Ts 43/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
346/5/B/2010
POSTANOWIENIE
z dnia 3 listopada 2009 r.
Sygn. akt Ts 43/09
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marek Mazurkiewicz,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Michała G. o zbadanie zgodności:
art. 172 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.) z art. 2, art. 21, art. 32 i art. 64 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 15 lutego 2009 r. skarżący domaga się zbadania zgodności art. 172 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: k.c. ) w zakresie, w jakim przepis ten uniemożliwia osobie poszkodowanej odzyskanie swoich praw do nieruchomości przejętej przez Skarb Państwa w ramach sprawowania władztwa publicznego w sposób bezprawny, z art. 2, art. 21, art. 32 i art. 64 Konstytucji. Zgodnie z zaskarżoną normą posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie – § 1), a po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze (§ 2). Skarżący wskazał, że sądy orzekające w jego sprawie przyjęły, iż władanie cudzą nieruchomością przez Skarb Państwa uzyskane w ramach władztwa publicznego może być posiadaniem samoistnym prowadzącym do zasiedzenia. Sytuacja taka pozostaje – zdaniem skarżącego – w sprzeczności z art. 2, art. 21, art. 32 i art. 64 Konstytucji. Prowadzi bowiem do podważenia pewności prawa, a tym samym koliduje z realizacją założenia państwa prawa (art. 2 Konstytucji). Naruszenie art. 21 i art. 64 Konstytucji skarżący upatruje w możliwości sankcjonowania bezprawnych działań przedstawicieli Skarbu Państwa wobec właścicieli nieruchomości, co pozwala traktować lata 1945-1989 (okres PRL) jako okres funkcjonowania praworządnego, demokratycznego państwa. Skarżący podnosi, że art. 32 Konstytucji gwarantuje równość wobec prawa, ustawodawca potraktował jednak odmiennie niż obywateli Kościoły i związki wyznaniowe, którym zwraca wszelkie nieruchomości bezprawnie zabrane im przez Skarb Państwa po 1945 r. W ustawie z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U Nr 29, poz. 154, ze zm.) przewidziane zostało, jak podkreśla skarżący, postępowanie regulacyjne, w którym art. 172 k.c. nie znajduje zastosowania. Podobną regulację zawiera ustawa z dnia 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 41, poz. 251, ze zm.). Skarżący zarzuca, że osoby fizyczne skazane są natomiast na dowolne decyzje urzędników Skarbu Państwa albo jednostki samorządowej.
Powyższe zarzuty skarżący sformułował w związku z następującym stanem faktycznym. Sąd Rejonowy w Chorzowie wyrokiem z 20 kwietnia 2000 r. (sygn. akt I C 122/09) w sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym nakazał, aby w miejsce jedynego właściciela – miasta Chorzów – wpisać jako współwłaścicieli m.in. skarżącego oraz miasto Chorzów. Postanowieniem z 23 listopada 2004 r. (sygn. akt I Ns 795/03) Sąd Rejonowy w Chorzowie stwierdził m.in., że Skarb Państwa, którego następcą prawnym jest miasto Chorzów nabył z dniem 9 września 1987 r. w drodze zasiedzenia ¼ udziału w nieruchomości przypisanego skarżącemu. Sąd Okręgowy w Katowicach postanowieniem z 7 lipca 2005 r. (sygn. akt IV Ca 299/05) uchylił powyższe postanowienie i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w Chorzowie do ponownego rozpoznania. Postanowieniem z 27 stycznia 2006 r. (sygn. akt I Ns 1116/2005) Sąd Rejonowy w Chorzowie – po ponownym rozpatrzeniu sprawy – stwierdził zasiedzenie spornego udziału skarżącego przez Skarb Państwa z dniem 9 września 1987 r. Sąd Okręgowy w Katowicach postanowieniem z 16 stycznia 2007 r. (sygn. akt IV Ca 748/06) uchylił powyższe postanowienie i po raz kolejny przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Chorzowie. W dniu 28 sierpnia 2007 r. Sąd Rejonowy w Chorzowie (sygn. akt I Ns 1116/05; po sprostowaniu przez Sąd Okręgowy w Katowicach: I Ns 213/07) wydał postanowienie o treści identycznej, jak uprzednie postanowienia tego Sądu. Sąd Okręgowy w Katowicach postanowieniem z 24 stycznia 2008 r. (sygn. akt IV Ca 832/07), doręczony skarżącemu 7 lutego 2008 r. oddalił apelację skarżącego. Sąd Najwyższy postanowieniem z 16 października 2008 r. (sygn. akt V CSK 179/08) odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej skarżącego do rozpoznania, stwierdzając, że w sprawie nie występuje zagadnienie prawne wymagające orzeczenia tego Sądu. Skarga konstytucyjna została wniesiona 15 lutego 2009 r.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zasady wnoszenia skargi konstytucyjnej, o której mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, zostały określone w ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). W myśl art. 46 ust. 1 ustawy o TK skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Zgodnie z art. 363 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) prawomocne stają się orzeczenia, od których nie przysługuje środek odwoławczy lub środek zaskarżenia. Skarga kasacyjna, na podstawie art. 3981 § 1 k.p.c., przysługuje zaś od prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji. Oznacza to, że termin do wniesienia skargi konstytucyjnej, określony w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, rozpoczyna bieg z chwilą doręczenia skarżącemu prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji, co w postępowaniu w niniejszej sprawie nastąpiło 7 lutego 2008 r. Wniesienie nadzwyczajnego środka zaskarżenia – skargi kasacyjnej – nie ma wpływu na jego bieg; nie ulega on wówczas zawieszeniu ani przedłużeniu (por. postanowienia TK z: 13 lutego 2007 r., Ts 162/06, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 15; 14 lutego 2007 r., Ts 143/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 56; 16 maja 2007 r., Ts 144/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 130; 4 października 2007 r., Ts 47/07, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 67; 27 listopada 2007 r., Ts 107/07, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 39; 27 listopada 2007 r., Ts 284/06, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 60; 22 lutego 2008 r., Ts 14/08, OTK ZU nr 4/B/2008, poz. 174 i 2 marca 2009 r., Ts 251/06, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 88). W okolicznościach przedstawionych przez skarżącego w niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że termin do wniesienia skargi konstytucyjnej, złożonej 15 lutego 2009 r., biegnący od doręczenia mu prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w Katowicach z 24 stycznia 2008 r. (sygn. akt IV Ca 832/07), został przekroczony. Zaskarżony art. 172 k.c. nie stanowił zaś podstawy wydania postanowienia o odmowie przyjęcia przez Sąd Najwyższy skargi kasacyjnej skarżącego do rozpoznania, które zapadło na zasadzie art. 3989 § 1 k.p.c.
Z powyższych względów, działając na podstawie art. 46 ust. 1 oraz art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK, należało odmówić skardze konstytucyjnej nadania dalszego biegu.
POSTANOWIENIE
z dnia 3 listopada 2009 r.
Sygn. akt Ts 43/09
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marek Mazurkiewicz,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Michała G. o zbadanie zgodności:
art. 172 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.) z art. 2, art. 21, art. 32 i art. 64 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 15 lutego 2009 r. skarżący domaga się zbadania zgodności art. 172 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: k.c. ) w zakresie, w jakim przepis ten uniemożliwia osobie poszkodowanej odzyskanie swoich praw do nieruchomości przejętej przez Skarb Państwa w ramach sprawowania władztwa publicznego w sposób bezprawny, z art. 2, art. 21, art. 32 i art. 64 Konstytucji. Zgodnie z zaskarżoną normą posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie – § 1), a po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze (§ 2). Skarżący wskazał, że sądy orzekające w jego sprawie przyjęły, iż władanie cudzą nieruchomością przez Skarb Państwa uzyskane w ramach władztwa publicznego może być posiadaniem samoistnym prowadzącym do zasiedzenia. Sytuacja taka pozostaje – zdaniem skarżącego – w sprzeczności z art. 2, art. 21, art. 32 i art. 64 Konstytucji. Prowadzi bowiem do podważenia pewności prawa, a tym samym koliduje z realizacją założenia państwa prawa (art. 2 Konstytucji). Naruszenie art. 21 i art. 64 Konstytucji skarżący upatruje w możliwości sankcjonowania bezprawnych działań przedstawicieli Skarbu Państwa wobec właścicieli nieruchomości, co pozwala traktować lata 1945-1989 (okres PRL) jako okres funkcjonowania praworządnego, demokratycznego państwa. Skarżący podnosi, że art. 32 Konstytucji gwarantuje równość wobec prawa, ustawodawca potraktował jednak odmiennie niż obywateli Kościoły i związki wyznaniowe, którym zwraca wszelkie nieruchomości bezprawnie zabrane im przez Skarb Państwa po 1945 r. W ustawie z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U Nr 29, poz. 154, ze zm.) przewidziane zostało, jak podkreśla skarżący, postępowanie regulacyjne, w którym art. 172 k.c. nie znajduje zastosowania. Podobną regulację zawiera ustawa z dnia 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 41, poz. 251, ze zm.). Skarżący zarzuca, że osoby fizyczne skazane są natomiast na dowolne decyzje urzędników Skarbu Państwa albo jednostki samorządowej.
Powyższe zarzuty skarżący sformułował w związku z następującym stanem faktycznym. Sąd Rejonowy w Chorzowie wyrokiem z 20 kwietnia 2000 r. (sygn. akt I C 122/09) w sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym nakazał, aby w miejsce jedynego właściciela – miasta Chorzów – wpisać jako współwłaścicieli m.in. skarżącego oraz miasto Chorzów. Postanowieniem z 23 listopada 2004 r. (sygn. akt I Ns 795/03) Sąd Rejonowy w Chorzowie stwierdził m.in., że Skarb Państwa, którego następcą prawnym jest miasto Chorzów nabył z dniem 9 września 1987 r. w drodze zasiedzenia ¼ udziału w nieruchomości przypisanego skarżącemu. Sąd Okręgowy w Katowicach postanowieniem z 7 lipca 2005 r. (sygn. akt IV Ca 299/05) uchylił powyższe postanowienie i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w Chorzowie do ponownego rozpoznania. Postanowieniem z 27 stycznia 2006 r. (sygn. akt I Ns 1116/2005) Sąd Rejonowy w Chorzowie – po ponownym rozpatrzeniu sprawy – stwierdził zasiedzenie spornego udziału skarżącego przez Skarb Państwa z dniem 9 września 1987 r. Sąd Okręgowy w Katowicach postanowieniem z 16 stycznia 2007 r. (sygn. akt IV Ca 748/06) uchylił powyższe postanowienie i po raz kolejny przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Chorzowie. W dniu 28 sierpnia 2007 r. Sąd Rejonowy w Chorzowie (sygn. akt I Ns 1116/05; po sprostowaniu przez Sąd Okręgowy w Katowicach: I Ns 213/07) wydał postanowienie o treści identycznej, jak uprzednie postanowienia tego Sądu. Sąd Okręgowy w Katowicach postanowieniem z 24 stycznia 2008 r. (sygn. akt IV Ca 832/07), doręczony skarżącemu 7 lutego 2008 r. oddalił apelację skarżącego. Sąd Najwyższy postanowieniem z 16 października 2008 r. (sygn. akt V CSK 179/08) odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej skarżącego do rozpoznania, stwierdzając, że w sprawie nie występuje zagadnienie prawne wymagające orzeczenia tego Sądu. Skarga konstytucyjna została wniesiona 15 lutego 2009 r.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zasady wnoszenia skargi konstytucyjnej, o której mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, zostały określone w ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). W myśl art. 46 ust. 1 ustawy o TK skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Zgodnie z art. 363 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) prawomocne stają się orzeczenia, od których nie przysługuje środek odwoławczy lub środek zaskarżenia. Skarga kasacyjna, na podstawie art. 3981 § 1 k.p.c., przysługuje zaś od prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji. Oznacza to, że termin do wniesienia skargi konstytucyjnej, określony w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, rozpoczyna bieg z chwilą doręczenia skarżącemu prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji, co w postępowaniu w niniejszej sprawie nastąpiło 7 lutego 2008 r. Wniesienie nadzwyczajnego środka zaskarżenia – skargi kasacyjnej – nie ma wpływu na jego bieg; nie ulega on wówczas zawieszeniu ani przedłużeniu (por. postanowienia TK z: 13 lutego 2007 r., Ts 162/06, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 15; 14 lutego 2007 r., Ts 143/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 56; 16 maja 2007 r., Ts 144/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 130; 4 października 2007 r., Ts 47/07, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 67; 27 listopada 2007 r., Ts 107/07, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 39; 27 listopada 2007 r., Ts 284/06, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 60; 22 lutego 2008 r., Ts 14/08, OTK ZU nr 4/B/2008, poz. 174 i 2 marca 2009 r., Ts 251/06, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 88). W okolicznościach przedstawionych przez skarżącego w niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że termin do wniesienia skargi konstytucyjnej, złożonej 15 lutego 2009 r., biegnący od doręczenia mu prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w Katowicach z 24 stycznia 2008 r. (sygn. akt IV Ca 832/07), został przekroczony. Zaskarżony art. 172 k.c. nie stanowił zaś podstawy wydania postanowienia o odmowie przyjęcia przez Sąd Najwyższy skargi kasacyjnej skarżącego do rozpoznania, które zapadło na zasadzie art. 3989 § 1 k.p.c.
Z powyższych względów, działając na podstawie art. 46 ust. 1 oraz art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK, należało odmówić skardze konstytucyjnej nadania dalszego biegu.