Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 września 2016r.

Sąd Okręgowy w Elblągu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Alicja Romanowska

Sędziowie: SO Tomasz Koronowski (spr.)

SO Renata Żywicka

Protokolant : st. sekr. sądowy Łukasz Szramke

po rozpoznaniu w dniu 21 września 2016r. w Elblągu na rozprawie

sprawy z powództwa S. M.

przeciwko Urzędowi (...) w E.

o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach

na skutek apelacji wniesionej przez powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Elblągu

z dnia 10 maja 2016r., sygn. akt IV P 236/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok w całości w ten sposób, że:

1.  przywraca powoda S. M. do pracy w pozwanym Urzędzie (...) w E. na poprzednich warunkach na stanowisku (...),

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za pierwszą instancję,

3.  nakazuje ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Elblągu kwotę 605 (sześćset pięć) złotych tytułem opłaty od pozwu, od której uiszczenia powód był zwolniony na podstawie ustawy;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 210 (dwieście dziesięć) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą, w tym 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV Pa 29/16

UZASADNIENIE

W dniu 21 września 2015r. do Sądu Rejonowego w Elblągu wpłynął pozew S. M. skierowany przeciwko pozwanemu Urzędowi (...) w E., w którym powód domagał się uznania doręczonego mu w dniach 14 września 2015r. i 16 września 2015r. wypowiedzenia warunków pracy za bezskuteczne, nakazania stronie pozwanej zatrudnienia go na dotychczasowym stanowisku (...) do czasu uprawomocnienia się wyroku oraz zasądzenia od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, iż był zatrudniony u pozwanego na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony na stanowisku (...) w Biurze (...). W dniach 14 i 16 września 2015r. otrzymał oświadczenie pracodawcy o przeniesieniu go na podstawie art. 23 ustawy z dnia 21 listopada 2008r. o pracownikach samorządowych (obecnie Dz.U. z 2016r. poz. 902; dalej: ups) na stanowisko Głównego Specjalisty ds. (...) w Departamencie (...). W uzasadnieniu ww. oświadczenia wskazano jako przyczynę likwidację komórki organizacyjnej Biura (...) oraz stanowiska pracy Kierownika (...). Powód podniósł, iż pozwany nie przedstawił kryteriów uzasadniających wybór pracownika do przeniesienia, co zgodnie z art. 42 kp winno mieć miejsce, gdyż powód był jedną z dwóch osób zatrudnionych u pozwanego na stanowisku (...). Powód podkreślił przy tym, iż posiadał dłuższy staż pracy niż drugi z pracowników oraz uzyskiwał dotychczas pozytywną ocenę z przeprowadzanych przez pozwanego ocen cyklicznych.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o odrzucenie pozwu, a w przypadku nieuwzględnienia tego zarzutu – o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany wskazał, iż pozew winien zostać odrzucony, gdyż wskazany przez powoda zarzut niedopełnienia przez pozwanego obowiązku poinformowania powoda o kryteriach doboru pracownika do przeniesienia jest bezpodstawny i z tej przyczyny powództwo jest niedopuszczalne. Pozwany podał, iż przeniesienie pracownika samorządowego uregulowane art. 23 ups jest szczególnym, odrębnym od wypowiedzenia warunków pracy i płacy sposobem zmiany treści stosunku pracy, wyczerpująco uregulowanym w tej ustawie, w związku z czym brak jest podstaw do uzupełniającego, odpowiedniego stosowania w tym zakresie art. 42 kp, z tej też przyczyny po stronie sądu pracy brak jest właściwości rzeczowej do rozpatrzenia przedmiotowej sprawy. Pozwany wskazał nadto, iż przeniesienie powoda na inne stanowisko służbowe dokonane zostało z zachowaniem wszelkich wymogów wynikających z art. 23 ups, faktyczną przyczyną takiej decyzji była likwidacja zajmowanego przez powoda stanowiska w związku z dokonaną u pozwanego reorganizacją, a stanowisko, na które powód został przeniesiony, odpowiadało w pełni posiadanym przez niego kwalifikacjom.

Odnosząc się do twierdzeń pozwanego, powód podniósł, że zakres czynności na stanowisku, na które został przeniesiony nie odpowiada posiadanym przez niego kwalifikacjom. Zarzucił nadto pozwanemu, iż powoływana przez niego podstawa przeniesienia na inne stanowisko pracy, tj. reorganizacja urzędu, nie jest prawdziwa. Podkreślił również, iż nigdy nie wyraził zgody na przeniesienie, o czym świadczy umieszczona przez niego na wręczonym przez pozwanego oświadczeniu adnotacja „przyjąłem do wiadomości”, która nie może być traktowana jako „wyrażenie zgody”.

Postanowieniem z dnia 3 marca 2016r. Sąd Rejonowy w Elblągu oddalił zgłoszony przez pozwanego zarzut niedopuszczalności drogi sądowej i odmówił odrzucenia pozwu na tej podstawie. Postanowienie to jest prawomocne.

Wyrokiem z dnia 10 maja 2016r. sygn.. akt IV P 236/15 Sąd Rejonowy oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd I instancji oparł się na następujących ustaleniach:

Powód został zatrudniony w Urzędzie (...) w E. na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony od dnia 1 października 2008r. na stanowisku (...) w Biurze (...) – jednoosobowej komórce organizacyjnej. Z dniem 1 października 2010r. w ww. komórce organizacyjnej zatrudniony został na stanowisku (...) drugi pracownik – A. T. (1). W dniu 25 października 2010r. Prezydent Miasta E. powierzył powodowi kierowanie Biurem (...). Podstawą powierzenia powodowi funkcji Kierownika Biura były postanowienia art. 277 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009r. o finansach publicznych (t.j. Dz. U. z 2013r. poz. 885 ze zmianami), w tym zwłaszcza jego ust. 3, który stanowi, że działalnością wieloosobowej komórki (...) kieruje (...), zwany dalej "kierownikiem komórki (...)".

