Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UK 353/11
POSTANOWIENIE
Dnia 28 lutego 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Halina Kiryło
w sprawie z odwołania J. Spółki z o.o.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
z udziałem zainteresowanej I.W.
o ubezpieczenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 28 lutego 2012 r.,
skargi kasacyjnej J. Spółki z o.o.
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 5 maja 2011 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 5 maja 2011 r. oddalił apelację J. Spółka z
o.o. od wyroku Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia
1 grudnia 2010 r., oddalającego odwołanie Spółki od decyzji Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych, stwierdzającej, że jej pracownik tymczasowy I. W. nie podlega
obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i
wypadkowemu w okresie od 5 października do 6 listopada 2009 r. Sąd drugiej
instancji przyjął, że nie zachodzi możliwość zastosowania w sprawie art. 14 ust. 1
lit. a rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie
stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych,
2
osób prowadzących działalność na własny rachunek i członków ich rodzin
przemieszczających się we Wspólnocie (Dz.U.E.L. z 1971 r. Nr 149, poz. 2 ze zm.),
gdyż skarżąca agencja pracy tymczasowej, jako przedsiębiorstwo wysyłające, nie
prowadziła znaczącej części działalności (działalności gospodarczej „godnej
odnotowania”) na obszarze państwa wysyłającego, lecz zatrudniała pracowników
przede wszystkim w celu wykonywania pracy we Francji, a na terenie Polski
osiągała bardzo znikome dochody.
Powyższy wyrok został zaskarżone skargą kasacyjną J. Spółki z o.o. Skargę
oparto na podstawie naruszenia art. 14 ust 1 lit. a rozporządzenia przez błędną
wykładnię polegającą na przyjęciu, że skarżąca spółka nie prowadziła działalności
na terenie Polski i tym samym nie spełniła warunków delegowania pracowników
umożliwiających pozostawienie swoich pracowników w polskim systemie
ubezpieczeń społecznych. Podniesiono nieprawidłowość utożsamienia
prowadzenia działalności wyłącznie z liczbą zatrudnionych pracowników oraz
obrotem osiąganym na terytorium państwa siedziby pracodawcy bez uwzględnienia
specyfiki zatrudnienia tymczasowego.
Wnosząc o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania skarżący powołał się
na art. 3989
§ 1 kpt. 1 i 2 k.p.c. i wskazał na istotne zagadnienie prawne dotyczące
wykładni pojęcia „prowadzenie działalności godnej odnotowania w kraju
wysyłającym” oraz na potrzebę wykładni art. 14 ust. 1a rozporządzenia Nr 1408/71
w zakresie znaczenia tego pojęcia ze względu na rozbieżność w orzecznictwie
sądów powszechnych. Stwierdził także, że skarga jest oczywiście uzasadniona.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 3989
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do
rozpoznania, jeżeli: 1/ w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, 2/ istnieje
potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, 3/ zachodzi nieważność
postępowania albo 4/ skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. W myśl
art. 39813
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną w granicach
podstaw; w granicach zaskarżenia bierze z urzędu pod rozwagę jedynie
3
nieważność postępowania. Rozpoznanie skargi kasacyjnej w granicach podstaw
oznacza zaś związanie Sądu Najwyższego zgłoszonymi przez skarżącego
zarzutami naruszenia konkretnie wskazanych przepisów prawa. Stosownie do
art. 398³ § 1 k.p.c. skargę kasacyjną można oprzeć na postawach: 1/ naruszenia
prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie
bądź 2/ naruszenia przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć
istotny wpływ na wynik sprawy. W każdym z tych przypadków konieczne jest
wyraźne i jednoznaczne określenie przez skarżącego przepisów prawa, które –
jego zdaniem – zostały naruszone, ponieważ Sąd Najwyższy dokonuje oceny
zgodności z prawem zaskarżonego skargą kasacyjną orzeczenia tylko z punktu
widzenia tych naruszeń, jedynie nieważność postępowania bierze pod rozwagę z
urzędu.
