Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 listopada 2022 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Monika Rosłan - Karasińska

Protokolant: sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 listopada 2022 r. w Warszawie

sprawy (...) spółka akcyjna z siedzibą w W.

z udziałem K. W., R. W., A. G., A. B., G. P., K. P., K. S.,

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym i wysokość podstawy wymiaru składek

na skutek odwołania (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. (płatnika składek)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.:

z dnia 8 lipca 2020 r. nr (...) (dot. K. W.)

z dnia 8 lipca 2020 r. nr (...) (dot. A. B.)

z dnia 8 lipca 2020 r. nr (...) (dot. K. P.)

z dnia 8 lipca 2020 r. nr (...) (dot. K. S.)

z dnia 8 lipca 2020 r. nr (...) (dot. R. W.)

z dnia 8 lipca 2020 r. nr (...) (dot. A. G.)

z dnia 8 lipca 2020 r. nr (...) (dot. G. P.)

1.  umarza postępowanie w zakresie odwołań (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. (płatnika składek) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 8 lipca 2020 r. nr (...) (dot. G. P.) i z dnia 8 lipca 2020 r. nr (...) (dot. A. B.),

2.  w pozostałym zakresie oddala odwołania,

3.  zasądza od odwołującej się (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. na rzecz organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego kwotę 4.500, 00 zł (cztery tysiące pięćset).

SSO Monika Rosłan - Karasińska

Sygn. akt VII U 37/21

UZASADNIENIE

W dniu 8 lipca 2020r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał decyzję nr (...), w której stwierdził, że K. W. jako zleceniobiorca w okresie od 1 do 31 lipca 2017 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i zdrowotnemu, a podstawa wymiaru składek oraz kwota na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne z tytułu umów o świadczenie usług u płatnika (...) spółka akcyjna wynosi:

W dniu 8 lipca 2020r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał decyzję nr (...), w której stwierdził, że A. B. jako zleceniobiorca w dniu 31 marca 2016 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i zdrowotnemu, a podstawa wymiaru składek oraz kwota na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne z tytułu umów o świadczenie usług u płatnika (...) spółka akcyjna wynosi:

W dniu 8 lipca 2020r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał decyzję nr (...), w której stwierdził, że K. P. jako zleceniobiorca w okresie od 1 grudnia 2016 r. do 31 grudnia 2017 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i zdrowotnemu, a podstawa wymiaru składek oraz kwota na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne z tytułu umów o świadczenie usług u płatnika (...) spółka akcyjna wynosi:

Zarządzeniem z dnia 12 lutego 2021 r. sprawa z odwołania od decyzji nr (...) dotyczącej K. P. sygn. akt XIII U 1416/20 została na podstawie art. 219 k.p.c. połączona ze sprawą o sygn. akt XIII U 1413/20 (zarządzenie z 12 lutego 2021 r., k. 24 akt XIII U 1416/20).

W dniu 8 lipca 2020r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał decyzję nr (...), w której stwierdził, że K. S. jako zleceniobiorca od 1 maja do 30 czerwca 2017 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i zdrowotnemu, a podstawa wymiaru składek oraz kwota na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne z tytułu umów o świadczenie usług u płatnika (...) spółka akcyjna wynosi:

Postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie XIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 2 września 2021 r. sprawa z odwołania od decyzji nr (...), dotyczącej K. S. sygn. akt XIII U 1413/20 i sprawa z odwołania od decyzji nr (...) dotyczącej K. P. sygn. akt XIII U 1416/20, zostały przekazane do tutejszego Sądu, jako właściwego miejscowo celem rozpoznania i rozstrzygnięcia (postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie XIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 2 września 2021 r., k. 51 akt VII U 1555/21).

W dniu 8 lipca 2020r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał decyzję nr (...), w której stwierdził, że R. W. jako zleceniobiorca od 1 września 2015 r. do 31 grudnia 2017 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i zdrowotnemu, a podstawa wymiaru składek oraz kwota na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne z tytułu umów o świadczenie usług u płatnika (...) spółka akcyjna wynosi:

W dniu 8 lipca 2020r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał decyzję nr (...), w której stwierdził, że A. G. jako zleceniobiorca od 1 do 3 października 2016 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i zdrowotnemu, a podstawa wymiaru składek oraz kwota na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne z tytułu umów o świadczenie usług u płatnika (...) spółka akcyjna wynosi:

W dniu 8 lipca 2020r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał decyzję nr (...), w której stwierdził, że G. P. jako zleceniobiorca w dniu 31 marca 2016 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i zdrowotnemu, a podstawa wymiaru składek oraz kwota na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne z tytułu umów o świadczenie usług u płatnika (...) spółka akcyjna wynosi:

W uzasadnieniu powyższych decyzji organ rentowy wskazał, że (...) S.A. zawarła z zainteresowanymi umowy nazwane „umowami autorskimi”, w zakresie prowadzenia dyżuru redakcyjnego w portalu informacyjnym (...) – wykonanie dzieła w formie autorskich materiałów (tekstowych, dźwiękowych, filmowych i fotograficznych) opublikowanych w ww. portalu podczas pełnionego dyżuru w przypadku K. W., K. S., G. P., A. G., A. B., a także w zakresie napisania i publikowania tekstów/newsów na stronach miastowni.pl, eska.pl i dyżury weekendowe online w przypadku K. P., R. W.. Zdaniem organu rentowego umowy (...) S.A. z zainteresowanymi powinny podlegać ocenie nie przez pryzmat ich nazwy i wyeksponowanej w nich terminologii, lecz rzeczywistego ich przedmiotu oraz sposobu i okoliczności ich wykonania. ZUS, cytując zeznania M. M., przedstawił sposób wykonania umów polegających na przygotowaniu dokumentów do archiwizacji, bazy umów, miesięcznych zestawień nagród i inwentaryzacji, zaś w oparciu o zeznania K. B. wyjaśnił użyte w umowach określenia dyżuru redakcyjnego, a także prowadzenia serwisu redakcyjnego w portalu informacyjnym. Za cechę umów o świadczenie usług organ rentowy przyjął cykliczność wypłacanego zainteresowanym wynagrodzenia – raz w miesiącu. Zawierane umowy świadczą poza tym o okresowym wykonywaniu pracy o tym samym charakterze, a powtarzalny charakter czynności, zdaniem ZUS, uprawnia do stwierdzenia, że realizacja wszystkich umów wymagała jedynie starannego działania. Umowy były konstruowane według jednego wzoru, a żadna z nich nie określała, a jaki sposób będzie się odbywał odbiór dzieła. Ponadto zainteresowani otrzymywali wynagrodzenie za wykonane czynności – świadczone usługi, a nie za osiągnięcie rezultatu. Z powyższych względów Zakład Ubezpieczeń Społecznych ocenił, że w „umowach autorskich” zawieranych z zainteresowanymi przeważają cechy umów o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy o umowie zlecenia (decyzje ZUS z dnia 8 lipca 2020r. – nienumerowane karty akt ZUS dot. K. W., K. S., G. P., A. G., A. B., K. P., R. W.).

(...) S.A. z siedzibą w W. w dniu 17 sierpnia 2020r. złożyła odwołania od powyższych decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 8 lipca 2020r., dotyczących K. W., K. S., G. P., A. G., A. B., K. P., R. W. wnosząc o uchylenie zaskarżonych decyzji i stwierdzenie, że ww. zainteresowani nie podlegali ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i zdrowotnemu w okresach wymienionych w decyzjach. Odwołująca się spółka zarzuciła naruszenie:

1) art. 627 k.c. poprzez błędną wykładnię przepisu i uznanie, że charakter czynności polegających na przygotowywaniu i dostarczaniu (...) S.A., celem ich rozpowszechniania w portalu internetowym, autorskich materiałów na aktualne tematy z danego regionu stanowi de facto umowy świadczenia usług, przez co zakwestionowano konkretny, zindywidualizowany określony efekt (rezultat) w postaci utworu autorskiego;

2) art. 734 § 1 k.c. w zw. z art. 750 k.c. poprzez niewłaściwe ich zastosowanie polegające na przyjęciu, że (...) S.A. łączyły z ww. zainteresowanymi umowy o świadczenie usług, do których zastosowanie mają przepisy dotyczące umowy zlecenia, podczas gdy prawidłowa ocena i zastosowanie tych przepisów winno prowadzić do wniosku, iż autorzy wykonywali umowę o dzieło uregulowaną w art. 627 k.c.;

3) art. 65 § 1 i 2 k.c. poprzez błędną wykładnię i w konsekwencji nieprawidłową ocenę oświadczenia woli stron umów, która skutkowała bezzasadnym uznaniem, że „przyjmujący zobowiązywali się jedynie do starannego działania”, a określeniu „dyżur redakcyjny” nadano znaczenie odmienne niż wynikało to z celu umów, zamiaru stron i rezultatu umów;

4) art. 1 ust. 1-3 w zw. z art. 4 i art. 6 ustawy z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że efektem twórczym powstałym w wyniku realizacji umów nie były określone artykuły, zindywidualizowane dzieła autorskie, ale „newsy”, rozumiane błędnie przez Zakład jako formuła niepodlegająca przepisom ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a co za tym idzie przyjęcie, że „liczy się tylko staranność”, pomimo że (...) S.A. dysponuje wykazem artykułów przygotowanych i dostarczonych przez autorów potwierdzających jednoznacznie, iż są one przedmiotem prawa autorskiego, przy czym podczas postępowania materiały te nie były przedmiotem żadnej weryfikacji, kontroli czy analizy ZUS;

5) art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e) ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, poprzez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że autor jest osobą wykonującą zlecenie w oparciu o umowę o świadczenie usług, a co za tym idzie, że podlega obowiązkowi ubezpieczenia, podczas gdy charakter prawny umów zawartych pomiędzy (...) S.A. a autorami wskazuje, iż zawarte umowy były umowami o dzieło;

Dodatkowo, według odwołującej się spółki, postępowanie ZUS dotknięte było wadami polegającymi na dowolności oceny materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, co w konsekwencji doprowadziło do błędnego przyjęcia charakteru prawnego zawartych przez strony umów jako umów o świadczenie usług, podczas gdy zgodnie z wolą stron i treścią umów, jak również dowodami w sprawie (wykazami dzieł), rezultatem działań autora było wykonanie określonych zamówionych, dostarczonych i rozpowszechnionych w sieci Internet dzieł autorskich.

W uzasadnieniu odwołań (...) S.A. wskazała, że nie zgadza się z ustaleniami organu rentowego. Podkreśliła twórczy charakter pracy zleconej zainteresowanym, odpowiadającej wymogom praw autorskich i w konsekwencji – umowy o dzieło. Spółka wskazała również, że oczekiwanym przez nią rezultatem wykonania obowiązków, były konkretne, zindywidualizowane utwory autorskie o tematyce lokalnej dotyczące wydarzeń budzących w danym momencie największe zainteresowanie odbiorców. Przedmiot umów aktualizował się na bieżąco, bezpośrednio przed rozpoczęciem realizacji dzieła – ostateczna tematyka, jak i sposób realizacji zależały od konkretnej sytuacji i możliwości twórczych oraz technicznych twórców. Rozwiązanie to wynikało ze specyfiki działalności spółki, w związku z koniecznością zapewnienia pozyskania materiałów w krótkim czasie i o odpowiedniej jakości. Błędne użycie przez spółkę w umowach terminu „dyżuru redakcyjnego” doprowadziło do nadania mu znaczenia potocznego, podczas gdy istotą umów i tego określenia było wskazanie autorom, na jakie relacje, z jakich wydarzeń i w jakim okresie oczekuje spółka. W tym kontekście, zdaniem odwołującej się, sporne umowy mają wszystkie cechy konieczne do uznania ich za umowy o dzieło autorskie ( odwołania od decyzji ZUS, k. 3-5 a.s., k. 3-5 akt VII U 56/21, k. 3-5 akt VII U 54/21, k. 3-5 akt VII U 55/21, k. 3-5 akt VII U 57/21, k. 3-5 akt VII U 1555/21).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołań oraz o zasądzenie od odwołującej się zwrotu kosztów zastępstwa procesowego radcy prawnego według norm przepisanych, powołując w uzasadnieniu odpowiedzi na odwołania argumentację tożsamą z tą, która została zaprezentowana w decyzjach ( odpowiedzi na odwołania, k. 13-5 a.s., k. 10-12 akt VII U 1555/21, k. 12-14 akt VII U 57/21, k. 11-13 akt VII U 55/21, k. 10-12 akt VII U 54/21, k. 12-14 akt VII U 56/21).

Zarządzeniami z dnia 1 lutego 2021 r., 3 lutego 2021r., 7 lutego 2021r. i 17 listopada 2021r. sprawy VII U 54/21, VII U 55/21, VII U 56/21, VII U 1555/21 zostały połączone celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą VII U 37/21 (zarządzenia z 1 lutego 2021r. k. 23 akt VII U 54/21, k. 24 akt VII U 55/21, zarządzenia z 3 lutego 2021r. , k. 30 akt VII U 56/21, zarządzenia z 7 lutego 2021r. k. 23v. akt VII U 57/21, zarządzenia z 17 listopada 2021r., k. 59 akt VII U 1555/21).

Pismami z dnia 22 lutego 2021 r., 25 lutego 2021 r., 16 grudnia 2021 r. (...) S.A. z siedzibą w W. wniosła o zmianę w całości decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. nr (...), dotyczącej R. W., nr (...), dotyczącej A. G., nr (...), dotyczącej K. W., nr (...), dotyczącej K. S., nr (...), dotyczącej K. P., poprzez orzeczenie, że zainteresowani w okresach wskazanych w ww. decyzjach nie podlegali obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i zdrowotnemu z tytułu zawartych z (...) S.A. z siedzibą w W. umów o świadczenie usług (pisma; z dnia 22 lutego 2021 r. k. 53 a.s., z dnia 25 lutego 2021 r., k. 67 i k. 74 a.s., z dnia 16 grudnia 2021 r., k. 204 i k. 211,

Pismem z dnia 11 kwietnia 2022 r. (...) S.A. z siedzibą w W. wniosła o umorzenie sprawy z odwołania od decyzji dotyczących zainteresowanych A. B. i G. P. z uwagi na fakt, że w okresach wskazanych w zaskarżonych decyzjach ww. zainteresowani podlegali ubezpieczeniom u innych płatników składek (pismo z dnia 11 kwietnia 2022 r., k. 270-271 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 1 lipca 2017 r. (...) S.A. z siedzibą w W., reprezentowana przez Dyrektora Biura Zarządu (...), zawarła z K. W. umowę autorską”, na podstawie której spółka zamówiła, a wykonawca zobowiązał się do wykonania na rzecz spółki dzieła (utworu), będącego przejawem działalności twórczej o indywidualnym charakterze, tj. prowadzenia dyżuru redakcyjnego w portalu informacyjnym (...) (...) i wykonanie autorskich materiałów tekstowych, dźwiękowych, filmowych i fotograficznych publikowanych na portalu (...) podczas pełnionego dyżuru. K. W. przeniósł na płatnika składek autorskie prawa majątkowe do dzieła na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili ustalenia utworu. Zobowiązała się do terminowego wykonywania dzieła, na najwyższym poziomie merytorycznym i formalnym, wymaganym przy opracowaniu tego rodzaju dzieł. W przypadku stwierdzenia wad, spółce przysługiwały roszczenia przewidziane w kodeksie cywilnym, prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz w prawie prasowym. W umowie zastrzeżono wyłączną odpowiedzialność wykonawcy za wady fizyczne i prawne dzieła według przepisów prawa cywilnego. Umowa została zawarta na okres od 1 lipca 2017 r. do 31 lipca 2017 r., a wynagrodzenie wynosiło 150 zł ( umowa , k. 6849-6853 akt kontroli ZUS; rachunek do umowy i karta wynagrodzeń, k. 6855 i 6857 akt kontroli ZUS).

