innymi dlatego kobietom ciężarnym przysługuje ochrona przed odmową zatrudnienia z powodu ciąży a odmowa nawiązania stosunku pracy podyktowana taką przyczyną jest traktowana jako dyskryminacja ze względu na płeć (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 13 maja 2004r., II UK 365/03, Monitor Prawniczy 2006 nr 5, s. 260; 25 stycznia 2005r., II UK 141/04, OSNP 2005 Nr 15, poz. 235; 28 kwietnia 2005r., I UK 236/04, OSNP 2006 nr 1-2, poz. 28; 4 sierpnia 2005r., II UK 16/05, OSNP 2006 nr 11-12, poz. 191; 9 sierpnia 2005r., III UK 89/05, OSNP 2006 nr 11-12, poz. 192; OSP 2007 nr 4, poz. 41, z glosą S. Samola; 18 października 2005r., II UK 43/05, OSNP 2006 nr 15-16, poz. 251; PiZS 2007 nr 5, s. 35, z glosą A. Jedynastej; OSP 2007 Nr 6, poz. 74, z glosą U. Jackowiak; 11 stycznia 2006r., II UK 51/05, OSNP 2006 nr 23- 24, poz. 366; 10 lutego 2006r., I UK 186/05, LEX nr 272575; 14 lutego 2006 r., III UK 150/05, LEX nr 272551; 2 sierpnia 2006r., I UK 61/06, LEX nr 1001285; oraz 9 lutego 2012 r., I UK 265/11, LEX nr 1169836).

W związku z powyższym nawet, gdyby A. S. miała świadomość swojego stanu w czasie, gdy zawierała umowę o pracę z płatnikiem składek, a nawet gdyby motywowana tym faktem szukała zatrudnienia, to nie byłoby podstaw, aby z faktu tego wywodzić takie skutki, jak uczynił to organ rentowy. Zdaniem Sądu, stanowisko organu rentowego nie jest słusznie także w tej części, w której odwołuje się do argumentu braku zaświadczenia lekarskiego wystawionego A. S. po przeprowadzeniu badania wstępnego. Brak zaświadczenia lekarskiego o dopuszczeniu do pracy nie może obciążać pracownika. Poza tym brak stosownego badania lekarskiego nie niweczy stosunku pracy, jeżeli osoba faktycznie wykonywała pracę tak jak pracownik ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 30 lipca 2013r., III AUa 350/13). Dopuszczenie do pracy bez aktualnego badania lekarskiego nie jest elementem czynności prawnej (oświadczenia woli) zawarcia umowy o pracę, a więc nie może powodować jej nieważności z powodu celu skierowanego na obejście prawa (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2005r., II UK 275/04). Takie stanowisko wynika z tego, że wykonywanie praw i obowiązków płynących z nawet nieważnie zawartej umowy o pracę rodzi tytuł ubezpieczenia pracowniczego. Jest to oczywiste naruszenie wzajemnych obowiązków wynikających ze stosunku pracy, lecz pozostaje bez wpływu zarówno na ważność umowy o pracę, jak i tytuł ubezpieczenia. Badanie lekarskie ma tylko na celu zabezpieczenie pracownika przed wykonywaniem takiej pracy, która może okazać się dla niego szkodliwa. Możliwość nałożenia za niedopełnienie obowiązku poddania się tym badaniom kary porządkowej i zakaz dopuszczenia przez pracodawcę pracownika do pracy, który badaniom się nie poddał, dowodzi, że nieprzeprowadzenie badań lekarskich nie przekreśla istnienia stosunku pracy.

W związku z powyższym nie ma racji organ rentowy, ani biegła sądowa popierająca stanowisko ZUS, wskazując na nieprzeprowadzenie badań wstępnych przed podjęciem pracy przez ubezpieczoną jako na okoliczność niweczącą łączący strony stosunek pracy. W przedmiotowej sprawie takie badania faktycznie nie zostały wykonane, ale na podstawie dowodów, które zostały przeanalizowane i omówione nie budzi wątpliwości, że A. S. podjęła pracę i ją wykonywała. Poza tym, co potwierdziła biegła D. S., ubezpieczona była od 1 sierpnia 2021r. zdolna do pracy. Mimo stanu, w jakim się znajdowała, nie było przeszkód medycznych do podjęcia pracy na stanowisku pracownika biurowego. Ubezpieczona więc taką pracę podjęła i wykonywała. Od 30 września 2021r. stała się niezdolna do pracy, ale po zakończeniu zwolnienia lekarskiego, od 23 października 2021r. powróciła i świadczyła pracę do czasu kolejnego zwolnienia lekarskiego, które rozpoczęło się w dniu 25 listopada 2021r.