Warto zauważyć, że w razie wskazania tej przesłanki przyjęcie skargi
kasacyjnej do rozpoznania, jaką jest występowanie w sprawie istotnego
zagadnienia prawnego, obowiązkiem skarżącego jest wywiedzenie i uzasadnienie
występującego w sprawie problemu w sposób zbliżony do tego, jaki przewidziany
jest przy przedstawianiu zagadnienia prawnego przez sąd odwoławczy na
podstawie art. 390 k.p.c. (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2006 r.,
V CSK 75/06, niepublikowane). Sformułowanie zagadnienia powinno zatem
odwoływać się w sposób generalny i abstrakcyjny do treści przepisu, który nie
podlega jednoznacznej wykładni, a którego wyjaśnienie przez Sąd Najwyższy
przyczyni się do rozwoju jurysprudencji i prawa pozytywnego. Rolą Sądu
Najwyższego, jako najwyższego organu sądowego w Rzeczypospolitej Polskiej, nie
jest bowiem działanie w interesie indywidualnym, lecz powszechnym, poprzez
ochronę obowiązującego porządku prawnego przed dowolnością orzekania i
ujednolicanie praktyki stosowania prawa pozytywnego. Nie każde więc orzeczenie,
nawet błędnie wydane, zasługuje na kontrolę w postępowaniu kasacyjnym
(postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2000 r., II CZ 178/99, OSNC
2000, nr 7 -8, poz. 147, z dnia 18 marca 2004 r., I PK 620/03, LEX nr 513011, z
dnia 8 lipca 2004 r., II PK 71/04, LEX nr 375715 i z dnia 16 kwietnia 2008 r., I CZ
11/08, LEX nr 393883).
4
Z kolei potrzeba wykładni przepisów prawa zachodzi wtedy, gdy przepisy
mające być przedmiotem wykładni Sądu Najwyższego należą do katalogu
przepisów, których naruszenie przez sąd drugiej instancji zarzucono w ramach
podstawy skargi (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 września 2002 r., I
PKN 682/01, OSNP 2004 r. nr 12, poz. 211). Rzeczą skarżącego jest zaś
wykazanie, że określony przepis prawa, mimo iż budzi poważne wątpliwości (ze
sprecyzowaniem, na czy te poważne wątpliwości polegają), nie doczekał się
wykładni, bądź niejednolita jego wykładnia wywołuje rozbieżności w orzecznictwie
sadów, które to orzecznictwo należy przytoczyć (postanowienia Sadu Najwyższego
z dnia 11 stycznia 2002 r., III CKN 570/01, OSNC 2002 nr 12, poz. 151, z dnia 28
marca 2007 r., II CSK 84/07, LEX nr 315351, z dnia 15 października 2002 r., II CZ
102/02, LEX nr 57231, z dnia 13 grudnia 2007 r., I PK 233/07, OSNP 2009, nr 2-4
poz. 43 i z dnia 9 czerwca 2008 r., II UK 37/08, LEX nr 494133). Oczywiste jest, iż
budzący wątpliwości interpretacyjne przepis musi mieć zastosowanie w sprawie, a
jego wykładnia – mieć znaczenie dla jej rozstrzygnięcia. Przedmiotem
zainteresowania Sądu Najwyższego jest jednak sam przepis , a nie rozstrzygnięcie
konkretnego sporu. Omawiana przesłanka uwzględnienia wniosku o przyjęcie
skargi kasacyjnej do rozpoznania nie jest spełniona, gdy wskazane przez
skarżącego przepisy zostały dostatecznie wyjaśnione w dotychczasowej
judykaturze sądowej, w szczególności w judykaturze Sądu Najwyższego, a w
skardze kasacyjnej nie przytoczono argumentów przemawiających za zmianą
dotychczasowego orzecznictwa. Brak jest podstaw do przyjęcia skargi kasacyjnej
do rozpoznania, jeżeli rzekome rozbieżności w interpretacji prawa wynikają z
odmiennych stanów faktycznych, w których zapadły orzeczenia dotyczące
wskazanego w skardze przepisu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20
lutego 2008 r., III SK 28/07, LEX nr 4524).
Wreszcie w kwestii oczywistej zasadności skargi kasacyjnej wypada
przypomnieć, że wskazując na tę przesłankę przedsądu należy w motywach
wniosku zawrzeć wywód prawny wyjaśniający, w czym wyraża się owa oczywistość
i przedstawić argumenty na poparcie tego twierdzenia (postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2006 r., II CZ 28/06 LEX nr 198531, z dnia 10
sierpnia 2006 r., V CSK 204/06, LEX nr 421035, z dnia 9 stycznia 2008 r., III PK
5
70/07, LEX nr 448289, z dnia 11 stycznia 2008 r., I UK 283/07, LEX nr 448205, z
dnia 3 kwietnia 2008 r., II PK 352/07, LEX nr 465859 i z dnia 5 września 2008 r., I
CZ 64/08).Warto zauważyć, że o ile dla uwzględnienia skargi wystarczy, że jej
podstawa jest usprawiedliwiona, to dla przyjęcia skargi do rozpoznania niezbędne
jest wykazanie kwalifikowanej postaci naruszenia przepisów prawa materialnego
lub procesowego, polegającej na jego oczywistości widocznej prima facie, przy
wykorzystaniu podstawowej wiedzy prawniczej, bez potrzeby wchodzenia w
szczegóły czy dokonywania pogłębionej analizy tekstu wchodzących w grę
przepisów i doszukiwania się ich znaczenia (postanowienia Sądu Najwyższego z
dnia 16 września 2003 r., IV CZ 100/03, LEX nr 82274, z dnia 22 stycznia 2008 r., I
UK 218/07, LEX nr 375616, z dnia 26 lutego 2008 r., II UK 317/ 07, LEX nr 453107,
z dnia 9 maja 2008 r., II PK 11/08, LEX nr 490364, z dnia 21 maja 2008 r., I UK
11/08, LEX nr 491538 i z dnia 9 czerwca 2008 r., II UK 38/08, LEX nr 494134). W
judykaturze podkreśla się, iż przesłanką przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania
nie jest oczywiste naruszenie konkretnego przepisu prawa materialnego lub
procesowego, lecz sytuacja, w której naruszenie to spowodowało wydanie
oczywiście nieprawidłowego orzeczenia. Sam zarzut naruszenia (nawet
oczywistego) określonego przepisu (przepisów) nie prowadzi wprost do oceny , że
skarga kasacyjne jest oczywiście uzasadniona (postanowienia Sądu Najwyższego
z dnia 7 stycznia 2003 r., I PK 227/02, OSNP 2004 r., nr 13, poz. 230, z dnia 11
stycznia 2008 r., I UK 285/07, LEX nr 442743, z dnia 11 kwietnia 2008 r., I UK
46/08, LEX nr 469185 i z dnia 9 czerwca 2008 r., II UK 37/08, LEX nr 494133).
Przenosząc powyższe rozważania na płaszczyznę niniejszego sporu należy
stwierdzić, że w sprawie nie została wykazana żadna przesłanka przyjęcia skargi
kasacyjne do rozpoznania.
Przede wszystkim nie można zgodzić się z tezą o oczywistej zasadności
skargi, skoro przepisy, których naruszenia zarzucono w ramach podstaw
kasacyjnych, są zdaniem skarżącego tak skomplikowane, że w oparciu o nie
konstruuje on istotne zagadnienie prawne oraz sugeruje potrzebę wykładni przez
Sąd Najwyższy.
Samo zaś zagadnienie prawne i potrzeba wykładni przepisów sprowadzają
się w ocenie autora skargi kasacyjnej do interpretacji art. 14 ust. 1 lit. a
6
Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie
stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych,
osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin
przemieszczających się we Wspólnocie i wskazania ustawodawstwa właściwego w
odniesieniu do osób, które wykonują pracę najemną na terytorium Państwa
Członkowskiego w ramach stosunku pracy z przedsiębiorcą mającym siedzibę w
innym Państwie Członkowskim oraz wyjaśnienia pojęcia prowadzenia zwykłej
(znaczącej) działalności gospodarczej na terytorium Państwa Członkowskiego, w
którym przedsiębiorstwo zatrudniające pracownika delegowanego do pracy na
terytorium innego Państwa Członkowskiego ma swoją siedzibę (miejsce rejestracji).
Tymczasem analiza zagadnienia przedstawionego w uzasadnieniu wniosku
o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania została dokonana w wyrokach Sądu
Najwyższego z dnia 27 października 2009 r. (II UK 63/09, OSNP 2011 nr 11-12,
poz. 160) oraz z dnia 5 maja 2010 r. (II UK 395/09, OSNP 2011 nr 21-22, poz. 277).
