Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 104/12
POSTANOWIENIE
Dnia 10 października 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi J. M. o wznowienie postępowania zakończonego
prawomocnym postanowieniem Sądu Okręgowego
z dnia 3 kwietnia 2008 r.,
w sprawie z wniosku D. M.
przy uczestnictwie J. M.
o podział majątku dorobkowego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 10 października 2012 r.,
zażalenia skarżącego na postanowienie Sądu Okręgowego
z dnia 29 grudnia 2011 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy odrzucił skargę uczestnika J.
M. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem
tego Sądu z dnia 3 kwietnia 2008 r. W uzasadnieniu Sąd wskazał, że uczestnik w
piśmie z dnia 27 lipca 2010 r. traktowanym przez niego jako skarga o wznowienie
postępowania, powołał się na swoje liczne pisma składane do akt sprawy po
prawomocnym zakończeniu postępowania i dowody w nich zawarte oraz dowody
postaci w oświadczeń - z dnia 20 lipca 2010 r. K. C. dotyczącego spłaty w dniu 24
grudnia 2000 r. pożyczki udzielonej mu w dniu 15 maja 1997 r., A. O. z dnia 24
lipca 2010 r. dotyczącego spłaty do dnia 16 grudnia 2001 r., w formie wykonania
drzwi, pożyczki udzielonej mu w dniu 4 kwietnia 1995 r. i H. M. z dnia 8 maja 2007
r. odnoszącego się do darowizny zdziałanej przez jego matkę w okresie, kiedy
zamierzał kupić samochód marki Tico. Domagał się przeprowadzenia dowodu z
opinii biegłego, z przesłuchania wnioskodawczyni oraz z przedłożonych
oświadczeń w celu prawidłowego rozliczenia samochodu oraz możliwości
wydzielenia w budynku położonym w M. przy ulicy U. dwóch lokali mieszkalnych.
Sąd Okręgowy stwierdził, że skarga oparta na podstawie przewidzianej art. 403 § 2
k.p.c. nie wskazuje w ogóle na brak możliwości skorzystania w zakończonym
postępowaniu z okoliczności faktycznych, czy środków dowodowych, jak też na
dochowanie terminu określonego art. 407 § 1 k.p.c. Ponadto nie podaje, co
istotnego dla skuteczności wniesienia skargi i jej podstawy znajduje się w licznych
jego pismach, skoro brak w nich okoliczności, czy dowodów, których nie mógł
wcześniej powołać. Umowy pożyczek były przedmiotem analizy przez Sądy w
postępowaniu rozpoznawczym. Formalne wskazanie podstawy bez jej
merytorycznego uzasadnienia nie dawało podstawy do przyjęcia, że ona w
rzeczywistości występuje.
Skarżący w zażaleniu domagał się uchylenia zaskarżonego postanowienia
zarzucając, że dochował terminu wskazanego w art. 407 § 1 k.p.c., na co wskazuje
zestawienie daty wniesienia skargi z datami oświadczeń złożonych przez K. C. i A.
O. Oświadczenia te bez wątpienia stanowią środki dowodowe, które miałyby wpływ
na wynik sprawy, a ich uzyskanie było możliwe dopiero po zakończeniu
postępowania w sprawie. Nie stanowią o podstawie same umowy pożyczek, ale
3
właśnie oświadczenia, które nie były analizowane przez Sąd wydający skarżone
postanowienie. Takie samo znaczenie mają pozostałe dokumenty, na które
powołuje się w skardze, czego bezzasadnie nie dostrzegł Sąd Okręgowy.
Zaznaczył ponadto, że na tym etapie postępowania nie jest dopuszczalne
rozważanie, czy przyczyna wznowienia rzeczywiście istnieje.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest bezzasadne.
Skarga o wznowienie postępowania jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia
umożliwiającym wzruszenie prawomocnych orzeczeń, dlatego podlega
szczególnym rygorom odnośnie formy i treści, które określone zostały w art. 409
k.p.c. i mają odpowiednie zastosowanie w postępowaniu nieprocesowym, na
podstawie art. 13 § 2 k.p.c. Wnoszący zatem skargę powinien spełnić łącznie
wszystkie objęte nim wymagania, do których należą: oznaczenie zaskarżonego
orzeczenia, dochowanie warunków przewidzianych dla pozwu, wskazanie
podstawy wznowienia i jej uzasadnienia, przytoczenie okoliczności stwierdzających
zachowanie terminu do wniesienia skargi oraz wniosek o uchylenie lub zmianę
zaskarżonego orzeczenia. Niedochowanie warunków przewidzianych dla pozwu
(wniosku) powoduje zwrot pisma, a wniesienie skargi po upływie terminu
określonego w art. 407 k.p.c., niedopuszczalnej lub nieopartej na ustawowej
podstawie, jej odrzucenie. Wskazanie podstawy wznowienia, które wyczerpująco
wymienione zostały w art. 401, 4011
, 403 k.p.c., powinno być dokonane poprzez
określenie okoliczności uzasadniających złożenie skargi o wznowienie
postępowania, co wraz z uzasadnieniem podstawy wznowienia jest niezbędne przy
badaniu dopuszczalności wznowienia. Dominujący jest w orzecznictwie pogląd,
podzielany w rozpoznawanej sprawie, który przyjmuje, że badanie przesłanki
oparcia skargi o wznowienie postępowania na ustawowej podstawie nie ogranicza
się do kontroli, czy wskazane w skardze okoliczności odpowiadają ustawowym
podstawom wznowienia, ale obejmuje również ustalenie, czy podstawa wznowienia
rzeczywiście istnieje (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia
1968 r, I CZ 122/67, OSNC 1968 nr 8-9, poz. 154; z dnia 15 czerwca 2005 r., IV CZ
50/05, niepubl.; z dnia 7 lipca 2005 r., IV CO 6/05, Biul. Sądu Najwyższego
z 2005 r. nr 9 poz. 14; z dnia 10 lutego 2006 r., I PZ 33/05, OSNP 2007 nr 3-4, poz.
4
48; z dnia14 maja 2009 r., I CZ 20/09, niepubl.; z dnia 3 lutego 2011 r., II UZ 47/10,
niepubl.; z dnia 14 kwietnia 2011 r., II UZ 10/11, niepubl. z dnia 18 kwietnia 2011 r.,
III UZ 6/11, niepubl.). Możliwość wznowienia postępowania na podstawie
przewidzianej art. 403 § 2 k.p.c. jest uzależniona od łącznego zaistnienia
przesłanek wykrycia po uprawomocnieniu się orzeczenia nowych faktów, które
istniały w toku postępowania, ale nie zostały w nim powołane, możliwości ich
wpływu na wynik sprawy oraz niemożności skorzystania z nich przez strony
w poprzednim postępowaniu. Przedstawienie środków dowodowych lub
okoliczności faktycznych, które nie było możliwe w zakończonym postępowaniu,
nie może odnosić się do okresu po jego zakończeniu. Podstawą wznowienia z art.
403 § 2 k.p.c. mogą być tylko okoliczności w poprzednim postępowaniu w ogóle
nieujawnione i wówczas nieujawnialne. Jeżeli w poprzednim postępowaniu istniała
obiektywna możliwość powołania się na okoliczności faktyczne i środki dowodowe,
a zaniechanie strony w tym przedmiocie było następstwem jej opieszałości,
zaniedbań, zapomnienia, czy błędnej oceny potrzeby powołania, to nie zachodzi
podstawa przewidziana wymienionym przepisem (por. wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 22 lipca 2010 r., I CSK 601/09, niepubl.; postanowienia z dnia 15 maja
1968 r., I CO 1/68, OSNCP 1969 nr 2, poz. 36; z dnia 10 lutego 1999 r., II CKN
807/98, niepubl; z dnia 17 stycznia 2001 r. IV CKN 1515/00, Nielub.; z dnia
12 lutego 2004 r, V CZ 158/03, niepubl.; z dnia 4 marca 2005 r., III CZ 134/04,
niepubl.). Nie stanowi nowego dowodu w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c. tego
rodzaju dowód, z którego strona mogła skorzystać przy dołożeniu należytej
staranności (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2009 r., II CZ
16/09, niepubl.). Środek dowodowy, który powstał po uprawomocnieniu się
orzeczenia nie stanowi podstawy wznowienia przewidzianej w art. 403 § 2 k.p.c.
