Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 lutego 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Bożena Szponar – Jarocka

Sędziowie: SO del. Elżbieta Rosłoń (spr.)

SA Piotr Prusinowski

Protokolant: Emilia Janucik

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 lutego 2016 r. w B.

sprawy z odwołania J. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 9 września 2015 r. sygn. akt IV U 873/15

I.  oddala apelację,

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na rzecz J. S. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

sygn. akt III AUa 1199/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 marca 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił wnioskodawcy J. S. prawa do emerytury z art. 27 ustawy z dnia 17 czerwca 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że zgodnie z art. 55 i art. 26 cytowanej ustawy ubezpieczonemu, urodzonemu przed dniem 1 stycznia 1949 r., który spełnia warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27, może być obliczona emerytura w oparciu o zgromadzone na koncie składki na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem ich waloryzacji, o ile wystąpił z wnioskiem o przyznanie emerytury po dniu 31 grudnia 2008 r. i kontynuował ubezpieczenie emerytalne i rentowe po osiągnieciu wieku emerytalnego. W ocenie organu rentowego ubezpieczony, któremu przyznano prawo do emerytury ustalonej według dotychczasowych zasad, nie przysługuje prawo do wyliczenia emerytury z zastosowaniem nowych zasad. Natomiast decyzją z dnia 2 września 2008 r. ustalono ubezpieczonemu emeryturę według dotychczasowych zasad i podjęto jej wypłatę od 7 lipca 2008 r.

W odwołaniu od powyższej decyzji J. S. wniósł o jej zmianę w całości i przeliczenie emerytury na nowych zasadach.

Pełnomocnik wnioskodawcy w piśmie z 7 września 2015 r. sprecyzował podstawę prawną i faktyczną roszczenia, wniósł także o zasądzenie od organu rentowego kosztów procesu według norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu powtórzył argumentację zawartą w decyzji.

Wyrokiem z dnia 9 września 2015 r. Sąd Okręgowy w Olsztynie zmienił zaskarżoną decyzję i zobowiązał Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. do obliczenia emerytury wnioskodawcy J. S. na podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,

Sąd Okręgowy ustalił, że J. S. urodził się (...) W dniu 7 lipca 2008 r. złożył wniosek o emeryturę. Decyzją z dnia 2 września 2008 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał mu prawo do emerytury. Do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 85,47 %. Wnioskodawca kontynuował zatrudnienie, zaś świadczenie emerytalne nie było zawieszone z uwagi na wysokość uzyskanego dochodu.

Z ustaleń poczynionych przez Sąd Okręgowy wynika nadto, że w dniu 2 kwietnia 2013 r. wnioskodawca złożył wniosek o doliczenie okresów składkowych i nieskładkowych z tytułu zatrudnienia w Zakładzie (...). Decyzją z dnia 11 kwietnia 2013 r. organ rentowy przeliczył wysokość emerytury odwołującego od dnia 1 kwietnia 2013 r., uwzględniając do stażu pracy zatrudnienie w tym zakładzie.

W dniu 4 marca 2015 r. wnioskodawca złożył kolejny wniosek, w którym domagał się przeliczenia emerytury. Do wniosku dołączył świadectwo pracy z (...) Szuba Spółki jawnej w O., z którego wynikało zatrudnienie w wymiarze 1/8 etatu w okresie od 1 października 2013 r. do 30 września 2014 r. oraz zakończenie stosunku pracy z upływem czasu, na który zawarto umowę. Załączył również świadectwo pracy z Zakładu (...), dokumentującego zatrudnienie od 1 lutego 2012 r. do 30 grudnia 2013 r. w wymiarze 1/8 etatu. W dniu 17 marca 2015 r. ZUS wydał decyzję odmowną, którą zaskarżono w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił, że aktualna wysokość emerytury wnioskodawcy wynosi 1.857,04 zł brutto. Emerytura obliczona wedle dyspozycji art. 27 w zw. z art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS wyniesie 2.977,90 zł brutto.

Sąd Okręgowy wskazał, że spór w niniejszej sprawie toczy się na tle możliwości ustalenia wysokości emerytury w oparciu o zasady wynikające z art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w stosunku do wnioskodawcy, urodzonego przed 31 grudnia 1948 r., mającego ustalone - po 31 grudnia 2008 r. - prawo do emerytury na podstawie art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. 20015 r., poz. 748 ze zm.), który kontynuował ubezpieczenie oraz występującemu o emeryturę na podstawie art. 27 powołanej wyżej ustawy również po dniu 31 grudnia 2008 r.

Nadto Sąd Okręgowy zaznaczył, że sprawa w analogicznym stanie faktycznym i prawnym zawisła w sprawie o sygn. akt III AUa 1499/12 toczącej się przed Sądem Apelacyjnym w Gdańsku, który wystąpił wówczas do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego. Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że ubezpieczony urodzony przed dniem 31 grudnia 1948 r., który po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego kontynuował ubezpieczenie i wystąpił o emeryturę po dniu 31 grudnia 2008 r., ma prawo do jej wyliczenia na podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń, niezależnie od tego czy wcześniej złożył wniosek o emeryturę w niższym wieku emerytalnym lub o emeryturę wcześniejszą - uchwała SN z dnia 4 lipca 2013 r. w sprawie II UZP 4/13. Sąd pierwszej instancji wskazał, że w całej rozciągłości przyjmuje stanowisko zaprezentowane w uchwale jako własne, utożsamiając z nim własne poglądy orzecznicze. Poza sporem w niniejszej sprawie jest to, że wnioskodawca po uzyskaniu prawa do emerytury w obniżonym wieku (z dniem 7 lipca 2008 r.) nadal pozostawał w zatrudnieniu, a także poza sporem jest, że skarżący po ukończeniu wieku emerytalnego 65 lat i 1 miesiąca określonego w art. 27 ust. 3 pkt 2 cytowanej ustawy kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Sąd Okręgowy zasygnalizował, że wskazana zbieżność stanów faktycznych i stanu prawnego pozwala na ograniczenie się do powtórzenia motywów przywołanej uchwały. Tak też Sąd Najwyższy wskazał, iż: stosownie do art. 55 ustawy emerytalnej, ubezpieczonemu spełniającemu warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27 (a więc po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz legitymowaniu się okresami składkowymi i nieskładkowymi wynoszącymi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn), który kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu przewidzianego w tym przepisie wieku emerytalnego i wystąpił z wnioskiem o przyznanie emerytury po dniu 31 grudnia 2008 r., może być obliczona emerytura na podstawie art. 26, jeżeli jest wyższa od obliczonej zgodnie z art. 53. Należy w tym miejscu przypomnieć, że ustawa emerytalna początkowo - do końca czerwca 2000 r. nie wymagała dla przyznania prawa do tego świadczenia rozwiązania stosunku pracy. Powyższe uległo zmianie po wejściu w życie art. 103 ust. 2a ustawy, zawieszającego prawo do emerytury do czasu rozwiązania umowy o pracę. Przepis ten dodany został przez art. 2 ustawy z dnia 21 stycznia 2000 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 9, poz. 118) i wszedł w życie z dniem 1 lipca 2000 r. Stanowi on, że „prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego.

Sąd Okręgowy zaznaczył, że zgodnie z powyższym orzeczeniem sformułowanie „kontynuował ubezpieczenie” użyte w art. 55 ustawy emerytalnej, w istocie oznacza „nie rozwiązał stosunku pracy”, niezależnie od tego czy wystąpił o przyznanie emerytury (wcześniejszej lub w niższym wieku emerytalnym). Wskazał, że według Sądu Najwyższego oznacza to, że zawarta w przepisie art. 55 ustawy emerytalnej przesłanka kontynuowania ubezpieczenia do dnia zgłoszenia wniosku o emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym mogłaby zostać spełniona także w sytuacji gdyby wniosek o emeryturę został złożony przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, a po drugie z przepisu tego nie wynika, aby wniosek o emeryturę w powszechnym wieku musiał być pierwszym wnioskiem o świadczenie.