Przyjęte rozstrzygnięcia zostały w pełni zaaprobowane i podzielone przez Sąd
Najwyższy między innymi w sprawie II UK 360/09 (wyrok z dnia 13 maja 2010 r.,
niepublikowany) II UK 380/09 (wyrok z dnia 26 maja 2010 r., niepublikowany), II UK
319/09 (wyrok z dnia 5 maja 2010 r., niepublikowany), II UK 379//09 (wyrok z dnia
13 maja 2010 r., niepublikowany), II UK 387/09 (wyrok z dnia 2 czerwca 2010 r.,
niepublikowany) i w wielu innych, w których odmówiono przyjęcia skargi kasacyjnej
(por. np. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2010 r., II UK 23/10, z
dnia 13 października 2010 r., II UK 238/10, II UK 212/10, II UK 213/10,
niepublikowane).
W uzasadnieniu postanowienia z dnia 11 maja 2010 r., sygn. akt II UK
388/09, Sąd Najwyższy zauważył, że kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia
spornej kwestii ma prawidłowa interpretacja przepisów Rozporządzenia Rady
(EWG) Nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów
zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących
działalność na własny rachunek o do członków ich rodzin przemieszczających się
we Wspólnocie (Dz.U.E.L. 71.149.2. ze zm.), zwane dalej rozporządzeniem
1408/71. Całokształt unormowań zawartych w tym akcie uzasadnia przyjęcie tezy,
że koordynacja systemów ubezpieczeń państw członkowskich oparta jest na
7
uprzednim stwierdzeniu odrębności i niemożliwej do usunięcia różnorodności
krajowych systemów zabezpieczenia społecznego. Ustanowiona przepisami
powołanego rozporządzenia koordynacja prowadzi do współistnienia tych
systemów w układzie poziomym przez zastosowanie jednolitych i mających
charakter nadrzędny zasad postępowania oraz wspólnych łączników, takich jak
miejsce pracy, miejsce zamieszkania, siedziba pracodawcy, miejsce położenia filii
przedsiębiorstwa lub jego stałego przedstawicielstwa i innych. Przepisy tego akty
służą do rozstrzygnięcia kolizji, w razie sprzeczności wynikającej z zastosowania
różnych ustawodawstw, bądź ustalają właściwe podmioty zobowiązane do
świadczenia, w przypadku sporu negatywnego. Powyższe normy są adresowane
do pracowników podejmujących pracę w różnych państwach członkowskich, przy
czym pojęcie pracownika jest definiowane na podstawie ustawodawstwa mającego
zastosowanie w sprawie. Zgodnie z generalną regułą wspólnotowej koordynacji
ustalanie ustawodawstwa właściwego odbywa się według zasad: podlegania
jednemu ustawodawstwu i miejsca wykonywania pracy (lex loci laboris). Z art. 13
ust. rozporządzenia wynika bowiem, że osoby, do których znajduje ono
zastosowanie, podlegają ustawodawstwu tylko jednego Państwa Członkowskiego,
które to ustawodawstwo określa się według zasad zawartych w art. 13 – 17
powołanego aktu. Podstawowym łącznikiem do określenia ustawodawstwa
właściwego jest miejsce wykonywania pracy. Zgodnie z art. 13 ust. 2 lit. a
rozporządzenia pracownik najemny zatrudniony na terytorium jednego Państwa
Członkowskiego podlega ustawodawstwu tego państwa, nawet jeżeli zamieszkuje
na terytorium innego Państwa Członkowskiego lub jeżeli przedsiębiorstwo bądź
pracodawca, który go zatrudnia, ma swoją zarejestrowaną siedzibę lub miejsce
prowadzenia działalności na terytorium innego Państwa Członkowskiego. Norma ta
wyraźnie stwierdza, że nie jest niczym szczególnym podleganie pracownika
ustawodawstwu państwa, w którym jest zatrudniony, a nie ustawodawstwu innego
państwa, w którym zatrudniające go przedsiębiorstwo lub pracodawca ma
zarejestrowaną siedzibę bądź miejsce prowadzenia działalności. Tego rodzaju
rozwiązanie eliminuje konflikty w ustalaniu właściwego ustawodawstwa związane z
tzw. dumpingiem ekonomicznym (socjalnym), wynikającym z mniejszych kosztów
8
ubezpieczenia społecznego w państwie siedziby pracodawcy niż w państwie
miejsca wykonywania zatrudnienia.
