Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 54/15
POSTANOWIENIE
Dnia 25 listopada 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Irena Gromska-Szuster
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z powództwa Wspólnoty Mieszkaniowej Nieruchomości
przy ulicy S. […] w Ł.
przeciwko J. Ś., S. W., B. M. – S. i J. S.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 25 listopada 2015 r.,
czterech zażaleń pozwanych: J. Ś., S. W., B. M. – S. i J. S.
na wyrok Sądu Okręgowego w L.
z dnia 17 grudnia 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i pozostawia rozstrzygnięcie
o kosztach postępowania zażaleniowego w orzeczeniu
kończącym postępowanie w sprawie.
UZASADNIENIE
2
W wyniku apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego w Ł. z dnia 20 maja
2014 r. w sprawie z powództwa Wspólnoty Mieszkaniowej Nieruchomości przy ul. S.
[…] w Ł. przeciwko J. Ś., S. W., B. M.-S. i J. S. o zapłatę, Sąd Okręgowy w L.
wyrokiem z dnia 17 grudnia 2014 r., uchylił zaskarżony wyrok w całości i przekazał
sprawę Sądowi Rejonowemu w Ł. do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu
Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej.
W ocenie Sądu Okręgowego zaskarżony wyrok podlegał uchyleniu z uwagi
na nierozpoznanie przez Sąd pierwszej instancji istoty sprawy (art. 386 § 4 k.p.c.).
Sąd Okręgowy wskazał, że nierozpoznanie istoty sprawy przez Sąd pierwszej
instancji polega na zaniechaniu odniesienia się do zgromadzonych w sprawie
dowodów, zaniechaniu ustaleń i ocen, w szczególności dokumentów złożonych
przez stronę powodową - Wspólnotę Mieszkaniową Nieruchomości, oraz do kwestii
podnoszonych w sprawie przez strony. Sąd pierwszej instancji, uznając
w lakoniczny sposób, że strona powodowa nie udowodniła swojego roszczenia
o zapłatę opłat obciążających właściciela lokalu co do zasady i wysokości,
nie odniósł się do istoty sprawy
Zażalenia na powyższy wyrok Sądu Okręgowego wszyscy wnieśli
pozwani. Podnieśli w nich zarzut naruszenia art. 386 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że kontrola, której
dokonuje Sąd Najwyższy, rozpatrując zażalenie na orzeczenie kasatoryjne sądu
drugiej instancji, tj. zażalenie określone w art. 3941
§ 11
k.p.c., ma charakter
formalny i odnosi się do przesłanek uchylenia orzeczenia sądu pierwszej instancji.
W postępowaniu wszczętym w wyniku wniesienia zażalenia na podstawie art. 3941
§ 11
k.p.c. Sąd Najwyższy bada jedynie poprawność zastosowania art. 386 § 2 i 4
k.p.c. przez sąd drugiej instancji, innymi słowy, bada, czy rzeczywiście wystąpiły
wskazane przez sąd drugiej instancji przesłanki uchylenia zaskarżonego wyroku,
którymi zgodnie z art. 386 § 2 i 4 k.p.c. mogą być: nieważność postępowania,
nierozpoznanie przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy, konieczność
przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. Zażalenie na orzeczenie
kasatoryjne sądu drugiej instancji ma służyć skontrolowaniu, czy zostało ono
3
prawidłowo wydane w jednej z sytuacji przewidzianych w art. 386 § 2 i 4 k.p.c.
Przedmiotem oceny Sądu Najwyższego nie są natomiast zasadność roszczenia
i stanowisko zajęte przez sąd drugiej instancji co do meritum sprawy.
Zażalenie wniesione na podstawie art. 3941
§ 11
k.p.c. nie jest środkiem prawnym
służącym kontroli materialnoprawnej podstawy wyroku (por. m. in. postanowienia
Sądu Najwyższego: z dnia 7 listopada 2012 r., IV CZ 147/12; z dnia 7 marca
2013 r.; II CZ 193/12, niepubl.; z dnia 24 maja 2013 r., V CZ 156/12, niepubl.;
z dnia 20 września 2013 r., II CZ 51/13, niepubl.; z dnia 15 maja 2014 r., II CZ
17/14, niepubl.; z dnia 2 października 2014 r., IV CZ 68/14, niepubl.; z dnia
3 października 2014 r., V CZ 61/14, niepubl.). Podkreśla się też w orzecznictwie
Sądu Najwyższego, że przewidziane w art. 386 § 4 k.p.c. przesłanki uchylenia
orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania nie powinny być
interpretowane rozszerzająco (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
21 listopada 2013 r., III CZ 51/13, niepubl.; z dnia 7 marca 2013 r., II CZ193/12,
niepubl.).