Ponadto Sąd Okręgowy podkreślił, że w uzasadnieniu uchwały Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że ten sposób wyliczania emerytury zaczął obowiązywać dopiero od 1 stycznia 2009 r. Warunek kontynuowania ubezpieczenia i wystąpienia z wnioskiem po 31 grudnia 2008 r., miał umożliwić wyliczenie emerytury w tzw. formule zdefiniowanej składki, której podstawę wymiaru stanowi suma składek składanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego. Ratio legis tego przepisu jest więc kontynuowanie opłacania składek, nie zaś ubieganie się o emeryturę wcześniejszą lub w niższym wieku emerytalnym. Konstatacja ta, nie pozwala na stwierdzenie czy wniosek o emeryturę po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego musiał być pierwszym wnioskiem o emeryturę, czy też mógł to być kolejny wniosek (np. poprzedzony tak jak w okolicznościach sprawy wnioskiem o emeryturę na podstawie art. 29 ustawy emerytalnej ), tyle że złożony po dniu 31 grudnia 2008 r. Zatem wbrew stanowisku organu rentowego wnioskodawca spełnił przedmiotową przesłankę, gdyż wniosek o emeryturę kapitałową złożył w dniu 4 marca 2015 r.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że wymóg pierwszego wniosku - zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego - nie byłby niezbędny przy założeniu, że na emeryturę przechodzi się tylko raz w życiu. Przy tej konstrukcji bowiem, każdy następny wniosek byłby wnioskiem o podwyższenie świadczenia w związku z kontynuowaniem zatrudnienia i ubezpieczenia, czyli skorzystanie z możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem powszechnego wieku, co oznaczałoby ustalenie kwoty emerytury dożywotniej z możliwością tylko jej waloryzacji lub podwyższenia z tytułu dalszego ubezpieczenia - opłacania składek. Założenie to jednak nie może być podzielone, gdy się zważy treść art. 21 ust. 2 ustawy emerytalnej, w którym ustawodawca określił sposób ustalania podstawy wymiaru świadczenia, w sytuacji gdy wcześniej była pobierana („inna”) emerytura, innymi słowy z przepisu tego wynika, że dopuszcza on kilkakrotne realizowanie się ryzyka emerytalnego. Stosując ten przepis można było przejść na emeryturę bez względu na wiek, potem osiągając wiek 50/55 lat wystąpić o emeryturę w niższym wieku emerytalnym, potem o wcześniejszą emeryturę (5 lat przed osiągnięciem wieku 60/65 lat), a na koniec o emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym, co wiązało się z każdorazowym podwyższeniem kwoty świadczenia (choćby w wyniku stosowania za każdym razem wyższej kwoty bazowej). W utrwalonych poglądach judykatury, przyjmuje się, że emerytura w niższym i w powszechnym wieku emerytalnym to odrębne rodzaje emerytur. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2006 r., I UK 82/06 (niepublikowany) wyrażono trafny pogląd, że nie ma przeszkód prawnych, aby ubezpieczony pobierający emeryturę przyznaną mu w niższym wieku emerytalnym dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze - art. 32 ustawy emerytalnej, domagał się przyznania emerytury przysługującej w tzw. powszechnym wieku emerytalnym na podstawie art. 27 tej ustawy, ponieważ ze względu na odmienne przesłanki nabycia prawa do obu tych świadczeń organ ubezpieczeń społecznych powinien wydać decyzje w oparciu o różne podstawy prawne przysługujących ubezpieczonemu świadczeń emerytalnych, a następnie wypłacać świadczenie wyższe lub wybrane przez ubezpieczonego - art. 95 ust. 1 ustawy emerytalnej. Podobne stanowisko było prezentowane w orzecznictwie na tle ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm. – por. wyrok z dnia 20 stycznia 2005 r., I UK 120/04 - OSNP 2005 r. Nr 16, poz. 257 i orzecznictwo w nim powołane ). W wyroku tym wskazano, że: prawo do emerytury z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego nie jest tożsame przedmiotowo z prawem do emerytury z tytułu osiągnięcia wieku wynoszącego 55 lat, bowiem po pierwsze - podstawy prawne tych roszczeń są różne, po drugie - przesłanki nabycia prawa do tych roszczeń są odmienne, jeśli chodzi o wymagany wiek. Są to zatem dwa odrębne świadczenia emerytalne w rozumieniu art. 95 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, które podlegają odmiennym reżimom prawnym). Tak więc nabycie prawa do emerytury przyjęte w ustawie emerytalnej, uwzględniając także treść wskazanego wyżej art. 21 ust. 2 ustawy emerytalnej, uzasadnia twierdzenie, że na emeryturę można przechodzić kilka razy. W sytuacji zatem gdy dopuszczalne jest kilkakrotne przechodzenie na emeryturę, byłoby niezbędne zaznaczenie w art. 55 ustawy emerytalnej, że wyliczenie emerytury w powszechnym wieku emerytalnym możliwe byłoby tylko wówczas gdyby był to pierwszy wniosek o emeryturę (nabycie statusu emeryta). Takiego zastrzeżenia nie można jednak z treści tego przepisu wywnioskować, co oznacza, że ubezpieczony urodzony przed dniem 1 stycznia 1949 r., który osiągnął powszechny wiek emerytalny, kontynuował ubezpieczenie i wystąpił o emeryturę dopiero po dniu 31 grudnia 2008 r., może złożyć wniosek o wyliczenie tego świadczenia niezależnie od tego, czy wcześniej złożył wniosek o emeryturę w niższym wieku emerytalnym lub o emeryturę wcześniejszą. Przepis art. 55 tej ustawy, umożliwiając ubezpieczonym urodzonym przed 1 stycznia 1949 r. wyliczenie emerytury w wieku powszechnym według jej art. 26, „zrównuje” w pewnym sensie sytuacje tych osób (urodzonych przed 1 stycznia 1949 r.) z sytuacją osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., które (jeśli nabyły prawo do emerytury w niższym wieku emerytalnym albo do tzw. emerytury wcześniejszej) mogą, osiągając powszechny wiek emerytalny złożyć wniosek o ustalenie prawa do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym wyliczanej według art. 24 ustawy emerytalnej.