Od ogólnej zasady eksponującej właściwość ustawodawstwa państwa
zatrudnienia są jednak wyjątki wymienione w art. 14 – 17 rozporządzenia, które są
efektem specyfiki zatrudnienia lub wykonywania zawodu. W niniejszej sprawie
decydujący dla rozstrzygnięcia sporu jest wyjątek wynikający z art. 14 ust. 1 lit. a
tegoż aktu. W myśl powołanego przepisu pracownik najemny zatrudniony na
terytorium Państwa Członkowskiego przez przedsiębiorstwo, w którym jest zwykle
zatrudniony i przez które został skierowany do wykonywania pracy na terytorium
innego Państwa Członkowskiego, w dalszym ciągu podlega w dziedzinie
zabezpieczenia społecznego ustawodawstwu państwa wysyłającego, pod
warunkiem, że przewidywany okres wykonywania pracy za granicą nie przekracza
dwunastu miesięcy i że pracownik nie został skierowany w miejsce innej osoby,
której okres skierowania upłynął.
Instytucja tymczasowego delegowania pracowników, o jakiej mowa w
cytowanym przepisie, została doprecyzowana w Decyzji Komisji Administracyjnej
do spraw Zabezpieczenia Społecznego Pracowników Migrujących Nr 181 z dnia 13
grudnia 2000 r. w sprawie interpretacji art. 14 (1), art. 14a(1) oraz art. 14b (1) i (2)
rozporządzenia Rady (EWG) Nr 1408/71 w zakresie ustawodawstwa właściwego
dla pracowników delegowanych oraz osób pracujących na własny rachunek
tymczasowo wykonujących pracę poza terytorium Państwa właściwego (Dz.Urz.WE
z 14 grudnia 2001 r., L 329, s. 73- dalej nazywana Decyzją). Dodatkowo w 2004 r.
na podstawie wyżej wskazanej Decyzji Nr 181, Komisja Administracji opracowała
tzw. „Praktyczny Przewodnik w Dziedzinie Oddelegowania Pracowników w
Państwach Członkowskich Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru
Gospodarczego i Szwajcarii”.
Zgodnie z punktem 1 Decyzji o oddelegowaniu pracownika można mówić
wtedy, gdy praca wykonywana jest na rachunek przedsiębiorstwa
oddelegowującego oraz gdy istnieje między stronami więź pracownicza. Jeśli
chodzi o pierwszą przesłankę, to jest ona spełniona, gdy praca jest wykonywana
dla przedsiębiorstwa oddelegowującego, czyli w dalszym ciągu – mimo
oddelegowania – istnieje stosunek pracy pomiędzy pracownikiem oddelegowanym
9
a przedsiębiorstwem oddelegowującym. Co zaś się tyczy drugiego warunku, to
konieczne jest uwzględnienie okoliczności związanych z odpowiedzialnością z
tytułu postępowania kwalifikacyjnego, zawarcia umowy o pracę, ustania stosunku
pracy, uprawnień do składania oświadczeń woli w przedmiocie obowiązków
wynikających z takiego stosunku. Punkt 3 Decyzji dotyczy szczególnej sytuacji, w
której pracownik – podobnie jak miało to miejsce w rozpoznawanej sprawie -
zostaje zatrudniony przez pracodawcę wyłącznie w celu oddelegowania do pracy w
przedsiębiorstwie na terytorium innego Państwa Członkowskiego. Wówczas poza
istnieniem więzi pracowniczej wymaga się, aby przedsiębiorstwo delegujące
„zwykle” prowadziło działalność na terenie państwa wysyłającego, a działalność ta
powinna być „godna odnotowania” w kraju delegującym. W kwestii pojęcia