Odnosi się to również do powoływanej przez skarżącego „nowej okoliczności
faktycznej”. Chodzi bowiem o to, że musiałyby powstać przed rozstrzygnięciem
sprawy - w trakcie postępowania i przed jego zakończeniem, a jedynie nie były
znane (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2012 r., I CZ 132/11
niepubl.; z dnia 6 maja 2010 r., III PZ 3/10, niepubl.).
Odnosząc wypracowane w orzecznictwie zapatrywania związane z wykładnią art.
409, 410 § 1 i 403 § 2 k.p.c. na grunt rozpoznawanej sprawy należy stwierdzić, że
5
Sąd Okręgowy dokonał badania przesłanki oparcia skargi na ustawowej podstawie
wznowienia zgodnego z przyjmowanym rozumieniem art. 410 § 1 k.p.c. Nie było
podstaw do uznania, że doszło do merytorycznej oceny podstawy wznowienia.
Nie stanowi jej stwierdzenie, że objęte oświadczeniami umowy pożyczek były
przedmiotem rozważań w prawomocnie zakończonym postępowaniu. Nie mogło
odnieść zamierzonego skutku przedstawianie jako nowych dowodów oświadczeń
złożonych przez K. C. i A. O. po prawomocnym zakończeniu postępowania.
Odrębnym zagadnieniem, które nie może być rozpatrywane w ramach oceny
zażalenia, jest charakter tych oświadczeń jako środka dowodowego. Niezależnie
od tego, niewystarczające i nawet nieuprawdopodobnione było stwierdzenie w
zażaleniu, że złożenie tych oświadczeń było możliwe po zakończeniu
postępowania, skoro dotyczą okoliczności zaistniałych w latach 1995 do 2001 r.
Liczne pisma złożone przez skarżącego do akt zawierają żądania przeprowadzenia
postępowania dowodowego, kwestionują ocenę dowodów dokonaną w sprawie
prawomocnie zakończonej i prawidłowość wydanych orzeczeń. Wbrew stanowisku
żalącego, to jego obciążał obowiązek wskazania jakie dokumenty lub okoliczności
omawiane w licznych pismach i skardze wypełniają powołaną podstawę
wznowienia. Podkreślenia wymaga kwalifikowany charakter skargi o wznowienie
postępowania i związane z nim szczególne wymagania dotyczące jej
sformułowania i wykazania, że powoływana podstawa rzeczywiście zachodzi,
czego nie spełnia ogólnikowe odwoływanie się do tych pism. Termin do złożenia
skargi o wznowienie postępowania dotyczący podstawy objętej art. 403 § 2 k.p.c.
biegnie, stosownie do art. 407 § 2 k.p.c., od dnia w którym skarżący dowiedział się
o podstawie wznowienia. Stanowisko żalącego, że na dochowanie terminu
wskazuje porównanie dat sporządzenia oświadczeń z datą wniesienia skargi nie
jest trafne, bo należałoby łączyć go ewentualnie z możliwością uzyskania
oświadczeń. Skarżący nie sprostał wymaganiu uprawdopodobnienia, że skarga
złożona została w ustawowym terminie. Skarga podlegała zatem odrzuceniu
zarówno z uwagi na niedochowanie terminu, jak i dlatego, że nie została oparta na
ustawowej podstawie, stosownie do art. 410 § 1 k.p.c.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy oddalił zażalenie w oparciu o art.
39814
w związku z art. 3941
§ 3 i art. 13 § 2 k.p.c.
6

I CZ 104/12

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia