Ts 98/10
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
POSTANOWIENIE
z dnia 10 marca 2011 r.
Sygn. akt Ts 98/10
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Adam Jamróz,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Rozalii Z. w sprawie zgodności:
art. 221 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 12 kwietnia 2010 r. skarżąca zakwestionowała zgodność z Konstytucją art. 221 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.; dalej: p.p.s.a.). Zaskarżonemu przepisowi p.p.s.a. skarżąca zarzuciła, że jest niezgodny z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji. Uzasadniając swoje zarzuty, skarżąca wywiodła, że przepis art. 221 p.p.s.a., przez wprowadzenie „wygórowanych wymogów formalnych” uniemożliwiających dostęp do sądowego rozpatrzenia sprawy, narusza konstytucyjne prawo dostępu do sądowego dochodzenia naruszonych praw. Ponadto, według skarżącej, art. 221 p.p.s.a. narusza zasadę sprawiedliwości społecznej, zasadę równości i zakazu dyskryminacji oraz zakaz zamykania drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw.
Skarga konstytucyjna została skierowana w oparciu o następujący stan faktyczny.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z 13 listopada 2009 r. (sygn. akt VII SA/Wa 1764/09) odrzucił skargę na postanowienie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 30 lipca 2009 r. (znak DAP/756-147/09/KK) w przedmiocie przekazania wniosku według właściwości z powodu nieuiszczenia należnego stałego wpisu sądowego. Postanowieniem z 22 stycznia 2010 r. (sygn. akt II OSK 2063/09) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną na opisane wyżej postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. W uzasadnieniu tego orzeczenia wskazano, że zarzut naruszenia art. 220 § 1 p.p.s.a. nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż sąd I instancji nie był zobowiązany do wzywania strony do uiszczenia wpisu sądowego od skargi.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Skarga konstytucyjna jest sformalizowanym środkiem ochrony konstytucyjnych praw lub wolności, którego wniesienie wymaga spełnienia przesłanek wynikających zarówno z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo wnieść skargę konstytucyjną w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach, prawach lub obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Precyzując zasady, na jakich dozwolone jest korzystanie z tego środka ochrony praw i wolności, ustawodawca nałożył na podmiot wnoszący skargę konstytucyjną szereg obowiązków, których niespełnienie pociąga za sobą odmowę nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Jednym z obowiązków, przewidzianym w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, jest wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone przez przepisy zakwestionowane w skardze konstytucyjnej. W ten sposób skarżący określa podstawę wnoszonej skargi konstytucyjnej, której granicami Trybunał orzekając jest związany (art. 66 ustawy o TK).
Dla oceny dopuszczalności nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu decydujące znaczenie ma jednakże okoliczność uprzedniego poddania zakwestionowanego w niej unormowania p.p.s.a. kontroli w postępowaniach zakończonych już merytorycznymi orzeczeniami Trybunału Konstytucyjnego. I tak, w wyroku z 7 marca 2006 r. (SK 11/05, OTK ZU nr 3/A/2006, poz. 27) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 221 p.p.s.a. jest zgodny z art. 45 ust. 1 oraz nie jest niezgodny z art. 77 ust. 2 Konstytucji. Z kolei w wyroku z 12 września 2006 r. (SK 21/05, OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 103) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 221 p.p.s.a. jest zgodny z art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji. Okoliczność powyższa stanowi samodzielną przesłankę stwierdzenia zbędności orzekania w tym zakresie (por. np. postanowienie TK z 5 kwietnia 2006 r., SK 59/05, OTK ZU nr 4/A/2006, poz. 47). Należy też podkreślić, że w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego dochodziło już do procesowej kwalifikacji przypadków, w których brak podstaw do przyjęcia zaistnienia w danej sprawie powagi rzeczy osądzonej (występującej tylko w przypadku tożsamości podmiotowej i przedmiotowej wniosku lub skargi) nie oznaczał bynajmniej, że uprzednie rozpoznanie sprawy konstytucyjności określonego przepisu prawnego (normy prawnej) z punktu widzenia tych samych zarzutów winno być uznawane za prawnie obojętne. Instytucją, która ma na celu zapewnienie stabilności sytuacji powstałych w wyniku ostatecznego orzeczenia, jest zasada ne bis in idem, rozumiana w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym z uwzględnieniem specyfiki tego postępowania (por. np. postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z: 4 maja 2006 r., SK 53/05, OTK ZU nr 5/A/2006, poz. 60; 24 października 2005 r., SK 2/06, OTK ZU nr 9/A/2006, poz. 141; 29 maja 2006 r., P 29/05, OTK ZU nr 5/A/2006, poz. 61; 24 października 2006 r., SK 27/06, OTK ZU nr 9/A/2006, poz. 143; 23 października 2006 r., SK 66/05, OTK ZU nr 9/A/2006, poz. 139; 9 stycznia 2007 r., SK 21/06, OTK ZU nr 1/A/2007, poz. 4). W przypadku przesłanki ne bis in idem Trybunał Konstytucyjny dokonuje oceny danej sprawy w kategoriach pragmatycznych, oceniając celowość prowadzenia postępowania i orzekania w kwestii, która została już jednoznacznie i ostatecznie rozstrzygnięta przez ten organ.
W związku z powyższym, wniesionej przez skarżącą skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg w sytuacji zakwestionowania w niej przepisu poddawanego już kontroli z punktu widzenia zgodności z wyżej wskazanymi wzorcami konstytucyjnymi.
W odniesieniu natomiast do badania zgodności art. 221 p.p.s.a. z art. 2 oraz art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji należy stwierdzić, co następuje. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego wyrażone w tych przepisach Konstytucji zasady nie mogą stanowić samodzielnych wzorców kontroli w postępowaniu skargowym (zob. postanowienie pełnego składu TK z 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60; a także postanowienia z: 27 kwietnia 1998 r., Ts 47/98, OTK ZU z 1999 r. SUP., poz. 41; 17 czerwca 1998 r., Ts 48/98, OTK ZU nr 4/1998, poz. 59; 3 listopada 1998 r., Ts 116/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 10; 1 marca 2000 r., Ts 57/99, OTK ZU nr 2/2000, poz. 72; 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). Dopuszczalność potraktowania unormowań art. 2 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji za podstawę skargi konstytucyjnej jest bowiem uzależniona od skorelowania ich z treścią konkretnych praw podmiotowych, wyrażonych w odrębnych przepisach konstytucyjnych, w zakresie których zasady te doznały uszczerbku lub ograniczenia. Ze względów opisanych wyżej roli takiej nie mogły spełnić prawa wyrażone w art. 45 ust. 1 czy art. 77 ust. 2 Konstytucji. Wobec braku wskazania innych praw lub wolności, również wykazujących „zakotwiczenie” konstytucyjne, zarzut naruszenia zasad powołanych przez skarżącą pozbawiony został koniecznego doprecyzowania.
Skarżąca zarzuciła także art. 221 p.p.s.a. niezgodność z art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.; dalej: Konwencja). Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że – jak wynika z art. 79 ust. 1 Konstytucji – skarga konstytucyjna pozostaje środkiem ochrony wyłącznie konstytucyjnych wolności lub praw. W związku z tak ukształtowaną podstawą skargi konstytucyjnej należy podkreślić, że art. 6 Konwencji nie może stanowić wzorca w tej procedurze kontroli norm prawnych. Art. 79 ust. 1 Konstytucji nie przewiduje bowiem możliwości kwestionowania w trybie skargi konstytucyjnej zgodności przepisów ustaw lub innych aktów normatywnych z postanowieniami umowy międzynarodowej (także ratyfikowanej).
Już tylko na marginesie należy zauważyć, że zaskarżony art. 221 p.p.s.a został uchylony przez art. 2 pkt 8 ustawy z dnia 12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów administracyjnych oraz ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 36, poz. 196). Wprawdzie – w świetle art. 39 ust. 3 ustawy o TK – okoliczność powyższa nie jest bezwzględną przesłanką umorzenia postępowania przed Trybunałem, niemniej należy stwierdzić, że skarżąca nie wykazała w skardze konstytucyjnej, iż wydanie orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny o niezgodności przepisu, który utracił już moc obowiązującą, jest niezbędne dla ochrony jej konstytucyjnych praw i wolności.
