Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 387/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 4 marca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner
SSA Jacek Grela (sprawozdawca)
Protokolant Katarzyna Jóskowiak
w sprawie z powództwa "S. N. G." Spółki Akcyjnej w G.
przeciwko W. G. i Gminie Miasta G.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej
w dniu 4 marca 2015 r.,
skargi kasacyjnej pozwanego W. G.
od wyroku Sądu Okręgowego w G.
z dnia 15 listopada 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w punktach 1 (pierwszym) i 2
(drugim) i w tym zakresie przekazuje sprawę do ponownego
rozpoznania Sądowi Okręgowemu w G., pozostawiając temu
Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Powód S. N. G. Spółka Akcyjna domagał się od pozwanego W. G. zapłaty
kwoty 64 466,86 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 29 października 2008 r.
Roszczenie swoje wywodził z faktu dostarczenia wody do nieruchomości
pozwanego.
Wyrokiem z dnia 4 kwietnia 2012 r. Sąd Rejonowy w G. uwzględnił
powództwo w całości.
Rozstrzygnięcie Sądu zostało oparte na następujących ustaleniach
faktycznych:
Pozwany W. G. nabył nieruchomość położoną w G. przy ul. P. 1 od syndyka
masy upadłości Przedsiębiorstwa Państwowego Stocznia „W.” w G. (dalej:
„Stocznia”) w 1998 r.
Na mocy postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 28 września 1999 r.
Gmina Miasta G. nabyła prawo użytkowania wieczystego nieruchomości
położonych przy ul. P., obejmujących dwie działki ewidencyjne wraz z prawem
własności zabudowań, w postaci: oczyszczalni ścieków, osadnika Inhoffa, studni
głębinowej oraz dwóch zbiorników wyrównawczych. Jednocześnie nie nabyła
prawa własności instalacji wodociągowej na nieruchomości pozwanego przy ul. P. 1.
W okresie postępowania upadłościowego syndyk świadczył usługi
komunalne w zakresie dostawy wody i odbioru ścieków dla wszystkich podmiotów
na terenie byłej Stoczni. Gmina Miasta G. przejęła i wykonywała te działania po
zakończeniu postępowania upadłościowego. Powód, pełniąc funkcję inwestora
zastępczego inwestycji Gminy Miasta G., na podstawie umowy z dnia
6 października 2000 r. zlecił przebudowę sieci wodociągowo-kanalizacyjnej.
Prace polegały na wybudowaniu nowej sieci wodociągowej, którą podłączono do
istniejącej sieci miejskiej i trwałym odłączeniu od eksploatacji ujęcia wody na
terenie Stoczni.
Pozwany nie zawierał umowy dotyczącej ułożenia instalacji wewnętrznej.
Po jego interwencjach dotyczących nieuwzględnienia jego nieruchomości podczas
przeprowadzonych prac Gmina Miasta G. wyraziła zgodę na wykonanie
3
dodatkowych przyłączy, w tym również do nieruchomości pozwanego. Protokołem
z dnia 1 października 2001 r. dokonano odbioru wykonania przyłącza
wodociągowego do posesji pozwanego. Umową z dnia 26 października 2004 r.
Gmina Miasta G. oddała w dzierżawę powodowi szereg urządzeń wodociągowych
oraz urządzeń kanalizacyjnych.
W dniu 31 grudnia 2004 r. pozwana Gmina wniosła aportem posiadane
przez siebie nieruchomości oraz sieci wodociągowe i przyłącza wodociągowe do
utworzonej G. Infrastruktury Wodociągowo - Kanalizacyjnej sp. z o.o. w G. Aport nie
obejmował sieci wodociągowej znajdującej się na nieruchomości pozwanego.
W dniu 16 stycznia 2006 r. powód dokonał wymiany wodomierza
zainstalowanego na przyłączu wodociągowym do nieruchomości pozwanego.
W dniu 21 maja 2008 r. pracownicy powoda potwierdzili, że na terenie
nieruchomości pozwanego doszło do awarii instalacji wewnętrznej wodnej, wskutek
której doszło do wypływu znacznej ilości wody. Pismem z dnia 23 maja 2008 r.
pozwany W. G. zwrócił się do powoda o odcięcie hydrantów znajdujących się na
jego nieruchomości, jednocześnie odmówił pokrycia kosztów związanych z
wypływem wody.
W dalszej kolejności pomiędzy stronami nastąpiła wymiana korespondencji,
w której prezentowały odmienne stanowiska odnośnie do przysługujących praw do
spornej instancji wodociągowo kanalizacyjnej oraz w zakresie ponoszenia
odpowiedzialności za wyciek wody.
W dniu 24 czerwca 2008 r. powód wystawił pozwanemu fakturę na kwotę
142.501,75 zł. Następnie w dniu 30 lipca 2008 r. wystawił kolejną fakturę, w której
sumę należności obniżył o błędnie naliczoną kwotę 78.034,89 zł z tytułu odbioru
ścieków.
Pismem z dnia 17 lipca 2008 r. pozwany W. G. odmówił zapłaty należności
wskazując, że sieć, na której znajdują się hydranty, jest bezzasadnie podłączona
do jego wodomierza.
Sąd stwierdził, że w czasie funkcjonowania Stoczni „W." ujęcie wody
zlokalizowane na jej terenie dostarczało wodę za pomocą instalacji zewnętrznej
stoczniowej do różnych obiektów znajdujących się na terenie Stoczni. W momencie
4
likwidacji Stoczni i sprzedaży poszczególnych nieruchomości wchodzących w jej
skład, uległa przekształceniu rola dotychczasowej instalacji zewnętrznej, gdyż stała
się ona siecią rozprowadzającą wodę do poszczególnych przyłączy.
W czasie wystąpienia wycieku wody wszyscy użytkownicy byli już odłączeni
od starej sieci i do awarii doszło w obrębie instalacji zewnętrznej na posesji
pozwanego. W momencie bowiem podjęcia przez Gminę Miasta G. decyzji
o budowie nowej sieci wodociągowej i przełączeniu wszystkich odbiorców do tej
sieci, a także po zamknięciu dotychczasowego ujęcia, instalacje te znowu pełniły
rolę infrastruktury zewnętrznej. Przez nieruchomość W. G. przebiegała nitka wodna
do hydroforni. Woda była doprowadzana zarówno do jego nieruchomości, jak i do
obiektów leżących poza jego posesją.
Sąd pierwszej instancji uznał, że strony łączyła umowa o dostarczanie wody
i odbiór ścieków, która została zawarta w sposób dorozumiany. Od momentu
wybudowania na nieruchomości pozwanego przyłącza do nowo wybudowanej sieci
wodociągowej strony rozliczały się ryczałtowo, następnie - od połowy 2004 r. –
rozliczanie następowało w oparciu o wskazania wodomierza.
Sąd Rejonowy przyjął, że granicą odpowiedzialności powoda za posiadane
urządzenia i przyłącza jest miejsce włączenia przyłącza wodociągowego do sieci
(miejsce usytuowania wodomierza). W ocenie Sądu, pozwany nie wykazał, że nie
był właścicielem tej części instalacji zewnętrznej, na której doszło do awarii
i wycieku wody. W ocenie Sądu, powód nie miał obowiązku odcięcia starej
infrastruktury po byłej Stoczni, znajdującej się na nieruchomości pozwanego,
który zresztą nie zwracał się z wnioskiem o dokonanie takich czynności.
W ocenie Sądu uporządkowanie infrastruktury wodociągowej należało do
obowiązków poszczególnych właścicieli nieruchomości. Niepodjęcie takich działań
przez pozwanego było bezpośrednią przyczyną powstania szkody w postaci
wycieku wody, której koszt powinien on pokryć. Zobowiązał się on bowiem
do zapłaty za wykonaną na jego rzecz usługę dostarczania wody niezależnie od
tego, czy zużył tę wodę do swoich celów, czy też dopuścił do jej wycieku
i wsiąknięcia w grunt.
5
Sąd Okręgowy w G. wyrokiem z dnia 15 listopada 2013 r. oddalił apelację
pozwanego i rozstrzygnął o kosztach postępowania apelacyjnego.
Sąd podzielił ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego i wyprowadzone wnioski.
Uznał, że pozwany jako właściciel działki, na której znajduje się sporna część
instalacji wodociągowej, ponosi konsekwencje braku jej uporządkowania. W ocenie
Sądu drugiej instancji, w sprawie nie zachodzi wyjątek z art. 49 § 1 k.c., gdyż nie
można uznać, by znajdująca się na terenach upadłego Przedsiębiorstwa
Państwowego Stocznia „W.” sieć wodociągowa stanowiła własność jednego
podmiotu i była użytkowana zgodnie z dotychczasowym przeznaczeniem.
Uprawnienia właścicielskie pozwanego w stosunku do znajdującej się na jego
posesji części instalacji wodociągowej nie uległy także ograniczeniu po
przyłączeniu jego nieruchomości do miejskiej sieci wodociągowej. Zdaniem Sądu,
jeżeli nie dochodzi do tak ścisłego związania z instalacją, że przyłączone
urządzenie uzyskuje przymiot części składowej, to pozostaje ono własnością
dotychczasowego właściciela.
Sąd Okręgowy podzielił zapatrywanie Sądu pierwszej instancji,
że obowiązek naprawienia szkody w postaci wycieku wody powinien obciążać
wyłącznie pozwanego.
Rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego w części, tj. w punktach 1 (pierwszym)
i 2 (drugim) zaskarżył skargą kasacyjną pozwany W. G., zarzucając:
1. naruszenie prawa materialnego w postaci:
a) art. 47 § 1 i 2 k.c. przez przyjęcie, że instalacja wodociągowa znajdująca
się na nieruchomości pozwanego nie stanowiła funkcjonalnej całości z pozostałymi
sieciami oraz urządzeniami infrastruktury technicznej nabytej przez Gminę Miasta
G.,
b) art. 47 § 1 i 2 k.c. przez przyjęcie, że sieć wodociągowa znajdująca się na
nieruchomości pozwanego nie stała się częścią składową sieci wodociągowej po
dokonaniu jej przebudowy,
6
c) art. 48 w zw. z art. 49 § 1 i art. 191 k.c. przez przyjęcie, że sieć
wodociągowa znajdująca się na nieruchomości pozwanego stanowiła jej cześć
składową,
d) art. 48 w zw. z art. 49 § 1 i art. 191 oraz w zw. z art. 551
k.c. przez
przyjęcie, że sieć wodociągowa stanowiła część składową gruntu,
e) art. 49 § 1 w zw. z art. 535 k.c. przez przyjęcie, że sieć wodociągowa stała
się własnością pozwanego w momencie nabycia nieruchomości od syndyka masy
upadłości,
f) art. 2 pkt 6 i 7 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu
w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków przez uznanie sieci wodociągowej
na nieruchomości pozwanego jako instalacji wewnętrznej,
g) art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu
w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków przez uznanie, że pozwany
zobowiązany był utrzymywać w należytym stanie sieć wodociągową znajdującą się
na jego nieruchomości obejmującą przyłącze wraz z instalacją wewnętrzną,
h) art. 65 § 1 i k.c. przez przyjęcie, że strony zawarły w sposób dorozumiany
umowę o dostawę wody i odbiór ścieków przewidującą rozliczanie zużycia wody
według wskazania wodomierza,
i) art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane przez
jego niezastosowanie,
j) art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 47 § 1 i 2 k.c. oraz art. 535 k.c. przez jego
niezastosowanie;
2. naruszenie przepisów postępowania w postaci:
a) art. 391 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. przez pominięcie określonych
środków dowodowych,
b) art. 391 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. przez nienależyte wskazanie
podstawy prawnej wyroku,
c) art. 391 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. oraz
z art. 233 § 1 k.p.c. przez nieuzasadnione pominięcie opinii biegłego.