działalności „zwykle” prowadzonej w kraju wysyłającym wyjaśniono, że istotne w
tym zakresie jest określenie miejsca siedziby i administracji przedsiębiorstwa, liczby
osób zatrudnionych w administracji, miejsca zatrudnienia wysyłanych pracowników,
miejsca, w którym zawierana jest większość umów o pracę, prawa, któremu
podlegają zawierane umowy, oraz obrotów osiągniętych w każdym Państwie
Członkowskim. Jeżeli zatem przedsiębiorca oddelegowujący, posiada w danym
Państwie Członkowskim siedzibę ale wykonuje w nim wyłącznie czynności
administracyjne (kadry, księgowość), wówczas pracownik wysłany przez takie
przedsiębiorstwo do innego Państwa Członkowskiego nie może być uznany za
pracownika oddelegowanego. Warunek, według którego przedsiębiorca
oddelegowujący zwykle prowadzi działalność na terytorium kraju
oddelegowującego nie oznacza, że w kraju tym działalność przedsiębiorstwa musi
mieć charakter przeważający. Nie chodzi też o kryterium ilościowe, dotyczące
osiąganego obrotu. Konieczne jest przede wszystkim faktyczne prowadzenie
działalności w państwie wysyłającym. Wymaganie to dotyczy także agencji pracy
tymczasowej. Decydujące jest, czy agencja prowadzi swoją zasadniczą działalność
w kraju oddelegowującym. Podobnie we wspomnianym „Przewodniku praktycznym”
stwierdzono, że prowadzenie znaczącej części działalności na obszarze państwa
wysyłającego nie może sprowadzać się wyłącznie do działań związanych z
zarządzaniem wewnętrznym przedsiębiorstwa.
10
Wprawdzie zarówno Decyzja jak i „Przewodnik praktyczny” nie są aktami
normatywnymi, ale są traktowane jako źródło wykładni autentycznej przepisów
rozporządzenia 1408/71. I chociaż z jednej strony stwierdza się, że
zaprezentowana w nich wykładnia nie jest wiążąca (wyroki ETS z dnia 5 grudnia
1967 r. Nr 19/67 w sprawie Bestuur der sociale Verzekeringsbank c. Van der Vecht
i z dnia 14 maja 1981 r. Nr 98/80 w sprawie Giuseppe Romano c. Institut national
d’assurance maladie – invalidite), to z drugiej interpretacja rozporządzenia przez
Komisję jest akceptowana w praktyce, czego przykładem jest orzecznictwo ETS
(wyrok z dnia 26 stycznia 2006 r., C-2/05 w sprawie Rijksdienst voor Sociale
Zekerheid c. Herbosch Kiere i z dnia 10 lutego 2000 r., C-202/97 w sprawie
Fitzwilliam; także T. Bińczycka – Majewska, Koordynacja systemów zabezpieczenia
społecznego w Unii Europejskiej, Zakamycze 1999 r., s. 487 i następne). Zgodnie
bowiem z art. 81a rozporządzenia 1408/71 uprawnienia w zakresie wykładni są
wykonywane bez uszczerbku dla władz, instytucji i osób zainteresowanych do
korzystania z procedur i sądownictwa przewidzianych przez ustawodawstwo
Państw Członkowskich, przez niniejsze rozporządzenie i przez Traktat. Nie stoi to
jednak na przeszkodzie możliwości przyjęcia przez sąd krajowy interpretacji
przepisów rozporządzenia zaprezentowanej w Decyzji czy w „Przewodniku
praktycznym ” i powołania jej w uzasadnieniu swego orzeczenia.
W kwestii przesłanek stosowania art. 14 ust. 1a rozporządzenia 1408/71
wypowiadał się również Trybunał Sprawiedliwości UE (TSUE).