W ocenie Sądu Okręgowego nie może być zatem kwestionowana możliwość kilkakrotnego przechodzenia na emeryturę, a w treści przepisu art. 55 ustawy brak zastrzeżenia, że wniosek o przejście na emeryturę w powszechnym wieku przez osoby objęte art. 27 ma być pierwszym wnioskiem o przejście na emeryturę. Przepis ten należy rozumieć jako przyznający prawo do złożenia wniosku o wyliczenie emerytury w powszechnym wieku emerytalnym jeżeli ubezpieczenie było kontynuowane po osiągnięciu wieku 60 lat, a wniosek został złożony po dniu 31 grudnia 2008 r. niezależnie od faktu przejścia przez wnioskodawcę na emeryturę na podstawie przepisu art. 29 ustawy emerytalnej.

W pełni aprobując wskazane poglądy orzecznicze Sąd Okręgowy podkreślił, że zarysowana wyżej linia orzecznicza Sądu Najwyższego podtrzymana została w kolejnym orzeczeniu z dnia 4 września 2013 r. w sprawie II UK 23/13. W sprawie tej przedmiot sporu był wprawdzie nieco odmienny, niemniej jednak w uzasadnieniu wyroku Sąd Najwyższy z aprobatą odniósł się do przywołanej wyżej uchwały z dnia 4 lipca 2013 r. w sprawie II UZP 4/13.

Wskazując na powyższe, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc. Na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z§ 11 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, zasądził od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy zwrot kosztów zastępstwa procesowego.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wniósł organ rentowy zaskarżając je w całości, zarzucając mu jednocześnie naruszenie prawa materialnego tj. art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych co doprowadziło do ustalenia w w/w/ orzeczeniu, iż wnioskodawca ma prawo do przeliczenia świadczenia przy uwzględnieniu kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego, kwoty zwaloryzowanych składek zaewidencjonowanych na koncie wnioskodawcy oraz dalszego trwania życia. Mając to na uwadze organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

Organ rentowy wskazał, że wysokość emerytury może zostać obliczona na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej jedynie w przypadku, gdy ubezpieczony, urodzony przed 1 stycznia 1949 r. kontynuował ubezpieczenie po osiągnięciu wieku emerytalnego i który – pomimo przyznania emerytury na „starych zasadach”, nie pobrał wcześniej przyznanej emerytury choćby za jeden miesiąc. W ocenie organu rentowego art. 55 ustawy emerytalnej ma zastosowanie tylko do tych ubezpieczonych, którzy mają ukończony wymagany wiek i posiadają wymagany staż pracy, ponadto kontynuują ubezpieczenie emerytalne i rentowe po osiągnięciu wieku 65 lat w przypadku mężczyzn i nie mają ustalonego prawa do emerytury lub mając ustalone prawo do emerytury, świadczenia tego nie pobierają, z wnioskiem o emeryturę wystąpią po raz pierwszy po 31 grudnia 2008 r.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik wnioskodawcy wnosił o jej oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancje. Powołał orzeczenia Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych, z których wynika, że linia orzecznicza dotycząca wykładni art. 55 ustawy emerytalnej jest ugruntowana a zaskarżony wyrok jest z nią zgodny. Tym samy jest prawidłowy i odpowiada przepisom prawa.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacja podlegała oddaleniu.

Okoliczności faktyczne niniejszej sprawy były bezsporne. Znajdują one należyte oparcie w materiale sprawy. Z tego względu Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne ustalenia dokonane przez sąd pierwszej instancji.

Jedyny zarzut apelacji dotyczy wykładni art. 55 ustawy emerytalnej. Zasadniczo według organu rentowego obliczenie emerytury na podstawie art. 26 w zw. z art. 55 tej ustawy może nastąpić jedynie w sytuacji ubezpieczonego, który - pomimo przyznania emerytury na "starych zasadach" - nie pobrał wcześniej przyznanej emerytury, choćby za jeden miesiąc.

Wykładnia art. 55 ustawy emerytalnej została dokonana przez Sąd Najwyższy, a także sądy powszechne. Zgodnie z tą wykładnią, istnieje możliwość obliczenia emerytury przysługującej na podstawie art. 27 według zasad wynikających z art. 26 w zw. z art. 55 ustawy emerytalnej. Dotyczy to ubezpieczonego:

- urodzonego przed dniem 1 stycznia 1949 r.

- który kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu przewidzianego w tym przepisie wieku emerytalnego, tj. po ukończeniu 65 lat w przypadku mężczyzny

- który z wnioskiem o przyznanie emerytury wystąpił po dniu 31 grudnia 2008 r.,

Prawo do takiego obliczenia emerytury jest niezależne od faktu przejścia przez ubezpieczonego na emeryturę wcześniejszą lub w niższym wieku emerytalnym.

Orzecznictwo przyjmujące taką wykładnię jest jednolite i utrwalone (orzeczenia SN: uchwała z 4 lipca 2013 r., II UZP 4/13; wyrok z 10 lipca 2013 r., II UK 424/12, wyrok z 29 stycznia 2014 r., I UK 411/13, wyrok z 19 marca 2014 r. I UK 345/13, wyrok z 10 lipca 2013 r., II UK 424/12, wyrok z 7 listopada 2013 r., II UK 143/12 oraz z 9 września 2013 r., II UK 23/13; wyroki sądów apelacyjnych: wyrok SA w Rzeszowie z 9 lipca 2013 r., III AUa 302/13, wyrok SA w Białymstoku z 8 stycznia 2014 r., III AUa 691/13, wyrok SA w Lublinie z 19 marca 2015 r., III AUa 58/15, wyrok SA w Gdańsku z 18 marca 2014 r., III AUa 1223/13). Nie ma potrzeby powtarzania argumentów przemawiających za takim stanowiskiem. Wykładnię tę podziela również Sąd Apelacyjny.

Z art. 55 ustawy emerytalnej nie wynika aby formułowano dodatkowy wymóg możliwości obliczenia emerytury, na podstawie art. 26 w zw. z art. 55 ustawy emerytalnej w postaci nieuzyskania czy uzyskania lecz niepobierania emerytury w wieku obniżonym, czy tzw. emerytury wcześniejszej Z mocy art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 5 marca 2015 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 552) do ustawy emerytalnej został dodany art. 55a. Zmiana ustawy emerytalnej weszła życie od 1 maja 2015 r. Należy rozważyć ewentualne konsekwencje tej zmiany.

Art. 55a ustawy emerytalnej ma następującą treść:

1. Przepis art. 55 stosuje się również do ubezpieczonego, który miał ustalone prawo do emerytury przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę, o której mowa w art. 27.

2. Jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę, do której miał ustalone prawo przed ustaleniem prawa do emerytury z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego, określonego w art. 27 ust. 2 i 3, podstawę obliczenia emerytury zgodnie z art. 26 pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

3. Prawo do emerytury ustalone przed osiągnięciem wieku emerytalnego, określonego w art. 27 ust. 2 i 3, ustaje z dniem, od którego została przyznana emerytura na podstawie art. 27, obliczona zgodnie z art. 26.

W uzasadnieniu projektu ustawy zmieniającej wskazano argumentację przemawiającą za ustanowieniem art. 55 oraz dodaniem art. 55a: "Wprowadzono taką możliwość dla osób urodzonych przed 1949 r., aby zachęcić je do rezygnacji ze zgłoszenia wniosku o wcześniejszą emeryturę oraz do opóźnienia przejścia na emeryturę z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego. Propozycja dodania art. 55a wynika z faktu, iż obecnie przepis art. 55 ustawy nie ma zastosowania do ubezpieczonego urodzonego przed 1949 r., który przed osiągnięciem wieku emerytalnego, miał ustalone prawo do wcześniejszej emerytury i pobierał to świadczenie".

Zestawienie treści art. 55a z uzasadnieniem projektu ustawy zmieniającej wskazywałoby na stanowisko projektodawcy, że artykułu 55 ustawy emerytalnej, przed 1 maja 2015 r., nie stosowało się do ubezpieczonego, który miał ustalone prawo do emerytury przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę, o której mowa w art. 27 i pobierał świadczenie.

W istocie jednak, wobec jednoznacznej wykładni art. 55 ustawy emerytalnej przyjętej w orzecznictwie sądowym, uznać należało, że dodanie art. 55a zmierzało do zmiany regulacji prawnej, której normatywny sens wyznaczony został przez te orzecznictwo. W doktrynie przyjmuje się, że po zakończeniu procesu legislacyjnego tekst ustawy przestaje być kontrolowany przez prawodawcę, a jego realizację przekazuje się autonomicznemu dyskursowi stosowania prawa. Najistotniejszą instytucjonalizacją dyskursu są niezawisłe sądy, które mają "władzę nad znaczeniami terminów" zawartych w tekstach prawnych (Tomasz Grzybowski, Wpływ zmian prawa na jego wykładnię, Wolters Kluwer SA, W-wa 2013, str. 64).

Stanowisko projektodawcy i ustawodawcy, które wynika z treści art. 55a i uzasadnienia projektu ustawy zmieniającej prowadziłoby do uznania, że ugruntowana w orzecznictwie wykładnia była błędna, ponieważ dokonując prawotwórczej zmiany tekstu prawnego, ustawodawca ją zakwestionował. Wypowiedziany został pogląd, że " Nie sposób (...) zakładać wadliwości zgodnej orzeczniczej wykładni tekstu prawnego sprzed nowelizacji, a zbieżnej z treścią przepisów po zmianie, bo to godziłoby w pewność prawa" (op. cit., str. 181). Argument dotyczący pewności prawa, w ocenie Sądu Apelacyjnego jest przekonujący. Zmiana zgodnej orzeczniczej interpretacji prawa pod wpływem nowelizacji, która weszła w życie od 1 maja 2015 r., prowadziłaby w praktyce do zmiany prawa z mocą wsteczną. Wobec istnienia zgodnej wykładni, rzeczywisty skutek nowelizacji (dodania art. 55a), w zakresie art. 55 ustawy emerytalnej, jest zmianą normatywną, a nie jedynie zmianą dotyczącą interpretacji tekstu prawnego. Z treści przepisów ustawy zmieniającej, ani ogólnych zasad prawa międzyczasowego (lex retro non agit) nie wynika natomiast wsteczne działanie dokonanej zmiany.

W postępowaniu sądowym w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych badana jest legalność decyzji i orzekanie o niej możliwe jest tylko przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego w chwili jej wydawania. Zasadą jest zatem, iż sąd ocenia legalność decyzji organu rentowego według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania. Z tego względu zmiana ustawy emerytalnej, która weszła w życie od 1 maja 2015 r. nie ma wpływu na zasadność odwołania, a konsekwencji zasadność apelacji.

W tym stanie rzeczy na mocy art. 385 k.p.c. orzeczono jak w wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego za drugą instancję Sąd orzekł na podstawie art. 108 § 1 kpc w zw. z art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 490).