7
We wnioskach skarżący wniósł o uchylenie wyroku Sądu drugiej instancji
w zaskarżonej części i oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W pierwszym rzędzie wymagają analizy zarzuty naruszenia przepisów
postępowania, ponieważ dopiero brak uchybień w tym zakresie, stwarza możliwość
właściwej oceny zarzutów materialnoprawnych. Dodać trzeba, że z art. 3983
§ 1
pkt 2 k.p.c. wynika, że podstawą skargi kasacyjnej mogą być tylko takie naruszenia
przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
W myśl art. 398³ § 3 k.p.c., podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty
dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów. Norma ta nie wskazuje
konkretnych przepisów, których naruszenia nie można skutecznie zarzucić
w skardze kasacyjnej. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjęto, że ze względu
na omawianą regulację nie można skargi kasacyjnej oprzeć na zarzucie naruszenia
art. 233 § 1 k.p.c., określającego zasadę swobodnej oceny dowodów, według której
sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na
podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Przepis ten dotyczy
bezpośrednio oceny dowodów, co należy do sądów meriti i nie jest objęte kontrolą
kasacyjną (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 23 listopada 2005 r.,
III CSK 13/05, OSNC 2006, nr 4, poz. 76; z dnia 26 kwietnia 2006 r., V CSK 11/06,
niepubl.; z dnia 29 marca 2007 r., II PK 231/06, OSNP 2008, nr 9-10, poz. 124;
z dnia 8 maja 2008 r., V CSK 579/07, niepubl.; z dnia 16 listopada 2012 r., III CSK
73/12, niepubl.; z dnia 7 listopada 2008 r., II CSK 289/08, niepubl., z dnia
11 stycznia 2007 r., II CSK 400/06, niepubl.; postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 24 lutego 2006 r., II CSK 136/05, niepubl.; wyroki: z dnia 16 listopada 2012 r.,
III CSK 73/12, niepubl. i z dnia 12 czerwca 2013 r., II CSK 634/12, OSNC-ZD 2014
nr C poz. 54).
Z tych przyczyn bezpodstawny był zarzut naruszenia art. 391 k.p.c. w zw.
z art. 328 § 2 k.p.c., art. 278 § 1 k.p.c. oraz art. 233 § 1 k.p.c.
W judykaturze Sądu Najwyższego zgodnie przyjmuje się, że uzasadnienie
wyroku sądu drugiej instancji, z uwagi na odpowiednie stosowanie art. 328 § 2
8
k.p.c., musi zawierać między innymi wskazanie okoliczności faktycznych, które
stanowiły podstawę rozstrzygnięcia. Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia obejmuje
ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione oraz ocenę dowodów
stanowiących podstawę ustaleń, a ustalenie stanu faktycznego sprawy stanowi
warunek prawidłowego zastosowania prawa materialnego. Przy uwzględnieniu
charakteru postępowania apelacyjnego judykatura dopuszcza uproszczony sposób
wskazania przez sąd drugiej instancji podstawy faktycznej rozstrzygnięcia przez
stwierdzenie, że sąd ten podziela ustalenia faktyczne sądu pierwszej instancji,
jeżeli takiej oceny dokonuje sąd rozpoznający apelację. Konieczne jest jednak
wyraźne stwierdzenie w tym zakresie, zawarte w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej
instancji (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 2014 r., III CSK 256/13,
nie publikowane).
Jednocześnie utrwalony jest pogląd, że obraza art. 328 § 2 k.p.c. w związku
z art. 391 § 1 k.p.c. może stanowić usprawiedliwioną podstawę skargi kasacyjnej,
gdy uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie ma wszystkich koniecznych elementów,
bądź zawiera tak kardynalne braki, że uniemożliwiają one kontrolę kasacyjną
(por. np. orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 8 października 1997 r., I CKN
312/97, z 19 lutego 2002 r., IV CKN 718/00, z dnia 18 marca 2003 r., IV CKN
11862/00, z dnia 20 lutego 2003 r., I CKN 65/01, z dnia 22 maja 2003 r., II CKN
121/01, niepublikowane oraz z dnia 10 listopada 1998 r., III CKN 792/98, OSNC
1999, Nr 4, poz. 83). Wadliwością taką jest całkowite zaniechanie odniesienia się
do poczynionych przez Sąd pierwszej instancji ustaleń faktycznych
i przeprowadzonego w obu instancjach postępowania dowodowego, które stanowi
podstawowy i pierwotny obowiązek każdego sądu rozstrzygającego sprawę
merytorycznie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 czerwca 2014 r., IV CSK
621/13, niepublikowany).
W niniejszej sprawie, pomimo pewnych braków uzasadnienia, nie zachodzi
sytuacja uniemożliwiająca dokonanie kontroli kasacyjnej rozstrzygnięcia.
Z uzasadnienia wynika tok rozumowania Sądu, który doprowadził do określonych,
jasnych konkluzji. Sąd Okręgowy, przyjmując za własne ustalenia faktyczne Sądu
pierwszej instancji oraz podzielając ocenę materiału dowodowego tego Sądu, wziął
pod uwagę zarówno treść umowy z dnia 6 października 2000 r., jak i treść pisma
9
powoda z dnia 19 marca 2002 r. Odmienna ocena tych dowodów przez
pozwanego nie uzasadnia zarzutu braków uzasadnienia zaskarżonego wyroku.
Podobnie, gdy chodzi o podstawę prawną rozstrzygnięcia, Sąd drugiej instancji
zastosował takie prawo materialne, jakie uznał za właściwe w danym stanie
faktycznym. Ocena dokonanego wyboru należy do zagadnień merytorycznych,
a nie formalnych, związanych ze strukturą uzasadnienia orzeczenia.
W konsekwencji zarzuty naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. okazały się chybione.
Przechodząc do omówienia zarzutów opartych o pierwszą podstawę
kasacyjną należy podkreślić, że z poczynionych przez Sąd ustaleń faktycznych
wynika, iż pierwotnie sieć wodociągowo kanalizacyjna została wybudowana i była
zawiadywana przez Przedsiębiorstwo Państwowe Stocznia „W.” w G. Stanowiła
ona wewnętrzną sieć tego przedsiębiorstwa, niezależną i niepodłączoną do sieci
miejskiej. Jednym z aspektów działalności Stoczni była dostawa wody i odbiór
ścieków.
Zgodnie z art. 49 § 1 k.c. urządzenia służące do doprowadzania lub
odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia
podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład
przedsiębiorstwa.
Bezspornie, pierwotna sieć wodociągowo kanalizacyjna, w tym także ten jej
fragment, który był zlokalizowany na nieruchomości nabytej następnie przez
pozwanego, wchodziła w skład Przedsiębiorstwa Państwowego Stocznia „W.”
Przepis art. 49 k.c. nie stanowi podstawy ustalenia prawa do sieci urządzeń
przesyłowych.
Sfinansowanie kosztów budowy urządzeń, które po połączeniu z siecią nie
należą już do części składowych nieruchomości i są samoistnymi rzeczami
ruchomymi przesądza o tym, kto jest ich właścicielem (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2014 r., IV CSK 521/13, niepublikowane).
W rezultacie, w okolicznościach sprawy sieć nie tylko wchodziła w skład
Przedsiębiorstwa Państwowego Stocznia „W.”, ale stanowiła jego własność.
Urządzenia przesyłowe stanowiły składnik materialny przedsiębiorstwa
w rozumieniu art. 551
k.c.
10
Z ustaleń faktycznych wynika, że pozwany nabył nieruchomość, na której
zlokalizowany był fragment sieci w roku 1998 od syndyka masy upadłości Stoczni
„W.”. W okresie postępowania upadłościowego syndyk świadczył usługi komunalne
w zakresie dostawy wody i odbioru ścieków. Następnie po zakończeniu tego
postępowania, usługi świadczyła Gmina Miasta G. Przebudowa sieci rozpoczęła się
dopiero w oparciu o umowę z dnia 6 października 2000 r.
Z powyższego wynika, że przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym
funkcjonowało, dostarczając wodę i odbierając ścieki. Toczące się postępowanie
upadłościowe oraz zmiany właścicielskie odnośnie do nieruchomości należących
do Stoczni „W.”, nie miały wpływu na stan prawny urządzeń przesyłowych.
W dalszym ciągu poszczególne elementy sieci wodociągowo kanalizacyjnej
wchodziły w skład przedsiębiorstwa zgodnie z art. 49 § 1 k.c., nie stanowiły one
więc części składowych zbywanych nieruchomości. Sądy meriti błędnie przyjęły, że
znalazły w takiej sytuacji zastosowanie art. 48 k.c. i art. 191 k.c. W rezultacie brak
było przesłanek do twierdzenia, że pozwany nabywając prawo własności
nieruchomości nabył również prawo własności zlokalizowanej na niej części
infrastruktury wodnościekowej.
Wykorzystywanie „starej” sieci przebiegającej w nieruchomości pozwanego
trwało do września 2002 r., w miesiącach październik - listopad 2002 r.
zlikwidowano bowiem „B.” Pozwany jako właściciel nieruchomości został
podłączony do „nowej” sieci w dniu 1 października 2001 r.
W myśl art. 2 pkt. 5 i 6 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym
zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tekst jednolity Dz. U.
z 2006 r., Nr 123, poz. 858 ze zm.), przyłączem kanalizacyjnym jest odcinek
przewodu łączącego wewnętrzną instalację kanalizacyjną w nieruchomości
odbiorcy usług z siecią kanalizacyjną, za pierwszą studzienką, licząc od strony
budynku, a w wypadku jej braku - do granicy nieruchomości gruntowej, zaś
przyłączem wodociągowym jest odcinek przewodu łączącego sieć wodociągową
z wewnętrzną instalacją wodociągową w nieruchomości odbiorcy usług wraz
z zaworem za wodomierzem głównym. Z kolei, zgodnie z punktem 7 tego artykułu
za sieć należy uważać przewody wodociągowe lub kanalizacyjne wraz
11
z uzbrojeniem i urządzeniami, którymi dostarczana jest woda lub którymi
odprowadzane są ścieki, będące w posiadaniu przedsiębiorstwa wodociągowo-
kanalizacyjnego.
W pierwszej kolejności należy zauważyć, że ta definicja sieci nie posługuje
się pojęciem własności sieci a pojęciem posiadania, zatem o zakwalifikowaniu
określonych urządzeń i przewodów, jako sieci, nie decyduje prawo własności
a konkretne okoliczności faktyczne (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
21 października 2004 r., V CK 93/04, niepublikowany).
Po drugie, wymaga podkreślenia, że zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia
7 czerwca 2001 r., jeżeli umowa o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie
ścieków nie stanowi inaczej, odbiorca usług odpowiada za zapewnienie
niezawodnego działania posiadanych instalacji i przyłączy wodociągowych lub
instalacji i przyłączy kanalizacyjnych z urządzeniem pomiarowym włącznie.
W związku z tym, co do zasady, na pozwanym ciążyłby obowiązek
utrzymywania w należytym stanie przyłącza kanalizacyjnego i wodociągowego.
Z punktu widzenia przedmiotu sprawy znaczenie ma przyłącze wodociągowe
rozumiane jako odcinek przewodu łączącego sieć wodociągową z wewnętrzną
instalacją wodociągową w nieruchomości odbiorcy usług wraz z zaworem za
wodomierzem głównym. Istotą przyłącza wodociągowego jest to, że łączy ono sieć
z wewnętrzną instalacją odbiorcy. Wówczas zadaniem wodomierza głównego –
w rozumieniu art. 2 ust. 19 cytowanej ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. - jest pomiar
pobranej wody przez odbiorcę.
W niniejszej sprawie sytuacja przedstawiała się inaczej. Wodomierz został
tak zlokalizowany, że za nim - patrząc od strony sieci - znajdowało się nie tylko
przyłącze do wewnętrznej instalacji odbiorcy, ale również przewody
doprowadzające wodę do „B.”, który funkcjonował do połowy września 2002 r.
W takim przypadku brak jest podstaw do obciążania pozwanego
obowiązkiem dbałości o tę część infrastruktury, która nie służy do zaopatrywania
w wodę jego wewnętrznej instalacji wodociągowej, tylko ze względu na
usytuowanie wodomierza. Przeciwnie, stanowi ona element sieci w rozumieniu art.