W dniu 1 marca 2016 r. (...) S.A. z siedzibą w W., reprezentowana przez Dyrektora Biura Zarządu (...), zawarła z A. B. „umowę autorską”, na podstawie której spółka zamówiła, a wykonawca zobowiązał się do wykonania na rzecz spółki dzieła (utworu), będącego przejawem działalności twórczej o indywidualnym charakterze, tj. prowadzenia dyżuru redakcyjnego w portalu informacyjnym (...) (...) i wykonanie autorskich materiałów tekstowych, dźwiękowych, filmowych i fotograficznych publikowanych na portalu (...) podczas pełnionego dyżuru. A. B. przeniósł na płatnika składek autorskie prawa majątkowe do dzieła na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili ustalenia utworu. Wykonawca zobowiązał się do terminowego wykonywania dzieła, na najwyższym poziomie merytorycznym i formalnym, wymaganym przy opracowaniu tego rodzaju dzieł. W przypadku stwierdzenia wad, spółce przysługiwały roszczenia przewidziane w kodeksie cywilnym, prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz w prawie prasowym. W umowie zastrzeżono wyłączną odpowiedzialność wykonawcy za wady fizyczne i prawne dzieła według przepisów prawa cywilnego. Umowa została zawarta na okres od 1 marca 2016 r. do 31 marca 2016 r., a wynagrodzenie wynosiło 262,50 zł ( umowa , k. 1001-1005 akt kontroli ZUS; rachunek do umowy i karta wynagrodzeń, k. 1007 i 1049 akt kontroli ZUS).

A. B. w okresie od 1 marca 2016 r. do 31 marca 2016 r., podlegał ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, wypadkowym i zdrowotnym u innego płatnika składek (...) Sp. z o.o. Został wyrejestrowany z tych ubezpieczeń z dniem 1 kwietnia 2016 r. (korekta zgłoszenia ZUS P ZWUA z 24 stycznia 2021 r., k. 274 a.s.)

W dniach 1 grudnia 2016 r., 1 marca 2017 r. (...) S.A. z siedzibą w W., reprezentowana przez Dyrektora Biura Zarządu (...), zawarła z K. P. „umowy autorskie”, na podstawie których spółka zamówiła, a wykonawca zobowiązał się do wykonania na rzecz spółki dzieła (utworu), będącego przejawem działalności twórczej o indywidualnym charakterze, tj. napisania 50 tekstów miesięcznie publikowanych na miastowani.pl i 2 dyżury online w miesiącu wg załączonego do umowy harmonogramu, a od 1 maja 2017 r. tworzenia 160 newsów miesięcznie publikowanych na (...) (...) i 1 dyżur online miesięcznie. K. P. przeniósł na płatnika składek autorskie prawa majątkowe do dzieła na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili ustalenia utworu. Wykonawca zobowiązał się do terminowego wykonywania dzieła, na najwyższym poziomie merytorycznym i formalnym, wymaganym przy opracowaniu tego rodzaju dzieł. W przypadku stwierdzenia wad, spółce przysługiwały roszczenia przewidziane w kodeksie cywilnym, prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz w prawie prasowym. W umowach zastrzeżono wyłączną odpowiedzialność wykonawcy za wady fizyczne i prawne dzieła według przepisów prawa cywilnego. Umowy zostały zawarta na okres od 1 grudnia 2016 r. do 28 lutego 2017 r., od 1 marca 2017 r. do 31 grudnia 2017 r. Na podstawie ww. umów oraz zawieranych później aneksów wynagrodzenie K. P. wynosiło od 1 grudnia 2016 r. - 1.800 zł, od 1 marca 2017 r. - 2.000 zł, od 1 maja 2017 r. - 2.800 zł, od 1 listopada 2017 r. - 3.100 zł ( umowy i aneksy, k. 719-729 akt kontroli ZUS; karta wynagrodzeń, k. 735-737 akt kontroli ZUS).

W dniach 1 maja 2017 r. i 1 czerwca 2017 r. (...) S.A. z siedzibą w W., reprezentowana przez Dyrektora Biura Zarządu (...), zawarła z K. S. „umowy autorską”, na podstawie której spółka zamówiła, a wykonawca zobowiązał się do wykonania na rzecz spółki dzieła (utworu), będącego przejawem działalności twórczej o indywidualnym charakterze, tj. prowadzenia dyżuru redakcyjnego w portalu informacyjnym (...) (...) i wykonanie autorskich materiałów tekstowych, dźwiękowych, filmowych i fotograficznych publikowanych na portalu (...) podczas pełnionego dyżuru. K. S. przeniosła na płatnika składek autorskie prawa majątkowe do dzieła na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili ustalenia utworu. Zobowiązała się do terminowego wykonywania dzieła, na najwyższym poziomie merytorycznym i formalnym, wymaganym przy opracowaniu tego rodzaju dzieł. W przypadku stwierdzenia wad, spółce przysługiwały roszczenia przewidziane w kodeksie cywilnym, prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz w prawie prasowym. W umowie zastrzeżono wyłączną odpowiedzialność wykonawcy za wady fizyczne i prawne dzieła według przepisów prawa cywilnego. Umowy zostały zawarte na okres od 1 maja 2017 r. do 31 maja 2017 r. oraz od 1 czerwca 2017 r. do 30 czerwca 2017 r. a wynagrodzenie wynosiło od 1 maja 2017 r. 960 zł, a od 1 czerwca 2017 r. 1.200 zł ( umowy , k. 6507-6519 akt kontroli ZUS; rachunek do umowy i karta wynagrodzeń, k. 6513 i 6521-6523 akt kontroli ZUS).

W dniach 1 września 2015 r., 1 grudnia 2015 r., 31 grudnia 2016 r., 1 października 2017 r., (...) S.A. z siedzibą w W., reprezentowana przez Dyrektora Biura Zarządu (...), zawarła z R. W. „umowy autorskie”, na podstawie których spółka zamówiła, a wykonawca zobowiązał się do wykonania na rzecz spółki dzieła (utworu), będącego przejawem działalności twórczej o indywidualnym charakterze, tj. napisania 160 newsów miesięcznie publikowanych na E. (...) i 1 dyżuru online w miesiącu wg załączonego do umowy harmonogramu. R. W. przeniósł na płatnika składek autorskie prawa majątkowe do dzieła na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili ustalenia utworu. Wykonawca zobowiązał się do terminowego wykonywania dzieła, na najwyższym poziomie merytorycznym i formalnym, wymaganym przy opracowaniu tego rodzaju dzieł. W przypadku stwierdzenia wad, spółce przysługiwały roszczenia przewidziane w kodeksie cywilnym, prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz w prawie prasowym. W umowach zastrzeżono wyłączną odpowiedzialność wykonawcy za wady fizyczne i prawne dzieła według przepisów prawa cywilnego. Umowy zostały zawarta na okres od 1 września 2015 r. do 30 listopada 2015 r., od 1 grudnia 2015 r. do 31 grudnia 2016 r., od 1 stycznia 2017 r. do 31 grudnia 2017 r. Na podstawie ww. umów oraz zawieranych później aneksów wynagrodzenie R. W. wynosiło od 1 września 2015 r. - 1.500 zł, od 1 grudnia 2015 r. – 2.700 zł, od 1 maja 2017r. 3.000 zł ( umowy i aneksy, k. 763-782 akt kontroli ZUS; karta wynagrodzeń, k. 783-787 akt kontroli ZUS).

W dniu 1 października 2016 r., (...) S.A. z siedzibą w W., reprezentowana przez Dyrektora Biura Zarządu (...), zawarła z A. G. „umowę autorską”, na podstawie której spółka zamówiła, a wykonawca zobowiązał się do wykonania na rzecz spółki dzieła (utworu), będącego przejawem działalności twórczej o indywidualnym charakterze, tj. prowadzenia dyżuru redakcyjnego w portalu informacyjnym (...) (...) i wykonanie autorskich materiałów tekstowych, dźwiękowych, filmowych i fotograficznych publikowanych na portalu (...) podczas pełnionego dyżuru. A. G. przeniósł na płatnika składek autorskie prawa majątkowe do dzieła na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili ustalenia utworu. Wykonawca zobowiązał się do terminowego wykonywania dzieła, na najwyższym poziomie merytorycznym i formalnym, wymaganym przy opracowaniu tego rodzaju dzieł. W przypadku stwierdzenia wad, spółce przysługiwały roszczenia przewidziane w kodeksie cywilnym, prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz w prawie prasowym. W umowie zastrzeżono wyłączną odpowiedzialność wykonawcy za wady fizyczne i prawne dzieła według przepisów prawa cywilnego. Umowa została zawarta na okres od 1 października 2016 r. do 31 października 2016 r., a wynagrodzenie wynosiło 175 zł ( umowa , k. 1565-1569 akt kontroli ZUS; rachunek do umowy i karta wynagrodzeń, k. 1571 i 1669 akt kontroli ZUS).

W dniu 1 marca 2016 r. (...) S.A. z siedzibą w W., reprezentowana przez Dyrektora Biura Zarządu (...), zawarła z G. P. „umowę autorską”, na podstawie której spółka zamówiła, a wykonawca zobowiązał się do wykonania na rzecz spółki dzieła (utworu), będącego przejawem działalności twórczej o indywidualnym charakterze, tj. prowadzenia dyżuru redakcyjnego w portalu informacyjnym (...) (...) i wykonanie autorskich materiałów tekstowych, dźwiękowych, filmowych i fotograficznych publikowanych na portalu (...) podczas pełnionego dyżuru. G. P. przeniósł na płatnika składek autorskie prawa majątkowe do dzieła na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili ustalenia utworu. Wykonawca zobowiązał się do terminowego wykonywania dzieła, na najwyższym poziomie merytorycznym i formalnym, wymaganym przy opracowaniu tego rodzaju dzieł. W przypadku stwierdzenia wad, spółce przysługiwały roszczenia przewidziane w kodeksie cywilnym, prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz w prawie prasowym. W umowie zastrzeżono wyłączną odpowiedzialność wykonawcy za wady fizyczne i prawne dzieła według przepisów prawa cywilnego. Umowa została zawarta na okres od 1 marca 2016 r. do 31 marca 2016 r., a wynagrodzenie wynosiło 175 zł ( umowa , k. 5029-5033 akt kontroli ZUS; rachunek do umowy i karta wynagrodzeń, k. 5035 i 5085 akt kontroli ZUS).

G. P. w okresie od 1 marca 2016 r. do 31 marca 2016 r., podlegał ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, wypadkowym i zdrowotnym u innego płatnika składek (...) Sp. z o.o. Został wyrejestrowany z tych ubezpieczeń z dniem 1 kwietnia 2016 r. (korekta zgłoszenia ZUS P ZWUA z 14 stycznia 2021 r., k. 272 a.s.)

W redakcji (...) (...), w której pracowali zainteresowani materiały w latach 2015-2018 obierane były przez B. K.. Pierwszym etapem pracy dziennikarzy w poszczególnych miastach, była weryfikacja ich materiałów przesyłanych do redaktorów prowadzących. Każdego dnia odbywały się kolegia redakcyjne prowadzone przez redaktor naczelną B. K., podczas których przypisywano konkretne tematy artykułów poszczególnym dziennikarzom. W trakcie kolegiów były przydzielane tematy, lub wspólnie wymyślano nowe tematy, dziennikarze mieli możliwość zgłaszania tematów, były one oceniane przez redaktor prowadzącą pod względem atrakcyjności przy uwzględnieniu pozycjonowania google. Dziennikarze na porannych kolegiach wybierali tematy na konkretny dzień, te które zostały wcześniej zgłoszone, lub nowe które musiały być zrealizowane, gdy się pojawiały. Redaktor naczelna na bieżąco kontrolowała teksty i akceptowała gotowe artykuły, jeżeli w artykule były błędy dziennikarz je poprawiał. Dyżury weekendowe polegały na zdawaniu relacji fotograficznej oraz w postaci artykułu z ważnego wydarzenia, np. z koncertu. Dyżury były uzależnione od odbywających się w weekend wydarzeń, redaktor określał ramy tematyczne materiałów oraz minimalną ilość 5 artykułów i 3 zdjęć, które należy przygotować i zamieścić na portalu. Dziennikarze nie przygotowywali projektów dyżuru redakcyjnego, mieli swobodę w zakresie sposobu realizacji danego materiału oraz wyborze tematu, który realizowali w ramach dyżuru weekendowego. Dyżury były ustalane na bieżąco, dziennikarze mogli zmieniać się i mogli rezygnować z dyżuru. Wynagrodzenie było wypłacane dopiero po rozliczeniu dziennikarza z odpowiedniej ilości artykułów na podstawie rachunków za pracę i kontroli jakości artykułów, zgodnie z zawartą umową. R. W. i K. P. przekazywali swoje artykuły do weryfikacji i akceptacji B. K.. R. W. w okresie objętym zaskarżoną decyzją od września 2015 r. do grudnia 2017 r. przygotował opracowania 3896 tematów m.in. opracowania video, artykuły, zestawów dźwiękowych, fotorelacji, transmisji, wywiad. Tematy, którymi zajmował się R. W. były często powtarzalne i obejmowały wydarzenia sportowe np. gale boksu, mecze piłkarskie, skoki narciarskie, wydarzenia muzyczne takie jak: sylwester, święta, (...), (...), (...), koncerty muzyczne, teledyski muzyczne, nagrody muzyczne, teleturnieje muzyczne i inne programy rozrywkowe, informacje z życia gwiazd muzycznych, listy przebojów/hitów muzycznych, nowości muzyczne, informacje o pogodzie, wydarzenia ze świata (płyta CD z tematami zrealizowanymi przez R. W., k. 83 a.s., zeznania świadka S. A. (1), k. 163 i k. 240 -241a.s., zeznania R. W., a.s. 164 a.s., zeznania K. B., k. 164 a.s., zeznania M. H., k. 165 a.s., zeznania B. B., k. 241-242 a.s., zeznania K. P., k. 242-243 a.s., zeznania A. B., k. 311-312 a.s.).

K. W. wykonała na rzecz (...) S.A. z siedzibą w W. jedno zlecenie w 2017 r., które sprowadzało się do wykonania wideo z targów, na których przeprowadzała wywiady. W tym celu nie przedstawiała projektu wykonywanej pracy, nie wskazano jej z iloma osobami i z jakimi osobami miała przeprowadzić wywiady, nie otrzymała wytycznych, co do sposobu przeprowadzenia wywiadów, sama dowolnie wyrywkowo dobierała osoby, z którym przeprowadzała wywiad (zeznania K. W., k. 310-311 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o wymienione dokumenty zgromadzone w aktach kontroli ZUS, w aktach rentowych oraz w aktach przedmiotowego postępowania, jak również na podstawie zeznań świadków: S. A. (1), B. B. oraz zainteresowanych R. W., K. P., K. W., A. B., oraz zeznających w imieniu odwołującej spółki (...) - prezesa zarządu i M. H. - wiceprezesa zarządu.

Dokumenty zostały ocenione jako wiarygodne, biorąc pod uwagę brak okoliczności wskazujących na ich nieautentyczność. Jeśli chodzi zaś o treść dokumentów, to zeznający w sprawie świadkowie oraz zainteresowani i odwołujący potwierdzili to co z dokumentów wynika. Ponadto w sposób wyczerpujący wyjaśnili zasady funkcjonowania redakcji (...) (...) m.in. w zakresie zasad przydzielania dziennikarzom tematów artykułów, sposobu rozliczania wynagrodzenia, w tym za dyżury weekendowe, a także wymogów dotyczących ilości i sposobu sporządzania artykułów. We wskazanym zakresie ich zeznania są spójne i dlatego Sąd dał im wiarę.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

(...) S.A., od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. dotyczących zainteresowanych K. W., K. S., A. G., K. P., R. W. jako niezasadne, podlegały oddaleniu.

Z treści art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 13 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2022r., poz. 1009) wynika, że osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu oraz rentowym od dnia oznaczonego w umowie, jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy. Zgodnie z przepisami cytowanej ustawy, umowa o dzieło nie stanowi tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym.

W związku z powyższym, w sprawie będącej przedmiotem rozpoznania, kwestią sporną, był charakter prawny umów zawartych pomiędzy odwołującą się spółką oraz K. W., K. S., A. G., K. P., R. W., który decyduje o prawnym obowiązku objęcia ubezpieczeniami społecznymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych lub o jego braku.

Dokonując rozważań we wskazanym zakresie, wstępnie należy wskazać, iż nie ulega wątpliwości, że o rodzaju zawieranej umowy decydują przede wszystkim strony, zgodnie z wynikającą z art. 353 ¹ k.c. zasadą swobody umów. Zasada ta polega m.in. na możliwości wyboru przez strony rodzaju stosunku prawnego, który będzie je łączył. Dotyczy to także wykonywania stale i za wynagrodzeniem określonych czynności, a więc stosunku prawnego określanego jako wykonywanie zatrudnienia w szerokim znaczeniu, bowiem powszechnie przyjmuje się, że zatrudnienie może być wykonywane tak na podstawie stosunku cywilnoprawnego, jak i w oparciu o stosunek pracy. Organ rentowy kwestię tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym lub jego braku, a tym samym charakteru prawnego zawartej przez strony umowy, bada w ramach uprawnień, jakie nadaje mu art. 86 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Określony w tym przepisie zakres kontroli nie jest ograniczony do ściśle określonych czynności. Świadczy o tym zwrot, że "kontrola może obejmować w szczególności". Oznacza to, że zakres kontroli może objąć wykonywanie przez płatników składek, ubezpieczonych i inne podmioty wszelkich obowiązków związanych z ubezpieczeniami społecznymi. Przedmiotem kontroli mogą być także inne zdarzenia, co do których istnieje podejrzenie, że podejmowane są w celu obejścia przepisów prawa. Dlatego też, choć w polskim prawie obowiązuje zasada swobody zawierania umów, to tak w ramach kontroli prowadzonej przez ZUS, jak i w postępowaniu przed sądem, toczącym się w związku z odwołaniem złożonym przez ubezpieczonego czy też przez płatnika składek, dopuszczalne jest badanie rzeczywistego charakteru prawnego łączącej strony umowy. Należy zbadać, czy określone postanowienia zawarte w umowie, jak i okoliczności związane z jej wykonywaniem, nie wskazują, że strony, zawierając danego rodzaju umowę, nie wykroczyły poza granice swobody kontraktowej wyznaczonej zgodnie z art. 353 ¹ k.c. m.in. poprzez kryteria właściwości – natury stosunku prawnego wynikającego z zawartej umowy.

Z uwagi na to, iż w rozpatrywanej sprawie ubezpieczeni oraz odwołująca się spółka zawierali umowy o dzieło, które wedle organu rentowego takimi nie są, to w pierwszej kolejności wskazać należy, że zgodnie z brzmieniem art. 627 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Przepis art. 643 k.c. stanowi natomiast, że zamawiający obowiązany jest odebrać dzieło, które przyjmujący zamówienie wydaje mu zgodnie ze swoim zobowiązaniem. Przedmiotem umowy jest zatem zobowiązanie do wykonania określonego dzieła (rezultatu pracy), które może mieć charakter materialny jak i niematerialny, musi mieć indywidualny charakter i odpowiadać osobistym potrzebom zamawiającego, a także nie może wykluczać zastosowania rękojmi za wady. Przy tym cechą konstytutywną dzieła jest samoistność rezultatu, która wyraża się przez niezależność powstałego rezultatu od dalszego działania twórcy oraz od osoby twórcy. Z chwilą ukończenia dzieła staje się ono niezależną od twórcy, autonomiczną wartością w obrocie. Takie stanowisko prezentuje doktryna (W. Czachórski, Zobowiązania, 2007, s. 463, A. Brzozowski, Odpowiedzialność przyjmującego zamówienie za wady dzieła, Warszawa 1986). Również w orzecznictwie eksponuje się, że dzieło powinno być oznaczone, jako wykonane na zamówienie, a zatem odpowiadające osobistym potrzebom, upodobaniom, czy wymaganiom zamawiającego (tak też m. in. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w uzasadnieniu wyroku z dnia 20 sierpnia 2013 r., sygn. akt III AUa 182/14). Istotne znaczenie ma wymóg dostatecznie precyzyjnego określenia ( verba legis „oznaczenia”; art. 627) dzieła, które przyjmujący zamówienie ma wykonać (rezultatu, który ma osiągnąć). Powinien to być rezultat zindywidualizowany, określony według obiektywnie weryfikowalnych cech (kryteriów), odpowiadający skonkretyzowanym potrzebom zamawiającego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 25 kwietnia 2013r., III AUa 1435/12; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 27 stycznia 2015r., III AUa 386/14, LEX nr 1665148; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 3 września 2014r., III AUa 542/14, LEX nr 1511700; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 4 lutego 2014r., III AUa 596/13, LEX nr 1466893), będący zarazem wynikiem umiejętności, wiedzy, doświadczenia oraz osobistych właściwości przyjmującego zamówienie. Dostateczne oznaczenie dzieła jest ważne dla oceny odpowiedzialności przyjmującego zamówienie z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471), w tym także odpowiedzialności z tytułu ewentualnych wad dzieła. Ustawodawca położył akcent na wspomniany wymóg, dodając w art. 627 k.c. przymiotnik „oznaczone”, podczas gdy kodeks zobowiązań stanowił o dziele „zamówionym”. Jak wskazuje się w doktrynie, określenie cech dzieła może nastąpić przez zastosowanie jednostek metrycznych, norm, użycie kryteriów porównawczych, odwołanie do dokumentacji technicznej, projektów, rysunków, a także zastosowanie metod opisowych (W. Siuda, Istota i zakres umowy..., s. 16; A. Brzozowski (w:) System..., t. 7, red. J. Rajski, 2011, s. 386). Wnikliwej i ostrożnej oceny wymaga natomiast stosowanie kryterium dorozumianych (konkludentnych) uzgodnień stron co do cech dzieła. Kryterium to jest uzasadnione w sytuacjach, w których strony dały dostateczny wyraz ich zgodnej woli co do określonych właściwości dzieła (art. 60). Im bardziej złożony jest oczekiwany rezultat, tym większego stopnia dokładności w określeniu jego cech należy oczekiwać od stron. Z uwagi na to, że dzieło jest wykonywane, co do zasady, na zamówienie indywidualne, kształtowane według potrzeb lub upodobań zamawiającego, od tego podmiotu należy oczekiwać większej aktywności w zakresie dostatecznie precyzyjnego i jednoznacznego określenia oczekiwanych cech dzieła. Ponadto w judykaturze trafnie zwraca się uwagę, że ekwiwalentność świadczeń stron umowy o dzieło uzasadnia wymóg dokładnego określenia parametrów dzieła, co pozwala przyjmującemu zamówienie na dokonanie prawidłowej oceny, czy nakłady potrzebne do jego wykonania, a także ryzyko związane z osiągnięciem danego rezultatu są równoważone przez wynagrodzenie. W wyroku z dnia 5 marca 2004r. (I CK 329/03) Sąd Najwyższy podkreślił, że „przepis art. 627 k.c. wskazuje tylko na potrzebę «oznaczenia dzieła» i dopuszcza określenie świadczenia ogólnie w sposób nadający się do przyszłego dookreślenia na podstawie wskazanych w umowie podstaw lub bezpośrednio przez zwyczaj bądź zasady uczciwego obrotu (art. 56 k.c.). Przy dziełach skomplikowanych, poza określeniem wszystkich istotnych cech dzieła, niezbędna jest dalsza indywidualizacja jego przedmiotu w postaci rozwiniętego opisu rezultatu pod względem technicznym, funkcjonalnym bądź estetycznym. Relacja pomiędzy świadczeniami wzajemnymi zamawiającego i przyjmującego zamówienie w tym znaczeniu, że jedno stanowi ekonomiczny odpowiednik drugiego, wymaga dokładnej znajomości parametrów przyszłego dzieła i nakładów (kosztów) potrzebnych do jego wytworzenia oraz osiągnięcia ustalonego poziomu jakości”. W orzecznictwie wskazuje się zarazem, iż projekt lub dokumentacja techniczna określające przyszłe dzieło nie stanowią elementu przedmiotowo istotnego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2012r., IV CSK 182/11, OSNC 2012, nr 7–8, poz. 90, z glosą S. Szejny, Jurysta 2013, nr 5, s. 44: „w pojęciu «dzieła» (art. 627 i nast. k.c.) nie mieści się jako niezbędny element projekt mającego powstać dzieła (plan, dokumentacja projektowa). Od umowy zależy, co ma stanowić dzieło, do którego wykonania zobowiązuje się wykonawca. Projekt (dokumentacja projektowa) może być przedmiotem odrębnej umowy o dzieło i jest to nieraz stosowane w praktyce).

Podsumowując, wykładnia art. 627 k.c. w kontekście formułowanego wymogu precyzyjnego określenia przedmiotu umowy o dzieło, przez wskazanie, czy warunkiem zakwalifikowania danej umowy, jako umowy o dzieło, jest określenie konkretnych cech (parametrów) planowanego dzieła w tekście zawieranej przez strony umowy, czy też kwalifikacja taka jest prawidłowa również w sytuacji, gdy, co prawda sam tekst umowy w sposób bardzo ogólny określa przedmiot umowy, ale jej zakres, jak i parametry planowanego do osiągnięcia efektu wynikają z innych okoliczności sprawy, nie budzi rozbieżności w orzecznictwie. W wyroku z 27 lutego 2020r. (III UK 392/18, (niepubl.), Sąd Najwyższy po raz kolejny przypomniał, że nie jest możliwe poddania dzieła sprawdzeniu na istnienie wad fizycznych, jeżeli strony nie określiły w umowie cech i parametrów indywidualizujących dzieło (tak również wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 stycznia 2020r., II GSK 3037/17). Rezultatem umowy o dzieło, nieucieleśnionym w rzeczy, nie jest czynność, a jedynie jej wynik (wyrok Sądu Najwyższego z 9 maja 2018r., III UK 67/17, LEX nr 2497580).

Umowy o świadczenie usług, do których z mocy art. 750 k.c., stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zlecenia, zalicza się do zobowiązań starannego działania, a nie zobowiązań rezultatu. Choć sama definicja tego sformułowania zakłada dążenie do osiągnięcia określonego rezultatu - dokonania czynności prawnej, to jednak w razie jego nieosiągnięcia, ale jednoczesnego dołożenia wszelkich starań w tym kierunku przy oczywistym zachowaniu należytej staranności, zleceniobiorca nie ponosi odpowiedzialności za niewykonanie zobowiązania. Przedmiotem zlecenia jest zatem dokonanie określonej czynności prawnej lub faktycznej (usługi). Czynność taka może zostać wskazana w sposób zindywidualizowany, m.in. poprzez określenie jej rodzaju, przedmiotu, innych postanowień, zwłaszcza przedmiotowo istotnych oraz ewentualnie drugiej strony bądź adresata, albo też tylko przez wskazanie rodzaju takiej czynności. Nie ulega zatem wątpliwości, że przy umowie zlecenia, w odróżnieniu od umowy o dzieło, nacisk położono nie na "oznaczenie" efektu, ale na "określenie" kategorii czynności prawnej (usługi) podlegającej wykonaniu. Doszło zatem w umowie o dzieło do przesunięcia punktu ciężkości z aspektu czynnościowego na finalny. Nie można zrealizować dzieła, jeśli nie zostało ono umownie wytyczone. W przeciwnym razie, niemożliwe będzie poddanie dzieła sprawdzianowi w zakresie wad fizycznych. Właściwości te nie są natomiast udziałem umowy zlecenia. Wykonanie zobowiązania następuje przez zrealizowanie umówionej czynności prawnej, przy czym jej następstwo, choć ma miejsce, to jednak wykracza poza wzorzec normatywny. Przedstawione różnice w takim samym stopniu występują między umową o dzieło a umową o świadczenie usług (art. 750 k.c.). Odmienność polega tylko na tym, że w miejsce czynności prawnej wykonawca realizuje usługę, na którą składa się zespół czynności faktycznych.

Wymaga podkreślenia, że nie jest umową o dzieło wielokrotne, systematyczne świadczenie pracy, nawet gdy zmierza do osiągnięcia określonych rezultatów, gdyż z prawnego punktu widzenia jest to umowa zlecenia bądź umowa o świadczenie usług ( K. Walacz, Zasady ubezpieczenia społecznego osób pracujących na podstawie umowy agencyjnej oraz umowy zlecenia, MP 1995/4/106 ). Szereg powtarzalnych czynności, nawet gdy prowadzi do wymiernego efektu, nie może być rozumiany jako jednorazowy rezultat i kwalifikowany jako realizacja umowy o dzieło. Przedmiotem umowy o dzieło nie może być bowiem osiąganie kolejnych, bieżąco wyznaczanych rezultatów. Tego rodzaju czynności są natomiast charakterystyczne dla umowy o świadczenie usług, którą definiuje obowiązek starannego działania i cyklicznego wykonywania umówionych czynności ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 1 października 2015r., III AUa 982/14, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 16 czerwca 2015r., III AUa 842/14, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 18 maja 2015r., III AUa 2154/14).

Sąd Najwyższy wielokrotnie podkreślał, że jeżeli przedmiotem umowy jest wykonanie określonych czynności (szeregu powtarzających się czynności), bez względu na to, jaki rezultat czynność ta przyniesie, to przesądza to o ich kwalifikacji jako umów starannego działania – umów o świadczenie usług - art. 750 k.c. ( wyroki Sądu Najwyższego: z 18 kwietnia 2012r., II UK 187/11, OSNP 2013, nr 9-10, poz. 115 oraz z 13 czerwca 2012r., I UK 308/11, LEX nr 1235841, cytowane za uzasadnieniem wyroku Sądu Najwyższego z 3 października 2013r., II UK 103/13, wyrok z 4 lipca 2013r., II UK 402/12, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 6 lutego 2013r., III AUa 533/12). Świadczenie usług, a nie wykonanie dzieła, ma więc miejsce także wówczas, gdy działalność wykonawcy oparta jest na długookresowym działaniu, które polega na powtarzalnym wykonywaniu czynności związanych z bieżącą działalnością danej firmy ( wyrok Sądu Najwyższego z 6 kwietnia 2011r. II UK 315/10, Lex nr 1162195). Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyrokach z 16 czerwca 2015r. (III AUa 799/14), z 30 czerwca 2015r. (III AUa 855/14) oraz z 27 października 2015r. (III AUa 73/15) podkreślił, że granice swobody umów odnoszą się nie tylko do treści umowy, ale również do natury i celu stosunku prawnego kształtowanego przez strony. Z zasady swobody umów wynika zakaz zawierania takich umów, które mają na celu obejście prawa. Podstawowym stosunkiem prawnym kreującym zatrudnienie jest stosunek pracy uregulowany w kodeksie pracy. Możliwość korzystania przez strony z innych form zatrudnienia uregulowanych w kodeksie cywilnym, a przede wszystkim zatrudnienia na podstawie umowy o dzieło, która pozbawia wykonawcę wszelkiej ochrony ubezpieczeniowej w czasie trwania tego stosunku prawnego i w przyszłości (świadczenia rentowe czy emerytalne), nie może stanowić podstawy prowadzenia stałej działalności. Umowa o dzieło jest umową jednorazową, zindywidualizowanego rezultatu. Jeśli te same czynności dla tego samego podmiotu wykonują różne osoby na podstawie umów o dzieło, nasuwa to wniosek, że podmiot ten zmierza do obejścia przepisów dotyczących zatrudnienia i dąży do obniżenia kosztów działalności kosztem osób faktycznie wykonujących dla niego pracę, a w konsekwencji działa wbrew naturze umowy o dzieło. Cywilnoprawna umowa o dzieło nie stanowi podstawy prawnej dla zatrudniania osób przy bieżącej działalności podmiotu gospodarczego. W takiej sytuacji występuje bowiem w istocie zatrudnianie pracowników, ze wszystkimi rygorami wynikającymi z kodeku pracy, a co najwyżej, dla wykonania doraźnych usług, zatrudnienie zleceniobiorców. Nie może przy tym ujść uwadze, że korzyści z zatrudnienia pracowników czerpią nie tylko sami zatrudnieni i pracodawca (choć mniejsze niż przy zatrudnieniu wykonawców dzieł), ale też państwo. Stąd, nawet gdy strony umowy o dzieło nie są zainteresowane inną formą prawną, to i tak umowa o dzieło realizowana w warunkach pracy świadczonej w bieżącej działalności podmiotu gospodarczego nastawionego na zysk, jest nieważna. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest to, że warunki jej realizacji nie odpowiadają naturze prawnej tego rodzaju umowy, a nadto jest zawierana z pokrzywdzeniem interesów państwa, na rzecz którego w określonych sytuacjach faktycznych każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie (art. 84 Konstytucji RP). Do takich sytuacji, z których w ogólnospołecznym interesie państwo czerpie korzyści należy m.in. zatrudnianie osób fizycznych przy wykonywaniu bieżącej działalności podmiotu gospodarczego.

Ustalenia faktyczne poczynione w przedmiotowej sprawie uprawniają do wniosku, że rzeczywistą wolą i celem stron spornych umów, nazwanych „umowami autorskimi”, patrząc przez pryzmat przyjętych przy ich zawieraniu założeń i sposobu ich realizacji, nie było zawarcie umów o dzieło. Zdaniem Sądu były to raczej umowy starannego działania o charakterze umowy o świadczenie usług, do której stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.

Zawierając z K. W., K. S., A. G., K. P., R. W. umowy nazwane „umowami autorskimi”, odwołująca się spółka dokonała jedynie ogólnego określenia „dzieł”, które miały powstać w wyniku działalności ww. zainteresowanych. Szczególną uwagę zwraca fakt, że - jak wynika z akt kontroli przeprowadzonej w (...) S.A. przez organ rentowy - opis „dzieła” był opisem ramowym i w szeregu umów zawieranych przez odwołującą się spółkę, czy to z zainteresowanymi, czy z innymi dziennikarzami był określany podobnie, m.in. jako „prowadzenie dyżuru redakcyjnego w portalu informacyjnym i wykonanie dzieła w formie autorskich materiałów (tekstowych, dźwiękowych, filmowych i fotograficznych) publikowanych w portalu podczas pełnionego dyżuru”, czy jako napisanie określonej liczby newsów publikowanych w serwisach należących do spółki. Umowy poza podkreślaniem twórczego i indywidualnego charakteru zamawianych dzieł nie określały żadnych ich parametrów. W ocenie Sądu Okręgowego oznacza to, że istotą umów nie było wykonanie przez strony umowy zindywidualizowanego „dzieła” według przepisów o umowie o dzieło, które mogłoby być poddane sprawdzianowi na istnienie wad, lecz szeregu czynności zmierzających do powstania utworów – rozumianych jako przedmiot praw autorskich. W tym miejscu należy przywołać utrwalony pogląd orzecznictwa, że przepisy kodeksu cywilnego ani ustawy z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych ( tekst jednolity: Dz. U. z 2021r. poz. 1062) nie uzależniają rozróżnienia umowy zlecenia i umowy o dzieło od tego, czy efekt czynności wykonawcy kwalifikuje lub nie kwalifikuje się jako utwór. Prawa autorskie stanowią osobną kategorię prawną. Mogą być konsekwencją zarówno umów rezultatu – umów o dzieło, ale również umów staranności – umów zlecenia czy umów o pracę ( por. wyroki Sądu Najwyższego: z 6 września 2018r., II UK 236/17, z 3 października 2018r., II UK 280/17, z 22 listopada 2018r., II UK 362/17).

Sąd poddał ocenie sposób określenia dzieła w aspekcie konkretyzacji cech i właściwości dzieł, które miały być stworzone przez zainteresowanych, biorąc pod uwagę takie kwestie, jak wymóg dostatecznie precyzyjnego określenia (oznaczenia) dzieła, które przyjmujący zamówienie ma wykonać (rezultatu, który ma osiągnąć). W rozpatrywanej sprawie w treści umów zawartych przez (...) S.A. z zainteresowanymi brak jest jakichkolwiek elementów konkretyzujących, określających dzieło będące rezultatem określonych czynności każdego z twórców. Z zeznań świadków i zainteresowanych wynika, że dopiero na kolegiach redakcyjnych odbywających się każdego dnia decydowano, jakie konkretnie artykuły ma przygotować dany dziennikarz. Tematy artykułów autorzy najczęściej proponowali sami i tylko w nielicznych sytuacjach to sama spółka narzucała w tym zakresie swoje tematy. Tematy jakie dziennikarze realizowali były powtarzalne w dłuższym okresie czasu. Przykładowo R. w. cyklicznie zajmował się taką samą tematyką dotyczącą wydarzeń sportowych, które się powtarzały każdego roku np. gale boksu, mecze piłkarskie, skoki narciarskie. Niektóre wydarzenia muzyczne także były powtarzane i relacjonowane przez tych samych dziennikarzy kilkukrotnie np.: sylwester, święta, (...), (...), koncerty muzyczne, nagrody muzyczne, teleturnieje muzyczne i inne programy rozrywkowe, listy przebojów/hitów muzycznych. Ponadto dziennikarze cyklicznie zajmowali się relacjonowaniem tematów związanych z nowościami muzycznymi tj. teledyskami muzyczne, informacjami z życia prywatnego gwiazd muzycznych, informacje o pogodzie, wydarzenia ze świata. Zainteresowani mieli dowolność w wyborze tematu i sposobach ich realizacji. W tej sytuacji nasuwa się oczywisty wniosek o braku możliwości uznania spornych umów jako umów o dzieło. Zamawiając dzieło, to zamawiający określa to dzieło, które zamawia. Wskazuje pewne parametry, a w przypadku utworów, które mogą być tworzone w ramach umów o dzieło, istotny jest np. temat. Musi on pochodzić od zamawiającego, bo tylko wtedy zamawiający oczekuje stworzenia dzieła. Trudno o takim dziele mówić, gdy dochodzi do zlecenia stworzenia artykułu czy utworu o tematyce bliżej nieokreślonej, którą wykonawca sam ma opracować czy sam ustalić. Ten rodzaj współpracy praktykowany w odwołującej spółce, potwierdza brak zamawiania przez (...) S.A. konkretnych, oznaczonych i sparametryzowanych dzieł.

W tej sytuacji, skoro strony nie określiły w spornych umowach cech i parametrów indywidualizujących dzieło, nie było możliwości przeprowadzenia sprawdzianu na istnienie wad fizycznych. Wprawdzie z zeznań świadków: S. A. (2) i B. B. oraz zainteresowanych A. B., R. W. wynika, że newsy tworzone przez dziennikarzy były w większości przypadków sprawdzane przez redaktorów, jednak sprawdzenie nie odnosiło się do wymogów wynikających z umowy, gdyż takich po prostu nie było. Nie zostały one dostatecznie zindywidualizowane i oznaczone w umowach. Wobec tego, choć ww. osoby przeprowadzały kontrolę artykułów, to nie był to sprawdzian na istnienie wad dzieła, tym bardziej, że sama możliwość kontroli „dzieła” przez płatnika składek nie stanowi, że taka czynność stanowi sprawdzian umówionego rezultatu na istnienie wad fizycznych.

Dokonując oceny charakteru prawnego spornych umów, Sąd miał na względzie również i to, że realizacja oznaczonego dzieła jest zwykle określonym procesem wykonawczym o możliwym do wskazania momencie początkowym i końcowym. Celem zamówienia jest doprowadzenie do weryfikowalnego i jednorazowego rezultatu, zdefiniowanego przez strony w momencie zawierania umowy. Z taką definicją umowy o dzieło, czyli umowy konkretnego rezultatu, nie koresponduje wykonywanie określonych czynności w systemie pracy ciągłej, a więc w pewnym systematycznym i powtarzalnym cyklu profesjonalnej działalności zlecającego pracę. Tego rodzaju czynności są charakterystyczne dla umowy o świadczenie usług, którą definiuje obowiązek starannego działania – starannego i cyklicznego wykonywania umówionych czynności (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 4 lutego 2014r., III AUa 444/13).

Zdaniem Sądu, sposób realizacji analizowanych umów, który ma decydujące znaczenie przy ustalaniu, z jakim stosunkiem prawnym mamy do czynienia, prowadzi do wniosku, że zainteresowani nie wykonywali dzieł. Jeśli ma powstać dzieło to rezultat pracy musi być przynajmniej w dużym stopniu zindywidualizowany już na etapie zawierania umowy z konkretną osobą. Natomiast realizacja zobowiązania ze spornych umów nie była dookreślona. Strony umowy w żaden sposób nie doprecyzowały przedmiotu umowy jako jednego lub kilku dzieł, nie wynikał z nich także obiektywnie uchwytny, zindywidualizowany i z góry określony, pewny rezultat. Z materiału dowodowego nie wynika również, by zainteresowani odpowiadali za jakość wykonanych prac. Z umów autorskich zawieranych z zainteresowanymi wynika, że wynagrodzenie zainteresowanych nie było uzależnione od wykonania przez nich i odebrania przez zamawiającego dzieła, lecz było określone ryczałtowo jako kwota miesięczna. Z materiału dowodowego nie wynika również, by zainteresowani mieli w jakimkolwiek przypadku obniżone wynagrodzenie, z zeznań zainteresowanych i świadków wynika natomiast, że jeżeli przygotowane przez dziennikarzy artykuły miały jakiekolwiek błędy, to były zwracane celem poprawy i dopiero po ich poprawieniu następowała ich akceptacja i publikacja na portalach odwołującej spółki.

Konkludując, jeżeli przedmiotem umowy jest wykonanie określonych czynności (szeregu powtarzających się czynności), bez względu na to, jaki rezultat czynność ta przyniesie, to przesądza to o ich kwalifikacji jako umów starannego działania – umów oświadczenie usług - art. 750 k.c. Świadczenie usług, a nie wykonanie dzieła, ma miejsce także wówczas, gdy działalność wykonawcy oparta jest na długookresowym działaniu, które polega na powtarzalnym wykonywaniu czynności związanych z bieżącą działalnością danej firmy. Jeśli te same czynności dla tego samego podmiotu wykonują różne osoby na podstawie umów o dzieło, nasuwa to wniosek, że podmiot ten zmierza do obejścia przepisów dotyczących zatrudnienia i dąży do obniżenia kosztów działalności kosztem osób faktycznie wykonujących dla niego pracę, a w konsekwencji działa wbrew naturze umowy o dzieło. Cywilnoprawna umowa o dzieło nie stanowi podstawy prawnej dla zatrudniania osób przy bieżącej działalności podmiotu gospodarczego. Zdaniem Sądu, w rozpoznawanej sprawie doszło do powyższej sytuacji, bowiem (...) S.A., w celu zmniejszenia wydatków wynikających z ciężaru składek na ubezpieczenia społeczne, przyjęła stałą praktykę „zatrudniania” dziennikarzy poprzez zawieranie z nimi umów o dzieło, o czym świadczy zarówno fakt, że umowy z niektórymi z zainteresowanych były zawierane na okresy roczne, jak również fakt cyklicznego zawierania z niektórymi z zainteresowanych niemal identycznych umów w na okres jednego miesiąca. Fakt, że sporne umowy były albo długotrwałe, albo zawierane cyklicznie, przemawia więc za oceną, że spółka stosowała formę umów o dzieło w sposób sprzeczny z naturą takiej umowy, czyniąc z niej podstawę stałej i długotrwałej współpracy z twórcami w celu uniknięcia wydatków związanych z obowiązkiem uiszczania składek na ubezpieczenia społeczne. Zdaniem Sądu jeżeli strony zawierają umowy o dzieło na wykonywanie prac o charakterze powtarzalnym, systematycznym, ciągłym, będących w istocie usługą, to muszą liczyć się ze stwierdzeniem nieważności danej czynności prawnej.

Reasumując Sąd uznał, że umowy autorskie zawarte przez (...) S.A. z zainteresowanymi K. W., K. S., A. G., K. P., R. W. mają charakter czynności pozornych, co z kolei skutkuje ich nieważnością, a w miejsce nieważnych umów należy uznać istnienie ważnych umów o świadczenie usług, stanowiących tytuł do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W związku z powyższym odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. należało oddalić.

W zakresie odwołań o decyzji dotyczących pozostałych zainteresowanych A. B. i G. P., Sąd miał na uwadze, że w dniu 11 kwietnia 2022 r. (...) S.A. z siedzibą w W. wniosła o umorzenie sprawy z odwołania od decyzji dotyczących zainteresowanych A. B. i G. P. z uwagi na fakt, że w okresach wskazanych w zaskarżonych decyzjach ww. zainteresowani podlegali ubezpieczeniom u innych płatników składek. Z ustaleń dokonanych przez Sąd wynika, że A. B. w okresie od 1 marca 2016 r. do 31 marca 2016 r., podlegał ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, wypadkowym i zdrowotnym u innego płatnika składek (...) Sp. z o.o. Został wyrejestrowany z tych ubezpieczeń z dniem 1 kwietnia 2016 r., a G. P. w okresie od 1 marca 2016 r. do 31 marca 2016 r., podlegał ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, wypadkowym i zdrowotnym u innego płatnika składek (...) Sp. z o.o. Został wyrejestrowany z tych ubezpieczeń z dniem 1 kwietnia 2016 r. W związku z powyższym Sąd orzekł o umorzeniu postępowań w sprawie z odwołań (...) S.A., od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. dotyczących zainteresowanych A. B. i G. P., o czym orzekł w pkt 1 wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł w pkt 3 wyroku, kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i obciążył nimi odwołującą się jako stronę przegrywającą. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego została ustalona jako suma kwot odpowiadających wartości przedmiotu sporu w odniesieniu do poszczególnych zainteresowanych, tj. na podstawie § 2 pkt 2 i 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2018r. poz. 265).