Sąd Okręgowy jako przyczynę uchylenia zaskarżonego wyroku Sądu
pierwszej instancji nierozpoznanie istoty sprawy. Uzasadnienie Sądu Okręgowego
jednak nie przekonuje, że została spełniona wskazana w art. 386 § 4 k.p.c.
przesłanka uchylenia orzeczenia.
Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego, nierozpoznanie
istoty sprawy przez sąd pierwszej instancji następuje wówczas, gdy sąd nie odniósł
się do tego co było przedmiotem sprawy, gdy zaniechał zbadania materialnej
podstawy żądania albo oceny merytorycznych zarzutów strony, bezpodstawnie
przyjmując, że istnieje przesłanka materialnoprawna lub procesowa unicestwiająca
roszczenie (zob. m. in. orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 9 stycznia 2001 r.,
I PKN 642/00, OSNAPiUS 2002, nr 17, poz. 409; z dnia 5 lutego 2002 r., I PKN
845/00, OSNP 2004, nr 3, poz. 46, z dnia 12 lutego 2002 r., I CKN 486/00, OSP
2003, nr 3, poz. 36; z dnia 25 listopada 2003 r., II CK 293/02 niepubl.; z dnia
24 marca 2004 r., I CK 505/03, Monitor Spółdzielczy 2006, nr 6, s. 45; z dnia
16 czerwca 2011 r., I UK 15/11, OSNP 2012, nr 15-16, poz. 199). W wyroku z dnia
26 stycznia 2011 r. sygn. akt IV CSK 299/10, niepubl.). Sąd Najwyższy wskazał,
że pojęcie „istoty sprawy”, o którym mowa w art. 386 § 4 k.p.c., dotyczy jej aspektu
4
materialnoprawnego i zachodzi w sytuacji, gdy sąd nie zbadał podstawy
materialnoprawnej dochodzonych roszczeń, jak też skierowanych przeciwko nim
zarzutów merytorycznych. Nierozpoznanie istoty sprawy nie jest równoznaczne
z niedokładnościami postępowania, polegającymi na tym, że sąd pierwszej
instancji nie wziął pod rozwagę wszystkich dowodów, które mogły służyć do
należytego rozpoznania sprawy lub nie rozważył wszystkich okoliczności
(tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 3 czerwca 2011 r., III CSK 330/10,
niepubl.). Nie należy utożsamiać z nierozpoznaniem istoty sprawy niewyjaśnienia
wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (por. m.in.
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 1999 r., II UKN 589/99, OSNAPiUS
2000 nr 12, poz. 483; postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 9 listopada 2012 r.,
IV CZ 156/12, z dnia 19 grudnia 2012 r., II CZ 172/12, niepubl.).
Wobec powyższego należy stwierdzić, że Sąd Okręgowy błędnie przyjął,
że zachodziły przyczyny uzasadniające wydanie wyroku kasatoryjnego, którego nie
może usprawiedliwiać brak odniesienia się przez Sąd pierwszej instancji do
wszystkich zgromadzonych w sprawie dowodów. Lakoniczność rozważań
tego Sądu nie oznacza braku odniesienia się do istoty sprawy, jeśli w tych
rozważaniach zawarta jest ocena złożonych przez stronę powodową rozliczeń,
których konsekwencją było uznanie roszczenia za nieudowodnione oraz oddalenie
powództwa ze względu na treść art. 6 k.c.
Inną zupełnie kwestią jest, czy oceny te i wnioski Sądu pierwszej instancji są
prawidłowe. Jednak to ze wskazanych wyżej względów pozostaje to poza kontrolą
Sądu Najwyższego. Ponadto trzeba zważyć, że podnoszone przez Sąd Okręgowy
uchybienia postępowania dowodowego w postaci nieuwzględnienia kartoteki
naliczania czynszów, jak też dokumentów rozliczeniowych za okres 2011 r. mogą
być usunięte w postępowaniu apelacyjnym opartym na modelu apelacji pełnej.
Z tych względów Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok na podstawie
art. 39815
§ 1 k.p.c., z art. 3941
§ 3 k.p.c., pozostawiając rozstrzygnięcie o kosztach
postępowania zażaleniowego w orzeczeniu kończącym postępowania w sprawie.
5
eb

IV CZ 54/15

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia