Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 19.11.2019r. (data prezentaty) wnioskodawczyni M. S. wniosła o stwierdzenie, że nabyła własność przez zasiedzenie z dniem 15.02.2014r. części nieruchomości położonej w miejscowości P., gmina G., oznaczonej numerem ewidencyjnym (...). Uzasadniła, że w 1983r. zaczęła budowę domu, uzyskała zgodę od ojca uczestnika J. B. na budowę domu na części nieruchomości, zamieszkuje tam od 14.02.1984r. Dojazd pozwoliłby jej na dobrą komunikację i ogrodzenie jej ruchomości. (wniosek k- 3).

Uczestnik J. B. wniósł o oddalenie wniosku. Zaprzeczył jakoby jego ojciec wyraził zgodę M. S. na budowę domu na części nieruchomości oznaczonej nr 158. Podniósł, że jego ojciec notarialnie przepisał w 1983r. na jego rzecz gospodarstwo rolne o pow. 3,47 ha położone w miejscowości P.., w skład którego wchodzi m.in. działka nr (...). W tym gospodarstwie uczestnik nadal pracuje, jest w jego posiadaniu, opłaca wszystkie świadczenia, w tym podatek rolny i leśny. Działka nr (...), na której stoi części budynku wnioskodawczyni jest w jego posiadaniu i on użytkuje tę działkę (odpowiedź na wniosek k- 32).

Wnioskodawczyni sprecyzowała, że wnosi o stwierdzenie zasiedzenia części działki nr (...) stanowiącej działkę nr (...), oznaczoną na zaewidencjonowanej mapie sporządzonej przez geodetę J. N. według wariantu III, o powierzchni 0,0293 ha, powstałej z podziału działki nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Kozienicach prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), a wykazanej na mapie zaewidencjonowanej w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym prowadzonym przez Starostę (...) Ośrodek (...) za numerem P. (...).2022. (...) w dniu 9 sierpnia 2022r. ( k-439).

Uczestnik J. B. wniósł o oddalenie wniosku ewentualnie o stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości po ogrodzeniu naroża budynku, a następnie 1,5- 2 m za narożem budynku od strony wschodnio-północnej w kierunku północnym, a następnie w kierunku zachodnim do granicy działki uczestnika tj. część zajętą pod budynkiem i wydzielona drewnianym ogrodzeniem (k-412, 439).

Uczestnicy D. S. (1), J. S. (1), I. K., A. T. (1), A. S. (1), J. S. (2), J. S. (3), D. S. (2) przyłączyli się do wniosku (k- 75).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. S. po zawarciu małżeństwa z A. S. (2) zamieszkiwała w województwie (...). Została namówiona prze brata J. W. i R. W. (1), aby zamieszkała z mężem na nieruchomości położonej w P., po przeciwnej stronie nieruchomości rodziców. Jej brat R. W. (1) był właścicielem działki nr (...), sąsiadującej z działką nr (...), początkowo miał tam zamieszkać, ale jego żona nie chciała osiedlić się na wsi. Ponieważ działka nr (...) i działka nr (...) są bardzo wąskie, postawienie budynku mieszkalnego było możliwe tylko równolegle do drogi. Dlatego też ojciec M. S. porozumiał się z P. B., ojcem J. B., aby zezwolił na zamieszkiwanie na części działki przez M. S. i jej rodzinę oraz na postawienie budynku mieszkalnego. Rodzina wnioskodawczyni i P. B. byli w dobrych relacjach, a ojciec wnioskodawczyni i jej rodzeństwo pomagało w gospodarstwie rolnym (...). W 1983r. rozpoczęła się budowa domu drewnianego mieszkalnego, w którym w 1984r. zamieszkała wnioskodawczyni z mężem i dziećmi. Mieli ośmioro dzieci: D. T. (...), J. S. (1), I. K., A. T. (1), A. S. (1), J. S. (2), J. S. (3), D. S. (2) (zeznania wnioskodawczyni k- 440-441, 64-65, k- 530, zeznania świadka S. W. k- 65, zeznania świadka J. W. k- 66).

W latach 1997-1998 został postawiony budynek gospodarczy na działce nr (...), prostopadle do drogi, w budowie mężowi wnioskodawczyni pomagali jej bracia, a także P. B..