Już w wyroku TSUE z dnia 17 grudnia 1971 r. w sprawie Manpower ( 35/70,
ECR 197/1251), wydanym na gruncie poprzedniego rozporządzenia Nr 3,
rozstrzygnięto o możliwości delegowania, na podstawie art. 14 ust. 1a
rozporządzenia 1408/71, pracowników agencji pracy tymczasowej. W ocenie
Trybunału przyjęcie takiego rozwiązania uzasadnia usunięcie trudności, jakie
związane są z krótkotrwałym przemieszczaniem się pracowników delegowanych i
zmianą systemu zabezpieczenia społecznego. Trzeba jednak zauważyć, że ze
względu na różnice w systemach zabezpieczenia społecznego poszczególnych
Państw Członkowskich UE (różne obciążenia składkowe oraz różna wysokość
świadczeń) powoływanie się wyłącznie na trudności z krótkotrwałym
przemieszczaniem się pracowników mogłoby być nadużywane przez
11
przedsiębiorstwa, które zajmowałyby się wyłącznie delegowaniem pracowników do
innych Państw Członkowskich i wykorzystywaniem różnic pomiędzy
poszczególnymi systemami zabezpieczenia społecznego. Ten aspekt sprawy
eksponowano w późniejszych orzeczeniach TSUE. W wyroku z dnia 10 lutego
2000 r. w sprawie Fitzwilliam (C- 202/97, ECR 2000/2/I-OO883) Trybunał stwierdził,
że art. 14 ust. 1 rozporządzenia 1408/71, w wersji skodyfikowanej rozporządzeniem
nr 2001/83, powinien być interpretowany w ten sposób, iż w celu skorzystania z
przywileju przyznanego przez ten przepis (który, ustanawiając odstępstwo od
reguły, zgodnie z którą osoba podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego,
na którego terytorium jest zatrudniona, zezwala przedsiębiorstwu, w którym jest ona
zwykle zatrudniona, na utrzymanie rejestracji tej osoby w systemie zabezpieczenia
społecznego Państwa Członkowskiego, na którego terytorium przedsiębiorstwo ma
siedzibę) przedsiębiorstwo pracy tymczasowej, które przekazuje czasowo
pracowników z jednego Państwa Członkowskiego do dyspozycji przedsiębiorstwom
mającym siedziby w innym Państwie Członkowskim, musi zwykle wykonywać swą
działalność w tym pierwszym Państwie. Warunek ten jest spełniony, jeżeli
przedsiębiorstwo stale wykonuje znaczącą działalność w Państwie, w którym ma
siedzibę. Chybiony jest zatem podniesiony w skardze kasacyjnej zarzut, że z
cytowanego orzeczenia nie wynika, aby działalność ta musiała mieć charakter
przeważający. Sąd Apelacyjny nie przyjął bowiem, że działalność agencji
delegującej pracowników do pracy za granicą powinna mieć przeważający
charakter w kraju oddelegowującym, lecz iż ma to być prowadzenie znaczącej
działalności na terenie państwa wysyłającego. Także w wyroku TSUE z dnia 9
listopada 2000 r. w sprawie Plum (C – 404/98, ECR 2000/11A/I – 09379)
podkreślono, że zastosowanie art. 14 ust. 1a rozporządzenia 1408/71, zmienionego
i uaktualnionego przez rozporządzenie nr 2001/83, nie dotyczy pracowników
przedsiębiorstwa z siedzibą w jednym Państwie Członkowskim, wysyłanych do
pracy na terytorium innego Państwa Członkowskiego, w którym poza czysto
wewnętrznymi działaniami zarządzającym, to przedsiębiorstwo prowadzi całą swoją
działalność. Pracownicy takiego przedsiębiorstwa podlegają zatem ustawodawstwu
z zakresu zabezpieczenia społecznego tego Państwa Członkowskiego, na którego
terytorium rzeczywiście pracują.
12
Zapadłe orzeczenia wystarczająco usuwają ewentualną rozbieżność, która
mogłaby powstać w orzecznictwie sądów powszechnych w przyszłości, przy czym
należy zauważyć, że wykluczona jest rozbieżność między przytoczonymi
orzeczeniami i wskazanym przez skarżącego „orzeczeniem Sądu Najwyższego z
dnia 25 listopada 2009 r. (sygn. akt I UK 107/10)”, gdyż tego dnia nie zapadło
orzeczenie opatrzone taką sygnaturą. W sprawie, na którą prawdopodobnie
skarżący miał zamiar się powołać, Sąd Najwyższy rozstrzygał inny spór, dotyczący
zastosowania wyjątku przewidzianego w art. 14 ust. 2 lit. b pkt (II) rozporządzenia,
dotyczącego osoby zwykle zatrudnionej na terytorium dwóch lub więcej państw
członkowskich według łącznika siedziby lub miejsca prowadzenia działalności przez
pracodawcę (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2009 r., I UK 107/09,
OSNP 2011 nr 11-12, poz. 165).
Mając to na względzie, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 3989
§ 1
k.p.c.).