Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PZ 24/11
POSTANOWIENIE
Dnia 6 września 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Katarzyna Gonera (przewodniczący)
SSN Józef Iwulski
SSA Jolanta Frańczak (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa W. P.
przeciwko Radzie Nadzorczej Spółdzielni Ogrodniczo-Pszczelarskiej w K.
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 6 września 2011 r.,
zażalenia strony pozwanej na postanowienie zawarte w wyroku Sądu Okręgowego
- Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w O.
z dnia 19 kwietnia 2011 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w B. – Sąd Pracy wyrokiem z dnia 6 grudnia 2010 r. oddalił
powództwo W. P. przeciwko Radzie Nadzorczej Spółdzielni Ogrodniczo –
Pszczelarskiej w K. o zapłatę odszkodowania w kwocie 5.664 zł oraz zasądził od
powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 2.400 złotych tytułem zwrotu kosztów
procesu.
Sąd Okręgowy w O. – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z
dnia 19 kwietnia 2011 r. uchylił zaskarżony wyrok w punkcie II, w pozostałym
zakresie oddalił apelację powoda oraz nie obciążył powoda kosztami procesu za
instancję odwoławczą. Zawarte w wyroku rozstrzygnięcie dotyczące kosztów
2
procesu Sąd Okręgowy oparł na treści art. 102 k.p.c. Sąd Okręgowy uznał za
zasadne nieobciążanie powoda kosztami procesu za drugą instancję, albowiem
powód jest emerytem, nie otrzymuje dodatkowego wynagrodzenia, a jego postawę
roszczeniową można usprawiedliwić w tym sensie, że jako wieloletni prezes
przyczynił się w znacznym stopniu do wypracowania majątku spółdzielni i obecnie
czuje się skrzywdzony odsunięciem od zarządu tym mieniem, co znajduje wyraz
emocjonalny w treści składanych przez niego pism procesowych.
Zażalenie na zawarte w wyroku Sądu Okręgowego postanowienie o
kosztach procesu wniosła strona pozwana, domagając się jego zmiany poprzez
zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów
zastępstwa procesowego na rzecz Spółdzielni Ogrodniczo – Pszczelarskiej i M. W.,
według przedłożonego spisu kosztów (tj. w kwocie 4.317 zł) oraz zasądzenia od
powoda na jej rzecz kosztów postępowania zażaleniowego.
W uzasadnieniu zażalenia strona pozwana zarzuciła, iż nie można zgodzić
się z argumentacją Sądu drugiej instancji, że nieobciążanie powoda kosztami
procesu na podstawie art. 102 k.p.c. jest zasadne, ponieważ jako wieloletni prezes
spółdzielni może czuć się pokrzywdzony, iż został zwolniony z zajmowanego
stanowiska. Sąd nie wziął pod uwagę w swojej ocenie, że inni członkowie
spółdzielni też są pokrzywdzeni wieloletnim wytaczaniem przez powoda licznych
powództw. To właśnie zachowanie powoda uzasadnia zasądzenie na rzecz strony
pozwanej kosztów procesu w wyższej wysokości niż przewiduje rozporządzenie
Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz.
1349 ze zm.), albowiem powód jest człowiekiem majętnym, prowadzi pasiekę, a
wytaczając liczne sprawy zbędnie absorbuje wymiar sprawiedliwości.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zażalenie jest nieuzasadnione.
W niniejszej sprawie należy w pierwszej kolejności zauważyć, że art. 102
k.p.c. stanowiący, że w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić
od strony przegrywającej tylko część kosztów, albo nie obciążać jej w ogóle
3
kosztami, ustanawia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady
odpowiedzialności za wynik procesu.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że ustalenie, czy w
okolicznościach konkretnej sprawy zachodzą „wypadki szczególnie uzasadnione”,
ustawodawca pozostawia swobodnej ocenie sądu, a sposób korzystania z art. 102
k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu orzekającego i to do
jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek,
który uzasadnia odstąpienie od generalnej zasady (art. 98 § 1 k.p.c.) obciążenia
kosztami procesu strony przegrywającej spór (por. wyrok Sądu Najwyższego z 3
lutego 2010 r., II PK 192/09, LEX nr 584735; wyrok Sądu Najwyższego z 27 maja
2010 r., II PK 359/09, LEX nr 603828; postanowienia Sądu Najwyższego z 2
grudnia 2009 r., I CZ 92/09, niepubl.; z 11 lutego 2010 r., I CZ 112/09, LEX 564753;
z 17 marca 2010 r., II CZ 105/09, niepubl.). Jednocześnie w orzecznictwie
podkreśla się, że ocena ta nie może być dowolna oraz wymaga uzasadnienia
zawierającego przedstawienie okoliczności, które sąd uznał za wypadki szczególnie
uzasadnione w rozumieniu tego przepisu (por. np. postanowienie Sądu
Najwyższego z 11 lutego 2010 r., I CZ 111/09, niepubl.). Z tego względu sposób
stosowania art. 102 k.p.c. podlega dyskrecjonalnej ocenie sędziowskiej i w
zasadzie wymyka się spod kontroli sprawowanej przez Sąd Najwyższy, chyba że
zaskarżone orzeczenie zostało wydane z rażącym naruszeniem reguły orzekania
przewidzianej w tym przepisie (por. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego z 1
października 2010 r., I CZ 142/10, z 13 października 2010 r., I CZ 100/10, niepubl.;
z 25 marca 2011 r., IV CZ 136/10, LEX nr 785545, z 1 czerwca 2011 r., II CZ 24/11,
LEX nr 846568).
Stosując art. 102 k.p.c. (w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie w
danej instancji - art. 108 § 1 k.p.c.), sąd nie może powołać się jedynie na ustawowe
sformułowanie o istnieniu szczególnie uzasadnionych wypadków, powinien tę
szczególność sytuacji strony zidentyfikować i zindywidualizować, odnosząc ją do
różnych konkretnych okoliczności, stanów i zdarzeń, na przykład rzeczywiście
trudnej sytuacji finansowej, majątkowej, rodzinnej, zdrowotnej, osobistej strony
przegrywającej spór, jeżeli sytuacja ta jest sądowi znana, albo do innych
szczególnych okoliczności sprawy, na przykład działań i zaniechań strony
4
przeciwnej. Ocena sądu, czy w sprawie zachodzi wypadek szczególnie
uzasadniony, pozwalający na zastosowanie art. 102 k.p.c., powinna obejmować
wszystkie znane sądowi (ujawnione przez strony) okoliczności, które mogą mieć
wpływ na podjęcie decyzji na podstawie tego przepisu. Mogą to być zarówno
okoliczności związane z przebiegiem procesu, jego przedmiotem, jak i dotyczące
sytuacji życiowej strony, ocenianej z uwzględnieniem zasad współżycia
społecznego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 14 stycznia 1974 r., III CZ
223/73, LEX nr 7379, z 26 listopada 2009 r., III CZ 51/09, niepubl.).
W rozpoznawanej sprawie Sąd Okręgowy biorąc pod uwagę przebieg
postępowania apelacyjnego, jak i sytuację majątkową oraz długoletni wkład pracy
powoda jako prezesa spółdzielni, nie wykroczył poza swoje uprawnienia
jurysdykcyjne, oceniając, że w tych okolicznościach zachodzi szczególnie
uzasadniony wypadek w rozumieniu art. 102 k.p.c. pozwalający na nieobciążanie
powoda kosztami zastępstwa procesowego strony pozwanej przed tym Sądem.
Ponadto pełnomocnik strony pozwanej w spisie kosztów błędnie uwzględnia
nakłady związane z prowadzeniem sprawy przed Sądem pierwszej instancji i
pomija wartość przedmiotu zaskarżenia. Wbrew odmiennemu przekonaniu
pełnomocnika strony pozwanej wysokość kosztów zastępstwa procesowego w
postępowaniu odwoławczym uzależniona jest nie od wartości przedmiotu sporu, ale
od wartości przedmiotu zaskarżenia.
Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 3941
§ 3 k.p.c. w związku z
art. 39814
k.p.c. Sąd Najwyższy oddalił zażalenie jako pozbawione uzasadnionych
podstaw.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13