Tw 23/08
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
7/1/B/2009
POSTANOWIENIE
z dnia 5 sierpnia 2008 r.
Sygn. akt Tw 23/08
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marek Kotlinowski,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Protetyki Słuchu w sprawie zgodności:
art. 63c ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135, ze zm.) z art. 2 i art. 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.
UZASADNIENIE
W dniu 18 czerwca 2008 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynął wniosek Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Protetyki Słuchu (dalej: OZPPS) o zbadanie zgodności art. 63c ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135, ze zm.; dalej: ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej) z art. 2 i art. 22 Konstytucji.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 7 lipca 2008 r. wezwano wnioskodawcę do usunięcia, w terminie 7 dni od daty doręczenia zarządzenia, braków formalnych wniosku, poprzez: powołanie przepisu prawa wskazującego, że art. 63c ust. 3 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej dotyczy spraw objętych zakresem działania OZPPS; doręczenie oryginału i czterech kopii uchwały ogólnokrajowej władzy OZPPS w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego; doręczenie wyciągu z protokołu pozwalającego stwierdzić, że uchwała została podjęta zgodnie ze statutem OZPPS; doręczenie pięciu egzemplarzy aktualnego statutu OZPPS, czterech kopii wniosku i czterech kopii odpisu aktualnego z Krajowego Rejestru Sądowego.
W piśmie z 16 lipca 2008 r. pełnomocnik OZPPS odniósł się do stwierdzonych przez Trybunał Konstytucyjny braków formalnych wniosku.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wniosek przedstawiony przez ogólnokrajowe władze organizacji pracodawców podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego sędziego bada, czy złożony wniosek odpowiada wymogom formalnym, czy nie jest oczywiście bezzasadny, a w szczególności, czy pochodzi od uprawnionego podmiotu. W rozpatrywanej sprawie uznanie podmiotu za uprawniony do inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm uzależnione jest od spełnienia przesłanki podmiotowej – wniosek pochodzi od podmiotu wskazanego w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji oraz przedmiotowej – kwestionowany przez wnioskodawcę akt normatywny należy do spraw objętych jego zakresem działania (art. 191 ust. 2 Konstytucji).
2. W myśl art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji kompetencja do inicjowania kontroli konstytucyjności norm przysługuje ogólnokrajowym władzom organizacji pracodawców. Wola ogólnokrajowej władzy (zazwyczaj kolegialnej) znajduje wyraz w podejmowanych przez nią uchwałach. Tryb podjęcia uchwały regulują właściwe przepisy (np. statutu), a treść podjętej uchwały zostaje zapisana w protokole z posiedzenia takiej władzy.
Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, uchwała ogólnokrajowej władzy organizacji pracodawców w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego stanowi conditio sine qua non wszczęcia postępowania z wniosku tego podmiotu (por. postanowienia TK z: 14 stycznia 2003 r., Tw 64/02, OTK ZU nr 1/B/2003, poz. 12; 7 października 2003 r., Tw 1/03, OTK ZU nr 4/B/2003, poz. 201; 10 października 2003 r., Tw 11/03, OTK ZU nr 4/B/2003, poz. 203; 8 sierpnia 2005 r., Tw 25/05, OTK ZU nr 1/B/2006, poz. 4). Dla ustalenia, czy wniosek pochodzi od ogólnokrajowej władzy organizacji pracodawców, a nie od osoby fizycznej, która go sporządziła lub podpisała, potrzebny jest dowód, że został on wniesiony na podstawie uchwały uprawnionej władzy. Stąd wymagane jest dołączenie do wniosku uchwały tejże władzy. Treść uchwały i wniosku powinna cechować zbieżność, która obejmuje dokładne wskazanie kwestionowanego przepisu (przepisów) danego aktu normatywnego, wyrażenie woli wyeliminowania tego przepisu z porządku prawnego oraz sformułowanie zarzutu niezgodności z przepisem aktu normatywnego o wyższej mocy prawnej (por. powołane wyżej postanowienie TK z 8 sierpnia 2005 r., Tw 25/05).
2.1. Trybunał Konstytucyjny ustalił, że podjęta 10 kwietnia 2008 r. przez Zarząd OZPPS uchwała nr 1 stanowi w ust. 1: „Zarząd Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Protetyki Słuchu postanawia wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie, czy art. 63c ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135, ze zm.) jest zgodny z przepisami Konstytucji RP”.
Co oczywiste, cytowana treść uchwały nie wskazuje konkretnych przepisów Konstytucji, które zostały – zdaniem wnioskodawcy – naruszone przez kwestionowany przepis. Brak dokładnego określenia w uchwale zakresu zaskarżenia uniemożliwia dokonanie przez Trybunał abstrakcyjnej kontroli norm. Trybunał Konstytucyjny orzeka bowiem po zbadaniu postawionych zarzutów i w żaden sposób nie może zastępować wnioskodawcy w ich formułowaniu. Należy zatem uznać, iż podjęcie przez Zarząd OZPPS uchwały, w której nie przedstawiono zarzutu niezgodności art. 63c ust. 3 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej z wyraźnie wskazanym przepisem Konstytucji jako wzorcem kontroli, nie może być uznane za skuteczne złożenie przez ten organ oświadczenia woli o wystąpieniu do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie hierarchicznej zgodności norm.
Z powyższych względów, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że podjęta 10 kwietnia 2008 r. przez Zarząd OZPPS uchwała nr 1 nie zawiera niezbędnych elementów, które umożliwiłyby uznanie jej za podstawę prawną rozpatrywanego wniosku. Jednocześnie należy podkreślić, że tak rozumiana wadliwość uchwały nie może być uznana za brak formalny, który podlegałby usunięciu w trybie art. 36 ust. 2 ustawy o TK (por. postanowienie TK z 24 listopada 2003 r., Tw 30/03, OTK ZU nr 4/B/2003, poz. 209).
2.2. Trybunał Konstytucyjny zwraca natomiast uwagę, że sprecyzowanie wzorców kontroli (tzn. powołanie art. 2 i art. 22 Konstytucji) nastąpiło dopiero w samym wniosku z 28 kwietnia 2008 r.
Trybunał przypomina, że pełnomocnik wnioskodawcy (również podmiot sporządzający lub podpisujący wniosek) jest zobowiązany do działania w granicach i zakresie udzielonego pełnomocnictwa. Nie posiada tym samym kompetencji do samodzielnego kształtowania ani przedmiotu, ani wzorców kontroli, gdyż wiąże go treść uchwały podmiotu legitymowanego do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego.
W konsekwencji, na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, należało stwierdzić, że wniosek pochodzi od nieuprawnionego podmiotu i z tego względu nie może wywołać skutku w postaci wszczęcia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym.
3. Niezależnie od wskazanej wyżej przesłanki odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu Trybunał Konstytucyjny ustalił, że OZPPS nie jest związkiem pracodawców o charakterze ogólnokrajowym w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Wnioskodawca nie wykazał, że w swojej strukturze organizacyjnej posiada „jednostki terenowe lub oddziały”, co potwierdza brak wpisów w dziale I, rubryce 3 odpisu aktualnego z rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji i publicznych zakładów opieki zdrowotnej (numer Krajowego Rejestru Sądowego 0000297766). Skoro struktura organizacyjna OZPPS nie opiera się na jednostkach terenowych (oddziałach), to niemożliwe jest stwierdzenie, że władze tego związku pracodawców mają charakter „ogólnokrajowy” (por. postanowienie TK z 10 października 2003 r., Tw 11/03). Tym samym należy uznać, że złożony do Trybunału Konstytucyjnego wniosek pochodzi od podmiotu, któremu nie przysługuje legitymacja do występowania do Trybunału z wnioskami o dokonanie abstrakcyjnej kontroli norm.
4. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że ogólnokrajowe władze organizacji pracodawców (art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji) posiadają jedynie ograniczoną legitymację procesową w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym. Podmioty te mogą złożyć wniosek, pod warunkiem, że kwestionowany akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania (art. 191 ust. 2 Konstytucji), tzn. bezpośrednio kształtuje relacje pomiędzy pracodawcą a pracownikiem. Wystąpienie z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego nie stanowi szczególnego środka ochrony interesów gospodarczych organizacji pracodawców, choć interesy te są w naturalny sposób związane z funkcjonowaniem przedsiębiorców zrzeszonych w takiej organizacji (por. postanowienia TK z : 28 stycznia 2004 r., Tw 74/02, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 2; 14 kwietnia 2004 r., Tw 22/03, OTK ZU nr 2/B/2004, poz. 105; 20 czerwca 2005 r., Tw 16/05, OTK ZU nr 6/B/2005, poz. 212; 16 marca 2006 r., Tw 58/05, OTK ZU nr 5/B/2006, poz. 163; 10 września 2007 r., Tw 27/07, OTK ZU nr 5/B/2007, poz. 196).