2 pkt 7 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r., co przesądza o tym, że przedsiębiorstwo
12
wodociągowo-kanalizacyjne ma obowiązek zapewnić zdolność posiadanych
urządzeń do pracy w sposób ciągły i niezawodny, w myśl art. 5 ust. 1 tej ustawy.
Podsumowując, w okolicznościach sprawy pozwanemu nie przysługiwał tytuł
prawny do zlokalizowanej na jego nieruchomości części dawnej sieci wodociągowo
kanalizacyjnej Przedsiębiorstwa Państwowego Stocznia „W.” Nie miał on również
obowiązku utrzymywania tej instalacji w należytym stanie.
W związku z tym trafne okazały się zarzuty naruszenia art. 47 § 1 i 2 k.c., art.
48 k.c., art. 49 § 1 k.c., art. 191 k.c. w z. z art. 551
k.c., art. 58 § 1 k.c. w zw. z art.
47 § 1 i 2 k.c. w z. z art. 535 k.c. a także art. 2 pkt. 6 i 7 oraz art. 5 ust. 1 i 2 ustawy
z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym
odprowadzaniu ścieków (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r., Nr 123, poz. 858 ze zm.).
Przechodząc do zarzutu naruszenia art. 65 § 1 i 2 k.c., należy w pierwszej
kolejności przypomnieć, że reguły określania sposobów wyrażania woli przez osoby
dokonujące czynności prawnej oraz badania treści (dokonywania wykładni)
złożonych przez nie oświadczeń woli, to dwie odrębne kwestie jurydyczne, których
nie należy utożsamiać ani traktować zamiennie. Pierwszą z nich reguluje art. 60
k.c., natomiast drugą - art. 65 § 1 i 2 k.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
17 maja 2013 r., I CSK 505/12, nie publikowany).
Tymczasem skarżący, zarzucając naruszenie art. 65 § 1 i 2 k.c., przedstawił
argumentację świadczącą, jego zdaniem, o tym, że strony nie zawarły w sposób
konkludentny umowy o dostawę wody i odbiór ścieków, przewidującej rozliczanie
na podstawie wskazań wodomierza. Zatem w istocie nawiązał on do treści art. 60
k.c., jednak przepis ten nie został objęty podstawami skargi, a Sąd Najwyższy
rozpoznaje skargę kasacyjną w granicach zaskarżenia oraz w granicach podstaw
(art. 39813
§ 1 k.p.c.). Z tego względu zarzut naruszenia art. 65 § 1 i 2 k.c. należało
uznać za chybiony w świetle zaprezentowanego przez pozwanego jego
uzasadnienia.
Nieuzasadniony okazał się także zarzut naruszenia art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy
z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 1409
ze zm.).
13
W judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się bezspornie, że ujęcie
podstaw kasacyjnych w art. 3983
k.p.c. ma charakter abstrakcyjny, dlatego
w każdej sprawie muszą być one w sposób właściwy skonkretyzowane. Skuteczne
przytoczenie podstawy kasacyjnej wymaga zatem sprecyzowania, które przepisy -
oznaczone numerem artykułu, paragrafu (ustępu) ustawy - zostały naruszone,
na czym to naruszenie polegało oraz jaki mogło mieć wpływ na wynik sprawy
(por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 18 maja 2012 r., IV CSK 496/11, niepubl.;
z dnia 27 stycznia 2010 r., II CSK 352/09, niepubl.; z dnia 8 listopada 2013 r., I CSK
36/13, niepubl.).
Skarżący nie sprostał temu obowiązkowi, bowiem powołując się na przepisy
ustawy Prawo budowlane nie skonkretyzował wersji tekstu, co jest istotne, gdyż
ustawa ta była wielokrotnie nowelizowana. Ponadto, powołany przez pozwanego
przepis art. 5 ust. 1 pkt. 4 cytowanej ustawy, nie koresponduje w swej treści
z okolicznościami faktycznymi sprawy.
Z tych względów na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. oraz art. 108 § 2 w zw.
z art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c. orzeczono, jak w sentencji.