Kolejną okolicznością, na jaką wskazał ZUS, było zgłoszenie A. S. do ubezpieczeń dokonane z opóźnieniem. Faktem jest, iż takie zgłoszenie w analizowanej sprawie nastąpiło po terminie, ale osoba wykonująca umowę o pracę objęta jest ubezpieczeniem społecznym, niezależnie od tego, kiedy zgłoszenie do ZUS zostało przesłane. Poza tym pracownik, który nie ma wpływu na działania pracodawcy w ww. zakresie, nie możne ponosić negatywnych konsekwencji takich działań, które wprawdzie naruszają obowiązujące przepisy, ale nie kreują stosunku pracy i nie decydują o jego ważności. Oczywiście może zdarzyć się, że w konkretnym przypadku opóźnienie w zgłoszeniu do ZUS wiąże się z działaniem obu stron – pracownika i pracodawcy, którzy wspólnie i porozumieniu podejmują działania pozorujące stosunek do pracy. Jednym z takich działań może być zgłoszenie do ZUS, dokonane z opóźnieniem, jednak w przedmiotowej sprawie opóźnienie było nieduże, a poza tym brak jest innych okoliczności, które mogłyby stanowić podstawę do przypisania ubezpieczonej i płatnikowi składek działania w zmowie i z zamiarem obejścia czy też wprost naruszenia przepisów. Poza okolicznościami, które już zostały omówione i potwierdzają brak takiej zmowy i celowości w działaniu, zwraca uwagę także i to, że A. S. z racji podjęcia zatrudnienia w (...) sp. z o.o. wystąpiła o ustalenie dla niej indywidualnego toku studiów, aby móc pogodzić pracę i fakt ciąży z nauką. Dodatkowo, wobec uzyskania źródła dochodu, zrezygnowała z alimentów, które na podstawie orzeczenia sądu, pobierała od ojca.

Sąd uwzględnił także, że w toku postępowania została wykazana potrzeba pracodawcy zatrudnienia pracownika na stanowisku powierzonym ubezpieczonej, a wynikało to z ilości pracy u płatnika składek i rozwoju spółki. Oczywiście prawdą jest, że po powstaniu niezdolności do pracy A. S. płatnik składek nikogo na jej miejsce nie zatrudnił, wyjaśnił jednak, że obowiązki ubezpieczonej zostały podzielone pomiędzy innych pracowników, co potwierdziły osoby reprezentujące płatnika składek. Natomiast od 9 maja 2023r. ubezpieczona wróciła do pracy. Argument braku zatrudnienia zastępcy może być istotny, na co wskazuje orzecznictwo. Może w określonych okolicznościach przemawiać za pozornym działaniem stron, jeśli nie było potrzeby zatrudnienia pracownika po stronie pracodawcy, ale w przedmiotowej sprawie – co już zostało omówione – pozorność oświadczeń stron stosunku pracy została wykluczona z uwagi na spójne zeznania stron, świadka i pozostały materiał dowodowy potwierdzający wykonywanie przez ubezpieczoną czynności pracowniczych.

Powyższe oznacza, że o pozorności oświadczeń woli stron stosunku pracy nie może być mowy, tym bardziej, że zaistniały te elementy, na które wskazuje art. 22 § 1 k.p., a mianowicie praca była wykonywana odpłatnie, a także w miejscu i w czasie uzgodnionym z pracodawcą oraz pod stałym kierownictwem bezpośredniego przełożonego D. M.. A. S. wykonywała pracę w biurze, co potwierdziły zarówno strony, jak i świadek D. P.. W toku postępowania sądowego zostało wykazane, że faktycznie wykonywała czynności związane z przygotowywaniem ofert do przetargów oraz wyszukiwaniem o nich informacji, a ponadto pomagała innym pracownikom spółki.

Sąd nie stwierdził również, by w analizowanym przypadku doszło do naruszenia zasad współżycia społecznego. Organ rentowy na konkretne zasady współżycia społecznego naruszone w przedmiotowej sprawie nie wskazał, a Sąd dokonując oceny – przy uwzględnieniu dokonanych ustaleń faktycznych – nie stwierdził, by działania stron zakwestionowanego stosunku pracy zmierzały do obejścia prawa albo by naruszały zasady współżycia społecznego. Raz jeszcze przypomnieć należy, że przepisy prawa nie zawierają żadnych ograniczeń, jeśli chodzi o to, w jakim czasie może dojść do nawiązania stosunku pracy. Przepisy nie wskazują również przez jaki okres powinny być opłacane składki na ubezpieczenie społeczne, by późniejsza wypłata świadczeń związanych z chorobą nie naruszała zasad solidaryzmu, równego traktowania ubezpieczonych, ochrony interesów i nie pokrzywdzenia innych ubezpieczonych oraz nieuszczuplania środków zgromadzonych w ramach ubezpieczenia. W takiej sytuacji nie ma podstaw, by z uwagi na stan, w jakim ubezpieczona się znajdowała, czynić zarzuty nawiązania nieważnego stosunku pracy, tym bardziej, że praca była i wciąż jest przez ubezpieczoną realizowana.

Konkludując, w rozpatrywanej sprawie ustalone przez Sąd okoliczności, które zostały omówione, nie wskazują, by działania stron były pozorne czy też naganne z innych przyczyn oraz by stanowisko organu rentowego prowadzące do wydania zaskarżonej decyzji było słuszne. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, iż strony realizowały podpisaną umowę. W związku z powyższym nie może być mowy o nieważności umowy o pracę. Wobec tego, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd dokonał zmiany zaskarżonej decyzji poprzez przyjęcie, że A. S. jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu od dnia 1 sierpnia 2022r.

Sąd na podstawie art. 98 k.p.c. zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz A. S. - reprezentowanej przez pełnomocnika, który zgłosił wniosek o zwrot kosztów zastępstwa procesowego - kwotę 180,00 zł. Wskazana kwota, stanowiąca stawkę minimalną, została ustalona na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018r., poz. 265 ze zm) i na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c. zasądzona wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi za czas od daty uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.