Po zamieszkaniu wnioskodawczyni i jej rodzina korzystała też z części działki nr (...) obok budynku mieszkalnego. Ta część jest nieogrodzona, porośnięta trawą, stanowiła podwórko, znajdował się tam klomb, krzewy, kwiatki, oświetlenie, było wieszane pranie. Została posadowiona piaskownica przez męża wnioskodawczyni, zbita z desek, na czas remontu był przechowywany piach. Piaskownica została usunięta w 2017- 2018r. Następnie z podwórka korzystały wnuki wnioskodawczyni, był stawiany basen dla dzieci, grały w piłkę. Przy budynku mieszkalnym, znajdującym się równolegle do drogi publicznej znajduje się ogrodzenie drewniane, od drogi, przylegając do ściany zewnętrznej budynku, z wyodrębnionym ogródkiem. Wnioskodawczyni i jej domownicy dojeżdżali od strony działki nr (...). Ta część jest nieutwardzona z koleinami. W domu mieszkalnym nie było toalety, dlatego też równocześnie z domem została postawiona toaleta drewniana, w oddaleniu od domu, na końcu podwórka zajętego przez M. S.. Toaleta jest nadal użytkowana. Wnioskodawczyni do domu ma podłączoną zimną wodę, nie ma w budynku łazienki i toalety. W 1984r. został podłączony prąd. Toaleta drewniana była remontowana, była wymieniana deska, jest zamontowany kocioł. Ze względu na szerokość działki nr (...), wnioskodawczyni oprócz części działki nr (...) stanowiącej podwórko, dojeżdżała przez część działki sąsiedniej stanowiącej działkę nr (...), która nie jest objęta wnioskiem ( zeznania wnioskodawczyni k- 440-441, 64-65, k- 530, zeznania uczestniczki D. S. (1) k- 441-442, zeznania J. S. (1) k- 443, zeznania I. K. k- 443, zeznania A. T. (1) k- 444, zeznania A. T. (2) (...) k- 445, zeznania D. S. (2) k- 445).

Pozostała część działki nr (...) jest zalesiona. Całą powierzchnia działki stanowi 0,36 ha (wypis z rejestru gruntów k- 71, wyrys z mapy ewidencyjnej k- 72, protokół oględzin, zdjęcia k- 304-310, szkic z oględzin k- 333, opinia biegłego , mapa wersja III k- 366-371, mapa k-439).

Na części działki nr (...), która została zagospodarowana przez wnioskodawczynię jako podwórko, znajdowały się dwa drzewa nasadzone przed 1983r., które zostały ścięte przez J. B. w 2010r. M. S. się temu nie sprzeciwiała ( w części zeznania uczestnika J. B. k- 446-447, 00:06:20, k- 128, płyta CD 127, k- 530).

Wnioskodawczyni nie ogrodziła podwórka, stanowiącego część działki nr (...) tj. odpowiadającej działce nr (...) ponieważ nie został uregulowany tytuł własności tej części działki. Ogrodzenie znajduje się od strony działki nr (...). Wnioskodawczyni wraz z mężem dbali o część działki nr (...), odpowiadającej działce nr (...) o powierzchni 0,0293 ha, powstałej z podziału działki nr (...), a wykazanej na mapie zaewidencjonowanej w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym prowadzonym przez Starostę (...) Ośrodek (...) za numerem P. (...).2022. (...) w dniu 9 sierpnia 2022r. Kosili trawę, wraz z działką nr (...) stanowiła ich siedlisko, całość gospodarczą, tam koncentrowało się ich życie rodzinne. Pomiędzy nieistniejącą drewnianą szopą a ubikacją znajdował się ogródek warzywny pielęgnowany przez męża wnioskodawczyni (zeznania wnioskodawczyni k- 440-441, 64-65, k- 530, zdjęcia k-436, zeznania świadków: U. W. – 00:22:59 , k- 128, płyta CD 127, S. Ć. 00:40:31 , k- 129, płyta CD 127, M. K. 00:54:24, k- 129, płyta CD 127, Z. G. 01:13:28, k- 129v, płyta CD 127, R. B. k- 270, płyta CD 269, M. F. k - 271, płyta CD 269, S. K. k- 271, płyta CD 269, K. W. (1) k- 272, płyta CD 269, mapa zaewidencjonowana w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym prowadzonym przez Starostę (...) Ośrodek (...) za numerem P. (...).2022. (...) w dniu 9 sierpnia 2022r. k- 460).