Zarządzeniem Prezydenta Miasta E. nr (...) (powinno być: (...)) z dnia 9 marca 2015r. w sprawie zatwierdzenia Regulaminu Organizacyjnego Urzędu Miejskiego w E., przyjęto u pozwanego nowy Regulamin Organizacyjny, na podstawie którego zlikwidowano Biuro (...). Doszło do reorganizacji jednostki, w której zatrudniony był powód, przez co w konsekwencji, w dniu 9 marca 2015r., złożono powodowi oświadczenie o rozwiązaniu z nim umowy o pracę. Wyrokiem z dnia 29 kwietnia 2015r. Sąd Rejonowy w Elblągu uznał w/w wypowiedzenie umowy o pracę za bezskuteczne i nałożył na pozwanego obowiązek dalszego zatrudniania powoda. Do dnia uprawomocnienia się wyroku, tj. do dnia 28 sierpnia 2015r. (piątek) powód na podstawie porozumienia stron był zwolniony z obowiązku świadczenia pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, następnie w okresie od 31 sierpnia 2015r. (poniedziałek) do 11 września 2015r. (piątek) przebywał na zaplanowanym wcześniej urlopie wypoczynkowym.

W dniu 14 września 2015r. (poniedziałek), po powrocie powoda z urlopu wypoczynkowego, wręczono powodowi pisemne oświadczenie pozwanego o przeniesieniu go na stanowisko Głównego Specjalisty ds. (...) w Departamencie (...). W treści tego pisma wskazano, iż jest to spowodowane reorganizacją Urzędu Miejskiego w E. dokonaną Zarządzeniem Nr (...) Prezydenta Miasta E. z dnia 9 marca 2015r., polegającą na likwidacji komórki organizacyjnej: Biuro (...) oraz stanowiska pracy: Kierownik Biura (...) – (...). Powód nie podpisał ww. pisma, w związku z tym pozwany ponownie złożył powodowi oświadczenie na piśmie o tożsamej treści w dniu 16 września 2015r. Tym razem powód opatrzył pismo adnotacją: „przyjąłem do wiadomości.” Po 14 września 2015r. powód podjął wstępne czynności w zakresie dostosowania nowego stanowiska pracy. W następstwie ww. oświadczeń pozwanego powód został przeniesiony na stanowisko odpowiadające jego kwalifikacjom.

Rozważania Sąd I instancji rozpoczął od stwierdzenia, że stan faktyczny sprawy pozostawał między stronami w zakresie koniecznym do rozstrzygnięcia sprawy bezsporny. Przy dokonywaniu ustaleń faktycznych uwzględniono również dokumenty szczegółowo wymienione przez Sąd Rejonowy w części uzasadnienia zawierającej ustalenia faktyczne, albowiem nie były one kwestionowane przez strony i ich wiarygodność nie budziła wątpliwości. Ustaleń faktycznych dokonano również w oparciu o zeznania wszystkich słuchanych w sprawie świadków oraz zeznań powoda słuchanego w charakterze strony. W powyższym zakresie można było uznać je za wiarygodne jako korespondujące ze sobą i obiektywne. Dokumenty w postaci zarządzeń Prezydenta Miasta dot. Regulaminu organizacyjnego pozwanego (zarządzenie z 9 marca 2015r., nr (...), z 31 marca 2014r., nr (...)), pisma Prezydenta Miasta z 25 października 2015r. o powierzeniu powodowi kierowania biurem (...) w połączeniu z zeznaniami świadków A. Z., M. D. oraz A. T. pozwoliły, w ocenie Sądu I instancji, na ustalenie, że u pozwanego doszło do reorganizacji, skutkującej likwidacją stanowiska pracy powoda. Świadek A. T. w sposób precyzyjny opisała strukturę pozwanego w zakresie dotyczącym (...). Stanowczo podała, że powód wykonywał funkcję kierownika tego biura, na co wielokrotnie się powoływał, podejmując ostateczne decyzje dot. pracy tego Biura, nadto wykonując czynności z zakresu prawa pracy wobec świadka, w postaci chociażby aprobaty wniosków urlopowych świadka A. T..

Następnie wyjaśniono, że Sąd Rejonowy był związany wspomnianym wyżej prawomocnym wyrokiem tego samego Sądu z dnia 29 kwietnia 2015r. w sprawie IV P 78/15, zgodnie z przepisem art. 365§1 kpc. Unormowana w art. 365§1 kpc moc wiążąca prawomocnego wyroku dotyczy związania treścią sentencji, a nie uzasadnienia - zawierającego prezentację przeprowadzonych dowodów i ocenę ich wiarygodności. Wszelkie wyłączenia i wyjątki od zawartej w art. 233§1 kpc zasady samodzielności i niezawisłości sądu w dokonywaniu ocen materiału dowodowego należy bowiem interpretować ścieśniająco (zob. wyr. SN z 23 maja 2002r., IV CKN 1073/00, Legalis). Przewidziane w art. 365 kpc związanie innych sądów prawomocnym orzeczeniem dotyczy tylko samej treści sentencji orzeczenia, a nie poglądów prawnych wyrażonych w jego uzasadnieniu (wyr. SN z 13 marca 2008r., III CSK 284/07, Legalis), przy czym przedmiotowy zasięg prawomocności materialnej w sensie pozytywnym odnosi się jedynie do samego rozstrzygnięcia, nie zaś do jego motywów i zawartych w nim ustaleń faktycznych (wyroki SN z: 15 listopada 2007r., II CSK 347/07, Legalis; 5 lipca 2011r., I PK 198/10, Legalis; 12 maja 2011r., I PK 193/10, Legalis; 3 października 2012r., II CSK 321/12, niepubl, Legalis.; 19 października 2012r., V CSK 485/11, Legalis). Motywy przedstawione w uzasadnieniu mogły mieć wyłącznie charakter pomocniczy przy ustaleniu zakresu prawomocności rozstrzygnięcia. Lektura uzasadnienia ww. wyroku SR w Elblągu z dnia 29 kwietnia 2015r. w sprawie IV P 78/15 prowadzi do wniosku, że przesłanką rozstrzygnięcia było odstąpienie przez pozwanego od podania powodowi w wypowiedzeniu obiektywnych kryteriów doboru powoda do redukcji, przy jednoczesnym ustaleniu prawdziwości przyczyny podanej w zaskarżonym wypowiedzeniu. Przyczyna wypowiedzenia nie była kwestionowana przez powoda w toku tego postępowania. Wobec powyższego wyrok Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 29 kwietnia 2015r. w sprawie IV P 78/15, którym Sąd I instancji był w swojej związany, nie wyłączał ustalenia dokonanego w przedmiotowym postępowaniu, że doszło do likwidacji stanowiska pracy powoda.

Odwołanie powoda od przedmiotowego oświadczenia pracodawcy zostało wniesione w dniu 21 września 2015r. (art. 165§2 kpc), tj. z zachowaniem terminu określonego przez art. 264§1 kp - stosowany do oświadczenia złożonego na podstawie art. 23 ups odpowiednio. Powodowi złożono oświadczenie woli o przeniesieniu na inne stanowisko w dniu 14 września 2015r. w taki sposób, że mógł zapoznać się z jego treścią, stąd też odmowa jego przyjęcia przez powoda oraz ponowne jego złożenie przez pozwanego 16 września 2015r. dla oceny chwili złożenia oświadczenia były obojętne (art. 61§1 kc w zw. z art. 300 kp).

Przedmiot sporu sprowadzał się w istocie do rozstrzygnięcia, czy wręczone powodowi w dniu 14 września 2015r. oświadczenie pozwanego o przeniesieniu na inne stanowisko spełniało wszystkie przewidziane prawem kryteria, w tym – co stanowiło główny argument powództwa – czy jego prawidłowość była uzależniona od przedstawienia powodowi przez pozwanego kryteriów doboru pracownika do przeniesienia na inne stanowisko pracy zgodnie z odpowiednio stosowanym art. 42 kp.

W myśl art. 23 ust. 1 ups w przypadku reorganizacji jednostki pracownika samorządowego zatrudnionego na stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, można przenieść na inne stanowisko odpowiadające jego kwalifikacjom, jeżeli ze względu na likwidację zajmowanego przez niego stanowiska nie jest możliwe dalsze jego zatrudnienie na tym stanowisku, stosownie zaś do ust. 2 powołanego art. 23 ups pracownik, o którym mowa w ust. 1, zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia, jeżeli jest ono wyższe od wynagrodzenia przysługującego na nowym stanowisku przez okres 6 miesięcy następujących po miesiącu, w którym pracownik został przeniesiony na nowe stanowisko. Z powyższego przepisu wynikają zatem dwie przesłanki, których łączne spełnienie umożliwia pracodawcy zatrudniającemu pracowników samorządowych przeniesienie ich w drodze jednostronnej decyzji na inne stanowisko pracy. W pierwszej kolejności, w wyniku reorganizacji jednostki, w której zatrudniony jest pracownik samorządowy musi dojść do likwidacji zajmowanego przez niego dotychczas stanowiska pracy, w wyniku którego nie będzie możliwe dalsze zatrudnianie go na tym stanowisku. W dalszej kolejności, stanowisko pracy, na które pracownik ma zostać przeniesiony musi odpowiadać posiadanym przez niego kwalifikacjom. Skuteczność dokonanego na podstawie art. 23 ups przeniesienia nie zależy natomiast w żadnej mierze od przedstawienia przenoszonemu pracownikowi kryteriów, którymi pracodawca kierował się wybierając osobę do przeniesienia. Brak jest podstaw do odpowiedniego stosowania art. 42 kp. Stanowisko takie zostało wyrażone wprost przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 stycznia 2015r. (I PK 149/14, LEX nr 1652376, podobnie w wyroku z 16 kwietnia 2015r., I PK 217/14, Legalis). W powołanym wyżej wyroku SN stwierdził, że przepis art. 23 ust. 1 ups stanowi samodzielną instytucję prawa urzędniczego, umożliwiającą pracodawcy samorządowemu przeniesienie urzędnika na inne stanowisko w drodze jednostronnej czynności, niewymagającej zastosowania wypowiedzenia warunków pracy i płacy z art. 42 kp. W uzasadnieniu swojego stanowiska Sąd Najwyższy wskazał na podobieństwo regulacji art. 23 ups z unormowaniem art. 10 ust. 1a ustawy z dnia 16 września 1982r. o pracownikach urzędów państwowych (obecnie Dz.U. z 2016r. poz. 1511), który stanowi, że w razie reorganizacji urzędu urzędnika państwowego mianowanego można przenieść na inne stanowisko służbowe, odpowiadające kwalifikacjom pracownika, jeżeli ze względu na likwidację stanowiska zajmowanego przez urzędnika nie jest możliwe dalsze jego zatrudnienie na tym stanowisku. W ocenie SN: „Przepis art. 10 ust. 1a ustawy o pracownikach urzędów państwowych dotyczy wprawdzie państwowych urzędników mianowanych, jednak możliwe jest odniesienie dorobku orzecznictwa ukształtowanego na jego gruncie do umownych urzędników samorządowych. Uregulowane w tym przepisie przeniesienie służbowe należy bowiem kwalifikować jako specyficzną instytucję prawa urzędniczego, które zawiera odmienne od kodeksowych regulacje zwiększające dyspozycyjność szczególnej kategorii pracowników. Możliwość jednostronnej zmiany istotnych elementów treści stosunku pracy jest z pewnością jedną z ważniejszych cech prawa urzędniczego. Większa dyspozycyjność urzędnika nie musi być przy tym uzależniona od zatrudnienia na podstawie mianowania, skoro począwszy od 1 stycznia 2012 r. mianowanie nie jest już podstawą nawiązania stosunku pracy z urzędnikami samorządowymi, a mimo to utrzymano w mocy art. 23 ustawy o pracownikach samorządowych. Tak więc uzasadnione jest analogiczne stosowanie dorobku orzecznictwa i doktryny prawa pracy z zakresu prawa urzędniczego, choć regulacje mogą być zawarte w różnych aktach prawnych i odnosić się do różnych kategorii urzędników.