Mając na uwadze wszystkie powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 39 ust. 1 i 3 oraz art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
z dnia 10 marca 2011 r.
Sygn. akt Ts 98/10
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Adam Jamróz,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Rozalii Z. w sprawie zgodności:
art. 221 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 12 kwietnia 2010 r. skarżąca zakwestionowała zgodność z Konstytucją art. 221 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.; dalej: p.p.s.a.). Zaskarżonemu przepisowi p.p.s.a. skarżąca zarzuciła, że jest niezgodny z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji. Uzasadniając swoje zarzuty, skarżąca wywiodła, że przepis art. 221 p.p.s.a., przez wprowadzenie „wygórowanych wymogów formalnych” uniemożliwiających dostęp do sądowego rozpatrzenia sprawy, narusza konstytucyjne prawo dostępu do sądowego dochodzenia naruszonych praw. Ponadto, według skarżącej, art. 221 p.p.s.a. narusza zasadę sprawiedliwości społecznej, zasadę równości i zakazu dyskryminacji oraz zakaz zamykania drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw.
Skarga konstytucyjna została skierowana w oparciu o następujący stan faktyczny.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z 13 listopada 2009 r. (sygn. akt VII SA/Wa 1764/09) odrzucił skargę na postanowienie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 30 lipca 2009 r. (znak DAP/756-147/09/KK) w przedmiocie przekazania wniosku według właściwości z powodu nieuiszczenia należnego stałego wpisu sądowego. Postanowieniem z 22 stycznia 2010 r. (sygn. akt II OSK 2063/09) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną na opisane wyżej postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. W uzasadnieniu tego orzeczenia wskazano, że zarzut naruszenia art. 220 § 1 p.p.s.a. nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż sąd I instancji nie był zobowiązany do wzywania strony do uiszczenia wpisu sądowego od skargi.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Skarga konstytucyjna jest sformalizowanym środkiem ochrony konstytucyjnych praw lub wolności, którego wniesienie wymaga spełnienia przesłanek wynikających zarówno z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo wnieść skargę konstytucyjną w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach, prawach lub obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Precyzując zasady, na jakich dozwolone jest korzystanie z tego środka ochrony praw i wolności, ustawodawca nałożył na podmiot wnoszący skargę konstytucyjną szereg obowiązków, których niespełnienie pociąga za sobą odmowę nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Jednym z obowiązków, przewidzianym w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, jest wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone przez przepisy zakwestionowane w skardze konstytucyjnej. W ten sposób skarżący określa podstawę wnoszonej skargi konstytucyjnej, której granicami Trybunał orzekając jest związany (art. 66 ustawy o TK).
Dla oceny dopuszczalności nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu decydujące znaczenie ma jednakże okoliczność uprzedniego poddania zakwestionowanego w niej unormowania p.p.s.a. kontroli w postępowaniach zakończonych już merytorycznymi orzeczeniami Trybunału Konstytucyjnego. I tak, w wyroku z 7 marca 2006 r. (SK 11/05, OTK ZU nr 3/A/2006, poz. 27) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 221 p.p.s.a. jest zgodny z art. 45 ust. 1 oraz nie jest niezgodny z art. 77 ust. 2 Konstytucji. Z kolei w wyroku z 12 września 2006 r. (SK 21/05, OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 103) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 221 p.p.s.a. jest zgodny z art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji. Okoliczność powyższa stanowi samodzielną przesłankę stwierdzenia zbędności orzekania w tym zakresie (por. np. postanowienie TK z 5 kwietnia 2006 r., SK 59/05, OTK ZU nr 4/A/2006, poz. 47). Należy też podkreślić, że w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego dochodziło już do procesowej kwalifikacji przypadków, w których brak podstaw do przyjęcia zaistnienia w danej sprawie powagi rzeczy osądzonej (występującej tylko w przypadku tożsamości podmiotowej i przedmiotowej wniosku lub skargi) nie oznaczał bynajmniej, że uprzednie rozpoznanie sprawy konstytucyjności określonego przepisu prawnego (normy prawnej) z punktu widzenia tych samych zarzutów winno być uznawane za prawnie obojętne. Instytucją, która ma na celu zapewnienie stabilności sytuacji powstałych w wyniku ostatecznego orzeczenia, jest zasada ne bis in idem, rozumiana w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym z uwzględnieniem specyfiki tego postępowania (por. np. postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z: 4 maja 2006 r., SK 53/05, OTK ZU nr 5/A/2006, poz. 60; 24 października 2005 r., SK 2/06, OTK ZU nr 9/A/2006, poz. 141; 29 maja 2006 r., P 29/05, OTK ZU nr 5/A/2006, poz. 61; 24 października 2006 r., SK 27/06, OTK ZU nr 9/A/2006, poz. 143; 23 października 2006 r., SK 66/05, OTK ZU nr 9/A/2006, poz. 139; 9 stycznia 2007 r., SK 21/06, OTK ZU nr 1/A/2007, poz. 4). W przypadku przesłanki ne bis in idem Trybunał Konstytucyjny dokonuje oceny danej sprawy w kategoriach pragmatycznych, oceniając celowość prowadzenia postępowania i orzekania w kwestii, która została już jednoznacznie i ostatecznie rozstrzygnięta przez ten organ.
W związku z powyższym, wniesionej przez skarżącą skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg w sytuacji zakwestionowania w niej przepisu poddawanego już kontroli z punktu widzenia zgodności z wyżej wskazanymi wzorcami konstytucyjnymi.
W odniesieniu natomiast do badania zgodności art. 221 p.p.s.a. z art. 2 oraz art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji należy stwierdzić, co następuje. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego wyrażone w tych przepisach Konstytucji zasady nie mogą stanowić samodzielnych wzorców kontroli w postępowaniu skargowym (zob. postanowienie pełnego składu TK z 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60; a także postanowienia z: 27 kwietnia 1998 r., Ts 47/98, OTK ZU z 1999 r. SUP., poz. 41; 17 czerwca 1998 r., Ts 48/98, OTK ZU nr 4/1998, poz. 59; 3 listopada 1998 r., Ts 116/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 10; 1 marca 2000 r., Ts 57/99, OTK ZU nr 2/2000, poz. 72; 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). Dopuszczalność potraktowania unormowań art. 2 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji za podstawę skargi konstytucyjnej jest bowiem uzależniona od skorelowania ich z treścią konkretnych praw podmiotowych, wyrażonych w odrębnych przepisach konstytucyjnych, w zakresie których zasady te doznały uszczerbku lub ograniczenia. Ze względów opisanych wyżej roli takiej nie mogły spełnić prawa wyrażone w art. 45 ust. 1 czy art. 77 ust. 2 Konstytucji. Wobec braku wskazania innych praw lub wolności, również wykazujących „zakotwiczenie” konstytucyjne, zarzut naruszenia zasad powołanych przez skarżącą pozbawiony został koniecznego doprecyzowania.
Skarżąca zarzuciła także art. 221 p.p.s.a. niezgodność z art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.; dalej: Konwencja). Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że – jak wynika z art. 79 ust. 1 Konstytucji – skarga konstytucyjna pozostaje środkiem ochrony wyłącznie konstytucyjnych wolności lub praw. W związku z tak ukształtowaną podstawą skargi konstytucyjnej należy podkreślić, że art. 6 Konwencji nie może stanowić wzorca w tej procedurze kontroli norm prawnych. Art. 79 ust. 1 Konstytucji nie przewiduje bowiem możliwości kwestionowania w trybie skargi konstytucyjnej zgodności przepisów ustaw lub innych aktów normatywnych z postanowieniami umowy międzynarodowej (także ratyfikowanej).
Już tylko na marginesie należy zauważyć, że zaskarżony art. 221 p.p.s.a został uchylony przez art. 2 pkt 8 ustawy z dnia 12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów administracyjnych oraz ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 36, poz. 196). Wprawdzie – w świetle art. 39 ust. 3 ustawy o TK – okoliczność powyższa nie jest bezwzględną przesłanką umorzenia postępowania przed Trybunałem, niemniej należy stwierdzić, że skarżąca nie wykazała w skardze konstytucyjnej, iż wydanie orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny o niezgodności przepisu, który utracił już moc obowiązującą, jest niezbędne dla ochrony jej konstytucyjnych praw i wolności.
Mając na uwadze wszystkie powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 39 ust. 1 i 3 oraz art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.