4.1. Wnioskodawca kwestionuje konstytucyjność art. 63c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej w brzmieniu „Przedsiębiorca zajmujący się wytwarzaniem lub obrotem lekami lub wyrobami medycznymi podlegającymi refundacji ze środków publicznych nie może: różnicować cen tych leków lub wyrobów medycznych w umowach z hurtowniami farmaceutycznymi, w tym także stosować uciążliwych lub niejednolitych warunków tych umów; uzależniać zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez hurtownię farmaceutyczną innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy” (ust. 1). „Czynności prawne sprzeczne z ust. 1 są w całości lub w odpowiedniej części nieważne” (ust. 2). „Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się do umów zawieranych pomiędzy podmiotem realizującym zaopatrzenie w zakresie środków pomocniczych i wyrobów medycznych będących przedmiotami ortopedycznymi dostawcom tych środków i wyrobów” (ust. 3).
Analiza strony podmiotowej art. 63c ust. 3 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej pozwala stwierdzić, że jego adresatem są z jednej strony – podmioty realizujące zaopatrzenie w zakresie środków pomocniczych i wyrobów medycznych będących przedmiotami ortopedycznymi, z drugiej zaś – dostawcy tych środków i wyrobów. Od strony przedmiotowej przepis odnosi się do wymogów, jakim powinny odpowiadać umowy zawierane pomiędzy wskazanymi wyżej adresatami przepisu.
Zarzuty wnioskodawcy koncentrują się na wykazaniu, że kwestionowany przepis narusza art. 2 Konstytucji (zasada demokratycznego państwa prawnego, w tym zasady poprawnej legislacji) i art. 22 Konstytucji (wolność działalności gospodarczej w kontekście dopuszczalności jej ograniczania).
4.2. Oceniając wniosek w aspekcie przepisów poddanych kontroli, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że są one immanentnie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przez członków OZPPS, którymi w świetle § 1 ust. 1 lit. a-b statutu tej organizacji są „podmioty prowadzące działalność w zakresie protezowania wad słuchu oraz kompleksowej obsługi osób z wadami słuchu”. Ustalenie powyższe potwierdza sam wnioskodawca, który dowodzi, że „ingerencja w ustalenie warunków finansowych sprzedaży aparatów słuchowych (środków pomocniczych), zakaz stosowania własnej polityki cenowej przez podmioty uczestniczące w obrocie (upusty, rabaty) nie mieści się w granicach ważnego interesu publicznego, a tym samym jest niezgodna z przepisem powołanego art. 22 Konstytucji”. W tym stanie rzeczy nie ulega wątpliwości, że zaskarżony przepis nie dotyczy interesów pracodawców, kształtowanych w relacjach z pracownikami.
Należy zatem stwierdzić, że ustalony przez pełnomocnika OZPPS zakres zaskarżenia wykracza poza granice legitymacji szczegółowej, „konsumując” cechy wniosku, który mogą złożyć jedynie podmioty legitymowane generalnie, wymienione w art. 191 ust. 1 Konstytucji. Stanowisko powyższe znajduje uzasadnienie nie tylko ze względu na charakter prawny przepisów poddanych kontroli (w kontekście przyznanej organizacjom pracodawców zdolności inicjowania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym), ale przede wszystkim z uwagi na powołane wzorce kontroli, tzn. art. 2 i art. 22 Konstytucji.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego jest zatem oczywiste, że wnioskodawca, wskazując art. 22 Konstytucji jako wzorzec kontroli, zmierza do realizacji celów ogólnospołecznych – ochrony interesu szerszej grupy „przedsiębiorców, którymi w szczególności są podmioty realizujące zaopatrzenie w zakresie środków pomocniczych i wyrobów medycznych będących przedmiotami ortopedycznymi, a także […] dostawców tych środków i wyrobów”.
4.3. Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zakres zaskarżenia wyznaczony we wniosku OZPPS wskazuje na generalny charakter legitymacji (art. 191 ust. 1 Konstytucji), która – co oczywiste – nie przysługuje wnioskodawcy w niniejszej sprawie (art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji). Okoliczność powyższa stanowi przesłankę odmowy nadania rozpatrywanemu wnioskowi dalszego biegu.
Z tych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 5 sierpnia 2008 r.
Sygn. akt Tw 23/08
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marek Kotlinowski,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Protetyki Słuchu w sprawie zgodności:
art. 63c ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135, ze zm.) z art. 2 i art. 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.
UZASADNIENIE
W dniu 18 czerwca 2008 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynął wniosek Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Protetyki Słuchu (dalej: OZPPS) o zbadanie zgodności art. 63c ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135, ze zm.; dalej: ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej) z art. 2 i art. 22 Konstytucji.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 7 lipca 2008 r. wezwano wnioskodawcę do usunięcia, w terminie 7 dni od daty doręczenia zarządzenia, braków formalnych wniosku, poprzez: powołanie przepisu prawa wskazującego, że art. 63c ust. 3 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej dotyczy spraw objętych zakresem działania OZPPS; doręczenie oryginału i czterech kopii uchwały ogólnokrajowej władzy OZPPS w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego; doręczenie wyciągu z protokołu pozwalającego stwierdzić, że uchwała została podjęta zgodnie ze statutem OZPPS; doręczenie pięciu egzemplarzy aktualnego statutu OZPPS, czterech kopii wniosku i czterech kopii odpisu aktualnego z Krajowego Rejestru Sądowego.
W piśmie z 16 lipca 2008 r. pełnomocnik OZPPS odniósł się do stwierdzonych przez Trybunał Konstytucyjny braków formalnych wniosku.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wniosek przedstawiony przez ogólnokrajowe władze organizacji pracodawców podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego sędziego bada, czy złożony wniosek odpowiada wymogom formalnym, czy nie jest oczywiście bezzasadny, a w szczególności, czy pochodzi od uprawnionego podmiotu. W rozpatrywanej sprawie uznanie podmiotu za uprawniony do inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm uzależnione jest od spełnienia przesłanki podmiotowej – wniosek pochodzi od podmiotu wskazanego w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji oraz przedmiotowej – kwestionowany przez wnioskodawcę akt normatywny należy do spraw objętych jego zakresem działania (art. 191 ust. 2 Konstytucji).
2. W myśl art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji kompetencja do inicjowania kontroli konstytucyjności norm przysługuje ogólnokrajowym władzom organizacji pracodawców. Wola ogólnokrajowej władzy (zazwyczaj kolegialnej) znajduje wyraz w podejmowanych przez nią uchwałach. Tryb podjęcia uchwały regulują właściwe przepisy (np. statutu), a treść podjętej uchwały zostaje zapisana w protokole z posiedzenia takiej władzy.
Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, uchwała ogólnokrajowej władzy organizacji pracodawców w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego stanowi conditio sine qua non wszczęcia postępowania z wniosku tego podmiotu (por. postanowienia TK z: 14 stycznia 2003 r., Tw 64/02, OTK ZU nr 1/B/2003, poz. 12; 7 października 2003 r., Tw 1/03, OTK ZU nr 4/B/2003, poz. 201; 10 października 2003 r., Tw 11/03, OTK ZU nr 4/B/2003, poz. 203; 8 sierpnia 2005 r., Tw 25/05, OTK ZU nr 1/B/2006, poz. 4). Dla ustalenia, czy wniosek pochodzi od ogólnokrajowej władzy organizacji pracodawców, a nie od osoby fizycznej, która go sporządziła lub podpisała, potrzebny jest dowód, że został on wniesiony na podstawie uchwały uprawnionej władzy. Stąd wymagane jest dołączenie do wniosku uchwały tejże władzy. Treść uchwały i wniosku powinna cechować zbieżność, która obejmuje dokładne wskazanie kwestionowanego przepisu (przepisów) danego aktu normatywnego, wyrażenie woli wyeliminowania tego przepisu z porządku prawnego oraz sformułowanie zarzutu niezgodności z przepisem aktu normatywnego o wyższej mocy prawnej (por. powołane wyżej postanowienie TK z 8 sierpnia 2005 r., Tw 25/05).
2.1. Trybunał Konstytucyjny ustalił, że podjęta 10 kwietnia 2008 r. przez Zarząd OZPPS uchwała nr 1 stanowi w ust. 1: „Zarząd Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Protetyki Słuchu postanawia wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie, czy art. 63c ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135, ze zm.) jest zgodny z przepisami Konstytucji RP”.
Co oczywiste, cytowana treść uchwały nie wskazuje konkretnych przepisów Konstytucji, które zostały – zdaniem wnioskodawcy – naruszone przez kwestionowany przepis. Brak dokładnego określenia w uchwale zakresu zaskarżenia uniemożliwia dokonanie przez Trybunał abstrakcyjnej kontroli norm. Trybunał Konstytucyjny orzeka bowiem po zbadaniu postawionych zarzutów i w żaden sposób nie może zastępować wnioskodawcy w ich formułowaniu. Należy zatem uznać, iż podjęcie przez Zarząd OZPPS uchwały, w której nie przedstawiono zarzutu niezgodności art. 63c ust. 3 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej z wyraźnie wskazanym przepisem Konstytucji jako wzorcem kontroli, nie może być uznane za skuteczne złożenie przez ten organ oświadczenia woli o wystąpieniu do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie hierarchicznej zgodności norm.
Z powyższych względów, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że podjęta 10 kwietnia 2008 r. przez Zarząd OZPPS uchwała nr 1 nie zawiera niezbędnych elementów, które umożliwiłyby uznanie jej za podstawę prawną rozpatrywanego wniosku. Jednocześnie należy podkreślić, że tak rozumiana wadliwość uchwały nie może być uznana za brak formalny, który podlegałby usunięciu w trybie art. 36 ust. 2 ustawy o TK (por. postanowienie TK z 24 listopada 2003 r., Tw 30/03, OTK ZU nr 4/B/2003, poz. 209).
2.2. Trybunał Konstytucyjny zwraca natomiast uwagę, że sprecyzowanie wzorców kontroli (tzn. powołanie art. 2 i art. 22 Konstytucji) nastąpiło dopiero w samym wniosku z 28 kwietnia 2008 r.
Trybunał przypomina, że pełnomocnik wnioskodawcy (również podmiot sporządzający lub podpisujący wniosek) jest zobowiązany do działania w granicach i zakresie udzielonego pełnomocnictwa. Nie posiada tym samym kompetencji do samodzielnego kształtowania ani przedmiotu, ani wzorców kontroli, gdyż wiąże go treść uchwały podmiotu legitymowanego do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego.
W konsekwencji, na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, należało stwierdzić, że wniosek pochodzi od nieuprawnionego podmiotu i z tego względu nie może wywołać skutku w postaci wszczęcia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym.
3. Niezależnie od wskazanej wyżej przesłanki odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu Trybunał Konstytucyjny ustalił, że OZPPS nie jest związkiem pracodawców o charakterze ogólnokrajowym w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Wnioskodawca nie wykazał, że w swojej strukturze organizacyjnej posiada „jednostki terenowe lub oddziały”, co potwierdza brak wpisów w dziale I, rubryce 3 odpisu aktualnego z rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji i publicznych zakładów opieki zdrowotnej (numer Krajowego Rejestru Sądowego 0000297766). Skoro struktura organizacyjna OZPPS nie opiera się na jednostkach terenowych (oddziałach), to niemożliwe jest stwierdzenie, że władze tego związku pracodawców mają charakter „ogólnokrajowy” (por. postanowienie TK z 10 października 2003 r., Tw 11/03). Tym samym należy uznać, że złożony do Trybunału Konstytucyjnego wniosek pochodzi od podmiotu, któremu nie przysługuje legitymacja do występowania do Trybunału z wnioskami o dokonanie abstrakcyjnej kontroli norm.
4. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że ogólnokrajowe władze organizacji pracodawców (art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji) posiadają jedynie ograniczoną legitymację procesową w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym. Podmioty te mogą złożyć wniosek, pod warunkiem, że kwestionowany akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania (art. 191 ust. 2 Konstytucji), tzn. bezpośrednio kształtuje relacje pomiędzy pracodawcą a pracownikiem. Wystąpienie z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego nie stanowi szczególnego środka ochrony interesów gospodarczych organizacji pracodawców, choć interesy te są w naturalny sposób związane z funkcjonowaniem przedsiębiorców zrzeszonych w takiej organizacji (por. postanowienia TK z : 28 stycznia 2004 r., Tw 74/02, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 2; 14 kwietnia 2004 r., Tw 22/03, OTK ZU nr 2/B/2004, poz. 105; 20 czerwca 2005 r., Tw 16/05, OTK ZU nr 6/B/2005, poz. 212; 16 marca 2006 r., Tw 58/05, OTK ZU nr 5/B/2006, poz. 163; 10 września 2007 r., Tw 27/07, OTK ZU nr 5/B/2007, poz. 196).
4.1. Wnioskodawca kwestionuje konstytucyjność art. 63c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej w brzmieniu „Przedsiębiorca zajmujący się wytwarzaniem lub obrotem lekami lub wyrobami medycznymi podlegającymi refundacji ze środków publicznych nie może: różnicować cen tych leków lub wyrobów medycznych w umowach z hurtowniami farmaceutycznymi, w tym także stosować uciążliwych lub niejednolitych warunków tych umów; uzależniać zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez hurtownię farmaceutyczną innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy” (ust. 1). „Czynności prawne sprzeczne z ust. 1 są w całości lub w odpowiedniej części nieważne” (ust. 2). „Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się do umów zawieranych pomiędzy podmiotem realizującym zaopatrzenie w zakresie środków pomocniczych i wyrobów medycznych będących przedmiotami ortopedycznymi dostawcom tych środków i wyrobów” (ust. 3).
Analiza strony podmiotowej art. 63c ust. 3 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej pozwala stwierdzić, że jego adresatem są z jednej strony – podmioty realizujące zaopatrzenie w zakresie środków pomocniczych i wyrobów medycznych będących przedmiotami ortopedycznymi, z drugiej zaś – dostawcy tych środków i wyrobów. Od strony przedmiotowej przepis odnosi się do wymogów, jakim powinny odpowiadać umowy zawierane pomiędzy wskazanymi wyżej adresatami przepisu.
Zarzuty wnioskodawcy koncentrują się na wykazaniu, że kwestionowany przepis narusza art. 2 Konstytucji (zasada demokratycznego państwa prawnego, w tym zasady poprawnej legislacji) i art. 22 Konstytucji (wolność działalności gospodarczej w kontekście dopuszczalności jej ograniczania).
4.2. Oceniając wniosek w aspekcie przepisów poddanych kontroli, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że są one immanentnie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przez członków OZPPS, którymi w świetle § 1 ust. 1 lit. a-b statutu tej organizacji są „podmioty prowadzące działalność w zakresie protezowania wad słuchu oraz kompleksowej obsługi osób z wadami słuchu”. Ustalenie powyższe potwierdza sam wnioskodawca, który dowodzi, że „ingerencja w ustalenie warunków finansowych sprzedaży aparatów słuchowych (środków pomocniczych), zakaz stosowania własnej polityki cenowej przez podmioty uczestniczące w obrocie (upusty, rabaty) nie mieści się w granicach ważnego interesu publicznego, a tym samym jest niezgodna z przepisem powołanego art. 22 Konstytucji”. W tym stanie rzeczy nie ulega wątpliwości, że zaskarżony przepis nie dotyczy interesów pracodawców, kształtowanych w relacjach z pracownikami.
Należy zatem stwierdzić, że ustalony przez pełnomocnika OZPPS zakres zaskarżenia wykracza poza granice legitymacji szczegółowej, „konsumując” cechy wniosku, który mogą złożyć jedynie podmioty legitymowane generalnie, wymienione w art. 191 ust. 1 Konstytucji. Stanowisko powyższe znajduje uzasadnienie nie tylko ze względu na charakter prawny przepisów poddanych kontroli (w kontekście przyznanej organizacjom pracodawców zdolności inicjowania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym), ale przede wszystkim z uwagi na powołane wzorce kontroli, tzn. art. 2 i art. 22 Konstytucji.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego jest zatem oczywiste, że wnioskodawca, wskazując art. 22 Konstytucji jako wzorzec kontroli, zmierza do realizacji celów ogólnospołecznych – ochrony interesu szerszej grupy „przedsiębiorców, którymi w szczególności są podmioty realizujące zaopatrzenie w zakresie środków pomocniczych i wyrobów medycznych będących przedmiotami ortopedycznymi, a także […] dostawców tych środków i wyrobów”.
4.3. Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zakres zaskarżenia wyznaczony we wniosku OZPPS wskazuje na generalny charakter legitymacji (art. 191 ust. 1 Konstytucji), która – co oczywiste – nie przysługuje wnioskodawcy w niniejszej sprawie (art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji). Okoliczność powyższa stanowi przesłankę odmowy nadania rozpatrywanemu wnioskowi dalszego biegu.
Z tych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.