A. S. (2) zmarł 6 lipca 2000r. ( odpis skrócony aktu zgonu k- 70). Po jego śmierci całością nieruchomości, na której zamieszkiwała zarządzała wnioskodawczyni, ona zadecydowała o postawieniu dwóch blaszanych garaży (...) lat temu na miejscu drewnianej szopy posadowionej w czasie budowy domu mieszkalnego. Drewniana szopa została postawiona podczas budowy domu, następnie się zawaliła i w latach 90 – tych została posadowiona kolejna szopa drewniana przez męża wnioskodawczyni jej teścia L. S.. W garażach wnioskodawczyni przetrzymuje opał i sprzęty. Wnioskodawczyni nie ma samochodu. Z podwórka korzystali przyjeżdżający samochodem D. K., zięć wnioskodawczyni, a także gdy zamieszkiwał w 1999r. przez kilka miesięcy po ślubie z I. K., a obecnie D. S. (1) (zeznania wnioskodawczyni k- 440-441, 64-65, k- 530 ). Najmłodszy syn wnioskodawczyni D. S. (2) zamieszkiwał z nią do 2013r. Budynek drewniany, położony prostopadle do drogi, obecnie jest zamieszkiwany od dwóch lat przez jej córkę D. S. (1) ( zeznania wnioskodawczyni k- 440-441, 64-65, k- 530, zeznania uczestniczki D. S. (1) k- 441-442, zeznania J. S. (1) k- 443, zeznania I. K. k- 443, zeznania A. T. (1) k- 444, zeznania A. T. (2) (...) k- 445, zeznania D. S. (2) k- 445).

J. B. opłaca podatki. Prowadzi gospodarstwo rolne, zarejestrowane w (...) sp. z o.o. pod numerem (...) ( zaświadczenie k- 160, potwierdzenie przyjęcia dokumentów k- 158-159, materiał graficzny k- 161-173, M. K. 00:54:24, k- 129, płyta CD 127, R. B. k- 270, płyta CD 269, w części zeznania uczestnika J. B. k- 446-447, 00:06:20, k- 128, płyta CD 127).

Na mocy umowy darowizny z dnia 17.03.2021r. E. W. (1), córka R. W. (2), darowała M. S. działkę nr (...) o łącznej powierzchni 0,50 ha (wypis aktu notarialnego Rep. A nr (...) sporządzonego przez notariusza K. W. (2) k- 285-287). W treści aktu notarialnego E. W. (1) oświadczyła, że na działce nr (...) znajduje się budynek mieszkalny o pow. użytkowej ok. 60 m.kw., kwalifikującym się do remontu, w którym jest zameldowana D. S. (1), a na działce nr (...) jest budynek drewniany mieszkalny o pow. ok 50 m.kw, w którym zameldowana jest M. S. oraz J. S. (2), D. S. (2) , A. R. i J. R.. Oba budynki zostały wybudowane wyłącznym nakładem finansowym M. S. ( umowa k- 285-287). R. W. (2) zmarł 16.04.2008r., a na mocy postanowienia Sądu Rejowego w K. I Ns 620/08 w sprawie o dział spadku po R. W. (2) własność działek m.ni. 156 i 157 nabyła E. W. (1) (kopia odpisu postanowienia Sądu Rejowego w K. I Ns 510/08 k- 533, w sprawie I Ns 620/08 k- 534)