Wypowiadając się w kwestii charakteru przeniesienia urzędnika państwowego Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 6 września 2005 r., I PK 52/05 (OSNP 2006 nr 13-14, poz. 204), z dnia 4 listopada 2008 r., II PK 81/08 (OSNP 2010 nr 7-8, poz. 92) oraz z dnia 19 kwietnia 2010 r., II PK 310/09 (LEX nr 602698) stwierdził, że przeniesienie na inne stanowisko służbowe na podstawie art. 10 ust. 1a ustawy o pracownikach urzędów państwowych jest samodzielną konstrukcją prawną, odmienną od uregulowanego w Kodeksie pracy wypowiedzenia zmieniającego, wyłączającą stosowanie art. 42 k.p. Podzielając powyższe rozstrzygnięcia należy więc przyjąć, że przepis art. 23 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych stanowi samodzielną instytucję prawa urzędniczego, umożliwiającą pracodawcy samorządowemu przeniesienie urzędnika na inne stanowisko w drodze jednostronnej czynności, niewymagającej zastosowania wypowiedzenia warunków pracy i płacy z art. 42 k.p.”

Sąd Rejonowy w całości podzielił przytoczone stanowisko Sądu Najwyższego. W konsekwencji, badając prawidłowość złożonego powodowi oświadczenia pracodawcy z dnia 14 września 2015r. o przeniesieniu na inne stanowisko pracy, należało kierować się wyłącznie przesłankami wynikającymi bezpośrednio z art. 23 ups , brak było podstaw do odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu pracy, w szczególności art. 42 kp.

Wywodzono wobec tego, że na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego ustalono, iż w 2015r. doszło do reorganizacji pozwanego zakładu pracy, w którym zatrudniony był powód, w wyniku tej reorganizacji dokonano likwidacji komórki Biura (...) oraz dotychczasowego stanowiska pracy powoda - Kierownik (...). Powód nie kwestionował przeprowadzonej przez pozwanego reorganizacji skutkującej likwidacją komórki organizacyjnej Biuro (...) w toku postępowania toczącego się przed tut. Sądem wskutek jego odwołania od wypowiedzenia w sprawie o sygnaturze akt IV P 78/15. Obojętne było przy ustaleniu, czy doszło do likwidacji stanowiska pracy powoda - czy zadania realizowane przez Biuro (...) mogą być realizowane przez pozwanego obecnie przy zatrudnieniu jednego (...), bez funkcjonowania – jak dotychczas –Biura (...) z funkcją kierownika (...), którą pełnił powód – co zostało podniesione w toku przedmiotowego postępowania. Pozwany jako zakład pracy będący jednostką organizacyjną posiadał uprawnienie do swobodnego określenia swojej struktury organizacyjnej. Motywy podane przez pracodawcę w oświadczeniu z dnia 14 września 2015r. były zatem prawdziwe i miały konkretny charakter. Zgodnie z art. 23 ups pracodawca nie miał obowiązku podawania powodowi kryteriów doboru do przeniesienia. Okoliczności te były prawnie obojętne. Podobnie – jak niewyrażenie przez powoda zgody na przeniesienie, które miało wyrazić się w treści oświadczenia „przyjąłem do wiadomości” – złożonego na piśmie z 16 września 2015r.

Jednocześnie stanowisko, na które przeniesiony został powód – Głównego Specjalisty ds. (...) – odpowiadało posiadanym przez niego kwalifikacjom. Rodzaj oraz wagę zadań i obowiązków ciążących na pracowniku piastującym stanowisko Głównego Specjalisty ds. (...) Sąd I instancji uznał za podobne do tych, jakie spoczywały na powodzie wówczas, gdy pełnił obowiązki Kierownika (...). Taki wniosek należało wywieść z porównania zakresu obowiązków (...) (k. 81) oraz przydziału czynności powodowi na stanowisku głównego specjalisty ds. (...) (k. 82 i nast.).

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd Rejonowy ocenił zaskarżone oświadczenie pracodawcy jako odpowiadające wymaganiom z art. 23 ups., w konsekwencji czego powództwo oddalono.

O kosztach orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną przez art. 98§1 i 3 kpc w zw. z art. 99 kpc. W skład zasądzonych kosztów weszło wynagrodzenie radcy prawnego określone stawką wskazaną w §12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jednolity Dz.U. z 2013r., poz. 461, z zm. – Dz.U. 2015, poz., (...)) w zw. z §21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U., 2015, poz. 1804).

Powód zaskarżył apelacją opisany wyrok w całości. Wyrokowi zarzucił:

- sprzeczność istotnych ustaleń Sądu ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym poprzez uznanie, iż doszło do likwidacji stanowiska pracy powoda - (...) Biura (...),

- sprzeczność istotnych ustaleń Sądu ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym poprzez uznanie, iż stanowisko Głównego Specjalisty ds. (...) odpowiada kwalifikacjom oraz wykształceniu powoda i uznaniu iż wymienione stanowisko jest stanowiskiem równorzędnym stanowisku (...)

- oraz niezastosowanie art. 18 ³b kp w zw. z art. 113 kp w sytuacji, gdy przeniesienie powoda na inne stanowisko przez pozwanego na podstawie art. 23 ups stanowi dyskryminację pośrednią powoda z uwagi na jego płeć

W oparciu o te zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez uznanie za bezskuteczne oświadczenia pozwanego o przeniesieniu powoda na stanowisko Głównego Specjalisty ds. (...) w Departamencie (...) w Urzędzie (...) w E. oraz nakazanie stronie pozwanej zatrudnienie powoda na dotychczasowym stanowisku (...) oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, za obie instancje, według norm przepisanych. Ponadto powód wniósł o dopuszczenie dowodu z zaświadczenia z dnia 1 kwietnia 2015r. na okoliczność, iż był zatrudniony na stanowisku (...).

W uzasadnieniu apelacji wywodzono, że nawet przyjmując, iż Sąd I instancji nie był związany wyrokiem Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 29 kwietnia 2015r., sygn. IV P 78/15 – ustaleniem co do oceny likwidacji stanowiska pracy powoda – to należy stwierdzić, iż oceny Sądu I instancji dokonanej w tym zakresie w niniejszym postępowaniu nie można podzielić i należy ją uznać za sprzeczną ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Powód w sprawie IV P 78/15, jak również w tym postępowaniu wskazywał, iż nie zajmował stanowiska (...) Biura (...), ponieważ pracował na stanowisku (...). Czego świadomy również był powód wydając zaświadczenie w dniu 1 kwietnia 2015r. Funkcja kierowania biurem (...) była wynikiem przepisów powszechnie obowiązujących, tj. ustawy o finansach publicznych. W dniu 25 października 2010r. powierzenie powodowi kierowania biurem (...) (oświadczenie Prezydenta Miasta z dnia 25 października 2010r. znajdujące się w aktach osobowych powoda) było związane z wymogiem wynikającym z przepisów wymienionej ustawy, która nakłada, iż działalnością wieloosobowej komórki kieruje (...) zwany dalej "kierownikiem komórki (...)". Konieczne zastosowanie przepisów ustawy o finansach publicznych było związane z podjęciem pracy na stanowisku (...) przez świadka A. T. (1). Powierzenie funkcji kierownika komórki zgodnie z przepisami ustawy nie było powołaniem na stanowisko kierownika biura (...), ponieważ takiego stanowiska w strukturze organizacyjnej nie było. Zgodnie z przedłożonym zarządzeniem (...) Prezydenta Miasta E. w skład urzędu jako samodzielne biuro wchodziło Biuro (...). W paragrafie 9 tegoż zarządzenia wprost została wyartykułowane, iż osoby wchodzące w skład biura, tj. (...) zajmują stanowiska kierownicze. Ustalenie Sądu I instancji, iż istniało stanowisko w strukturze organizacyjnej (...) Biura (...) jest błędne i pozostaje w sprzeczności ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Powód podzielił stanowisko Sądu Rejonowego w Elblągu zawarte w sprawie IV P 78/15, który w punkcie drugim jednoznacznie orzekł zatrudnienie na stanowisku (...), natomiast nie nakazał zatrudnienia powoda na stanowisku (...) Biura (...), ponieważ takiego stanowiska powód nigdy nie zajmował.

Nie budzi wątpliwości w kontekście linii orzecznictwa, iż w niniejszej sprawie nie ma zastosowania art. 42 kp i że przepis art. 23 ust. 1 ups stanowi samodzielną instytucję prawa urzędniczego umożliwiającą pracodawcy przeniesienie urzędnika na inne stanowisko w drodze jednostronnej czynności niewymagającej zastosowania wypowiedzenia warunków płacy i pracy z art. 42 kp. Nie mniej jednak w niniejszej sprawie nie można abstrahować od kontekstu wcześniejszego zwolnienia powoda i oceny czy zastosowanie przez stronę pozwaną art. 23 ust. 1 ups stanowi wykonanie jego prawa podmiotowego do kształtowania zatrudnienia w związku z reorganizacją urzędu, czy też stanowi obejście zastosowania przepisów o zwolnieniu pracownika z przyczyn zakładu pracy i de facto niewykonania wyroku Sądu przywracającego powoda do pracy na stanowisko (...). Strona pozwana, mając zatrudnionych dwóch audytorów: powoda i świadek A. T., nie była w stanie ustalić obiektywnych kryteriów wyboru, która z osób (audytorów) zajmujących stanowisko kierownicze winna być zwolniona z uwagi na reorganizację, ponieważ wszystkie kryteria, jakie by zostały przyjęte, przemawiałyby na korzyść powoda. W kontekście tego należałoby uznać, iż obiektwnym powodem dla którego pozwany nie chciał zatrudniać dalej na stanowisku (...) powoda mogła być tylko jego płeć.

Na marginesie należy zauważyć, iż stanowisko Głównego Specjalisty ds. (...) zostało w Urzędzie (...) utworzone specjalnie dla świadka Z. P.. Świadek ten złożył rezygnację ze stanowiska (...), lecz z uwagi na krótki okres pozostały do przejścia na emeryturę i niemożność zwolnienia go z pracy, pozwany przygotował specjalne stanowisko dla świadka. Jednakże Rada Miasta nie wyraziła zgody na jego przejście na stanowisko Głównego Specjalisty, w związku z czym świadek Z. P. pozostał na stanowisku (...), a na wolne stanowisko Głównego Specjalisty przeniesiono powoda. Okoliczności te nie powinny budzić żadnych wątpliwości, gdyż zostały one szeroko omówione przez świadka Z. P., których nie kwestionowała ani strona powodowa, ani strona pozwana. Przeniesienie powoda na tymczasowe stanowisko przeznaczone dla dotychczasowego (...), niewątpliwie w swojej konsekwencji doprowadzi w okresie późniejszym do bezproblemowego zwolnienia powoda z pracy - z uwagi na likwidację tego stanowiska, które nie jest przewidziane w strukturze organizacyjnej Urzędu Miejskiego określonej zarządzeniem nr (...) z dnia 9 marca 2015r.

W kontekście powyższego w ocenie powoda doszło do dyskryminacji pośredniej powoda, przewidzianej w art. 18 ³a w zw. z art. 18 ³b§1 pkt 2 w zb. z art. 11 ³ kp. Dyskryminacja jest niedopuszczalna i w tej sytuacji zastosowanie przez powoda art. 23 ust. 1 ups nie może być uznane za korzystanie z jego prawa podmiotowego przewidzianego w cytowanym artykule.

Sąd Rejonowy błędnie ustalił, iż powód został przeniesiony na stanowisko odpowiadające jego kwalifikacjom. Należy podkreślić, iż powód uprzednio zajmował stanowisko (...) - zdobył w tym kierunku wykształcenie, a następnie podnosił swoje kwalifikacje biorąc regularnie udział w kursach doszkalających. Zgodnie z art. 272 ustawy o finansach publicznych z 2009r.: (...) (...)jest działalnością niezależną i obiektywną, której celem jest wspieranie ministra kierującego działem lub kierownika jednostki w realizacji celów i zadań przez systematyczną ocenę kontroli zarządczej oraz czynności doradcze". Przedmiotem pracy (...) są przede wszystkim procesy zarządzania, obiegu dokumentów, gospodarki mieniem, bezpieczeństwa informatycznego, kształtowania polityki kadrowej, przestrzegania przepisów o rachunkowości oraz zamówieniach publicznych oraz system kontroli wewnętrznej. (E. Chojna-Duch. Próba systematyzacji pojęć... s.87: D. McNamee, Oszacowanie ryzyka w audycie wewnętrznym i zarządzaniu, Warszawa 2004). Powód został przeniesiony na stanowisko Głównego Specjalisty ds. (...). Osoba piastująca to stanowisko musi być przygotowana do zbierania i realizowania danych finansowych pochodzących z różnych źródeł w obrębie urzędu. Przedmiotem pracy analityka jest budżetowanie, opracowywanie i przygotowywanie dokumentów potrzebnych do analizowania i monitorowania dokonanych przedsięwzięć finansowych przez Miasto, a ponadto winien brać udział w przygotowywaniu długo i krótko terminowych strategii urzędu celem obniżenia długu publicznego. W kontekście tego nie może budzić wątpliwości fakt, iż przedmiot merytoryczny działalności (...) i analityka finansowego są całkowicie odmienne. Do wykonywania zadań związanych z analizą finansową i długu publicznego koniecznym jest wykształcenie z zakresu finansów i rachunkowości i długoletnie doświadczenie zawodowe w tym zakresie. Powód takich kwalifikacji nie posiada i nie można podzielić stanowiska Sądu I instancji, iż przeniesienie powoda na stanowisko Głównego Specjalisty ds. (...) odpowiada kwalifikacjom posiadanym przez powoda, który zdobył wykształcenie z zakresu administracji i przygotowanie w zakresie analizowania procesów zarządzania, obiegu dokumentów itp.

Jednocześnie powód wskazał, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowany jest pogląd, iż w oparciu o art. 23 ups pracownik nie może zostać przeniesiony na stanowisko usytuowane w hierarchii znacznie niżej niż dotychczas piastowane stanowisko. Taki pogląd został wyrażony m.in. w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2015 r., sygn. I PK 149/14, gdzie stwierdzono, że: "Chociaż przeniesienie służbowe na podstawie art. 23 ustawy o pracownikach samorządowych nie zapewnia urzędnikowi kontynuacji zatrudnienia w tym samym co dotychczas charakterze i na tych samych warunkach wynagradzania, to powierzenie w trybie tego przepisu stanowisko musi odpowiadać kwalifikacjom pracownika, w szczególności powinno ono uwzględniać wykształcenie i przygotowanie zawodowe przenoszonej osoby oraz nie być usytuowane w hierarchii urzędniczej znacznie niżej od likwidowanego stanowiska, aczkolwiek może być niżej zaszeregowane." Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowego postępowania należy zauważyć, iż S. M., w oparciu o zarządzenie nr (...) Prezydenta Miasta E. z dnia 31 marca 2014r., uprzednio był zatrudniony jako (...) i zgodnie z tym zarządzeniem było to stanowisko kierownicze. Natomiast w oparciu o oświadczenie z dnia 14 września 2015r. został on przeniesiony na stanowisko Głównego Specjalisty ds. (...) w Departamencie (...), przy czym w/w zarządzenie nie przewiduje odrębnego stanowiska Głównego Specjalisty ds. (...). Funkcje kierownicze w tym departamencie pełnią wyłącznie Skarbnik Miasta i Zastępca Skarbnika. Mając powyższe na uwadze należy według apelanta uznać, iż powód w wyniku przeniesienia służbowego został przeniesiony na stanowisko usytuowane w hierarchii urzędniczej znacznie niżej od dotychczas zajmowanego i w ogóle nie przewidzianego w strukturze organizacyjnej Urzędu Miasta.

Reasumując nie można podzielić stanowiska Sądu I instancji, iż ziściły się obie przesłanki przewidziane w art. 23 ust. 1 ups, tj. że doszło do likwidacji zajmowanego dotychczas przez powoda stanowiska pracy, a tym samym nie było możliwe dalsze zatrudnianie go na tym stanowisku. Zostało zlikwidowane jedno z dwóch równorzędnych stanowisk (...), a nie stanowisko zajmowane przez powoda. Wbrew twierdzeniom Sądu I instancji, nie ziściła się także druga przesłanka, tj. iż powód został przeniesiony na stanowisko odpowiadające posiadanym przez niego kwalifikacjom i adekwatne do dotychczas zajmowanego stanowiska.

Pozwany nie złożył odpowiedzi na apelację. Na rozprawie wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego, wskazując na prawidłowość zaskarżonego wyroku i jego uzasadnienia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się uzasadniona w sposób skutkujący zmianą zaskarżonego wyroku i uwzględnieniem powództwa oraz stosownym rozstrzygnięciem o kosztach procesu.

Sąd Rejonowy przeprowadził w rozpatrywanej sprawie postępowanie, które było wystarczające do poczynienia stanowczych ustaleń faktycznych, jednak ustalenia przyjęte przez Sąd I instancji są po części błędne z uwagi na naruszenie art. 365§1 kpc. Skutkowało to z kolei naruszeniem przepisów prawa materialnego. Dodać należy, że nawet przy przyjęciu stanu faktycznego sprawy takiego, który ustalił Sąd I instancji, doszłoby do naruszenia przez tamten Sąd przepisów prawa materialnego, co zostanie rozwinięte w końcowej części
uzasadnienia.

Jakkolwiek oczywiście prawidłowe są rozważania Sądu Rejonowego na tle art. 365§1 kpc co do zakresu związania prawomocnym wyrokiem wydanym w innej sprawie, to jednak umknęła uwadze Sądu I instancji okoliczność, słusznie zresztą podniesiona w apelacji, że w punkcie drugim sentencji wyroku z dnia 29 kwietnia 2015r. wydanego w sprawie IV P 78/15 jednoznacznie wskazano zatrudnienie powoda na stanowisku (...), a nie na stanowisku kierownika (...). Punkt pierwszy przywołanego wyroku faktycznie nie wskazuje wprawdzie konkretnego stanowiska powoda (ograniczono się w nim do uznania wypowiedzenie umowy o pracę za bezskuteczne), jednak omawiany wyrok należy rozpatrywać z uwzględnieniem treści całej sentencji tego orzeczenia. Punkt drugi tego wyroku precyzuje natomiast sporne stanowisko, niewątpliwie odnosząc się do obowiązków powierzonych powodowi przez pozwanego w ramach wówczas ocenianego stosunku pracy, a nie do jakichkolwiek innych obowiązków, skoro nałożono w nim na pozwanego obowiązek dalszego zatrudnienia powoda właśnie na stanowisku (...). Tym samym, skoro bezspornie świadek A. T. również zajmowała u pozwanego stanowisko (...), po pierwsze niedopuszczalne było czynienie przez Sąd I instancji ustaleń dotyczących zajmowania przez powoda i przez tego świadka stanowisk nierównorzędnych i po drugie zasadny jest zarzut apelacji dotyczący niezasadnego przyjęcia, że doszło do likwidacji stanowiska kierownika (...). Sąd I instancji zdawał się notabene dostrzegać możliwość odmiennej oceny, skoro w rozważaniach wywodził, że w przypadku przeniesienia pracownika samorządowego na inne stanowisko w trybie art. 23 ust. 1 ups pracodawca nie jest zobowiązany podawać kryteriów doboru do przeniesienia danego pracownika.

W ocenie Sądu Okręgowego nie jest prawidłowy wywód prawny Sądu Rejonowego co do braku obowiązku wskazywania kryteriów doboru pracownika samorządowego do przeniesienia w trybie art. 23 ust. 1 ups. Nietrafnie Sąd Rejonowy powołał się w tej kwestii na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2015r. w sprawie I PK 149/14 z uwagi na odmienność stanów faktycznych obu spraw. W sprawie rozpatrywanej przez Sąd Najwyższy nie było potrzeby doboru pracownika do przeniesienia, jako że nie było pracownika, który zajmowałby stanowisko równorzędne z występującą w tamtym postępowaniu powódką. Z kolei w niniejszej sprawie należało mieć na uwadze, że doszło do likwidacji jednego z dwóch równorzędnych stanowisk (...), a więc pozwany musiał dokonać wyboru jednego z dwóch pracowników – czy to do przeniesienia, czy to do definitywnego rozwiązania stosunku pracy. Taka sytuacja faktyczna czyniła już niezbędnym wskazanie przez pozwanego kryterium doboru pracownika wskazanego do przeniesienia. W tej kwestii Sąd Okręgowy w pełni podziela pogląd Sądu Najwyższego, wyrażony na tle przywołanego już wcześniej art. 10 ust. 1a ustawy o pracownikach urzędów państwowych, tj. przepisu o konstrukcji w zasadzie tożsamej z art. 23 ust. 1 ups. Mianowicie w wyroku z dnia 28 kwietnia 2005r. w sprawie I PK 161/04, w którym rozpatrywano zasadność przeniesienia części pracowników likwidowanej jednostki, Sąd Najwyższy jednoznacznie zajął stanowisko, że „Kontroli sądu pracy podlega nie tylko zgodność z prawem dokonanego przeniesienia, lecz także wybór pracownika (pracowników) przenoszonych w związku z reorganizacją (…)”.

W razie potrzeby racjonalizacji zatrudnienia, co miało miejsce w niniejszej sprawie – i którego to uprawnienia pozwanego nie sposób kwestionować – pracownik, który traci dotychczasowe stanowisko przy jednoczesnym pozostawieniu na równorzędnym stanowisku innego pracownika, powinien znać zastosowane, sprawdzalne i poddające się weryfikacji sądowej kryteria obiektywnego i sprawiedliwego doboru do przeniesienia. Na tle definitywnego rozwiązania stosunku pracy takie stanowisko od dawna dominuje w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. wyroki z: 8 sierpnia 2006r., I PK 50/06, LEX nr 204124; 16 grudnia 2008r., I PK 86/08, LEX nr 497682; 19 listopada 2012r., II PK 258/11, LEX nr 122189; 25 stycznia 2013r., I PK 172/13, LEX nr 1312564, 10 września 2013r., I PK 61/13, LEX nr 1427709, z 4 listopada 2014r., II PK 16/14). W ocenie Sądu Okręgowego tożsame zapatrywanie jest zasadne w rozpatrywanej sprawie. Dokonując wyboru pracownika do przeniesienia pozwany winien więc zastosować opisane wyżej kryteria doboru do zwolnienia, uprzednio zapoznając z tymi kryteriami pracowników. Bezspornie żadne kryterium doboru do przeniesienia powoda zamiast świadka A. T. nie zostało wymienione w stosownych (jednobrzmiących) oświadczeniach pozwanego z dnia 14 i 16 września 2015r., zbędne zatem były dywagacje apelanta co do tego, że kryterium takim mogła być płeć pracowników, jako że kryterium takie nie może być zostać wskazane dopiero na etapie procesu. Przedmiotowe oświadczenia były więc nieuzasadnione, a tym samym wadliwe. Bez wskazania kryterium lub kryteriów doboru powoda do przeniesienia, nie jest bowiem możliwa prawidłowa ocena, czy spełniona jest wskazana w art. 23 ust. 1 ups przesłanka przeniesienia w postaci niemożliwości dalszego zatrudnienia właśnie powoda (a nie świadka A. T.) na stanowisku (...).

W tym miejscu należy wyjaśnić, że także przyjęcie forsowanej w uzasadnieniu skarżonego wyroku tezy o nierównorzędności stanowisk zajmowanych przez powoda i przez świadka A. T. musiałoby prowadzić do wniosku, że doszło do naruszenia art. 23 ust. 1 ups. Otóż należy przypomnieć, że bezspornie powierzenie powodowi dodatkowej funkcji kierownika (...) wynikało tylko z wymogów określonych w art. 277 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009r. o finansach publicznych, w tym zwłaszcza jego ust. 3, który stanowi, że działalnością wieloosobowej komórki (...) kieruje (...), zwany dalej "kierownikiem komórki (...)". Trzeba zatem zwrócić uwagę również na ustęp 4 tego przepisu, zgodnie z którym do (...) zatrudnionego w jednoosobowej komórce (...) przepisy ustawy dotyczące kierownika komórki (...) stosuje się odpowiednio. Wynika stąd, że w sytuacji reorganizacji przeprowadzonej przez pozwanego, a polegającej na powrocie do jednoosobowej komórki (...), pracownik zajmujący stanowisko (...) w takiej komórce jest niejako kierownikiem takiej komórki. Tym samym logiczne byłoby zapatrywanie, że w wyniku przedmiotowej reorganizacji zlikwidowano w rzeczywistości nie stanowisko zajmowane przez powoda, a stanowisko zajmowane przez świadka A. T., wobec czego nie było podstaw do przeniesienia powoda na inne stanowisko, a takie podstawy zachodziły w stosunku do świadka A. T..

Zarzut apelacji dotyczący przeniesienia powoda na stanowisko nieodpowiadające jego kwalifikacjom nie miał w świetle powyższych rozważań żadnego znaczenia. Wystarczająca okazuje się konstatacja, że doszło do innych opisanych wyżej naruszeń art. 23 ust. 1 ups.

Całokształt wskazanych okoliczności musiał prowadzić do wniosku, że wbrew ocenie Sądu Rejonowego powództwo było uzasadnione, w konsekwencji czego na podstawie art. 45§1 kp („W razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy - stosownie do żądania pracownika - orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu - o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach (…)”.) w związku z art. 43 ust. 1 ups („W sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu pracy.”) oraz na podstawie art. 386§1 kpc zaskarżony wyrok zmieniono poprzez przywrócenie powoda do pracy na poprzednich warunkach na stanowisku (...) i przez stosowne rozstrzygnięcie o kosztach procesu za I instancję. Zasądzona z tego tytułu w oparciu o art. 98§1 i 3 kpc na rzecz powoda kwota 180 zł to stawka minimalna wynagrodzenia pełnomocnika powoda, wynikająca z §12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. z 2013r. poz. 461 oraz z 2015r. poz. 616 i 1079) w związku z §21 rozporządzenia tego samego Ministra z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015r. poz. 1800). O kosztach sądowych, od których powód był zwolniony (opłata od pozwu w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu), rozstrzygnięto na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2016r. poz. 623).

Konsekwencją uwzględnienia apelacji w całości było zasądzenie na rzecz powoda kosztów postępowania za instancję odwoławczą. Na koszty te złożyło się 30 zł opłaty sądowej od apelacji i 180 zł stawki minimalnej wynagrodzenia pełnomocnika, wynikającej z §10 ust. 1 pkt 1 w związku z §9 ust. 1 pkt 1 przywołanego wyżej rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie.

SSO Tomasz Koronowski SSO Alicja Romanowska SSO Renata Żywicka