J. B. jest właścicielem m.in. działki nr (...) na podstawie umowy darowizny z 05.10.1983r. (treść księgi wieczystej Kw nr (...)). Powierzchnia całego gospodarstwa rolnego uczestnika wynosi 3, 47 ha. Ma zapewniony dostęp do lasu na działce nr (...) od strony drogi w P. oraz od strony północnej działki nr (...). Uczestnik zlecał prace związane z wycinką drzew. Naprzeciwko działki nr (...) znajduje się działka rolna stanowiąca własność J. B. (wyrys z mapy ewidencyjnej k- 72, zeznania K. S. 01:28:36, k- 130, płyta CD 127, M. P. 01:36:28, k- 130, płyta CD 127, K. W. (1) k- 272, płyta CD 269, A. S. (3) – 272-273, A. C. k- 273, w części zeznania uczestnika J. B. k- 446-447, 00:06:20, k- 128, płyta CD 127, k- 530).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie niekwestionowanych dokumentów zgromadzonych w sprawie. Sąd dał wiarę zeznaniom wnioskodawczyni ( k- 440-441, 64-65, k- 530) oraz znacznej części zeznaniom uczestników: D. S. (1) k- 441-442, J. S. (1) k- 443, I. K. k- 443, A. T. (1) k- 444, A. T. (2) (...) k- 445, D. S. (2) k- 445. Dzieci wnioskodawczyni potwierdziły sposób i zakres posiadania przedmiotowej nieruchomości przez ich rodziców, a po śmierci ojca przez wnioskodawczynię. Nie było kwestionowane, że to wnioskodawczyni objęła w samoistne posiadanie działkę oznaczoną numerem (...) i to w zakresie wskazanym przez wnioskodawczynię. W pierwszej kolejności należy podnieść, że ich percepcja zależy od ich wieku, różnicach w postrzeganiu i zapamiętywaniu, zatem nie byli w stanie podać dokładnych dat dokonywani czynności na działce związanych z posadowieniem szop, toalety, remontem, posadowieniem klombu, piaskownicy, ale ich zeznania sąd spójne w zasadniczej, istotnej części. Ze zgormadzonego materiału dowodowego wynika, że oprócz posadowienia części budynku na działce nr (...) oraz ogrodzenia do ściany budynku, to na działce nr (...) zostało zagospodarowane podwórko, którego koniec wyznaczało posadowienie toalety. Należy podkreślić, że względu na to, że działki nr (...) są bardzo wąskie, nie było możliwe korzystanie z budynku, w którym zamieszkuje wnioskodawczyni bez posiadania części działki pomiędzy budynkiem i toaletą ( część działki obecnie stanowiąca działkę nr (...), zdjęcia k-436 protokół oględzin, zdjęcia k- 304-310, szkic z oględzin k- 333, opinia biegłego , mapa wersja III k- 366-371, mapa k-439). Zarówno z zeznań wymienionych uczestników, jak też zeznań świadków (U. W. – 00:22:59 , k- 128, płyta CD 127, S. Ć. 00:40:31 , k- 129, płyta CD 127, M. K. 00:54:24, k- 129, płyta CD 127, Z. G. 01:13:28, k- 129v, płyta CD 127, R. B. k- 270, płyta CD 269, M. F. k - 271, płyta CD 269, S. K. k- 271, płyta CD 269, K. W. (1) k- 272, płyta CD 269) wynika, że wnioskodawczyni zamieszkiwała razem z rodziną, następnie dzieci wyprowadzały się z domu rodzinnego, tam koncentrował się ich życie rodzinne, przebywały i bawiły się dzieci, wnuki, wnioskodawczyni dbała o działkę i zagospodarowała ją. Nie było również żadnych sporów w tym zakresie, ani sprzeciwów J. B.. W budowie domu pomagał jego ojciec P. B.. Należy podkreślić, że wskazani wyżej świadkowie są osobami obcymi wnioskodawczyni, zamieszkują w pobliżu nieruchomości od wielu lat, nadto byli to również świadkowie, zgłoszeni przez uczestnika J. B.. Nie są zainteresowani wynikiem postępowania, nie pozostają w konflikcie z uczestnikami postępowania.

Sąd nadał walor wiarygodności zeznaniom świadków świadka S. W. (k- 65), zeznania świadka J. W.( k- 66). Mając na uwadze, że są braćmi wnioskodawczyni i należy podchodzić z ostrożnością do ich relacji, to ich zeznania są kompatybilne nie tylko z zeznaniem wnioskodawczyni, ale również świadków, nie zawierają sprzeczności. Mimo, iż J. B. zaprzeczał, aby wnioskodawczyni posiadała samoistnie część działki nr (...), to finalnie akceptował, że część jej budynku wraz z ogrodzeniem drewnianym jest w jej samoistnym posiadaniu, kwestionując pozostały zakres posiadania.

Z zeznań świadków: M. K. 00:54:24, k- 129, płyta CD 127, R. B. k- 270, płyta CD 269, którzy pełnili funkcje sołtysa wynika, że wnioskodawczyni nie płaciła podatków z działki nr (...), jak również z pozostałych będących w jej posiadaniu.

Natomiast świadkowie K. S. 01:28:36, k- 130, płyta CD 127, M. P. 01:36:28, k- 130, płyta CD 127, K. W. (1) k- 272, płyta CD 269, A. S. (3) – 272-273, A. C. k- 273 potwierdzili, że uczestnik J. B. użytkował część orną gospodarstwa, po drugiej stronie działki nr (...), i zlecał wycinkę z części zalesionej działki nr (...), ale świadkowie nie byli w stanie wskazać, czy wykonywali jakieś prace w pobliżu budynku wnioskodawczyni. Bezsporne jest natomiast, że uczestnik usnął dwa drzewa z podwórka wnioskodawczyni, które były posadzone przed 1983r.

Z powodu położenia i szerokości działek nr (...) bracia wnioskodawczyni zwrócili się do P. B. o zezwolenie na posadowienie budynku równolegle do drogi. P. B. nie tylko zezwolił na zamieszkiwanie wnioskodawczyni i jej rodziny, ale pomagał jej również w budowie domu. Późniejsze zamieszkiwanie wnioskodawczyni nie generowało żadnych konfliktów.

Zeznania świadka S. S., J. P. nie wniosły nic istotnego do sprawy (01:41:16, k- 130, płyta CD 127, k- 272).

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 172 k.c. posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba, że uzyskał posiadanie w złej wierze. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.
Jeśli w czasie biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania obecny posiadacz może doliczyć do czasu przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika (art. 176 k.c.). Nabyć nieruchomość rolną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 461) przez zasiedzenie może jedynie rolnik indywidualny w rozumieniu przepisów tej ustawy, jeżeli - ustalona zgodnie z przepisami art. 5 ust. 2 i 3 tej ustawy - powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej wraz z nieruchomościami rolnymi stanowiącymi jego własność nie przekroczy 300 ha użytków rolnych. Regulacja ta ogranicza krąg podmiotów uprawnionych do nabycia w drodze zasiedzenia nieruchomości rolnych w rozumieniu ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. (...) te może nabyć przez zasiedzenie jedynie rolnik indywidualny w rozumieniu przepisów tej ustawy, o ile – ustalona zgodnie z przepisami art. 5 ust. 2 i 3 tej ustawy – powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej wraz z nieruchomościami rolnymi stanowiącymi jego własność nie przekroczy 300 ha użytków rolnych. Przepisu art. 172 § 3 w aktualnym brzmieniu nie stosuje się jednak, jeżeli zasiedzenie zakończyłoby się przed upływem 3 lat od dnia wejścia w życie ustawy z 14.04.2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (por. art. 14 tej ustawy). Oznacza to, że do 30.04.2019 r. zasiedzenie będzie mogło nastąpić według poprzedniego stanu prawnego, w szczególności nie tylko na rzecz rolnika indywidualnego. W niniejszej sprawie przepis ten nie ma zastosowania.

Ustawodawca przewidując możliwość nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie wskazał na przesłanki, które muszą być spełnione łącznie, aby doszło do zasiedzenia. Brak którejkolwiek z nich dyskwalifikuje wniosek o stwierdzenie nabycia własności. Zasiedzenie dotyczy nieruchomości nie będącej własnością posiadacza, a posiadanie winno cechować się samoistnością. Dobra, czy zła wiara posiadacza nie stanowi ze swej istoty przesłanki zasiedzenia, ale rzutuje na przesłankę ostatnią, odnoszącą się do wymaganego okresu posiadania samoistnego. Przesłanką zasiedzenia nie jest samo posiadanie rzeczy, ale posiadanie charakteryzujące się samoistnością. Ustawową definicję posiadania samoistnego zawarto w art. 336 k.c. zgodnie, z którym posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten, kto rzeczą faktycznie włada jak właściciel. Trzeba wskazać, że stan posiadania współtworzą fizyczny element władania rzeczą oraz intelektualny element zamiaru władania rzeczą dla siebie. W przypadku posiadania samoistnego posiadacz samoistny włada rzeczą „jak właściciel”, podczas gdy posiadacz zależny włada rzeczą w zakresie prawa innego niż własność. Jak wskazał Sąd Najwyższy posiadanie samoistne może wchodzić w grę nie tylko w sytuacji, gdy posiadacz jest przekonany o swoich uprawnieniach właściciela, lecz także wówczas gdy wie, że nie jest właścicielem, ale chce posiadać rzecz i posiada ją, tak jak by był jej właścicielem (postanowienie z 7 kwietnia 1994 r., III CRN 18/94). Czynnik woli stanowi kryterium, które pozwala na odróżnienie posiadania samoistnego od posiadania zależnego. W praktyce więc, o tym czy mamy do czynienia z posiadaniem charakterystycznym dla własności czy też zależnym, decydują zewnętrzne (a więc widoczne dla otoczenia) przejawy władztwa nad rzeczą, jednoznaczne manifestowanie dla otoczenia władania jak właściciel. Art. 339 k.c. stanowi, że domniemywa się, iż ten kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym. Przytoczone domniemanie należy do grupy domniemań wzruszalnych. Jego obalenie jest zatem dopuszczalne w każdym postępowaniu. Jednakże wartość tego domniemania polega na tym, że zwalnia ono posiadacza od konieczności prowadzenia dowodów i legitymizuje go do chwili obalenia domniemania przez tego, kto twierdzi, że jest ono w konkretnej sprawie nieprawdziwe. Rzeczywistą wolę posiadacza, która decyduje o charakterze samego posiadania ustala się na podstawie zamanifestowanych na zewnątrz przejawów władania rzeczą (por. postanowienie SN z dnia 5 września 2008 roku, I CSK 54/08 LEX 457865).

Dla oceny woli posiadania nieruchomości mogą mieć znaczenie zachowania posiadacza i jego następców prawnych zarówno w okresie wymaganym do zasiedzenia, jak i po jego upływie (LEX nr 2499792postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2018 r.II CSK 6/18, (por.m.in. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 20 października 1997 r., II CKN 408/97, OSNC 408/97, OSNC 1998, Nr 4, poz. 61, z dnia 7 stycznia 2009 r., II CSK 405/08, nie publ., z dnia 29 czerwca 2010 r., III CSK 300/09, nie publ., z dnia 2 marca 2012 r., II CSK 249/11, nie publ. z dnia 20 września 2012 r., IV CSK 117/12, nie publ., z dnia 15 maja 2013 r., III CSK 263/12, nie publ., z dnia 13 października 2013 r., V CSK 488/12, nie publ., z dnia 2 kwietnia 2014 r., IV CSK 412/13, nie publ., z dnia 8 maja 2014 r., V CSK 324/13, nie publ., z dnia 4 lipca 2014 r., II CSK 622/13, nie publ., z dnia 5 listopada 2014 r., III CSK 280/13, nie publ., z dnia 30 stycznia 2015 r., III CSK 179/14, nie publ., i z dnia 12 lutego 2015 r., IV CSK 251/14, nie publ., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2016 r. I CSK 55/15 LEX nr 2008736). Przesłankami nabycia własności nieruchomości są więc samoistny charakter posiadania oraz upływ czasu zależny od dobrej lub złej wiary. Należy podkreślić, iż z posiadaniem jako stanem faktycznym łączą się domniemania określone w art. 339 k.c.- domniemanie posiadania samoistnego, art. 341 k.c. domniemanie posiadania zgodnego z prawem, art. 340 k.c.- domniemanie ciągłości posiadania.

Dla oceny dobrej i złej wiary posiadacza decyduje jego świadomość w chwili uzyskania samoistnego posiadania. Pojęcie dobrej wiary nie zostało zdefiniowane w kodeksie cywilnym, ale w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Jako dominujący należy uznać pogląd, że dobra wiara polega na usprawiedliwionym w danych okolicznościach przekonaniu posiadacza, że przysługuje mu takie prawo do władania rzeczą jakie faktycznie wykonuje (SN z 07.05.1971r. I Cr 302/71 NP. 4/73). Sąd Najwyższy wielokrotnie w swoich orzeczeniach wypowiadał się i przyjął jako zasadę prawną, iż „osoba, która weszła w posiadanie nieruchomości na podstawie umowy mającej na celu przeniesienie własności, zawartej bez zachowania formy aktu notarialnego, nie jest samoistnym posiadaczem w dobrej wierze” (tak też orzeczenia SN z 4.12.1998r. III CKN 48/98 nie publ., z 22.12.1998r. II CKN 59/98, z 23.04.1997r. I CKN 74/97, OSNC 11/97).

Obowiązek zaś wykazania tych okoliczności spoczywał na wnioskodawczyni. Zdaniem Sądu sprostała w tym zakresie obowiązkowi wynikającemu z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.

W zasadniczej, istotnej części zeznania wnioskodawczyni oraz uczestników – jej dzieci oraz świadków nie zawierają sprzeczności. Należy mieć na uwadze, że różnice wynikają z różnej percepcji, upływu czasu lub subiektywnej oceny przebiegu zdarzeń.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, że P. B. dokonał rozporządzenia częścią przedmiotowej nieruchomości w sposób nieformalny na rzecz M. S. i A. S. (2). Celem tego rozporządzenia było posadowienie budynku mieszkalnego, który położony równolegle do drogi znajdował się na części działki nr (...). Wynikało to z położenia i powierzchni działek nr (...), stanowiący własność R. W. (1). Zgodnie z wolą jego oraz pozostałych braci wnioskodawczyni miała zamieszkać na działce nr (...). O tym świadczą nie tylko zeznania jej braci J. W. i S. W., ale również decyzja spadkobierczyni R. W. (1) o dokonanej darowiźnie na rzecz wnioskodawczyni w celu uregulowania na jej rzecz tytułu własności, co odbyło się na podstawie dobrowolnej czynności prawnej. E. W. (2) nie kwestionowała ustaleń rodzinnych, ani faktu zamieszkiwania i wybudowania budynków m.in. na tych działkach.

Uczestnik J. B. twierdził, że nie było wolą jego ojca oddanie w posiadanie samoistne części działki nr (...), ponieważ w 1983r. przekazał mu cało gospodarstwo rolne w tym działkę nr (...).

Sporny był zakres posiadania części działki nr (...) przez wnioskodawczynię i jej męża oraz charakter posiadania.

Zdaniem Sądu w toku postępowania wnioskodawczyni wykazała, że posiadała samoistnie z mężem, a po jego śmierci samodzielnie część działki nr (...), zajętą przez budynek mieszkalny i ogrodzoną od tego budynku do drogi gminnej, ale również tę część zagospodarowaną jako podwórko. Sąd Najwyższy kategorycznie stwierdził, że wola posiadacza władania rzeczą dla siebie przejawia się w podejmowanych czynnościach faktycznych wskazujących na rzeczywisty, samodzielny i niezależny od woli osób trzecich stan władztwa. Z pewnością posadowienie budynku oraz ogrodzenia do tego budynku stanowi manifestację samoistnego posiadania. Fakt uiszczania podatków przez uczestnika J. B. nie pozbawia posiadania wnioskodawczyni charakteru samoistności.

Wraz z budową budynku mieszkalnego w 1983r., a następnie zamieszkaniem w 1984 w budynku wnioskodawczyni objęła w posiadanie siedliskową cześć działki nr (...), oraz działki (...), o czym świadczy budowa toalety drewnianej, drewnianej szopy ( obecnie garaże blaszaki) oraz w 1997 -1998r. budynku gospodarczego ( na działce nr (...)), położonego prostopadle do drogi, następnie remontowanego, w którym obecnie zamieszkuje D. S. (1). Całość stanowiła siedlisko, podwórko, zagospodarowane przez wnioskodawczynię, choć nieogrodzone, to wnioskodawczyni decydowała o sposobie użytkowania całego siedliska. Nie zmienia tego fakt, że wnioskodawca wyciął dwa drzewa z siedliska, które były posadzone przed 1983r., co przyznała wnioskodawczyni. Wnioskodawczyni nie kwestionowała, że było to drzewo uczestnika, skoro nie zostało posadzone przez nią. Nie każde korzystanie z cudzej nieruchomości, choćby na zasadzie umowy użyczenia, skutkuje objęciem w samoistne posiadanie. Z chwilą postawienia budynku mieszkalnego i toalety oraz zamieszkania w 1984r. przez wnioskodawczynie i jej rodzinę nastąpiło przekształcenie w zakresie corpus i animus skutkujące objęciem w posiadanie samoistne części nieruchomości. Dopiero od 1984r. można liczyć termin 30 lat. Zdaniem Sądu jako datę pewną objęcia w tej części nieruchomości należy przyjąć najwcześniej 31 grudnia 1984r., ponieważ brak jest szczegółowych danych co do dat podejmowanych czynności w 1984r., a wnioskodawczyni nie przedstawiła dowodu, że została zameldowana 14 lutego 1984r. Zatem termin zasiedzenie upłynął 1 stycznia 2015r. Ponieważ w trakcie nieformalnej umowy zawartej z P. B. strony nie określiły precyzyjnie jaka część działki nr (...) zostanie zajęta przez małżonków T. vel S., to zakres ten wyznaczały czynności faktyczne podejmowane na przełomie 1983/1984, a potem niezakłócony zakres posiadania. Tym bardziej, że przez wiele lat ten zakres posiadania nie był kwestionowany choćby przez P. B. który przecież zawierał tę umowę i to on oddał część działki w posiadanie wnioskodawczyni, ani przez J. B..

Odnośnie zakresu posiadania Sąd dał wiarę zeznaniom wnioskodawczyni i jej dzieci, złożonym zdjęciom. Nie zasługują na wiarę w tym zakresie zeznania uczestnika J. B., nie znajdują potwierdzenia w zeznaniach świadków. Wnioskodawczyni nie korzystała jedynie z wjazdu obok budynku, ale z całego podwórka. Jest to też zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, skoro działka jest tak wąska, że przejeżdża również przez działkę nr (...), która nie jest objęta wnioskiem i nie stanowi własności uczestnika J. B.. Odnośnie osób uprawnionych, na rzecz których ma nastąpić stwierdzenie nabycia własności przez zasiedzenie to Sąd rozważał art. 176 § 1 i 2 k.c. W uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2013r. II CSK 445/12 LEX nr 1347836 stwierdzono: „ Zgodnie z art. 176 § 1 k.c., jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzenika. Przepis ten, zgodnie z art. 176 § 2 k.c., stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy obecny posiadacz jest spadkobiercą poprzedniego posiadacza. W odniesieniu więc do spadkobiercy, który przed objęciem spadku, nie był posiadaczem rzeczy, będącej w posiadaniu jego poprzednika prawnego, rozszerzono zakres zastosowania reguły wyrażonej w art. 176 § 1 k.c. wymagającej przeniesienia posiadania przez przyjęcie, że do przeniesienia posiadania dochodzi także w drodze spadkobrania. Wykładnia art. 176 § 2 k.c. musi uwzględniać zasady dotyczące dziedziczenia, według których spadkobiercy wchodzą we wszystkie prawa i obowiązku zmarłego spadkodawcy (art. 922 § 1 k.c.). Dotyczy to również sytuacji faktycznych z udziałem spadkodawcy, z którymi właściwe przepisy wiążą określone konsekwencje prawne, w tym posiadania. W konsekwencji spadkobiercy wchodzą wskutek dziedziczenia także w sytuację prawną spadkodawcy związaną z posiadaniem rzeczy, a zaliczenie posiadania rzeczy przez poprzenika prawnego, na podstawie art. 176 § 1 w zw. z § 2 k.c., powinno nastąpić na rzecz każdego ze spadkobierców, ale tylko w granicach nabytego udziału w spadku. Do zastosowania tych skutków nie jest przy tym konieczne dokonanie przez spadkobierców posiadacza szczególnych czynności.” W niniejszym stanie faktycznym przepis ten nie znajduje zastosowania. W chwili objęcia w posiadanie przedmiotowej nieruchomości wnioskodawczyni była w związku małżeńskiemu aż do śmierci męża do 2000r. Niemniej jednak ze zgodnego stanowiska uczestników postępowania – jej dzieci wynika, że to ona przejęła w samoistne posiadanie przedmiotową nieruchomość po jego śmierci, sama podejmowała decyzje, w tym o zamieszkaniu córki D. S. (1), o dokonywanych pracach na działce, o czym świadczy też dokonana darowizna na jej rzecz przez spadkodawczynię jej brata R. W. (1).

Mając powyższe na uwadze orzeczono na podstawie powołanych przepisów. O kosztach sądowych Sąd orzekł w pkt 2 na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2016.623.j.t. z późn. zm.) w zw. z art. 520 § 1 k.p.c. Składają się na tę kwotę wydatki tymczasowo poniesione przez Skarb Państwa tj. łącznie 7.661,57 zł (k- 335, 376, 383, 462). Mając na uwadze treść art. 520 § 1 k.p.c. o kosztach postępowania Sąd orzekł jak w pkt 2 również z uwagi na jego wynik.

sędzia Anna Miłosz

Z. 1. odnotować,

2. odpis uzasadnienia z odpisem postanowienia doręczyć pełnomocnikowi uczestnika adw. T. B. (przez PI, o czym zawiadomić) oraz uczestnikowi J. B., informując w trybie art. 369§ 1 ¹ k.p.c., że termin do sporządzenia uzasadnienia był przedłużony i termin do wniesienia apelacji wynosi trzy tygodnie od dnia doręczenia wyroku z uzasadnieniem.

24.04.23.

sędzia Anna Miłosz